Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Robert Obrębski (spr)

Sędziowie: SA Marzanna Góral

SO (del.) Bogusława Jarmołowicz - Łochańska

Protokolant: sekr. sąd. Katarzyna Dzięciołowska

po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2014 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa S. K.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą W.

o odszkodowanie, zadośćuczynienie i rentę

na skutek apelacji powoda S. K.

od wyroku Sądu Okręgowego dla Warszawy – Pragi w Warszawie

z dnia 10 kwietnia 2013 roku

sygn. akt I C 160/09

1.  oddala apelację;

2.  przejmuje na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczoną opłatę od apelacji.

Sygn. akt IA Ca 1509/13

UZASADNIENIE

Pozwem z 29 grudnia 2008 r. S. K. wniósł o zasądzenie od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwoty (...) tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za uszczerbek na zdrowiu powoda wywołany upadkiem z krzesła podczas przymierzenia butów w sklepie prowadzonym przez pozwaną w dniu 17 czerwca 2007 r. oraz krzywdę doznaną wskutek tego zdarzenia, domagał się ponadto zasądzenia od pozwanej renty do końca życia powoda w kwocie 15000 zł miesięcznie oraz dalszej kwoty 60000 zł za krzywdy moralne wywołane tym zdarzeniem. W toku postępowania powód wnosił o zabezpieczenie powództwa, domagał się także wezwania do udziału w sprawie Towarzystwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. jako ubezpieczyciela, ostateczne stanowisko zajął podczas rozprawy z dniu 10 kwietnia 2013 r., domagał się mianowicie od strony pozwanej kwoty 5746500 zł tytułem zadośćuczynienia, renty miesięcznej w kwocie 25000 zł oraz zasądzenia na cel społeczny kwoty 5746500 zł.

Pozwana wnosiła o oddalenie powództwa, zaprzeczała faktom podanym na uzasadnienie powództwa, kwestionowała możliwość doznania przez powoda uszczerbku opisanego w pozwie wskutek upadku z ogrodowego krzesła podczas przymierzania butów, twierdziła, że powód z innych przyczyn i w późniejszym czasie podupadł za zdrowiu, kwestionowała istnienie związku przyczynowego pomiędzy tym zdarzeniem, z którego powód wywodził roszczenie, a doznanym uszczerbkiem na zdrowi, zaprzeczała, aby działania pracowników, za których pozwana podnosi odpowiedzialność, miały charakter bezprawny oraz by mogły stanowić podstawę odpowiedzialności pozwanej wobec powoda, nie domagała się natomiast obciążenia powoda poniesionymi kosztami procesu.

Wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2013 r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo i przejął na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczone koszty sądowej. Na podstawie zebranych dowodów, w tym dokumentów, zeznań świadka i przesłuchana strony powodowej, Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 17 czerwca 2007 r., przymierzając buty w markecie C., znajdującym się w placówce Centrum(...) S. K. usiadł na plastikowym krześle, które złamało się pod ciężarem powoda, co doprowadziło do upadku powoda, który podniósł się o własnych siłach, nie zdecydował się na wezwanie pogotowia, nie wzywał także pracowników marketu, lecz po półgodzinnym pobycie w tym Centrum, o własnych siłach udał się do samochodu. W dniu następnym, jak ustalił Sąd Okręgowy, powód udał się do (...) Instytutu (...), zgłosił uraz głowy i stawu kolanowego, wykonane badania wykazały jednak tylko stłuczenie kolana i dobry stan zdrowia powoda w pozostałym zakresie. Sąd Okręgowy ustalił ponadto, że w tym samym dniu przeprowadzona została komputerowa tomografia głowy, która nie wykazała, by powód doznał uszkodzenia pokrywy czaszki, w tym samym dniu powód został też poddany badaniu RTG kręgosłupa, które nie wykazało jego uszkodzenia. W dniu 25 czerwca 2007 r., jak ustalił w dalszej kolejności Sąd Okręgowy, powód złożył do Prokuratury Rejonowej Warszawa Prawa zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przez administrację marketu związanego z narażeniem powoda na niebezpieczeństwo utraty życia lub doznania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, wskazał ponadto, że wszczęte w ten sposób postępowanie zostało umorzone wobec braku znamion czyny zabronionego. Ponadto Sąd Okręgowy ustalił, że w lipcu 2008 r. stan zdrowia powoda uległ pogorszeniu, pojawiły się bowiem silne bóle kręgosłupa i problemy powoda z samodzielnym poruszeniem się. W drugiej połowie października 2008 r., jak ustalił Sąd Okręgowy, powód przebywał na Oddziale Chirurgii Kręgosłupa Kliniki (...). A. G. w O., podczas tego pobyty został poddany operacji polegającej na usunięciu wypukliny krążka międzykręgowego L5-S1 po stronie prawej oraz odciążeniu kanału kręgowego prawego. Po operacji, pomimo odbycia rehabilitacji, jak ustalił Sąd Okręgowy, powód odczuwał w dalszym ciągu dolegliwości bólowe obu nóg, w dniu 13 marca 2009 r. został poddany ponadto badaniu rezonansem magnetycznym, który wykazał zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, zaś badanie wykonane w dniu 28 sierpnia 2009 r., potwierdziło zespół bólowy kręgosłupa w przebiegu dyskopatii, następne badanie tego samego rodzaju wykazało ponadto istnienie wypukliny tylnego krążka międzykręgowego L4-L5, powodującej ucisk na worek opony twardej. Ponadto Sąd Okręgowy ustalił, że badanie stawu kolana lewego, któremu powód został poddany w dniu 6 sierpnia 2007 r., wykazało, że uszkodzona została łękotka, jej uraz został potwierdzony podczas badania, które zostało przeprowadzone także we wrześniu 2008 r., powód otrzymał wówczas bowiem skierowane na artroskopię lewego kolana, na przeprowadzenie której w dalszym ciągu oczekuje. Według ustaleń Sądu Okręgowego, ze względu na stan zdrowia, w dniu 16 września 2009 r. u powoda została ustalona umiarkowana niepełnosprawność oraz ograniczona zdolność do pracy, która została ponadto dodatkowo potwierdzona przez orzeczenie Miejskiego Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w W. z dnia 22 września 2010 r.

Oceniając znaczenie podanych okoliczności, Sąd Okręgowy uznał żądania powoda za bezzasadne, nie dopatrzył się bowiem podstaw do przypisania stronie pozwanej odpowiedzialności odszkodowawczej przewidzianej art. 444 § 1 i 2 k.c., nie znalazł ponadto uzasadnienia dla uwzględnienie żądania dotyczącego zadośćuczynienia ze względu na niewykazanie przez powoda istnienia związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem podanym w pozwie jako podstawa tych żądań a ustalonym zakresem uszczerbku na zdrowiu, który został rozpoznany rok po tym zdarzeniu, w lipcu 2008 r. oraz w okresie późniejszym. Wskazując na wyniki zadań przeprowadzonych u powoda w dniu 18 czerwca 2007 r., czyli w dniu następnym w stosunku do daty upadnięcia przez powoda z plastikowego krzesła podczas czynności przymierzania butów w markecie prowadzonym przez pozwaną, Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na korzystny wynik tych badań, zwłaszcza że po zdarzeniu powód nie zgłaszał urazu kręgosłupa, który również nie został wykazany podczas badań przeprowadzonych bezpośrednio po upadku. Postępowanie w tej sprawie wykazało wprawdzie, jak wskazał Sąd Okręgowy, że po roku od zdarzenia, stan zdrowia powoda uległ znaczącemu pogorszeniu, nie było to jednak następstwem zdarzenia opisanego jako podstawa żądań zgłoszonych w tej sprawie, nie został bowiem wykazany związek pogorszenia się stanu zdrowia powoda w późniejszym okresie z upadkiem z krzesła podczas przymierzania butów w markecie prowadzonym przez pozwaną. Nie wykazując tego związku, zgodnie z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., według Sądu Okręgowego, powód nie udowodnił podstawowej przesłanki odpowiedzialności pozwanej, nie mógł więc liczyć na uwzględnienie powództwa, które okazało się bezzasadne, w całości więc zasługiwało na oddalenie.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł powód. Zaskarżające ten wyrok w całości, zarzucił Sądowi Okręgowemu naruszenie licznych przepisów prawa procesowego, w tym art. 160, 192, art. 193 § 1 i 3, art. 217, art. 227, art. 228, art. 229, art. 233 § 1 k.p.c. przez wadliwą ocenę istotnych okoliczności i przeprowadzonych dowodów, pomięcie wykazanych faktów dotyczących stanu zdrowia powoda, w tym zamiany powództwa polegającej na skierowaniu żądań także w stosunku do ubezpieczyciela, o wezwanie którego do tej sprawy powód wnosił przed Sądem Okręgowym, stosownie do art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Apelacja została ponadto oparta na zarzucie naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 363 § 2 k.c. przez nieuwzględnienie zasadnych roszczeń odszkodowawczych, rentowych i zadośćuczynienia związanego z krzywdą powoda. Na podstawie tych zarzutów powód wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego jej rozpoznania przez Sąd Okręgowy i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za drugą instancję. W dalszym pismach procesowych, złożonych w postępowaniu apelacyjnym powód ponownie występował o wezwanie do udziału w tej sprawie wskazanego uprzednio ubezpieczyciela i o zabezpieczenie powództwa, domagał się także obciążenia pozwanej kosztami postępowania za obie instancje. Strona pozwana wnosiła w odpowiedzi na apelację o jej oddalenie w całości, nie żądała natomiast obciążenie powoda kosztami postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie. Ustalenia Sądu Okręgowego były prawidłowe, zostały oparte na przeprowadzonych dowodach, przy ocenie których nie został naruszony żaden z przepisów prawa procesowego, na które powoływał się skarżący w apelacji, zostały więc w całości przyjęte za podstawę rozstrzygnięcia o jej zasadności, Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się bowiem w tej sprawie uchybień w postępowaniu poprzedzającym wydanie wyroku objętego apelację, podzielił ponadto prawną ocenę okoliczności tej sprawy, które w pełni uzasadniała przyjęcie, że nie zostały wykazane przesłanki odpowiedzialności z art. 444 § 1 i 2 oraz art. 445 § 1 k.c., nie było więc podstaw do zasądzenia od strony pozwanej na rzecz powoda odszkodowania, renty ani zadośćuczynienia za krzywdę, nie zostało w tej sprawie bowiem wykazane, aby pozwana mogła zostać pociągnięta do odpowiedzialności opartej na powołanych przepisach, żaden z nich nie został bowiem naruszony przez Sąd Okręgowy. W apelacji nie zostały wprawdzie podniesione zarzuty dotyczące naruszenia wszystkich tych przepisów, na których Sąd Okręgowy oparł zaskarżony wyrok, do kompetencji Sądu Apelacyjnego należy jednak poddanie kontroli apelacyjnej prawidłowości zastosowania tych wszystkich norm prawa materialnego, na podstawie których powództwo zostało oddalone (por. zwłaszcza uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07).

Pozbawione podstaw były zarzuty naruszenia art. 192 i art. 193 k.p.c. w zakresie dotyczącym kierowania przez powoda dochodzonych roszczeń, po wniesieniu sprawy, także w stosunku do ubezpieczyciela, nie była to bowiem czynność podmiotowej zmiany powództwa, do przeprowadzenia której nie było podstaw. Roszczenie zostało skierowane wobec strony biernie legitymowanej, od początku procesu powód przypisywał pozwanej odpowiedzialność za skutki zdarzenia, które wskazał jako podstawę faktyczną dochodzonych roszczeń, nie wykazał natomiast, aby zachodziły przesłanki wezwania ubezpieczyciela obok pozwanej, zasadnie nie uwzględniając takiego wniosku powoda, Sąd Okręgowy nie naruszył przepisów, na które skarżący powoływał się w apelacji. Przeciwnie, nie było podstaw do powoływania się na żaden z powołanych przepisów, w toku sprawy nie doszło bowiem do czynności wskazanych w tych przepisach, zmiany przedmiotowe powództwa, do których dochodziło w toku postępowania w tej sprawie, zostały natomiast uwzględnione i opisane przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku, prawidło został więc podany przedmiot sprawy oraz rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku, nie budzi więc wątpliwości zakres powagi rzeczy osądzonej przez Sąd Okręgowy. Wniosek powoda o wezwanie ubezpieczyciela do sprawy na etapie postępowania przed sądem drugiej instancji był natomiast niedopuszczalny, został więc oddalony przez Sąd Apelacyjny podczas rozprawy apelacyjnej, takie przekształcenia podmiotowe zostały bowiem wyłączone w postępowaniu apelacyjnym, stosownie do art. 391 § 1 in fine k.p.c.

Na uwzględnienie nie zasługiwały zarzuty dotyczące naruszenia licznych przepisów prawa procesowego, na które skarżący powoływał się w zarzutach apelacji. Część z nich, w tym art. 228, art. 229 i art. 234 k.p.c., nie została w tej sprawie zastosowana przez Sąd Okręgowy, nie mogło więc dojść do naruszenia tych przepisów, pozostałe, w tym art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. i art. 233 § 1 k.p.c. zostały natomiast prawidłowo wykorzystane. Sąd Okręgowy nie mógł ponadto naruszyć wskazanego w apelacji art. 363 § 2 k.c., nie doszukując się podstaw do przypisania pozwanej odpowiedzialności za skutki upadnięcia przez powoda z krzesła podczas przymierzania butów w markecie, Sąd Okręgowy nie przystąpił do czynności związanych z ustalaniem wysokości odszkodowania, którego powód dochodził w tej sprawie, nie mógł więc naruszyć powołanego przepisu, zawarta w nim norma odnosi się bowiem do zastosowania właściwej metody ustalenia wysokości odszkodowania w relacji z cen zmieniających się wraz z upływem czasu pomiędzy zdarzeniem a uwzględnieniem powództwa o zapłatę odszkodowania. W apelacji nie został powołany zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 361 § 1 k.c., dotyczącego związku przyczynowego, który stanowi konieczną przesłankę odpowiedzialności odszkodowawczego, także z tytułu deliktu, kierując się uchwalą Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, Sąd Apelacyjny z urzędu skontrolował wyrok objęty apelacją w zakresie dotyczącym prawidłowości zastosowania także tego przepisu, nie dopatrzył się jednak jego naruszenia przez Sąd Okręgowy, który trafnie uznał, że z ustalonych okoliczności oraz przeprowadzonych dowodów nie wynikało istnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy upadnięciem powoda z krzesła w markecie a doznaniem przez skarżącego uszczerbku na zdrowiu, który został zdiagnozowany po roku i nie dotyczył uszkodzeń wskazywanych przez powoda podczas badań przeprowadzonych bezpośrednio po wypadku. Jak prawidłowo ustalił Sąd Okręgowy, po samodzielnym opuszczeniu sklepu przez powoda, który nie zgłosił tego zdarzenia w miejscu przeznaczonym do obsługi klientów, w dniu następnym skarżący uskarżał się na bóle głowy i kręgosłupa, które nie zostały potwierdzone, związane z nimi cierpienia zostały natomiast potwierdzone po ponad roku, wówczas powód był hospitalizowany i przeszedł operację. W dniu 6 sierpniu 2007 r. zostało wprawdzie stwierdzone uszkodzenie łękotki, powód nie podjął wówczas jednak dalszych czynności o charakterze diagnostycznym, lecz po upływie roku poddał się badaniu, które potwierdziło potrzebę przeprowadzenia artroskopii kolana, nie wykazał jednak we właściwy sposób w toku postępowania przed Sądem Okręgowym, aby przyczyną jego uszkodzenia było osunięcie się przez powoda z krzesła w dniu 17 czerwca 2007 r. podczas przymierzania butów w markecie pozwanej. Wykazanie związku pomiędzy wskazanymi okolicznościami wymagało dowodu z opinii właściwego biegłego, powód nie zachował jednak obowiązujących w tym zakresie wymagań formalnych, w swojej apelacji nie podnosił stosownych zarzutów, nie mógł więc liczyć na to, że Sąd Apelacyjny z urzędu dopuści taki dowodów, zwłaszcza że na podstawie materiału, na który powoływał się powód, jak też przy uwzględnieniu zasad doświadczenia życiowego, nie można było dopatrzeć się podstaw adekwatnego związku przyczynowego we wskazanym zakresie. Tym bardziej takiego związku nie było można dostrzec pomiędzy upadkiem powoda a późniejszymi problemami skarżącego z kręgosłupem, do złagodzenia których konieczne było przeprowadzenie zabiegu operacyjnego. Z okoliczności sprawy nie wynikało jednak istnienie związku przyczynowego pomiędzy upadkiem przez powoda z krzesła a przeprowadzonym leczeniem kręgosłupa. Podczas postępowania przed Sądem Okręgowy powód skupił swoją aktywność na wykazywaniu okoliczności związanych z leczeniem, udziałem w tej sprawie ubezpieczyciela i zabezpieczeniem dochodzonych roszczeń, nie zostały jednak wykazane podstawowe okoliczności warunkujące odpowiedzialność strony pozwanej, po zdarzeniu powód nie zgłosił bowiem szkody, przeprowadzone w dniu następnym badania nie potwierdziły zaś uszczerbku głowy i kręgosłupa, przemawiały więc przeciwko istnieniu adekwatnego związku przyczynowego, który miał podstawowe znaczenie dla oceny zasadności powództwa. Także w toku postępowania nie została przez powoda podjęta odpowiednia inicjatywa w celu ustalenia wskazanej przesłanki odpowiedzialności strony pozwanej, nie zostały także zachowane obowiązujące w tym zakresie wymagania, także w zakresie dotyczącym dopuszczalności i zasadności podniesienia właściwych zarzutów apelacyjnych. Zasadnie więc Sąd Okręgowy uznał, że powód się nie wywiązał z ciężaru dowodu określnego art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., zarzuty dotyczące naruszenia tych przepisów również nie zasługiwały na uwzględnienie, zwłaszcza że nie towarzyszyły im odpowiednie wnioski dowodowe, nie zostały ponadto podjęte uprzednio właściwe czynności, które mogłyby przemawiać za ich uwzględnieniem.

Uzupełniając argumentację Sądu Okręgowego w kierunku wykazującym prawidłowość zastosowania w tej sprawie art. 444 § 1 i 2 oraz art. 445 § 1 k.c., dodatkowo należy wskazać, że nie została w tej sprawie wykazana także druga z podstawowych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej, dotycząca bezprawnego działania lub zaniechania, podjętego przez zatrudnione osoby, za które strona pozwana ponosi odpowiedzialność. Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że odstępując od zgłoszenia upadku, powód nie zadbał o ustalenie stanu krzesła, z którego upadł, nie zostało więc wykazane, aby było ono wadliwe albo też by zostało wcześniej uszkodzone. W sytuacji, gdy umorzenie postępowania przygotowawczego, postanowieniem Prokuratury Rejonowej Warszawa Praga w Warszawie z dnia 29 sierpnia 2007 r., jak też oddaleniem zażalenia powoda na to postanowieniem, nie wykazało dopuszczenia się przez pracowników strony pozwanej czynów zabronionych, na powodzie spoczywał ciężar wykazania w tej sprawie bezprawności działania strony pozwanej, powód nie sprostał jednak temu ciężarowi, przed Sądem Okręgowym nie zostały bowiem potwierdzone jakiekolwiek okoliczności, które mogłyby świadczyć o bezprawności działania albo zaniechania za strony osób, za których pozwana mogłaby ponosić prawną odpowiedzialność z art. 444 i art. 445 § 1 k.p.c.

Powództwo zasadnie zostało oddalone, z oddanych przyczyn apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, zachodziły natomiast podstawy do przejęcia na rachunek Skarbu Państwa nieopłaconej opłaty od apelacji, stosownie do art. 113 ust. 1 w zw. z art. 100 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Mając powyższe na uwadze, na postawie powołanych przepisów i art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.