|
3.1.
|
I/ Prokuratora – błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mającego wpływ na jego treść, przez niezasadne uznanie, iż kwota 3 000 zł za okres 19 i pół godziny pozbawienia wolności, zasądzona tytułem zadośćuczynienia za zatrzymanie, jest odpowiednia do okoliczności i długości zatrzymania oraz doznanych cierpień i następstw pozbawienia wolności, podczas gdy prawidłowa analiza materiału dowodowego prowadzi do wniosku. że sąd
meriti ustalił nadmierną wysokość rekompensaty pieniężnej.
II/ Pełnomocnika wnioskodawcy -
naruszenie prawa materialnego, tj. art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 552 § 4 k.p.k. poprzez błędną wykładnię polegającą na błędnym uznaniu, bez jakiegokolwiek uzasadnienia, że kwota 3000 zł będzie kwotą adekwatną do wyrządzonej wnioskodawcy krzywdy, a pominięcie przy tym wszystkich okoliczności faktycznych sprawy, nadanie marginalnego znaczenia subiektywnym odczuciom krzywdy towarzyszącym wnioskodawcy, czy konsekwencjom związanym z przeprowadzonym wobec niego, opartym na niesłusznie wystosowanej za nim czerwonej nocie I., i poczuciem traumy, jakiej doświadczył wnioskodawca w wyniku niesłusznego zatrzymania, w sytuacji, gdy prawidłowa ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego, okoliczności towarzyszących wpływowi pozbawienia wolności na stan psychiczny wnioskodawcy oraz rozmiaru doznanych cierpień uzasadnia przyznanie zadośćuczynienia w kwocie zgłoszonej we wniosku.
|
☐ zasadny
☐ częściowo zasadny co do błędu w ustaleniach
☒ niezasadny
☐ zasadny
☐ częściowo zasadny co do błędu w ustaleniach
☒ niezasadny
|
|
|
a/ Nie budzi wątpliwości, że w świetle prawidłowo dokonanych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych, poczynionych w oparciu o całokształt wiarygodnego materiału dowodowego, M. M. został niewątpliwe niesłusznie zatrzymany od 12 września 2021 r. godz. 22.00 do 13 września 2021 r. godz. 18.00. W ocenie Sądu Apelacyjnego niewątpliwie niesłuszne, w rozumieniu art. 552 § 4 k.p.k., jest bowiem takie zatrzymanie, które było stosowane z obrazą przepisów jego dotyczących. Analiza akt sprawy prowadzi zaś do przekonania, że nie zachodziły przesłanki uzasadniające zatrzymanie M. M.. Ustalenie zatem, że nie było podstaw do zatrzymania, a organ stosujący ten środek przymusu błędnie przyjmował istnienie takich podstaw, skutkuje uznaniem, że zatrzymanie było niewątpliwie niesłuszne. O prawidłowości tej czynności nie decyduje bowiem świadomość przeprowadzającego ją organu, a całokształt okoliczności z momentu rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku o zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienia. Znaczenie dla sprawy ma również fakt, iż zatrzymanie spowodowało u wnioskodawcy dolegliwość, której nie powinien był on doznać. Przyjęcie odmiennej interpretacji, tj. ograniczenie uznania zatrzymania za oczywiście niesłuszne jedynie do zatrzymań dokonanych z naruszeniem przepisów prawa, skutkowałoby uznaniem, że odpowiedzialność Skarbu Państwa oparta jest na zasadzie winy, co nie ma miejsca. Odpowiedzialność Skarbu Państwa z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania opiera się bowiem na zasadzie ryzyka, co oznacza, że do żądania odszkodowania wystarczy stwierdzenie zaistnienia faktu będącego podstawą roszczenia odszkodowawczego, jak również nie ma potrzeby udowadniania winy władzy publicznej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22.4.1972 r., sygn. I Kz 40/72OSNKW 1972, Nr 9, poz. 144).
b/ Powyższe zarzuty pełnomocnika wnioskodawcy oraz prokuratora w istocie odnoszą się do wysokości przyznanego zadośćuczynienia i są ze sobą ściśle powiązane, wobec czego należy je rozpoznać łącznie.
c/ Nie można podzielić argumentacji pełnomocnika oraz prokuratora co do nieprawidłowego określania wysokości zadośćuczynienia. Nie odmawiając skarżącym prawa do własnej oceny znaczenia okoliczności branych pod uwagę przy orzekaniu o zadośćuczynieniu, zaznaczyć należy, że dopóki nie wykażą oni wadliwości skarżonego rozstrzygnięcia, także w sferze motywacyjnej – to ich zapatrywania na kwestię wysokości oczekiwanego przez wnioskodawcę zadośćuczynienia nie stanowią argumentu pozwalającego na skuteczne podważenie stanowiska Sądu
meriti. Tymczasem w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji wziął pod uwagę wszystkie okoliczności zatrzymania, a kwota przyznanego zadośćuczynienia jest właściwa. Wystarczy zapoznać się z częścią pisemnych motywów zaskarżonego orzeczenia, aby z łatwością stwierdzić, iż znajdują się tam wszystkie istotne okoliczności zatrzymania, a więc sposób zatrzymania (założenie kajdanek), sporządzenie protokołu zatrzymania bez udziału tłumacza, długotrwałe oczekiwanie na przesłuchanie i informację o przyczynie zatrzymania oraz niedogodności fizyczne i psychiczne wnioskodawcy. Nie bez znaczenia pozostaje również niezasadnie długi /zwłaszcza w zestawieniu ze spokojnym zachowaniem wnioskodawcy/ czas trwania zatrzymania.
d/ Wskazane wyżej okoliczności co do zasady nie są sporne. Argumenty skarżących ograniczają się bowiem do akcentowania braku drastyczności zatrzymania (prokurator), czy nadaniu marginalnego znaczenia subiektywnym odczuciom krzywdy (pełnomocnik wnioskodawcy). W tym stanie rzeczy kwestią poddaną pod osąd Sądu odwoławczego pozostaje jedynie wysokość przyznanego zadośćuczynienia, zgodnie z żądaniem stron wyrażonym w złożonych apelacjach.
e/ Twierdzenia, że wysokość kwoty zasądzonej z tytułu zadośćuczynienia jest wygórowana, jak twierdzi prokurator, czy też nieadekwatna do wyrządzonej krzywdy, co postuluje pełnomocnik – nie idzie jednak w parze z przedstawieniem rzeczowych argumentów, dlaczego ta kwota, w okolicznościach precyzyjnie odtworzonych przez Sąd Okręgowy, w ocenie apelujących jest nieadekwatna. Skarżący nie wykazali, dlaczego przytoczone przez nich fakty miałyby znacząco wpływać na obniżenie zadośćuczynienia do kwoty 500 złotych, uważanej przez Prokuratora Okręgowego w Warszawie za sprawiedliwą i wystarczającą, bądź do kwoty 20.000 złotych, co postuluje drugi ze skarżących.
f/ Zarzut niewłaściwego ustalenia kwoty zadośćuczynienia może być skuteczny tylko wtedy, gdy zaskarżone orzeczenie w sposób oczywisty narusza zasady ustalania tego zadośćuczynienia, a więc gdy uwzględniono niewłaściwe lub nie uwzględniono właściwych elementów mających istotne znaczenie dla określenia wysokości kwoty zadośćuczynienia /tak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8.01.2020r., sygn. IV KK 169/19, LEX 3126271/. W ocenie Sądu Apelacyjnego, zasądzona kwota zadośćuczynienia rekompensuje w wyważony sposób wszystkie okoliczności zatrzymania. Ma charakter kompensacyjny, przedstawia wartość ekonomicznie odczuwalną, jest adekwatna i słuszna, uwzględnia także okoliczności postępowania i sytuację osobistą wnioskodawcy. Sąd I instancji uwzględnił bowiem czas trwania pozbawienia wolności w ramach zatrzymania oraz pozostałe okoliczności przytoczone w punkcie c/. Ponadto Sąd
meriti nadał prawidłowe znaczenie stresowi wnioskodawcy wynikającemu z zatrzymania. Równocześnie w trakcie postępowania należycie wybrzmiały również inne niedogodności psychiczne /utrata poczucia bezpieczeństwa w związku z zamieszkiwaniem w Polsce/, które wnioskodawca odczuwał przez dłuższy czas. Analiza zeznań wnioskodawcy nie prowadzi do przekonania, by były one przesadzone bądź w nadmierny sposób akcentowały okoliczności negatywne. Nie można dopatrzeć się również ich nieprawidłowego wpływu na zbalansowaną i wyważoną ocenę Sądu, bądź uwzględniania przez Sąd I instancji okoliczności irrelewantnych dla postępowania, co czyni nietrafnymi zarzuty obu apelacji. Podstawowe znaczenie ma przy tym wniosek, prawidłowo wysnuty przez Sąd I instancji, iż nie da się ściśle rozgraniczyć skutków samego zatrzymania od skutków związanych z obawą ekstradycji i prowadzonym przeciwko wnioskodawcy postępowaniem karnym prowadzonym przez władze Białorusi, co również musiało wpłynąć na kwotę zasądzonego zadośćuczynienia.
g/ Całokształt powyższych rozważań, w powiązaniu z pozostałymi, niekwestionowanymi przez skarżących ustaleniami poczynionymi przez Sąd Okręgowy, prowadzi do wniosku, że w zaskarżonym wyroku nie doszło ani do zaniżenia, ani też do zawyżenia kwoty zadośćuczynienia należnego wnioskodawcy z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania. Ustalając kwotę zadośćuczynienia Sąd Okręgowy słusznie wskazał na łączną długość okresu zatrzymania trwającego 20 godzin, sposób zatrzymania i warunki bytowe w jednostkach policji, jak również osobiste dotkliwe odczucia M. M. w związku z zatrzymaniem, które postrzegane muszą być przez pryzmat jego dotychczasowego życia.
h/ Reasumując, całokształt poczynionych ustaleń w kontekście zarzutów podniesionych przez skarżących, prowadzi do przekonania, że kwota 3.000 zł jest adekwatna do czasokresu pozbawienia wolności, doznanych cierpień i negatywnych przeżyć psychicznych wnioskodawcy, jak również czyni zadość obecnym realiom społeczno-gospodarczym w Polsce, nie powodując nadmiernego wzbogacenia wnioskodawcy. Zarazem brak było podstaw do uwzględnienia wniosków apelacji prokuratora i pełnomocnika wnioskodawcy o ukształtowanie kwoty zadośćuczynienia w proponowanych przez nich wysokościach, gdyż sumy te nie stanowiłyby wystarczającej rekompensaty za doznane krzywdy.
|
|