Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:SSA Maciej Dobrzyński

Sędziowie:SA Robert Obrębski (spr.)

SO (del.) Sylwia Urbańska

Protokolant:ref. staż. Piotr Czyżewski

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2014 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji z siedzibą w W.

przeciwko J. K.

przy udziale po stronie powódki interwenienta ubocznego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego J. K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 21 stycznia 2014 r., sygn. akt XVI GC 84/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od J. K. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt IA Ca 538/14

UZASADNIENIE

Pozwem z 28 lutego 2008 r., wniesionym przeciwko J. K. i P. K. (...)spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji w W., działając na podstawie art. 299 ksh, wniosła o zasądzenie na swoją rzecz solidarnie od obu pozwanych kwoty 126620 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 108000 zł od dnia 29 grudnia 2000 r. do dnia zapłaty i wskazała, że dochodzona należność obciąża pozwanych jako członków zarządu niewypłacalnej spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, wobec której umorzona została bezskuteczna egzekucja, wszczęta na wniosek powódki w celu wyegzekwowania należności zasądzonej wyrokiem Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie z dnia 28 lutego 2002 r.

W dniu 21 marca 2008 roku Sąd Okręgowy w Warszawie wydał w tej sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którego nie zaskarżył P. K.. Sprzeciw od tego nakazu złożył natomiast J. K., który wnosił o oddalenie powództwa i wskazał, że powódka wywodzi roszczenie z dwóch umów, z dnia 29 września 2000 roku i z dnia 23 października 2000 roku, na podstawie których sprzedała spółce (...) losy loterii pieniężnej, dochodzona pozwem kwota stanowi natomiast drugą ratę z tych umów, której termin płatności został określony na dzień 29 grudnia 2000 r. W ocenie pozwanego, pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości tej spółki, wierzyciel nie poniósł szkody, w podanej dacie spółka zarządzana przez pozwanych była bowiem w dobrej kondycji finansowej, niezłożenie tego wniosku nie mogło tym samym uniemożliwić zaspokojenia należności, które były podważane i stanowiły przedmiot sporu, zakończonego wyrokiem Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej z dnia 28 lutego 2002 r., w dacie wydania którego spełnione zostały przesłanki do wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości tej spółki, zaniechanie finansowania przez powódkę działalności prowadzonej przez wskazaną spółkę doprowadziło zaś do jej niewypłacalności zanim został wydany powołany wyrok. Zdaniem pozwanego, gdyby w dniu 28 lutego 2002 r. został złożony wniosek o ogłoszenie upadłości tej spółki, potrzeba zaspokojenia w pierwszej kolejności zobowiązań publicznoprawnych i pracowniczych zadłużonej spółki czy kosztów postępowania upadłościowego byłaby przyczyną niemożliwości zaspokojenia wierzytelności powódki, które zostały zasądzone powołanym wyrokiem. Złożenie wniosku w powołanym okresie, jak podnosił pozwany, nie miałoby dla powódki żadnego znaczenia, brak majątku nie mógł bowiem pozwolić na zaspokojenie jej wierzytelności w jakiejkolwiek ich części i wykazywał, że powódka nie odniosła szkody z tej przyczyny, że taki wniosek nie został złożony przez pozwanego, przesądzał tym samym o braku podstaw do pociągnięcia pozwanego do odpowiedzialność przewidzianej art. 299 ksh przez uwzględnienie powództwa wniesionego w tej sprawie.

W dniu 11 czerwca 2012 r. w charakterze interwenienta ubocznego po stronie powoda przystąpiła (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., popierała powództwo, wnosiła o zasądzenie kosztów wywołanych interwencją i podnosiła, że zarząd spółki (...) nigdy nie skierował do właściwego sądu wniosku o ogłoszenie upadłości, chociaż jej strata w 1999 r. przekraczała 400000 zł, na koniec 2000 r. przeniosła kwotę 3000000, natomiast 2001 r. sięgała 2668181,97 zł.

Wyrokiem z 21 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od pozwanego J. K. na rzecz powódki kwotę 126620 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 108000 zł od dnia 5 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty, solidarnie z P. K., którego odpowiedzialność wynika z prawomocnego nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy w Warszawie w dniu 21 marca 2008 r. w sprawie XVIG Nc 113/08, oraz kwotę 9948 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, z czego kwotę 6087 zł solidarnie z P. K.. W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy oddalił powództwo, zasądził natomiast od J. K. na rzecz interwenienta ubocznego kwotę 4867 zł tytułem zwrotu kosztów interwencji.

Na podstawie zebranych dowodów, Sąd Okręgowy ustalił, że wyrokiem Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w W. z dnia 28 lutego 2002 r. zasądzona została od spółki (...) w W. na rzecz (...) spółki z o.o. w W. kwota 108000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 29 grudnia 2000 r. do dnia zapłaty, kwota 8620 zł z tytułu kosztów postępowania arbitrażowego oraz kwota 10000 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w sprawie. Należność główna zasądzona tym wyrokiem, jak ustalił Sąd Okręgowy, była wymagalna od dnia 29 grudnia 2000 r. i wynikała z umów z dnia 29 września 2000 roku oraz z dnia 23 października 2000 roku, zawartych pomiędzy powódką a spółką (...). Sąd Okręgowy ustalił także, że na podstawie powołanego tytułu egzekucyjnego, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, powódka zainicjowała postępowanie egzekucyjne przeciwko spółce (...), które zostało umorzone na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. z powodu bezskuteczności egzekucji z majątku spółki zarządzanej przez J. K., który był członkiem jej zarządu, jak ustalił Sąd Okręgowy, przynajmniej od dnia 15 listopada 2000 r., funkcję tę pełnił też w dniu wydania zaskarżonego wyroku. Sąd Okręgowy ustalił ponadto, że spółka (...) w 1999 r. odnotowała stratę w kwocie 413876,19 zł, która w 2000 r. zwiększyła się do 3041596,41 zł, zaś w 2001 r. spadła do 2668181,97 zł. Na dzień 31 grudnia 2000 r., jak ustalił Sąd Okręgowy, wskazana spółka posiadała majątek rzeczowy o wartości 178934,80 zł, ujemny kapitał własny wynoszący 1455472 zł i zobowiązania krótkoterminowe w kwocie 263595,41 zł, w tym z tytułu dostaw i usług w kwocie 92344,53 zł, zobowiązania publicznoprawne w kwocie 48446,08 zł, należności pracowników wynosiły 1317,05 zł, na dzień 31 grudnia 2001 r. posiadała zaś majątek trwały w kwocie 178934,80 zł, ujemny kapitał własny wynoszący 4123654,57 zł, zobowiązania krótkoterminowe w wysokości 559951,57 zł, w tym należności z tytuły dostaw i usług w kwocie 151603 zł, zobowiązania publicznoprawne w kwocie 5831,82 zł, należności pracowników z tytułu wynagrodzeń wynosiły zaś 34112 zł. Sąd Okręgowy wskazał, że w sprawozdaniu za 2001 r. spółka (...) nie uwzględniła wierzytelności powódki zasądzonych wyrokiem z dnia 28 lutego 2002 r, w 2002 r. nie miała natomiast żadnych środków finansowych. Ponadto Sąd Okręgowy ustalił, że pismem z dnia 22 listopada 2007 r., działając na podstawie art. 299 ksh, powódka bezskutecznie wzywała pozwanego do zapłaty kwoty 126620 zł tytułem niezaspokojonej należności wobec powołanej spółki.

Oceniając znaczenie prawne ustalonych okoliczności, Sąd Okręgowy uznał powództwo za uzasadnione prawie w całości, wykazane bowiem zostały w tej sprawie wszystkie przesłanki odpowiedzialności pozwanego przewidzianej powołanym przepisie, nie zostały natomiast udowodnione okoliczności mogące wyłączać jego zastosowanie wobec pozwanego. Wierzytelności powódki wobec spółki (...), jak uznał Sąd Okręgowy, zostały wykazane wyrokiem Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie, moc wiążąca tego orzeczenia nie została zakwestionowana w stosownym postępowaniu, nie mogła więc zostać podważona stwierdzona nim wierzytelność, bezskuteczność egzekucji przeciwko powołanej spółce została zaś wykazana postanowieniem o umorzeniu egzekucji z powodu jej bezskuteczności. Przez cały opisany okres, jak ustalił Sąd Okręgowy, pozwany pełnił funkcję członka zarządu powołanej spółki, nie twierdził nawet natomiast, aby występował z wnioskiem o ogłoszenie jej upadłości. Według Sąd Okręgowy, wierzytelności powódki w stosunku do spółki (...) powstały oraz stały się wymagalne w okresie sprawowania przez pozwanego funkcji członka zarządu tej spółki, zaś okoliczność wydania przez Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie wyroku zasądzającego należność główną na rzez powódki z dniu 28 lutego 2002 r., czyli w okresie, w którym wskazana spółka była niewypłacalna i nie miała majątku, nie wpływała na termin wymagalności tych wierzytelności, nie uwalniała tym samym pozwanego od odpowiedzialności przewidzianej art. 299 § 1 ksh. Zdaniem Sądu Okręgowego, dowody zawnioskowane przez pozwanego nie były wystarczające do ustalenia momentu, w którym należało wystąpić z wnioskiem o ogłoszenie upadłości w stosunku do spółki zarządzanej przez pozwanego, pozwany nie wnosił o przeprowadzenie niezbędnego w tym zakresie dowodu z opinii biegłego, nie wykazał więc okoliczności, ciężar udowodnienia których spoczywał na pozwanym. Żądanie o zasądzenie od pozwanego, solidarnie z drugim członkiem zarządu, w stosunku do którego uprawomocnił się wydany w tej sprawie nakaz zapłaty, należności głównej objętej pozwem podlegało więc uwzględnieniu, częściowemu oddaleniu podlegało natomiast powództwo o zapłatę odsetek, roszczenie z art. 299 § 1 ksh stało więc bowiem wymagalne wskutek wezwania pozwanego do jego zaspokojenia, stosownie do art. 455 k.c., nie było natomiast wymagalne od daty, w której uregulowane powinny zostać zobowiązania spółki (...) w stosunku do powódki. W sytuacji, gdy powódka nie przedstawiła dowodu wezwania pozwanego do zapłaty przed wniesieniem pozwu, odsetki zostały zasądzone przez Sąd Okręgowy od daty doręczenia jego odpisu pozwanemu i od należności głównej objętej pozwem, z treści którego nie wynikało, aby zostały do niej doliczone skapitalizowane odsetki należne powódce od spółki (...). O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 in fine k.p.c., w nieznacznej tylko części żądanie nie zostało bowiem uwzględnione, jak też na podstawie art. 107 zdanie trzecie k.p.c., aktywny udział interwenienta był bowiem podstawą do obciążenia pozwanego kosztami procesu poniesionymi przez interwenienta działającego po stronie powodowej.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł J. K.. Zaskarżając to orzeczenie w zakresie uwzględniającym powództwo i wniosek interwenienta ubocznego, pozwany zarzucił Sądowi Okręgowemu naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie wadliwej oceny dowodów, sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, a przede wszystkim pominięcie zeznań świadka K. K., zeznań J. K., sprawozdania finansowego za rok 2000 składającego się z bilansu, rachunków zysków i strat oraz informacji dodatkowej, sprawozdania finansowego za rok 2001, składającego się z bilansu, rachunków zysków i strat oraz informacji dodatkowej, jak również przez pominięcie okoliczności nieistnienia przesłanek do ogłoszenia upadłości spółki (...) w dacie wymagalności należności powódki wobec tej spółki oraz niemożliwości ich zaspokojenia w dacie wydania wyroku Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej z dnia 28 lutego 2002 r. z powodu nieposiadania majątku starczającego na zaspokojenie roszczeń powódki, nieuwzględnienie spornego charakteru tych wierzytelności i faktu ich zasądzenia dopiero powołanych wyrokiem, przed wydaniem którego nie można było przypisać pozwanemu winy z powodu niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości powołanej spółki w okresie powstania i nadejścia terminu płatności należności powódki wobec spółki, która nie generowała zysków, jedynym zaś źródłem finansowania jej bieżącej działalności były pożyczki udzielane przez powódkę jako jej jedynego wspólnika, jak też przeoczenie przez Sąd Okręgowy, że wierzytelności powódki nie zostałyby zaspokojone w wypadku wystąpienia przez pozwanego o ogłoszenie upadłości spółki (...) po zakończeniu sprawy powołanym wyrokiem z dnia 28 lutego 2002 r. Następny zarzut apelacji dotyczył naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 245 w zw. z art. 227 k.p.c. przez pominięcie danych zawartych w sprawozdaniach finansowych tej spółki za lata 2000-2002 w sytuacji, gdy z treści tych dokumentów wynika stan majątkowy tej spółki w okresie istotnym dla ustalenia, że pozwany nie ponosi wobec powódki odpowiedzialności z art. 299 ksh. Kolejny zarzut odnosił się do naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 278 k.p.c. przez bezpodstawne uznanie, że rozstrzygnięcie sprawy wymaga wiadomości specjalnych w sytuacji, gdy analiza dokumentów obrazujących sytuację finansową spółki (...) wykuje, że ogłoszenie jej upadłości po 28 lutego 2002 r. nie doprowadziłoby do zaspokojenia roszczeń powódki, a tym samym nieuzasadnione uznanie, że powódka odniosła szkodę w wyniku zaniechania wystąpienia przez pozwanego z takim wnioskiem. Apelacja została ponadto oparta na zarzucie naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 299 § 2 ksh poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że nie została w tej sprawie wykazana okoliczność uwalniająca pozwanego od odpowiedzialności przewidzianej tym przepisem w sytuacji, gdy dowody złożone przez pozwanego pozwalały w pełni na ustalenie, że mimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...), powódka nie odniosła szkody, oraz że zaniechanie wystąpienia z takim wnioskiem nie zostało zawinione przez pozwanego, spowodowane było bowiem zakończeniem procesu, który toczył się przed sądem polubownym, oraz utratą majątku przez powołaną spółkę z przyczyn leżących po stronie powódki. Na podstawie opisanych zarzutów pozwany wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki i interwenienta ubocznego kosztów procesu przed Sądem Okręgowym, jak też o obciążenie powódki i interwenienta ubocznego kosztami poniesionymi przez pozwanego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie. Ustalenia Sądu Okręgowego były prawidłowe, zostały oparte na dowodach, przy ocenie których art. 233 § 1 k.p.c. nie został naruszony i w całości zostały przyjęte przez Sąd Apelacyjny za podstawę rozstrzygnięcia o zasadności apelacji, której zarzutu nie zasługiwały na uwzględnienie. Nie można było w szczególności podzielić stanowiska, aby Sąd Okręgowy pominął dokumenty, na które powoływał się pozwany w apelacji w sytuacji, gdy na ich podstawie zostały dokonane ustalenia obrazujące sytuację spółki (...) w latach 1999 - 2002 r., w tym poziom jej zadłużenie oraz posiadane aktywa i zobowiązania, nie były one jednak wystarczające do uznania zasadności zarzutu naruszenia art. 299 § 2 ksh, nie dawały bowiem podstawy do ustalenia okresu, w którym pozwany powinien był wystąpić z wnioskiem o ogłoszenie upadłości powołanej spółki, jak też stopnia, w jakim wierzytelności powódki mogłyby zostać zaspokojone, gdyby taki wniosek został zgłoszony we właściwym terminie. Podstawowy błąd, na którym została w tej sprawie oparta obrona pozwanego, także zaprezentowana w apelacji, polegał na bezzasadnym przyjęciu, że z wnioskiem takim pozwany powinien był wystąpić dopiero po zakończeniu sprawy zawisłej przed Sądem Arbitrażowym przy Krajowej Izbie Wykonawczej, tj. dopiero po uzyskaniu przez powódkę tytułu wykonawczego na podstawie wyroku z dnia 28 lutego 2002 r., którym powołana sprawa została zakończona, przeoczone bowiem zostało, że sporny charakter wierzytelności niezaspokojonej z majątku niewypłacalnej spółki, w świetle treści art. 299 ksh, nie stanowi okoliczności wyłączającej odpowiedzialność członków jej zarządu wobec wierzycieli takiej spółki, nie wpływa bowiem na określenie momentu ich powstania oraz wymagalności, ani na możliwości przeprowadzenia egzekucji przeciwko niewypłacalnej spółce. Opierając apelację na okoliczności toczenia się sprawy o należność wierzyciela spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, skarżący przeoczył, że kwestionowanie takiej wierzytelności przez członków zarządu mających bezpośredni wpływ na działania tej spółki stanowiło ryzyko podjęte nie tylko przez niewypłacalną spółki, ale również przez członków jej zarządu, nie zostało bowiem przewidziane wśród okoliczności wyłączających ich odpowiedzialność, czyli w treści art. 299 § 2 ksh, także jako okoliczność mogąca mieć wpływ na ustalenie poniesienia szkody przez niezaspokojonego wierzyciela niewypłacalne spółki z powodu niezgłoszenia we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie jej upadłości.

Przewidziana art. 299 § 1 ksh odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za jej zobowiązania w stosunku do takiego wierzyciela, który nie został zaspokojony z majątku spółki podczas egzekucji, mimo zastosowania konstrukcji deliktowej, oparta została na odrębnej regulacji przesłanek udzielenia wierzycielowi takiej spółki ochrony na podstawie tego przepisu, na powodzie nie spoczywa bowiem ciężar wykazania okoliczności doznania szkody, ani też winy po stronie osób pozwanych, z § 1 powołanego przepisu wynika bowiem, że do uwzględnienia żądania pozwu opartego na tym przepisie wystarczające jest wykazanie przez powoda okoliczności skierowania powództwa przeciwko członkowi zarządu niewypłacalnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz bezskuteczności egzekucji z jej majątku, aby uwolnić się od uwzględnienia takiego powództwa, to pozwani zostali bowiem obciążeniu obowiązkiem udowodnienia okoliczności przewidzianych w § 2 powołanego przepisu, w tym złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki we właściwym terminie, braku swojej winy przy zaniechaniu podjęcia takiej czynności albo też niedoznania przez powoda szkody, pomimo skutecznego niezłożenia takiego wniosku. Z art. 299 ksh nie wynika bezpośrednio, aby toczenie się sporu o zasądzenie niezaspokojonej należności wierzyciela stanowiło osobną przyczynę wyłączenia odpowiedzialności jej członków zarządu w stosunku do wierzycieli. Znaczenie podanych okoliczności należy więc odczytywać w ramach funkcji poszczególnych przesłanek, jak też występujących pomiędzy nimi związków.

Nie tylko istnienie, ale też wymagalność wierzytelności przysługującej powodowi w stosunku do niewypłacalnej spółki, podlega wykazaniu w sprawie opartej na art. 299 ksh, z treści tego przepisu, ani z jego znaczenia, nie wynika natomiast, aby toczenie się sporu sądowego o kwestionowaną wierzytelność miało znaczenie dla ustalenia podstaw odpowiedzialności członków zarządu niewypłacalnej spółki, przewidzianej tym przepisem. Koniecznym warunkiem uzyskania przez wierzyciela tytułu wykonawczego przeciwko takiej spółce jest istnienie i wymagalność wierzytelności stwierdzonej tytułem egzekucyjnym, nie zaś data jego wydania, albo też okres toczenia się postępowania o jej zasądzenie. Nie jest tylko możliwe, aby bez orzeczenia zasądzającego istniejącą należność, dopuszczalne było wszczęcie bezskutecznej egzekucji przeciwko spółce, czyli wykazanie okoliczności stanowiącej podstawową przesłankę odpowiedzialności przewidzianej art. 299 ksh, która nie może być łączona z ustaleniem momentu, w którym pozwany członek zarządu miał obowiązek wystąpić z wnioskiem o ogłoszenie upadłości spółki, sporność wierzytelności, która okazała się zasadna, nie podważa bowiem jej istnienia, nie ma także wpływu na określenie momentu zaistnienia przesłanek uzasadniających wystąpienie ze wskazanym wnioskiem, nie wyłącza ponadto winy członków zarządu za niezgłoszenie takiego wniosku we właściwym terminie, chodzi bowiem o obiektywną i ogólną sytuację spółki w odniesieniu do ustawowych podstaw ogłoszenia jej upadłości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 r., I CSK 269/09). Pogląd przeciwny opiera się bowiem na gratyfikowaniu okoliczności kwestionowania zobowiązań przez dłużnika, opartej na subiektywnym i nieuzasadnionym przekonaniu o jej nieistnieniu albo niewymagalności, może więc prowadzić do sytuacji, w której wieloletnie zwlekanie z uregulowaniem należności, stawiające wierzycieli przed koniecznością kierowania spraw na drogę sądową i oczekiwania na zakończenie sprawy, będzie stanowić okoliczność wyłączającą odpowiedzialność członków zarządu z art. 299 § 1 ksh oraz ich winę za niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości niewypłacalnej spółki we właściwym terminie. Akceptacja stanowiska skarżącego podważałaby znaczenie prawne powołanego przepisu, ograniczałaby też zakres jego zastosowania w sposób nie wynikający z jego treści, stanowiłaby ponadto poważne zagrożenie dla obrotu gospodarczego, w interesie którego nie jest, aby bezpodstawne kwestionowanie słusznych i wymagalnych należności umożliwiało spółkom funkcjonowanie na rynku, nawet przez wiele lat, mimo obiektywnego wystąpienia podstaw ogłoszenia ich upadłości, jak również by uwalniało członków zarządu od odpowiedzialności cywilnej za niezgłoszenie takiego wniosku we właściwym terminie. Nie może ulegać kwestii, że pozwany miał obowiązek wystąpić z takim wnioskiem, gdy zostały spełnione przesłanki decydujące o jego zasadności, nie zaś dopiero po zakończeniu sprawy o zapłatę zobowiązań powódki wynikających z umów z dnia 29 września 2000 r. i z dnia 23 października 2000 r., toczącej się przez Sądem Arbitrażowym przy Krajowej Izbie Gospodarczej. Zwłoka ze strony pozwanego to typowy przykład ryzyka, które nie podważa winy skarżącego, nie może ponadto przemawiać przeciwko zasadności powództwa opartego na art. 299 § 1 ksh.

Za bezzasadnością apelacji przemawiało ponadto niewywiązanie się przez pozwanego z ciężaru wykazania okoliczności przewidzianych art. 299 § 2 ksh. Podzielając trafne stanowisko co do wyjątkowego charakteru wskazanej normy oraz zachodzącej konieczności ścisłej jej interpretacji, jak zasadnie wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 maja 2013 r., III CSK 321/12, i oceniając wartość dowodów zgłoszonych przez pozwanego, Sąd Apelacyjny uznał, że nie mogły one wykazywać bezzasadności powództwa już z tego względu, że w tej sprawie pozwany nie przejawił wystarczającej, a przy tym właściwej inicjatywy dowodowej, nie był tym samym w stanie wykazać podniesionych okoliczności za pomocą zgłoszonych wniosków dowodowych. W sytuacji, gdy nie zostało podniesione, aby wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...) został zgłoszony, podjęcie przez pozwanego skutecznej obrony mogłoby polegać albo na udowodnieniu, że do końca 2000 r. nie zachodziły podstawy do wystąpienia ze wskazanym wnioskiem, albo też że pomimo jego niezgłoszenia, powódka nie doznała szkody. W pierwszym wypadku, pozwany musiałby wykazać istnienie przewagi aktywów nad pasywami w majątku tej spółki w podanym okresie, wówczas bowiem jej zobowiązania w stosunku do powódki były wymagalne, stosowne dowody nie zostały jednak zgłoszone, ze strony pozwanego nie było bowiem wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu księgowości albo też biegłego rewidenta, bez takiego dowodu nie było bowiem możliwe wykazanie twierdzeń podniesionych na obronę pozwanego, nawet w wypadku złożenia pełnej dokumentacji spółki, której pozwany również nie zdołali zaprezentować. W rozpoznawanej sprawie sytuacja finansowa wskazanej spółki była nieudolnie wykazywana przy pomocy zeznań świadka powołanego w apelacji i przesłuchania pozwanego, nie były to jednak właściwe dowody, nie mogły więc zastąpić dokumentacji, a tym bardziej dowodu z opinii biegłego w sytuacji, gdy interwenient kwestionował twierdzenia, na które powoływał się pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty oraz w dalszym toku postępowania w tej sprawie (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2006 r., II CSK 245/06 i z dnia 24 listopada 1999 r., I CKN 223/98). Inicjatywa dowodowa pozwanego mogłaby wprawdzie pozwolić na szczątkowe ustalenie sytuacji finansowej spółki zarządzanej przez pozwanego w podanym okresie, w zakresie zobowiązań publicznoprawnych oraz pracowniczych, nie pozwalała jednak na zebranie danych, które biegły mógłby ocenić pod kątem istnienia przesłanek ogłoszenia jej upadłości w grudniu 2000 r, pozwany nie wystąpił jednak z wnioskiem o dopuszczenie dowodu z opinii właściwego biegłego, nie mógł więc także wykazać, aby w podanym okresie nie zachodziły podstawy od ogłoszenia upadłości spółki (...) w sytuacji, gdy z okoliczności ustalonych przez Sąd Okręgowy wynika, że strata, która powstała w 1999 r., powiększyła się w roku następnym. Pozwany mógł ponadto wystąpić o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na potrzeby ustalenia, że powódka nie uzyskałaby zaspokojenia swojej wierzytelności, w całości lub w części, w postępowaniu upadłościowym, gdyby stosowny wniosek został złożony we właściwym terminie, mógł bowiem podjąć próbę wykazania, że pomimo jego niezgłoszenia, powódka nie odniosła szkody, nie wystąpił jednak ze stosowną inicjatywą, na podane okoliczności nie został bowiem zgłoszony wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii właściwego biegłego. Nie było tym samym żadnych podstaw do uznania, że pozwany wywiązał się z ciężaru wykazania okoliczności przewidzianych w art. 299 § 2 ksh, nie ulega natomiast kwestii, że w tym zakresie ciężar dowodu spoczywa na pozwanym (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2012 r., V CSK 575/11). Nie można było natomiast podzielić stanowiska skarżącego, jakoby okoliczność niemożliwości zaspokojenia powódki z majątku spółki (...) została wykazana dokumentacją księgową złożoną w tej sprawy, nie zostało bowiem w ogóle udowodnione, a jakim okresie zachodziła obiektywna potrzeba wystąpienia z takim wnioskiem, nie było tym samym możliwe podanie składu i wartości majątku tej spółki, z ustaleń Sądu Okręgowego wynika zaś, że już od 1999 r. pasywa znacznie przenosiły jej aktywa. Z drugiej strony, ustalenie przez Sąd Okręgowy, że wartość składników rzeczowych, które pozostawały w majątku tej spółki w 2000 r., sięgała prawie 180000 zł, nawet po odliczeniu jej zobowiązań publicznoprawnych i pracowniczych, nieprzenoszących 50000 zł, nie pozwalało na wykluczenie możliwości zaspokojenia należności głównej na rzecz powódki, zasądzonej wyrokiem Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej z dnia 28 lutego 2002 r., nie wykazywało tym samym, aby zostały w tej sprawie wykazane okoliczności wyłączające odpowiedzialność pozwanego z art. 299 § 1 ksh. Przeciwny wniosek musiałby zostać sformułowany w opinii odpowiedniego biegłego sądowego, stosowny wniosek o jej sporządzenie nie został jednak zgłoszony w tej sprawie przed Sądem Okręgowym, ani w apelacji, która nie zasługiwała na uwzględnienie.

Pozostałe okoliczności, na które pozwany powoływał się w uzasadnieniu apelacji, zwłaszcza dotyczące powiązań kapitałowych pomiędzy powódką a spółką (...) oraz faktów związanych z zaniechaniem finansowania tej spółki przez powódkę i wpływu tej okoliczności na jej niewypłacalność i utratę majątku przed wydaniem wyroku z dnia 28 lutego 2002 r., nie miały żadnego znaczenia dla wyniku sprawy, nie mogły w każdym razie wykazać okoliczności wyłączających odpowiedzialność z art. 299 § 1 ksh, do której pozwany został zasadnie pociągnięty przez Sąd Okręgowy, nie mogły zwłaszcza udowodnić podstawowej tezy apelacji, jakoby niezgłoszenie przez pozwanego wniosku o ogłoszenie upadłości powołanej spółki przez datą wydania wskazanego wyroku nie miało wpływu na doznanie szkody przez powódkę w sytuacji, gdy zasadne jej wierzytelności nie zostały zaspokojone, natomiast egzekucja z majątku spółki zarządzanej przez pozwanego okazała się bezskuteczna. Z podanych względów nie było podstaw do uwzględnienia apelacji pozwanego, zawarte w niej zarzuty nie zostały bowiem podzielone przez Sąd Apelacyjny, jej oddalenie uzasadniało natomiast w całości wniosek o obciążenie pozwanego kosztami postępowania apelacyjnego, poniesionymi przez interwenienta, który działał w tej sprawie po stronie powódki. Na podstawie art. 107 in fine w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i § 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych i ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu Sąd Apelacyjny zasądził od pozwanego na rzecz interwenienta kwotę 2700 zł tytułem zwrotu kosztów udziału zawodowego pełnomocnika przed Sądem Apelacyjnym, czyli w stawce minimalnej właściwej dla sprawy o zapłatę i wartości przedmiotu zaskarżenia, podanej w apelacji.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów i art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.