Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA Krzysztof Tucharz (spr.)

Sędziowie: SA Ewa Klimowicz - Przygódzka

SO (del.) Marian Kociołek

Protokolant: protokolant Katarzyna Mikiciuk

po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa R. K.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi (...)

o ochronę dóbr osobistych

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 29 czerwca 2015 r., sygn. akt III C 720/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  w punkcie drugim zasądza od Skarbu Państwa – Prezesa (...) na rzecz Stowarzyszenia (...), Centrum (...) z siedzibą w B. kwotę 2.000 zł (dwa tysiące złotych);

b)  w punkcie trzecim zasądza od Skarbu Państwa – Prezesa (...) na rzecz R. K. kwotę 1.677 zł (jeden tysiąc sześćset siedemdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

c)  uchyla rozstrzygnięcie zawarte w punkcie czwartym;

II.  zasądza od Skarbu Państwa – Prezesa (...) na rzecz R. K. kwotę 550 zł (pięćset pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 11 czerwca 2014 r. powód R. K. wnosił o zobowiązanie Prezesa (...) do zaprzestania udostępniania w treści uzasadnienia wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 14 września 2010 r. w sprawie o sygn. akt (...) zmieszczonego przez Urząd (...) w Internecie, danych osobowych dotyczących powoda, obejmujących jego stanowisko służbowe, firmę spółki będącą jego pracodawcą oraz firmę spółki będącej, względem niej, spółką dominującą w rozumieniu przepisów k.s.h., jako działania naruszające jego dobra osobiste. Ponadto powód domagał się zasądzenia od pozwanego na rzecz Stowarzyszenia (...) z siedzibą w B. kwoty 2.000 zł oraz zwrotu kosztów procesu.

Pozwany Skarb Państwa – Prezes (...) wnosił o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania.

Wyrokiem z dnia 20 czerwca 2015 r. Sąd Okręgowy w Warszawie nakazał pozwanemu usunięcie skutków prawnych naruszenia dóbr osobistych powoda poprzez zaprzestanie udostępniania na stronie internetowej Urzędu a także w Informatorze (...) fragmentów uzasadnienia wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 14 września 2010 r. w sprawie o sygn. akt (...) dot. opisanych wyżej danych. W pozostałej części powództwo zostało oddalone.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w ten sposób, że w punkcie 3 wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 977 zł a w punkcie 4 zasądził od powoda na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 600 zł.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

W wyniku wszczętego w dniu 4 czerwca 2010 r. przez zamawiającego – Główny Inspektorat (...) w W. postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w dniu 28 lipca 2010 r. dokonano wyboru, jako najkorzystniejszej oferty, złożonej przez (...) S.A. przy jednoczesnym wykluczeniu z tego postępowania (...) sp. z o.o.

Następnie zamawiający poinformował (...) S.A. o powtórzeniu oceny ofert, w tym postępowaniu i za najbardziej korzystną uznał ostatecznie ofertę złożoną przez inny podmiot, a ponadto ponownie wykluczył z postępowania (...) sp. z o.o., natomiast ofertę spółki (...) odrzucił na postawie art. 89 ust. 1 ustawy prawo zamówień publicznych.

Ta ostatnia spółka wniosła do (...) odwołanie, które zostało oddalone przez ten organ wyrokiem z dnia 14 września 2010 r.

Powód, jako Dyrektor Handlowy (...) Spółki (...) S.A. działając na podstawie pełnomocnictwa udzielonego mu przez Prezesa Zarządu (...) sp. z o.o. podpisał ofertę złożoną w niniejszym postępowaniu przez (...) sp. z o.o.

W uzasadnieniu cytowanego wyżej wyroku Krajowej Izby Odwoławczej pojawiło się, w kontekście rozważań dotyczących zmowy przetargowej pomiędzy (...) sp. z o.o. a (...) S.A., kilkakrotnie imię i pierwsza litera nazwiska powoda wraz ze wskazaniem zajmowanego przez niego stanowiska służbowego tj. funkcji Dyrektora Handlowego (...), spółki kapitałowej (...) S.A., jako osoby odpowiedzialnej za przygotowanie i złożenie oferty (...) sp. z o.o.

W dniu 25 kwietnia 2014 r. powód skierował do Prezesa (...) wezwanie do zaprzestania naruszenia dóbr osobistych powoda poprzez niezwłoczne usunięcie jego danych osobowych z treści uzasadnienia wyroku (...) z dnia 14 września 2010 r. oraz do zapłaty, na wskazany cel społeczny kwoty 2.000 zł.

W nawiązaniu do tego wezwania pozwany dokonał anonimizacji w w/o wyroku poprzez zastąpienie imienia i pierwszej litery nazwiska powoda inicjałami – R.K. przy jednoczesnym pozostawieniu oznaczenia jego stanowiska służbowego.

W ocenie Sądu Okręgowego, powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części dotyczącej roszczenia niemajątkowego. Materialnoprawną podstawą tego żądania stanowią przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych a w szczególności jej art. 27 ust. 1.

Dane osobowe mieszczą się w szeroko rozumianym pojęciu dóbr osobistych i w razie ich naruszenia pozostają pod ochroną prawa cywilnego (art. 23 i 24 k.c.).

Zdaniem Sądu pozwany będąc administratorem danych w związku z czynnościami podjętymi po wydaniu przez (...) wyroku z dnia 14 września 2010 r. dokonał publikacji orzeczenia na stronie internetowej (...) w taki sposób, że w niewystarczającym stopniu zanonimizował dane osobowe powoda przez co możliwa stała się identyfikacja jego osoby. W wyniku tego zdarzenia doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda w postaci jego dobrego imienia i pozycji zawodowej a działanie pozwanego miało charakter bezprawny.

Podjęte przez pozwanego decyzje, na skutek wystąpienia powoda nie przyniosły satysfakcjonujących rezultatów gdyż pozostawienie, w dalszym ciągu, w treści publikowanego wyroku – zajmowanego przez powoda stanowiska służbowego, firmy spółki będącej jego pracodawcą oraz firmy będącej względem niej spółką dominującą w rozumieniu przepisów k.s.h. pozwala na łatwe zidentyfikowanie osoby powoda.

Pozwany nie wykazał, że dokonane naruszenie nie ma bezprawnego charakteru, a w szczególności, że taki sposób zanonimizowania danych osobowych powoda nastąpił z uwagi na ważny interes publiczny lub usprawiedliwiony interes innych osób.

Natomiast Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia roszczenia majątkowego powoda, dochodzonego na podstawie art. 448 k.c.

Za takim stanowiskiem przemawiają następujące okoliczności:

- po pierwsze: brak znacznego stopnia winy pozwanego w zakresie niewystarczającej anonimizacji danych osobowych powoda,

- po drugie: zobowiązanie pozwanego do usunięcia danych pozwalających na identyfikację powoda jest wystarczające z punktu widzenia interesów pokrzywdzonego,

- po trzecie: powód nie odczuł zbyt drastycznie skutków owego naruszenia (o charakterze nieumyślnym) skoro uzyskał informację o figurowaniu jego danych osobowych w Internecie dopiero w połowie 2014 r.

Orzeczenie o kosztach procesu Sąd oparł na podstawie art. 100 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniósł powód zaskarżając go w części oddalającej powództwo co do zapłaty kwoty 2.000 zł, na wskazany cel społeczny oraz rozstrzygając o kosztach procesu.

W apelacji podnoszone zostały następujące zarzuty:

1)  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie ustaleń faktycznych, w zakresie stopnia winy pozwanego, w sposób sprzeczny z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz niepoprawny logicznie, co skutkowało brakiem należytego uwzględnienia przez Sąd I instancji stopnia winy pozwanego, a w konsekwencji miało wpływ na przyjęcie, że brak jest podstaw do zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny;

2)  naruszenie prawa materialnego tj. art. 448 w zw. z art. 24 § 1 k.c. poprzez pominięcie przy ocenie podstaw do zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej, na wskazany cel społeczny, tak istotnych okoliczności, jak trwałe naruszenie dóbr osobistych powoda, trwałość skutków naruszenia oraz przeszłe skutki naruszenia dóbr osobistych.

W oparciu o przytoczone wyżej zarzuty powód wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz Stowarzyszenia (...), Centrum (...) kwoty 2.000zł oraz zasądzenie od pozwanego, na rzecz powoda, kosztów procesu za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację pozwany, zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa, wnosił o jego oddalenie w całości i o obciążenie powoda obowiązkiem zwrotu pozwanemu kosztów postępowała apelacyjnego w tym na rzecz Skarbu państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda zasługuje na uwzględnienie.

Należy zgodzić się z argumentacją skarżącego, że Sąd Okręgowy dokonał wadliwej oceny zachowania pozwanego oraz skutków dokonanego naruszenia, co w konsekwencji skutkowało naruszeniem art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. poprzez odmowę zasądzenia odpowiedniej sumy na cel społeczny.

O ile jeszcze można byłoby uznać brak należytej anonimizacji danych powoda w opublikowanym przez Urząd (...) wyroku (...) za przejaw nieumyślnego działania (swoistego „wypadku przy pracy”), co oczywiście też nie powinno było się zdarzyć to zupełnie inaczej należy ocenić postępowanie pozwanego po skierowaniu przez powoda wezwania do Prezesa (...) dot. zaprzestania naruszania jego dóbr osobistych.

Dokonanie wówczas w niedostateczny sposób anonimizacji tych danych świadczy co najmniej o rażącym niedbalstwie pozwanego w sytuacji gdy na organach administracji państwowej spoczywa obowiązek podwyższonej staranności w przestrzeganiu przepisów prawa.

Strona pozwana, nawet po doręczeniu jej odpisu pozwu nie uznała za stosowne zadośćuczynić żądaniu powoda i taki stan rzeczy trwał aż do wydania wyroku tj. przez cały rok. W tym czasie dostęp do informacji pozwalających ustalić personalia powoda, w związku z jego rolą w organizowanym przetargu, nadal miała nieograniczona liczba użytkowników Internetu.

Nie sposób zatem podzielić argumentacji Sądu Okręgowego, że pozwanemu nie można przypisać „znacznego stopnia winy”. Jeżeli chodzi o kwestię krzywdy wyrządzonej powodowi wskutek dokonania wadliwej publikacji wyroku to wprawdzie nie ma dowodów na to, że powód odczuł w jakiś drastyczny sposób następstwa naruszenia jego dóbr osobistych lecz nie oznacza to, że ów delikt nie wywołał u powoda żadnych negatywnych doznań, noszących znamiona krzywdy.

Przez kilka lat powód mógł być postrzegany, przez osoby korzystające z mediów o tak szerokim oddziaływaniu, jakim jest Internet, jako osoba mająca związek ze zmową przetargową, co z racji zajmowanej przez powoda pozycji zawodowej, miało istotne znaczenie dla jego reputacji.

Sam Sąd Okręgowy wskazał, że doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda w postaci jego dobrego imienia i pozycji handlowej.

Jakkolwiek przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego za naruszenie dóbr osobistych bądź też zasądzenie odpowiedniej kwoty na cel społeczny ma charakter fakultatywny, to jednak nie oznacza to dowolności Sądu w ocenie takiego żądania.

W okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy powód miał prawo domagać się spełnienia przez stronę pozwaną świadczenia pieniężnego, w celu uzyskania należytej satysfakcji. Poza tym, przewidziane w art. 448 k.c. roszczenia pełnią też funkcję prewencyjno – wychowawczą.

Zasądzenie od pozwanego na cel społeczny kwoty pieniężnej, której wysokość nie może być uznana za nadmierną powinno skłaniać urzędników pozwanego do większej dbałości przy wykonywaniu ich obowiązków służbowych, tak aby nie powtórzyło się w przyszłości tego rodzaju przykre zdarzenie, które dotknęło powoda.

Mając to wszystko na względzie Sąd Apelacyjny zmienił częściowo zaskarżony wyrok uwzględniając roszczenie majątkowe powoda a ponadto rozstrzygnięcie o kosztach procesu przyjmując, że powód wygrał sprawę niemal w całości.

Orzeczono zatem jak w sentencji na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego na które składają się: opłata od apelacji – 100 zł i koszty zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji – 450 zł, nastąpiło zgodnie z art. 98 i 99 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c.