Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący- Sędzia SA – Ksenia Sobolewska - Filcek (spr.)

Sędzia SA – Maciej Kowalski

Sędzia SA – Urszula Wiercińska

Protokolant – stażystka Martyna Arcon

po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2018 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa (...) w W.

przeciwko W. C.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 24 czerwca 2016 r.

sygn. akt III C 411/16

1)  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddala powództwo i zasądza od (...) w W. na rzecz W. C. 7200,00 zł (siedem tysięcy dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2)  zasądza od (...) w W. na rzecz W. C. 5400,00 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI A Ca 1700/16

UZASADNIENIE

Powód (...) w W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od W. C. kwoty 86 842,23 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i kosztami procesu. W uzasadnieniu swojego żądania powód wyjaśnił, że pozwany był dłużnikiem Banku (...) S.A. z tytułu niespłaconego zadłużenia karty kredytowej o numerze (...), jednak pomimo wystawienia przeciw niemu bankowego tytułu egzekucyjnego oraz opatrzenia go klauzulą wykonalności przez Sąd Rejonowy (...) w W., należności swojej nie uregulował. Nie została też ona wyegzekwowana w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego w sprawie KM 762/12 przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym (...) w W. K. Ł.. Dochodzona należność została następnie nabyta przez powoda od Banku umową cesji wierzytelności z 23 listopada 2015r. Istnienie wskazanej wierzytelności, jej wysokość oraz terminy płatności odsetek wynikają obecnie z ksiąg rachunkowych (...), co zostało stwierdzone wyciągiem z tych ksiąg nr (...), zaś żądanie odsetek ustawowych za opóźnienie uzasadnia art. 481 § 2 k.c.

Pozwany W. C. wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. W pierwszej kolejności podniósł zarzut przedawnienia roszczenia, a następnie nieudowodnienia nabycia roszczenia oraz nieudowodnienia istnienia dochodzonego roszczenia .

Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 24 czerwca 2016r. zasądził od W. C. na rzecz (...) w W. kwotę 86 842,23 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 4 marca 2016r. do dnia zapłaty (pkt 1) oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda 8 200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2).

Sąd Okręgowy ustalił, że 12 marca 1998r. W. C. zawarł z Bankiem (...) S.A. w W. umowę nr (...) o Kartę (...), a następnie przy jej użyciu dokonywał regularnych transakcji gotówkowych i bezgotówkowych, powodując powstanie zadłużenia na rachunku, dla którego ta karta była prowadzona.

Na podstawie uchwały Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Banku (...) S.A. w W., podjętej w dniu 3 listopada 2000r. Bank (...) S.A. w W. połączył się z Bankiem (...) S.A. przez przeniesienie całego majątku (...) S.A. na rzecz Banku (...) S.A. w W..

Pozwany spłacił część swoich zobowiązań z tytułu zadłużenia karty kredytowej jednak, wobec niewywiązywania się przez niego z umowy, powód wypowiedział ją pismem z dnia 11 lipca 2011r., z zachowaniem 30‑dniowego okresu wypowiedzenia. Bank poinformował przy tym pozwanego, że rozwiązanie umowy zobowiązuje go do niezwłocznego zwrotu kredytu wykorzystanego na karcie, wraz z odsetkami, opłatami i prowizjami należnymi bankowi.

W dniu 24 stycznia 2012r. Bank wystawił przeciwko pozwanemu bankowy tytuł egzekucyjny nr (...), stwierdzając istnienie wymagalnego zadłużenia z tytułu umowy o użytkowanie Karty (...) nr (...) w kwocie 93 096,54 zł wraz z należnymi odsetkami ustalonymi w regulaminie Karty (...) w wysokości 19,72% rocznie od kwoty 93 096,54 złotych, liczonymi za okres od 8 października 2011r. do dnia faktycznej zapłaty. Tytuł ten został opatrzony klauzulą wykonalności, z ograniczeniem egzekucji do kwoty 100 000 zł, postanowieniem referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym (...) z dnia 22 lutego 2012r., wydanym w sprawie XVI Co 338/12. Następnie, w dniu 29 maja 2012r. Bank wystąpił do Komornika Sadowego przy Sądzie Rejonowym (...) w W. o wszczęcie postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Pismem z dnia 6 czerwca 2012r. komornik zawiadomił pozwanego o wszczęciu egzekucji, jednak, wobec stwierdzenia jej bezskuteczności, postanowieniem z dnia 26 lutego 2014r. wydanym w sprawie KM 762/12 umorzył postępowanie egzekucyjne na podstawie art. 824 § 1pkt 3 k.p.c., ustalając koszty postępowania egzekucyjnego na kwotę 5 055,71 zł. W dniu 6 lutego 2013r. W. C. zwrócił się do Banku z pismem, w którym przyznając, iż jest dłużnikiem z tytułu zadłużenia na karcie kredytowej, zaproponował wykupienie długu przez osobę trzecią. Pozwany wnosił w tym piśmie również o podanie aktualnego stanu zadłużenia oraz informacji o możliwości jego restrukturyzacji . W odpowiedzi Bank poinformował pozwanego, że istnieje możliwość zawieszenia postępowania egzekucyjnego poprzez podpisanie umowy restrukturyzacyjnej, podał aktualny stan zadłużenia pozwanego oraz poinformował, że nie ma możliwości wykupienia długu przez inną osobę .

W dniu 23 listopada 2015r. (...) w W. zawarł z Bankiem (...) S.A w W. umowę sprzedaży wierzytelności . Następnie, w dniu 30 marca 2016r. strony tej umowy podpisały aneks nr (...), uzupełniając załącznik nr 1 do umowy poprzez wskazanie dodatkowych danych precyzujących oznaczenie wierzytelności, w tym wierzytelności wobec W. C., z pozycji (...).

W piśmie z 6 czerwca 2016r. powód przedstawił szczegółowe wyliczenie zadłużenia pozwanego na dzień sporządzenia pozwu, przesyłając je pełnomocnikowi pozwanego.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Okręgowy uznał powództwo za zasadne w całości.

W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia Sąd ten stwierdził, że kwestią bezsporną jest zawarcie przez strony w dniu 12 marca 1998r. umowy nr (...) o Kartę (...), a roszczenia wynikające z tej umowy przedawniają się z upływem 10 lat. Stąd zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwanego nie znajduje uzasadnienia. Gdyby nawet przyjąć 3-letni termin przedawnienia, roszczenie powoda nie uległoby przedawnieniu, bowiem jego bieg został przerwany wnioskiem Banku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Przedawnienie rozpoczęło biec na nowo z dniem 20 listopada 2014r., tj. od daty postanowienia komornika o stwierdzeniu bezskuteczności egzekucji. Jednak pozew w tej sprawie został złożony w marcu 2016 r. Nawet więc przy zastosowaniu art. 731 k.c. dotyczącego roszczeń wynikających z rachunku bankowego, które przedawniają się z upływem lat dwóch, roszczenie powoda nie uległo przedawnieniu.

W ocenie sądu I instancji, pozwany kierując do Banku (...) SA propozycję wykupienia swojego długu, złożył oświadczenie o uznaniu roszczenia. Pismo z dnia 6 lutego 2013r. zostało złożone w trakcie postępowania egzekucyjnego, co uzasadnia stwierdzenie, że uznanie dotyczy przynajmniej kwocie dochodzonej w postępowaniu egzekucyjnym. Pozwany złożył oświadczenie wiedzy o istnieniu długu, co w ocenie Sądu Okręgowego stanowiło uznanie niewłaściwe, dla którego nie jest wymagana żadna szczególna forma. W konsekwencji Sąd Okręgowy przyjął, że takie zachowanie pozwanego stanowiło przyznanie wobec wierzyciela istnienia długu.

Również pozostałe zarzuty pozwanego, dotyczące niewykazania przejścia wierzytelności oraz nieudowodnienia istnienia zobowiązania, sąd I instancji uznał za nieuzasadnione. Nie ulega bowiem wątpliwości, że wierzytelność przysługująca Bankowi wobec pozwanego, a wynikająca z umowy z dnia 12 marca 1998r. i dotycząca karty kredytowej przeszła na powoda w drodze umowy cesji wierzytelności z dnia 23 listopada 2015r. Dokumenty złożone przez powoda przy pozwie i kolejnych pismach procesowych, nie kwestionowane przez pozwanego, wykazują zarówno legitymację powoda do występowania z roszczeniem przeciwko W. C., jak również istnienie, wysokość i wymagalność roszczenia, wynikającego ze stosunku prawnego łączącego wierzyciela pierwotnego, tj. Bank (...) S.A. w W. z pozwanym. Powód wykazał też uprawnienie do występowania w niniejszej sprawie poprzez przedstawienie dokumentów w postaci odpisu umowy sprzedaży wierzytelności oraz odpisu załącznika nr 1 i 3 do tej umowy. Powód też szczegółowo, w piśmie 9 czerwca 2016r., przedstawił co składa się na kwotę dochodzoną pozwem w niniejszej sprawie. Pozwany natomiast w żaden sposób nie wykazał, by zadłużenie zostało spłacone.

W konsekwencji Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo w całości i na podstawie art. 481 § 1 k.c. zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu, tj. od dnia 4 marca 2016 r., do dnia zapłaty oraz orzekł o kosztach postępowania zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażoną w art. 98 k.p.c.

W apelacji od powyższego wyroku pozwany – W. C., zaskarżając go w całości, wniósł o jego zmianę i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania w obu instancjach, a na wypadek uznania przez Sąd Apelacyjny, że uchybienia popełnione przez sąd I instancji doprowadziły do nierozpoznania przezeń istoty sprawy, pozwany wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku do ponownego rozpoznania i pozostawienie Sądowi Okręgowemu rozstrzygnięcia o kosztach instancji odwoławczej.

Skarżący zarzucił:

1.  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wskazania, jaki stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił, jaką wartość przyznał poszczególnym dowodom w odniesieniu do jakich faktów, dlaczego takie, a nie inne wnioski wyprowadził z poszczególnych dowodów, co uniemożliwia należyte ustalenie, czym sąd I instancji kierował się wydając zaskarżane orzeczenie, a w konsekwencji uniemożliwia dokonanie kontroli instancyjnej;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że pozwany nie kwestionował złożonych przy pismach procesowych powoda z dnia 9 czerwca 2016r. i 13 czerwca 2016r. dokumentów mających dowodzić istnienia, wysokości i wymagalności roszczenia, pomimo iż na rozprawie w dniu 17 czerwca 2016r. pełnomocnik pozwanego szczegółowo się do tych kwestii odniósł, wskazując, dlaczego zaprzecza twierdzeniom powoda w tym zakresie;

3.  naruszenie art. 194 ust. 2 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U.2014.157 z późn. zm.) oraz art. 245 k.p.c. poprzez przyznanie mocy dowodowej „Wyciągowi z ksiąg rachunkowych (...)” w zakresie istnienia po stronie pozwanego zobowiązania wobec powoda w wysokości wskazanej w tym wyciągu;

4.  naruszenie art. 207 § 6 k.p.c. poprzez niezastosowanie się do zawartego w nim obowiązku pominięcia dowodów zgłoszonych przez powoda w pismach z 6,10 i 13 czerwca 2016r. pomimo, że dowody te mogły zostać zgłoszone przez powoda już w pozwie;

5.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia całego zgromadzonego materiału, a w szczególności:

a)  pominięcie okoliczności, że złożone przez powoda wyciągi z rachunku karty kredytowej nie obejmują całego okresu trwania umowy, a jedynie okres od 28 kwietnia 2008r. do 9 października 2011r. i rozpoczynają się saldem zadłużenia 30 750,45 zł, co skutkowało wadliwym przyjęciem, że powód udowodnił zasadność całej dochodzonej kwoty;

b)  przyznanie waloru dowodu załączonym przez powoda regulaminom kart kredytowych, z pominięciem okoliczności, iż regulamin z roku 1999 dotyczy banku (...) ( (...)) SA, podczas gdy fuzja tego banku z Bankiem (...) S.A. nastąpiła dopiero w 2001 roku, w związku z czym nie może być to regulamin mający znaczenie dla stosunku prawnego łączącego W. C. z Bankiem (...) S.A., natomiast regulamin ze stycznia 2011 roku nie może działać wstecz i stanowić podstawy obciążeń w okresie od 1998 roku do dnia ustanowienia tego regulaminu, co skutkowało wadliwym przyjęciem, że została udowodniona zasadność naliczania przez bank w ciężar rachunku pozwanego opłat wykazanych w złożonych wyciągach bankowych;

6.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i przyznanie pismu pozwanego z dnia 6 lutego 2013r. cechy uznania niewłaściwego co do wysokości zobowiązania wobec Banku (...) SA. z pominięciem okoliczności, że w piśmie tym pozwany dopiero pyta bank, jakiej kwoty się od niego domaga;

7.  naruszenie art. 6 k.c. oraz art. 3 i art. 232 k.p.c. poprzez przyjęcie, że uznanie niewłaściwe ograniczające się wyłącznie do przyznania istnienia stosunku obligacyjnego zwalnia wierzyciela z obowiązku udowodnienia roszczenia co do jego wysokości.

Powód (...) w W. wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego kosztów procesu w II instancji. W uzasadnieniu stwierdził, że wyciąg z ksiąg rachunkowych (...)nie ma mocy dowodowej dokumentu urzędowego, jednak jest dokumentem prywatnym, stanowiącym pełnoprawny środek dowodowy podlegający ocenie sądu zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów. Nie ulega też wątpliwości, że pisma zakwestionowane w apelacji oraz zawarte w nich twierdzenia i dowody nie mogły spowodować zwłoki w rozpoznaniu sprawy. Sąd Okręgowy zasadnie więc przyjął i dopuścił powołane w nich dowody, co przyczyniło się do wydania wyroku odpowiadającego literze prawa. Powód stwierdził też, że zachowanie pozwanego wypełniało cechy uznania niewłaściwego, skoro zadeklarował wolę spłaty zadłużenia przez sprzedaż wierzytelności osobie trzeciej. Ostatecznie więc roszczenie dochodzone pozwem istnieje, jego wysokość została wykazana w pozwie i piśmie przygotowawczym, a także stwierdzona szeregiem dokumentów przedłożonych przez powoda, zaś okoliczności podnoszone przez pozwanego uznać należy za bezpodstawne i niezgodne z udowodnionym stanem faktycznym.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny podzielił i uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego co do faktów, uznając je za trafne w świetle zgromadzonych dowodów. W tym zakresie nie jest też trafny zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zgromadzony materiał dowodowy nie daje jednak podstaw do uznania, że powód udowodnił swoje roszczenie co do wysokości. Wbrew temu, co stwierdził sąd I instancji, po zakwestionowaniu przez pozwanego wysokości zadłużenia i po stwierdzeniu przez pozwanego, że kwota zadłużenia była od początku błędnie naliczana, ponieważ nie było podstaw do doliczania do kwoty głównej odsetek, które w ogóle nie były należne, powód zobowiązany był przedstawić dowody, że dochodzona należność została wyliczona prawidłowo. Nie jest tu wystarczające samo twierdzenie powoda, że wyliczenie jest prawidłowe i przedstawienie wyliczeń własnych, nie popartych odpowiednimi dowodami. W szczególności powód winien był rozważyć wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego i uzyskać informacje z banku co do sposobu wyliczenia należności, będącej przedmiotem cesji, czego jednak zaniechał. Rację ma też skarżący zarzucając Sądowi Okręgowemu w tym względzie naruszenie prawa procesowego (art. 233 § 1 k.p.c.). Nie było więc podstaw do uznania, że powód wykazał zasadność swojego roszczenia co do jego wysokości. Powództwo podlegało więc oddaleniu także z tego względu.

Przede wszystkim bowiem Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko pozwanego, że roszenie, którego domaga się powód, jest przedawnione. Sąd Okręgowy uznał inaczej, ale w ocenie sądu odwoławczego w sytuacji, gdy powód nie jest instytucją bankową, nie może powoływać się w stosunku do pozwanego na te działania podjęte przez pierwszego wierzyciela (przez bank), które opierały się na specjalnych uprawnieniach banku związanych z możliwością wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, uzyskania klauzuli wykonalności bez możliwości odniesienia się przez pozwanego do jego roszczeń, i prowadzenia egzekucji w oparciu o tak uzyskany tytuł egzekucyjny. Ta kwestia była i nadal może być uznana za sporną w orzecznictwie, jednak Sąd Apelacyjny w składzie orzekającym w tej sprawie stoi na stanowisku, że możliwość wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego stanowiła wyjątkowe uprawnienie instytucji bankowych i z przywilejów wynikających z tego uprawnienia, teraz już odebranych bankom przez ustawodawcę, nie może korzystać inna osoba, która nie ma charakteru instytucji bankowej. Taka wykładnia art. 509 k.c. w zw. z art. 96 i 97 Prawa bankowego pozostaje w zgodzie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2016 r. wydanym w sprawie III CZP 60/16 (LEX nr 2152395), w którym Sąd ten stwierdził, że choć „ zgodnie z ogólnym założeniem, fakt zbycia wierzytelności pozostaje z zasady bez wpływu na bieg terminów przedawnienia oraz skutki zdarzeń kształtujących ten bieg, które nastąpiły przed dokonaniem cesji, reguły te nie mają zastosowania do przerwy biegu przedawnienia, która została spowodowana dochodzeniem roszczenia na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego. Nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (art. 123 § 1 pkt 2 k.c.). Innymi słowy, w razie cesji wierzytelności przerwa biegu przedawnienia wywołana złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji zachowa swój skutek wyłącznie wobec tych cesjonariuszy, którzy sami mogliby posłużyć się bankowym tytułem egzekucyjnym. W pozostałych sytuacjach przerwę biegu przedawnienia uznaje się za niebyłą - bieg zaś terminu przedawnienia w stosunku do nabywcy wierzytelności określa się na zasadach ogólnych.”

Biorąc więc pod uwagę to, że nie jest sporne, iż stosunek umowny między bankiem, a pozwanym, został rozwiązany w roku 2011, a dochodzone w niniejszej spawie roszczenie związane jest z działalnością gospodarczą prowadzoną przez instytucję bankową, termin przedawnienia wynosi zgodnie z art. 118 k.c. trzy lata. Zatem w sytuacji, gdy pozew w tej sprawie został złożony w sądzie w marcu 2016r., pozwany skutecznie podniósł zarzut przedawnienia zawartych w nim roszczeń i uchylił się od ich zaspokojenia (art. 117 § 2 zd. 1 k.c.).

Inną kwestią, trafnie podnoszoną przez pozwanego w apelacji, a błędnie ocenioną przez Sąd Okręgowy jest to, czy pozwany w 2013r. złożył oświadczenia, które stanowić miało oświadczenie o uznaniu długu. W ocenie Sądu Apelacyjnego oświadczeniu pozwanego nie można przypisać takiego znaczenia. Zwracał się on bowiem do banku prowadzącego wobec niego egzekucję na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego o wyjaśnienie, jaka jest aktualna wysokość jego długu oraz czy istnieje możliwość jego restrukturyzacji lub wykupienia przez osobę trzecią. Pozwany nie kwestionował bowiem zalegania ze spłatami należności z karty kredytowej. Jednak oświadczenia zawarte w piśmie z 6 lutego 2013r. złożył w takim momencie, w którym w toku egzekucji spłacił ponad 50 000 zł zadłużenia, a następnie, jeszcze w roku 2013, wpłacił kolejne kilka tysięcy złotych. Zatem zapytanie skierowane banku, o wysokość zaległości pozostającej nadal do spłaty, nie może być uznane za oświadczenie o uznaniu długu w tej części, w której pozwany ostatecznie nie spłacił zobowiązania i którą kwestionuje w toku niniejszego postępowania, co do zasady i co do wysokości. Nawet jednak przy przyjęciu wykładni tego oświadczenia pozwanego, zgodnej z wykładnią Sądu Okręgowego, podkreślenia wymaga, że tak przerwany bieg przedawnienia rozpoczął się na nowo w dniu 6 lutego 2013r. i zakończył z dniem 6 lutego 2016r. Zatem w chwili wniesienia pozwu w tej sprawie (4 marca 2016r.) roszczenie było przedawnione.

Z tych względów, uznając apelację pozwanego za uzasadnioną, zaś powództwo za podlegające oddaleniu, jako dotyczące roszczenia przedawnionego i nieudowodnionego co do wysokości, Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji, na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c. oraz rozstrzygnął o kosztach procesu w obu instancjach zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 § 1 i 3 k.p.c.).