Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym

Przewodniczący: Sędzia SA Robert Obrębski (spr.)

Sędziowie SA Ewa Kaniok

SO (del.) Joanna Piwowarun-Kołakowska

Protokolant: sekretarz sądowy Katarzyna Iwanicka

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2020 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa M. K. i A. C.

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 6 grudnia 2019 r., sygn. akt II C 871/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym w części w ten sposób, że oddala powództwo o zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 28500 (dwadzieścia osiem tysięcy pięćset) złotych za okres od 14 sierpnia 2013 r. do 6 grudnia 2019 r.;

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. solidarnie na rzecz M. K. i A. C. kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Ewa Kaniok Robert Obrębski Joanna Piwowarun-Kołakowska

Sygn. akt VA Ca 60/20

UZASADNIENIE

Pozwem z 6 sierpnia 2013 r. M. K. i A. C. wnieśli o zasądzenie od Przedsiębiorstwa Państwowego (...) z siedzibą w W. odszkodowania związanego z potrzebą poniesienia przez powodów kosztów do zapewnienia wymagań akustycznych, jakim powinny odpowiadać budynki położone przy ul. (...), jak też przy ul. (...) w W., czyli w obszarze ograniczonego użytkowania, utworzonego uchwałą nr 76/11 Sejmiki Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r., obowiązującą od 3 sierpnia 2011 r., dla Lotniska im. (...) w W., w łącznej kwocie 38000 zł. z ustawowymi odsetkami od 21 lipca 2013 r., oraz tej samej kwoty łącznie z tytułu zmniejszeniem wartości tych nieruchomości w wyniku ustanowienia tego obszaru w podanym okresie. Jako podstawę prawną tych roszczeń powodowie wskazywali art. 129 ust. 2 i art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Podnosili, że zachowany został dwuletni termin, który w ust. 4 art. 129 ustawy został przewidziany dla dochodzenia tych roszczeń w stosunku do pozwanego przedsiębiorstwa (...), którego legitymacja bierna w odniesieniu do wskazanych roszczeń wynika wprost z art. 136 ust. 1 – 3 tej ustawy.

Strona pozwana wnosiła o oddalenie powództwa w całości. Przyznając okoliczność prowadzenia portu lotniczego i położenia nieruchomości powodów w obszarze ograniczonego użytkowania, wskazywała też, że opisane w pozwie nieruchomości znalazły się poza strefami Z1i Z2, wprowadzonymi uchwałą z 20 czerwca 2011 r., która nie wprowadziła dla nieruchomości powodów żadnych nowych ograniczeń w zakresie praw właścicielskich i sposobu korzystania z nieruchomości przez powód, którzy nie wykazali, aby dopuszczalne natężenie hałasu w mieszkaniach powodów było przekroczone wskutek ustanowienia wskazanej strefy, a tym bardziej by pozwany była zobowiązany do ponoszenia kosztów utworzenia przez powodów od nowa akustycznego i klimatyzacyjnego zabezpieczenia swoich lokali.

Wyrokiem z dnia 6 grudnia 2019 r. Sąd Okręgowy zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów kwotę 28500 zł z tytułu wykazanych kosztów rewitalizacji akustycznej dwóch nieruchomości powodów wskazanych w treści pozwu, z wyłączeniem lokalu przy ul. (...) w W., ze względu na jego nabycie przez powodów w 2013 r., czyli już po wejściu w życie wskazanej uchwały, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 14 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone. Sąd Okręgowy ustali ponadto, że powodowie powinni solidarnie ponieść 62,50 % kosztów procesu, zaś strona pozwana 37,50 % tych kosztów. Ich szczegółowe rozliczenie zostało pozostawione referendarzowi sądowemu.

Na podstawie zebranych dowodów z dokumentów, opinii biegłych, którzy określili wartość nieruchomości powodów sprzed wejścia w życie uchwały oraz po jej wprowadzeniu, koszty akustycznej rewitalizacji budynku powodów, jak też przeprowadzili pomiary natężania hałasu w mieszkaniach powodów, Sad Okręgowy ustalił, że od 2008 r. powodowie są właścicielami mieszkania przy ul. (...) w W.; od 2009 r. lokalu przy ul. (...) w W.; od 2013 r. mieszkania przy ul. (...) w W., położonych w obszarze ograniczonego użytkowania, który został utworzony na podstawie uchwały nr 76/11 z dnia 20 czerwca 2011 r. Sejmiku Województwa (...), jednakże poza strefami Z1 i Z2. Opisane zostały ograniczenia, które na podstawie tej uchwały zostały wprowadzone dla tych stref i pozostałej części obszaru ograniczonego użytkowania.

Sąd Okręgowy ustalił ponadto na podstawie opinii biegłego, że podobne nieruchomości, położone poza OOU, nie odbiegają od wartości nieruchomości powodów. Ich położenie w tej strefie, jak ustalił Sąd Okręgowy, nie miało więc wpływu na ich wartość. Sąd Okręgowy ustalił też na podstawie opinii biegłego, że natężenie hałasu, które zostało zmierzone pomiarami przeprowadzonymi na miejscu, z uwzględnieniem przyjętego przez biegłych natężenia lotów, ponad poziom map akustycznych załączonych do przeglądu ekologicznego, przekracza dopuszczalne uchwałą parametry, także w zakresie poziomu dźwięku wewnątrz pomieszczeń. Przy ul. (...) przekroczenie hałasu, według ustaleń Sądu Okręgowego, wynika również z okolicznego ruchu drogowego. Zapewnienie zaś właściwych poziomów akustycznej izolacyjności mieszkań powodów, jak ustalił Sąd Okręgowy na podstawie opinii biegłego, wymaga modyfikacji systemów ich wentylacji przez zastosowanie nawiewników oraz wprowadzenie systemu klimatyzacji, której koszt dla lokalu przy ul. (...) zosta przez Sąd Okręgowy ustalony na 17529,43 zł, zaś dla mieszkania przy ul. (...) został oszacowany na kwotę 7045,18 zł brutto. Koszty założenia w tych mieszkaniach odpowiednich nawiewników została natomiast na podstawie opinii tego samego biegłego określony na 6299,05 zł brutto dla drugiego z tych mieszkań oraz na kwotę 7636,93 zł brutto na pierwszego z nich. Łączne więc wydatki na zapewnienie akustycznej izolacyjności obu wskazanych mieszkań powodów zostały oszacowane na kwotę 28500 zł.

Oceniając znaczenie prawne ustalonych okoliczności, Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia powództwa opartego na art. 129 ust. 2 ustawy ze względu na to, że dowodem z opinii biegłego, zostało wykazane, że nie miało wpływu na wartość nieruchomości powodów ich objęcie strefą ograniczonego użytkowania, uchwałą nr 76/11. Za uzasadnione Sąd Okręgowy uznał natomiast roszczenie z art. 136 ust. 3 tej ustawy, dotyczące obciążenia strony pozwanej kosztami rewitalizacji akustycznej lokali powodów, do kwoty wykazanej opinią biegłego sądowego, czyli w zakresie należności wynoszącej 28500 zł, na którą biegły wyliczył wydatki, które powodowie powinny w tym zakresie ponieść. Od tej kwoty Sąd Okręgowy zasądził też odsetki na podstawie art. 481 § 1 w zw. z art. 455 k.c., od wezwania pozwanego do zapłaty odszkodowania, pismem z 30 lipca 2013 r., niezwłocznie po odebraniu przez pozwanego którego roszczenie objęte pozwem stało się wymagalne. Odsetki od podanej kwoty zostały więc zasądzone przez Sąd Okręgowy od 14 sierpnia 2013 r. O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł zaś zgodnie z zasadą stosunkowego ich rozdzielenia pomiędzy stronami z art. 100 k.p.c., przy wyliczeniu, że strona pozwana przegrała sprawę w 37,50 % -ach kwoty objętej pozwem, czyli że powodów obciążać powinno 62,50 % kosztów procesu. Na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. ich szczegółowe rozliczenie Sąd Okręgowy pozostawił referendarzowi sądowemu.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniosła strona pozwana, która ten wyrok zaskarżyła w części uwzględniającej powództwo oraz zarzuciła Sądowi Okręgowemu naruszenie art. 233 § 1 i 2 k.p.c. poprzez przekroczenie swobodnej oceny dowodów i przyjęcie za podstawę ustalenia dotyczącego przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu w lokalach powodów i kosztów zapewnienia ich izolacyjności akustycznej opinii biegłych M. Z., R. P. oraz W. G., mimo że zawarte w nich wnioski zostały oparte na wadliwych założeniach, w tym w oparciu o błędne dane co do natężenia ruchu lotniczego, z przekroczeniem kwalifikacji, a ponadto wskutek pominięcia, że przekroczenie norm hałasu przy ul (...) było spowodowane natężeniem okolicznego ruchu drogowego,

Strona pozwana zarzuciła ponadto Sądowi Okręgowemu naruszenie art. 129 ust. 2 w zw. z art. 322 ust. 1 powołanej ustawy Prawo ochrony środowiska w zw. z art. 361 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie wskazanych przepisów i uznanie, że pozwany winien ponieść koszty akustycznego zabezpieczenia obu lokali przed nadmiernym hałasem, który nie został wykazany. Ostatni zarzut dotyczył naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 481 w zw. z art. 455 i art. 363 k.c. poprzez zasądzenie odsetek od daty wezwania do zapłaty odszkodowania, które zostało wyliczone na podstawie opinii uwzględniającej ceny z daty sporządzenia kalkulacji przez biegłego, czyli w sposób kompensujący upływ czasu pomiędzy jej sporządzeniem i wyrokowaniem przez Sąd Okręgowy a wezwaniem strony pozwanej przed procesem do zapłacenia odszkodowania.

Na podstawie tych zarzutów pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w uwzględnionej jego części oraz o obciążenie powodów kosztami postępowania za obie instancje według norm przepisanych, ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego jej rozpoznania i rozstrzygnięcia przez Sąd Okręgowy o kosztach postępowania apelacyjnego. W odpowiedzi na apelację powodowie wnosili o jej oddalenie w całości i obciążenie strony skarżącej poniesionymi kosztami postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na częściowe uwzględnienie wyłącznie w odniesieniu do odsetek zasądzonych przez Sąd Okręgowy za okres nazbyt jednak długi, z naruszeniem przepisów wskazanych w ostatnim zarzucie apelacji pozwanego, w tym art. 363 k.c. Wynikająca z tego przepisu zasada znajduje zastosowanie również do ustalania odszkodowania przewidzianego przepisami powołanej ustawy. Oparta jest więc na założeniu, że wysokość odszkodowania podlega ustaleniu według cen z momentu wyrokowania, który w zasadzie się w tej sprawie zbiega z poziomem cen przyjętych przez biegłego za podstawę do ustalenia kosztów przeprowadzenia przez powodów akustycznej rewitalizacji dwóch mieszkań, w tym zainstalowanie niezbędnej klimatyzacji i nawiewników. Nie sposób uznać, aby przed ustaleniem na tej zasadzie wysokości należnego powodom odszkodowania, a tym bardziej w dniu 14 sierpnia 2013 r., pozwany był w stanie przewidzieć kwotowy wymiar swojego zobowiązania na moment wydania wyroku przez Sąd Okręgowy, który zapadł po ponad sześciu latach. Nie sposób więc uznać, aby przed wydaniem tego wyroku, pozwany popadł w stan opóźnienia uzasadniającego naliczanie odsetek. Reguła wpisana w normę art. 363 k.c. powinna wypełniać więc również funkcję kompensacyjną, która jest związana ze zmianą wartości ustalanego odszkodowania w związku z upływem czasu pomiędzy wezwaniem dłużnika do zapłaty a ustaleniem wysokości jego zobowiązania wyrokiem wydanym zgodnie z powołanym przepisem. Z okres od 14 sierpnia 2013 r. do 6 grudnia 2019 r. powodom nie należały się więc odsetki za opóźnienie w zapłacie przez pozwanego odszkodowania w wysokości 28500 zł, które zostało poprawnie zasądzone przez Sąd Okręgowy na rzecz powodów. Pozostałe zarzuty apelacji, dotyczące zasadności roszczenia uwzględnionego przez Sąd Okręgowy, czyli wykorzystania i oceny dowodów z opinii biegłych, wskazanych w jej treści, nie zasługiwały bowiem na uwzględnienie.

Ustalając przesłanki do uwzględnienia na rzecz powodów roszczenia do wysokości ustalonej na kwotę 28500 zł, Sąd Okręgowy oparł się na opinii tych biegłych, którzy w tej sprawie sporządzili opinie konieczne do ustalenia takich okoliczności, od których uzależniona była ocena zasadności powództwo w tej części, która została uwzględniona zaskarżonym wyrokiem. Poza sporem więc pozostawało, że były to okoliczności wymagające wiedzy fachowej, dostępnej w zasadzie wyłącznie biegłym, którzy sporządzili w tej sprawie opinie w zakresie swoich kompetencji i zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie standardami. Ocena tych opinii nie naruszała też reguł określonych w art. 233 § 1 k.p.c. już z tego powodu, że kwestionowanie ich wartości dowodowej wymagałoby jednak dysponowania równoważnym co najmniej materiałem dowodowym, czyli tylko dowodami z opinii innych biegłych o wyższych ponadto kwalifikacjach niż biegli, na opiniach których Sąd Okręgowy oparła dokonane ustalenia tak co do potrzeby przeprowadzenia akustycznej rewitalizacji dwóch mieszkań powodów w zakresie ich wyposażenia w system klimatyzacji oraz zainstalowania w nich nawiewników odpowiedniej kategorii, jak również ustalenia wysokości takich wydatków, które się powinny wiązać z wykonaniem prac tego rodzaju. Innymi opiniami Sąd Okręgowy jednak nie dysponował. Nie mógł więc dokonać innych ustaleń w sytuacji, gdy żadna z opinii, na których się oparł, nie wykazywała ani nieścisłości, ani też innych wad, które Sąd Okręgowy mógłby dostrzeż na etapie oceny ich wartości dowodowej. Co więcej, oczekiwanej przez stronę skarżącą weryfikacji ustaleń Sądu Okręgowego nie mógł również przeprowadzić, z tego samego powodu, Sąd Apelacyjny. W apelacji strona skarżąca nie przejawiła bowiem właściwej dla podniesionych zarzutów inicjatywy dowodowej. Nie było w niej wniosków o przeprowadzenie innych dowodów z kolejnych opinii, które by mogli sporządzić następni biegli o wyższych kwalifikacjach.

W przekonaniu Sądu Apelacyjnego, wykazywanie takiej inicjatywy nie było z drugiej strony potrzebne dlatego, że zastrzeżenia podniesione w apelacji w stosunku do opinii sporządzonych przed Sądem Okręgowym nie były jednak uzasadnione. Miały tylko ogólny charakter. Nie zostały właściwie, a przy tym przekonująco umotywowane. Stanowiły więc przejaw subiektywnego wyłącznie przekonania strony skarżącej, której racji nie można było podzielić w wymiarze obiektywnym, związanym z oceną sporządzonych w tej sprawie opinii przez trzech biegłych imiennie wskazanych w apelacji.

Zakwestionowanie wartości dowodowej opinii dotyczącej poziomu hałasu w lokalach powodów na tej więc podstawie, że biegły przyjął własne założenia dotyczące natężenia ruchu lotniczego, odbiegające nieco od danych z przeglądu ekologicznego, nie mogło odnieść skutku przede wszystkim dlatego, że metoda zastosowania przez biegłego w większym stopniu oddawała konkretne dane i okoliczności tej sprawy niż ogólne, uśrednione dane zawarte w tym przeglądzie. Biegły argumentował natomiast fachowo oraz konkretnie, z jakich przyczyn nie poprzestał na dany z przeglądu, lecz przyjmował własne założenia. Chodziło w tym zakresie o lokalizację lokali powodów w obszarze korytarza powietrznego, przewidzianego dla ruchu lotniczego.

Nie można było też podzielić twierdzenia, jakoby hałas dochodzący po prostu o okolicznego ruchu ulicznego, mimo że również dokuczliwy, miał sam w sobie eliminować odpowiedzialność strony pozwanej za analogiczny efekt wywołany ruchem lotniczym. Występowanie drugiej przyczyny, zupełnie innej i niezależnej, nie mogło zmieniać wyliczeń biegłego akustyka, zgodnie z którymi ruch samolotowy wywoływał skutek polegający na przekroczeniu ustalonych w uchwale norm hałasu. Nie mogło tym samym też uwalniać strony pozwanej od odpowiedzialności wobec powodów, przewidzianej art. 129 ust. 2 powołanej ustawy, w sytuacji, gdy oba lokale, w związku z którymi powództwo oparte na tym przepisie zostało częściowo uwzględnione, zostały nabyte przez powodów kilka lat po wejściu w życie rozporządzenia Wojewody (...) nr 50, które poprzedzało uchwalę nr 76/11, w okresie obowiązywania którego strona czynna nie mogła tych roszczeń dochodzić, w szczególności w zachowaniem terminów, które w tym rozporządzeniu zostały zastrzeżone dla ich zgłoszenia. Wyłącznie w związku z wejściem w życie uchwały nr 76/11, obowiązującej od 3 sierpnia 2011 r., powodowie tych roszczeń mogli dochodzić. Zebrane w tej sprawie dowody natomiast wykazały zasadność tych roszczeń w odniesieniu do obu lokali w wymiarze uwzględnionym przez Sąd Okręgowy, który nie mógł w związku naruszyć powołanego przepisu. Ponad rozstrzygnięcie dotyczące tylko odsetek od kwoty 28500 zł, czyli w zakresie należności głównej wyliczonej w pełni poprawnie przez Sąd Okręgowy na podstawie opinii biegłych mających wymagane w tym zakresie kwalifikacje, apelacja skarżącego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Oddalanie apelacji uwzględnionej w nieznacznym zakresie uzasadniało obciążenie strony skarżącej kosztami postępowania apelacyjnego, które zostały poniesione w tej sprawie przez powodów. Na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 108 § 1 i przy stosowaniu § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych Sąd Apelacyjny zasądził solidarnie na rzecz obojga powodów kwotę 2700 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, na które złożyła się podstawowa stawka wynagrodzenia za udział po stronie czynnej zawodowego pełnomocnika przed Sądem Apelacyjnym, stosownie do rodzaju sprawy i podanej w apelacji wartości przedmiotu zaskarżenia.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów oraz zgodnie z art. 386 § 1 k.p.c., w zakresie natomiast, w którym apelacja została oddalona – zgodnie z art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

Ewa Kaniok Robert Obrębski Joanna Piwowarun-Kołakowska