Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia Jolanta Pyźlak

Sędziowie: Grażyna Kramarska (spr.)

del. Grzegorz Tyliński

Protokolant: Bartłomiej Sarna

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2020 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) W.

przeciwko A. P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 26 listopada 2018 r., sygn. akt XXV C 1805/18

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od (...) W. na rzecz A. P. kwotę 2700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI ACa 80/19

UZASADNIENIE

Powód (...) W. wniosło o zasądzenie solidarnie od pozwanych I. P., M. P., A. P. i U. P. kwoty 80.030,84 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu, tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie przez pozwanych z lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku przy ul. (...) w W. za okres od dnia 1 września 2003 r. do dnia 31 października 2012 roku. Powód podał, że pozwani korzystali z tego lokalu na podstawie umowy najmu z dnia 30 września 1992 r., która została wypowiedziana w październiku 1995 roku. Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2007 r. wydanym w sprawie o sygn. akt II C 88/06 Sąd Rejonowy (...) nakazał pozwanym opróżnienie i opuszczenie tego lokalu, jednak pozwani nadal zajmowali lokal w okresie objętym żądaniem pozwu. Dodatkowo powód podniósł, że pozwani uznali przedmiotowy dług na piśmie.

Nakazem zapłaty wydanym w dniu 2 kwietnia 2013 r. w postępowaniu upominawczym Sąd orzekł zgodnie z żądaniem powoda.

W sprzeciwie od tego nakazu pozwany A. P. wniósł o oddalenie powództwa, nie kwestionując braku po swojej stronie tytułu prawnego do zajmowania przedmiotowego lokalu, jednak wskazując na to, że nie zamieszkuje w tym lokalu od stycznia 2008 r. Dodatkowo pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia oraz zaprzeczył, by kiedykolwiek dokonał uznania długu objętego żądaniem pozwu.

Powód w piśmie z dnia 6 września 2018r. częściowo cofnął pozew, wnosząc o zasądzenie od pozwanego kwoty 21.397,20 zł, na którą składają się: odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu za okres od dnia 1 września 2003 r. do dnia 30 kwietnia 2008 r. w kwocie 11.843,82 zł (opłaty za media dostarczane do lokalu w tym okresie) oraz zsumowane odsetki od tej należności głównej w kwocie 9.553,38 złotych. Powód oświadczył, że w pozostałym zakresie cofa pozew, ponieważ pozwany opuścił przedmiotowy lokal pod koniec kwietnia 2008 r.

Postanowieniem z dnia 14 września 2018 r. Sąd Okręgowy umorzył postępowanie w zakresie, w jakim powód dokonał cofnięcia pozwu, a postanowieniem z dnia 4 października 2018 r. zasądził na rzecz pozwanego od powoda kwotę 2.649,81 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu w związku z częściowym cofnięciem pozwu.

Wyrokiem z dnia 26 listopada 2018r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 967,19 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił, że gmina (...) W. jest właścicielem lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w W. przy ul. (...). Pozwany zamieszkiwał w tym lokalu na podstawie umowy najmu z dnia 30 września 1992 r. zawartej z gminą przez jego rodziców, która została wypowiedziana w październiku 1995 roku. Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2007 r. wydanym w sprawie o sygn. akt II C 88/06 Sąd Rejonowy (...) nakazał pozwanemu i członkom jego rodziny opróżnienie i opuszczenie tego lokalu. Pozwany mieszkał tam do końca kwietnia 2008 roku. Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z tego lokalu za okres od 1 września 2003 r. do 31 października 2012 r. wynosi kwotę 80.030,84 zł. Opłaty za media w okresie bezumownego korzystania z tego lokalu od 1 września 2003 r. do 30 kwietnia 2008 r. wynoszą kwotę 11.843,82 zł, a zsumowane odsetki od tej należności głównej kwotę 9.553,38 złotych. Pozwany nie uiścił na rzecz powoda odszkodowania za bezumowne korzystanie z tej nieruchomości za okres od 1 września 2003 r. do dnia 31 października 2012 r., w tym opłat za media za ten okres.

Sąd Okręgowy uznał, że w niniejszej sprawie powód dochodzi należności z tytułu opłat za media dostarczane do lokalu mieszkalnego wchodzącego w skład zasobów komunalnych gminy w okresie bezumownego korzystania przez pozwanego z tego lokalu, tj. w okresie od dnia 1 września 2003 r. do dnia 30 kwietnia 2008 roku. Wskazał na to, że zgodnie z przepisem art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego osoby zajmujące lokal mieszkalny bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie w wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby uzyskiwać z tytułu najmu lokalu. W ocenie Sądu pierwszej instancji powód jest co do zasady uprawniony do żądania od pozwanego odszkodowania za zajmowanie bez tytułu prawnego przedmiotowego lokalu przez pozwanego w okresie od dnia 1 września 2003 r. do dnia 30 kwietnia 2008 roku oraz także należności z tytułu opłat za media dostarczane do tego lokalu w okresie bezumownego korzystania z lokalu przez pozwanego. Sąd Okręgowy uznał jednak za zasadny zarzut przedawnienia tego roszczenia, w związku z którym

zobowiązanie pozwanego uzyskało charakter naturalny i nie może być skutecznie dochodzone na drodze przymusowej przeciwko pozwanemu (art. 117 § 2 k.c.). Sąd wskazał na to, że określone w art. 18 ust. 1 cytowanej ustawy roszczenia odszkodowawcze przedawniają się w terminie trzyletnim przewidzianym w art. 118 k.c. dla roszczeń o świadczenia okresowe (por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 7 marca 2014 r., IV CNP 33/13, Lex nr 1438649, wyrok SA w Krakowie z 20 stycznia 2015 r., I ACa 1494/14, Lex nr 1665096), a skoro powód wystąpił z pozwem w niniejszej sprawie w dniu 20 marca 2013r., to wszystkie roszczenia o świadczenia okresowe za okres do dnia 20 marca 2010r. uległy już przedawnieniu. W jego ocenie to samo dotyczy należności z tytułu opłat za media dostarczane do lokalu w okresie bezumownego korzystania z lokalu przez pozwanego oraz należności ubocznej, czyli odsetek ustawowych za opóźnienie, albowiem obie kategorie tych należności mają także charakter okresowy.

Jednocześnie Sąd Okręgowy uznał, że brak jest podstaw do przyjęcia, iż pozwany uznał dług. Pozwany zakwestionował bowiem taką okoliczność, a strona powodowa jej nie wykazała. Sąd wskazał na to, że z treści protokołu kontroli lokalu z 8 grudnia 2012r. wynika, iż uznania długu dokonała I. P. jako osoba oznaczona jako użytkownik lokalu. Ponadto oświadczenie z tego protokołu w ocenie Sądu nie stanowiło nawet dokumentu prywatnego w rozumieniu Kodeksu postepowania cywilnego, ponieważ jest zwykłą, niepotwierdzoną z oryginałem kopią. Sąd zauważył nadto, że na rozprawie w dniu 26 listopada 2018 r. powód oświadczył, iż nie kwestionuje tego, że na w/w protokole kontroli nie znajduje się podpis pozwanego.

W apelacji od tego wyroku powód zaskarżył wyrok w całości, wnosząc o jego zmianę przez zasądzenie od pozwanego kwoty 21.397,20 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Powołał się na zarzut naruszenia art. 118 k.c. przez jego błędne zastosowanie w sprawie, polegające na uznaniu przez Sąd pierwszej instancji, że należności z tytułu dostarczenia do lokalu mediów przedawniają się w okresie trzyletnim, a nie dziesięcioletnim. W uzasadnieniu apelacji powód podniósł, że odszkodowanie za dostarczone do lokalu media stanowi odszkodowanie uzupełniające zgodnie z art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego, a w orzecznictwie wskazuje się, że do tego typu roszczeń stosuje się dziesięcioletni termin przedawnienia. Powołał się też na to, że należności za media nie wliczał do odszkodowania, a wskazywał je oddzielnie za każde świadczenie obok odszkodowania, co oznacza, że należności te stanowiły odszkodowanie uzupełniające, do którego nie ma zastosowania trzyletni okres przedawnienia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie mimo trafności podniesionego w niej zarzutu błędnego zastosowania przez Sąd Okręgowy do roszczenia powoda trzyletniego terminu przedawnienia. Na wstępie należy zwrócić uwagę na to, że w niniejszej sprawie zastosowanie znajdzie przepis art. 118 k.c. w brzmieniu obowiązującym przed zmianą dokonaną ustawą z dnia 13 kwietnia 2018r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie w dniu 9 lipca 2018r., z uwagi na treść art. 5 ust. 1 tej ustawy. Sąd Apelacyjny podziela cytowane przez skarżącego poglądy orzecznictwa, zgodnie z którymi do roszczenia przeciwko osobie zajmującej lokal bez tytułu prawnego, nie stanowiącego odszkodowania, o którym mowa w art. 18 ust. 1 i ust. 2 zd. 1 ustawy z dnia z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego, tj. uiszczanego co miesiąc odszkodowania odpowiadającego wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu, zastosowanie ma dziesięcioletni termin przedawnienia. Stosownie do treści art. 18 ust. 2 zd. 2 tej ustawy jeżeli odszkodowanie określone w art. 18 ust. 2 zd. 1 nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od lokatora odszkodowania uzupełniającego, przy czym ustawodawca nie reguluje zasad uiszczania tego odszkodowania tak jak w przypadku odszkodowania w wysokości czynszu najmu. Należy zgodzić się z tym, że w sytuacji gdy do wysokości czynszu najmu lokalu nie były wliczane należności z tytułu tzw. opłat niezależnych od właściciela (m.in. opłaty za korzystanie z mediów), to odszkodowanie odpowiadające wysokości czynszu najmu, jakie obowiązana jest uiszczać co miesiąc osoba zajmująca lokal bez tytułu prawnego, nie rekompensuje właścicielowi lokalu strat związanych z koniecznością ponoszenia za tę osobę wydatków z tytułu tych opłat. Dochodzenie naprawienia tych strat może być zatem uznane za żądanie odszkodowania uzupełniającego, o którym mowa w art. 18 ust. 2 ustawy. Skoro zaś brak jest regulacji wskazującej na okresowy charakter świadczenia polegającego na zapłacie tego odszkodowania, to należy przyjąć, że do jego przedawnienia znajdzie zastosowanie ogólny, dziesięcioletni termin przedawnienia.

Z treści uzasadnienia pozwu wynika jednoznacznie, że pierwotnie powód dochodził od wszystkich pozwanych zapłaty kwoty 80.030,84 zł odpowiadającej wysokości czynszu najmu za okres od dnia 1 września 2003r. do dnia 31 października 2012r., a zatem odszkodowania z art. 18 ust. 1 ustawy, podlegającego trzyletniemu przedawnieniu z uwagi na okresowy charakter. Wobec podniesienia przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia powód w piśmie stanowiącym replikę do sprzeciwu od nakazu zapłaty nie tylko ograniczył kwotowo swoje żądanie, ale też dokonał jego przedmiotowej zmiany. W miejsce żądania odszkodowania w wysokości czynszu najmu powód zażądał bowiem zapłaty odszkodowania, którego podstawą były należności za media za wskazany okres (jak sam powód podnosi - niewliczane do wysokości czynszu), a zatem – zgodnie z twierdzeniami samego powoda – odszkodowania uzupełniającego. Z uwagi na wystąpienie przez powoda z całkowicie nowym żądaniem nie ma możliwości przyjęcia, że do przerwania biegu przedawnienia ostatecznie dochodzonego roszczenia doszło już w dacie wniesienia pierwotnego pozwu, ale należy uznać, że przerwę taką wywołało dopiero zgłoszenie tego nowego żądania przed Sądem. Nastąpiło to w dniu 6 września 2018r., a zatem już po upływie 10 lat od zakończenia okresu, za który powód dochodzi zapłaty odszkodowania (do dnia 30 kwietnia 2008r.). Zgodnie z art. 120 § 1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Nawet przy przyjęciu, że roszczenie powoda nie stało się wymagalne wraz z końcem okresu, za który powód żąda odszkodowania, ale że postawienie tego roszczenia w stan wymagalności wymagało podjęcia przez powoda działania w postaci wezwania pozwanego do zapłaty (art. 455 k.c.), to należy przyjąć, że powód miał możliwość skierowania do pozwanego takiego wezwania przynajmniej w ciągu miesiąca od daty, w której zakończył się okres, za jaki żąda odszkodowania, a zatem najpóźniej do dnia 31 maja 2008r. Wyznaczenie zaś pozwanemu terminu na spełnienie świadczenia bez zbędnej zwłoki, tj. np. w terminie 14 dni od otrzymania wezwania do zapłaty, skutkowałoby wymagalnością roszczenia powoda najpóźniej do końca czerwca 2008r. (przy uwzględnieniu dodatkowo czasu na dotarcie do pozwanego przesyłki z wezwaniem do zapłaty). Wystąpienie zaś z tym roszczeniem dopiero w dniu 6 września 2018r. czyniło uzasadnioną ocenę, że powód dochodzi roszczenia przedawnionego, a tym samym uzasadniało też oddalenie powództwa.

Mając powyższe na względzie, Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego (kosztach zastępstwa procesowego strony pozwanej w tym postępowaniu) Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z § 2 pkt 5 i § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.