Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 17/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

III

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 12 października 2022r.,

sygn. akt XVIII Ko 89/21

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ pełnomocnik wnioskodawcy

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny – pełnomocnik reprezentanta Skarbu Państwa

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść – 1. pełnomocnik wnioskodawcy

☒ na niekorzyść –

1.  prokurator;

2.  pełnomocnik reprezentanta Skarbu Państwa

☒ w całości - pełnomocnik reprezentanta Skarbu Państwa

☒ w części –

1.  pełnomocnik wnioskodawcy

2.  prokurator

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.1 Sąd Apelacyjny nie przeprowadzał postępowania dowodowego

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

1 Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy

Lp.

Zarzut

I

obraza art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej – poprzez ich niezastosowanie, w szczególności poprzez brak równego traktowania osób znajdujących się w podobnej sytuacji spowodowanej niezgodnym z prawem zachowaniem władzy wykonawczej

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut oczywiście bezzasadny.

Skarżący odwołując się do konstytucyjnych zasad państwa demokratycznego, państwa prawnego i sprawiedliwości społecznej, a także równości wobec prawa oraz zakazu dyskryminacji jednostki zadaje się przyjmować, że wydany w sprawie wyrok jest błędny i niesprawiedliwy z tej przyczyny, że w analogicznej sprawie, jak z wniosku K. S. dotyczącej zatrzymania innego pokrzywdzonego tego samego dnia w praktycznie takich samych okolicznościach – ten sam sąd zasądził zadośćuczynienie w wysokości 8.000 zł.

Pogląd ten jest nieuprawniony, bowiem konstytucyjnych zasad z art. 2 oraz z art. 32 nie można rozumieć w odniesieniu do zadośćuczynienia orzekanego na postawie art. 552§4 k.p.k. w ten sposób, że wysokość orzekanego zadośćuczynienia winna być określana zawsze na tym samym poziomie. Równość wobec prawa oznacza jednakowe traktowanie osób spełniających takie same warunki (powszechność prawa). Możliwość powstania sytuacji polegających na tym, że w porównywalnych sprawach sądy wydają odmienne rozstrzygnięcia, stanowi wprost konsekwencję zasady niezawisłości sędziowskiej, która jest jedną z podstawowych zasad regulujących ustrój władzy sądowniczej w Polsce (art. 178 ust. 1 Konstytucji RP). Sędziowie w sprawowaniu swego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom. Ustawodawca w art. 8 § 1 Kodeksu postępowania karnego wprowadził zasadę samodzielności jurysdykcyjnej sądów karnych, co oznacza samodzielne rozstrzyganie zagadnień faktycznych i prawnych oraz brak związania sądu karnego rozstrzygnięciem innego sądu lub organu, z zastrzeżeniem, że wiążą go prawomocne orzeczenia sądów kształtujących prawa lub obowiązki (P. Hofmański, Samodzielność..., s. 85; B. Łukowiak, Samodzielność organów..., s. 117 i n.).

Zasada samodzielności jurysdykcyjnej sądów karnych dotyczy zarówno sfery faktów, jak i prawa.

Podstawy i zakres dochodzonego odszkodowania czy zadośćuczynienia określają przepisy art. 552§1 i § 4 k.p.k., pozostawiając sądowi swobodę orzekania w zakresie ustalenia wysokości kwoty zadośćuczynienia, które rekompensować będzie doznaną krzywdę z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania. Cywilny charakter roszczeń określonych w Rozdziale 58 Kodeksu postępowania karnego skutkuje tym, że w zakresie ustalania wysokości zadośćuczynienia z tego tytułu uprawnionym jest korzystanie z bogatego orzecznictwa sądów powszechnych i Sądu Najwyższego wydanego na tle art. 445 k.c., a także doktryny i literatury prawniczej. Obowiązujące na gruncie prawa cywilnego przepisy nie mają charakteru stanowczego – użyte w art. 445 § 1 k.c. pojęcie "sumy odpowiedniej" w istocie ma charakter nieokreślony. Wysokość zadośćuczynienia wobec niewymierności szkody niemajątkowej nie jest możliwa do precyzyjnego ustalenia i należy do sfery swobodnego uznania sądu. Niemniej jednak judykatura wypracowała kryteria, którymi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie ma mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny, wobec czego jego wysokość nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Jednocześnie wysokość ta nie może być nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być "odpowiednia" w tym znaczeniu, że powinna być – przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego – utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa; nie może prowadzić do nadmiernego bogacenia się (por. wyrok SN z dnia 22.04.1985, II CR 94/85, wyrok SN z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 681/98, OSNAP 2000/16/626, wyrok SN z 14.02.2008r, II CSK 536/07, A. Szpunar: Glosa do orzeczenia SN, II CR 201/65, PiP 1967, nr 8 - 9, s. 419, Kodeks cywilny, komentarz, praca zbiorowa, Warszawa 1972, t. II, s. 1103 - 1109).

Lp.

Zarzut

II.

obraza przepisów postępowania mających wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie:

1)  art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, co więcej sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego polegającej na bezpodstawnym uznaniu, że:

a)  kwota zadośćuczynienia w wysokości 5.000 zł jest „kwotą godziwą oraz proporcjonalną do czasu zatrzymania pokrzywdzonego i negatywnych przeżyć i doświadczeń związanych z jego warunkami”,

b)  kwota zadośćuczynienia w wysokości 5.000 zł jest kwotą równoważącą krzywdę i odpowiednią w stosunku do doznanej krzywdy polegającej na:

c)  wskutek zatrzymania stan zdrowia pokrzywdzonego się pogorszył,

d)  wskutek zatrzymania pokrzywdzony miał myśli samobójcze, co skutkowało hospitalizacją w Wojewódzkim Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Ś.,

e)  wskutek zatrzymania pokrzywdzony nie czynił wystarczających starań do kontynuowania nauki na Wydziale Fizyki (...),

2)  art. 554§4 k.p.k. w zw. z § 11 ust. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 z późn. zm.) poprzez brak zasądzenia od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy kwotę 240 zł tytułem zwrotu uzasadnionych wydatków z tytułu ustanowienia pełnomocnika z wyboru, mimo wniosku pełnomocnika w tym zakresie zawartego w mowie końcowej (nieodnotowanego przez Sąd).

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wbrew twierdzeniom skarżącego pełnomocnika Sąd okręgowy oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy prawidłowo dostrzegł okoliczności mające wpływ na rozmiar krzywdy doznanej przez wnioskodawcę w związku z niewątpliwie niesłusznym zatrzymaniem – niemniej Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko skarżącego, że w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy błędna jest ocena, że krzywdę wnioskodawcy w wystarczającym stopniu rekompensuje kwota 5.000 zł. Powyższe nie oznacza jednak, by Sąd Apelacyjny uwzględnił wszystkie argumenty apelacji.

Przyznając odpowiednią kwotę z tego tytułu Sąd winien opierać się na rzetelnych i zindywidualizowanych kryteriach mających oparcie w przeprowadzonych dowodach.

Zdaniem apelującego pełnomocnika wnioskodawcy błędne jest wskazanie Sądu I instancji, że nie udowodniono, by zatrzymanie K. S. wywołało skutki w postaci hospitalizacji K. S. w Wojewódzkim Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Ś. z uwagi na pogorszenie się jego stanu zdrowia oraz by z tej przyczyny zrezygnował on ze studiowania na Wydziale Fizyki (...).

Wskazane w zarzucie okoliczności zostały ocenione przez Sąd I instancji w oparciu o przeprowadzone dowody w postaci zarówno zeznań wnioskodawcy, jak zeznań świadków K. H., M. W. i K. W., ale również zgromadzonych w sprawie dowodów w postaci dokumentów – w tym dokumentacji medycznej dot. K. S. oraz uzyskanej z Wydziału Fizyki Politechniki (...). I choć, w ocenie Sądu Apelacyjnego, generalnie podzielić należy wnioski wyciągnięte przez Sąd I instancji na podstawie analizy tychże dowodów, że brak jest podstaw do wyciągnięcia tak daleko idących wniosków, jak chciały skarżący, że zatrzymanie w dniu 7 sierpnia 2020 r. miało wpływ na pogorszenie się stanu zdrowia K. S. i skutkowało pojawieniem się u niego myśli samobójczych oraz miało wpływ na decyzję o porzuceniu przez niego studiów – to z pewnością nie można zaprzeczyć, że poczucie krzywdy związane z zatrzymaniem u osoby o konstrukcji psychicznej jak u wnioskodawcy (ze stwierdzonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (symbol 12-C), pozostającej od wielu lat pod opieką psychiatrów i poddawanej leczeniu, z utrwalonymi zaburzeniami interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej) było bardziej dotkliwie odczuwane, niż w przypadku osoby, której konstrukcja psychiczna jest niezaburzona i silna.

Silnie zaakcentować także należy, że wnioskodawca nie brał czynnego udziału w manifestacji i nie było uzasadnionego przypuszczenia popełnienia przez niego czynu zabronionego z art. 254§1 k.k. sam stał się ofiarą napaści policyjnej – co niewątpliwie potęgowało poczucie krzywdy, zwłaszcza w sytuacji, gdy nie podejmował on żadnych innych działań jak próba dokumentowania przebiegu manifestacji i działań funkcjonariuszy policji.

Częściowo zatem przyznać należy rację autorowi apelacji, że prawidłowe uwzględnienie okoliczności zatrzymania K. S. powinno doprowadzić do zasądzenia kwoty wyższej niż 5.000 zł. W ocenie Sądu Apelacyjnego uwzględniając kryteria o charakterze ogólnym, wypracowane w orzecznictwie na gruncie art. 445§1 k.c., uwzględniane przy ustalaniu kwoty odpowiedniej rekompensaty za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie oraz o charakterze indywidualnym, wynikające z konkretnych okoliczności zatrzymania K. S. odpowiednią z tytułu zadośćuczynienia jest kwota 8000 zł, natomiast wnioskowana kwota 12.000 zł byłaby nadmierna i miałaby charakter wygórowany.

Odnośnie zarzutu opartego o treść art. 554§4 k.p.k. w zw. z § 11 ust. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 z późn. zm.) poprzez brak zasądzenia od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy kwotę 240 zł tytułem zwrotu uzasadnionych wydatków z tytułu ustanowienia pełnomocnika z wyboru, mimo wniosku pełnomocnika w tym zakresie zawartego w mowie końcowej (nieodnotowanego przez Sąd) – stwierdzić należy, że sam skarżący przyznał, iż wniosek ten był zgłoszony ustnie i nie został odnotowany w treści protokołu rozprawy przed Sądem I instancji – niemniej wskazał także, że „wniósł o zasądzenie kwoty 240 zł tytułem zwrotu uzasadnionych wydatków z tytułu ustanowienia pełnomocnika z wyboru” oraz, że w mowie końcowej stwierdził, że „ prowadzi sprawę pro bono, a zasądzona kwota zostanie przeznaczona na wybrany przez pokrzywdzonego pełnomocnika cel charytatywny”. Skoro dotychczas nie zostały podjęte przez pełnomocnika wnioskodawcy żadne czynności w trybie art. 152 k.p.k. – to tym samym w aktualnym stanie treść złożonego wniosku może zostać oceniona wyłącznie w oparciu o treść aktualnie złożonego oświadczenia w apelacji. Ustawodawca co do zasady nie ogranicza terminu złożenia wniosku, bo może on zostać złożony do uprawomocnienia się orzeczenia (postanowienie SN z 9.06.2009 r., II KZ 32/09, LEX nr 511565), to złożenie go po przekazaniu sprawy do wyższej instancji powoduje pozostawienie go bez rozpoznania (art. 153 § 5). Wówczas strony mogą kwestionować prawidłowość zapisów protokołu jedynie w środku odwoławczym (Grzegorczyk, Kodeks, t. 1, 2014, s. 528., a także Świecki Dariusz (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom I. Art. 1–424, wyd. VII, WKP 2024).

Obowiązujące przepisy określają, że w sytuacji, w której choćby częściowo uwzględniono wniosek oparty o art. 552 k.p.k., to przysługuje zwrot uzasadnionych i wyłożonych wydatków związanych z ustanowieniem w sprawie jednego pełnomocnika, bowiem wydatki te należą do kosztów wolnych w rozumieniu art. 554 § 2 k.p.k., a więc obciążających Skarb Państwa ( por. Wyrok SA w Warszawie z 10.09.2014 r., II AKa 237/14, LEX nr 1509112.).

Tymczasem zarówno z treści zarzutu, jak też przede wszystkim z jego uzasadnienia w powiązaniu z wnioskiem końcowym – wynika jedynie okoliczność ustanowienia przez wnioskodawcę pełnomocnika z wyboru. Pełnomocnik nie wykazał w żaden sposób, by jakakolwiek kwota została wyłożona z tego tytułu przez K. S. , a wręcz przeciwnie: jego pełnomocnik sam przyznał, że prowadził sprawę pro bono.

Wniosek

o zmianę wyroku i zasądzenie od Skarbu Państwa kwoty 12.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty oraz zasądzenia zwrotu uzasadnionych wydatków z tytułu ustanowienia pełnomocnika z wyboru, zasądzenie kosztów zastępstwa za postępowanie odwoławcze według norm prawem przypisanych powiększone o podatek od towarów i usług (VAT) w wysokości 23 oraz kosztów opłaty pocztowej w wysokości 6,80 zł za nadanie przesyłki poleconej zawierającej apelację.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek częściowo zasadny – z przyczyn omówionych powyżej.

1 Apelacja pełnomocnika Reprezentanta Skarbu Państwa

2 – Komendanta Stołecznego Policji

Lp.

Zarzut

I.

na podstawie art. 438 pkt 1a k.p.k. obraza przepisu prawa materialnego, tj. art. 552§4 k.p.k. w zw. z art. 554§2a k.p.k. w zw. z art. 554§ 2b pkt 3 k.p.k. poprzez nieprawidłową wykładnię, prowadzącą do uznania, iż organ, który dokonał zatrzymania jest zobowiązany do zapłaty zadośćuczynienia jako statio fisci Skarbu Państwa, podczas gdy prawidłowa wykładnia tego przepisu powinna prowadzić do wniosku, iż odpowiedzialnym za zapłatę jest wprost Skarb Państwa, a udział organu Policji, który dokonał zatrzymania ma jedynie charakter udziału reprezentanta procesowego Skarbu Państwa w postępowaniu sądowym, co w konsekwencji doprowadziło do nieprawidłowego zasądzenia zadośćuczynienia od Skarbu Państwa – Komendanta Stołecznego Policji.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut sformułowany przez pełnomocnika reprezentanta Skarbu Państwa jest trafny.

Rację bowiem przyznać należy skarżącemu, że zasądzenie kwoty zadośćuczynienia od Skarbu Państwa ze wskazaniem w wyroku jednostki Skarbu Państwa ( statio fisci), od której zasądzono zadośćuczynienie, tj. Komendanta Stołecznego Policji jest błędne.

Zgodnie z treścią art. 34 Kodeksu cywilnego Skarb Państwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nienależącego do innych państwowych osób prawnych. Materialnoprawna konstrukcja zakładająca jednolitość Skarbu Państwa wywiera również w sferze przepisów procesowych ten skutek, że stroną jest zawsze Skarb Państwa (art. 67 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego). Skoro zatem działanie organów państwowych doprowadziło do wyrządzenia szkody, to pokrzywdzony niesłusznym stosowaniem środków przymusu staje się na płaszczyźnie cywilnoprawnej wierzycielem występującym ze swoim roszczeniem właśnie przeciwko Skarbowi Państwa, a nie jednostki, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie – co wynika wprost z normy art. 552§4 k.p.k. stanowiącej, że wnioskodawca może ubiegać się o zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienia od Skarbu Państwa, który jest stroną postępowania (art. 554§2a k.p.k.). Właściwe oznaczenie zgodnie z art. 554§2b k.p.k. państwowej jednostki organizacyjnej ma na celu jedynie zapewnienie Skarbowi Państwa należytej reprezentacji i skutecznej obrony – bowiem jest oczywiste, że organ tej jednostki, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, posiada najpełniejszą wiedzę o okolicznościach istotnych dla ustalenia zasadności roszczenia i ewentualnie jego wysokości. (por. wyrok SA w Katowicach z 20.10.2016 r., I ACa 381/16, LEX nr 2174769). W rezultacie powstaje obowiązek zawiadomienia o terminie rozprawy obok prokuratora także organ uprawniony do reprezentowania Skarbu Państwa (art. 554 § 3 k.p.k.) – co nie oznacza możliwości dokonania wykładni rozszerzającej i uznania, że z racji tego, że organem reprezentującym Skarb Państwa w niniejszej sprawie jest organ, który dokonał zatrzymania, tj. Komendant Stołeczny Policji - będzie on automatycznie podmiotem zobowiązanym do wypłaty zasądzonego roszczenia. Ustawodawca nie precyzuje również, że prawnie umocowany do dokonywania czynności procesowych „organ reprezentujący Skarb Państwa” jest odpowiedzialny za zapłatę roszczenia. W sprawach o odszkodowanie lub zadośćuczynienie za niesłuszne zatrzymanie zasądzone na podstawie przepisów rozdziału 58 Kodeksu postępowania karnego podlega wypłaceniu z sum budżetowych Skarbu Państwa za pośrednictwem Sądu I instancji jako zobowiązanego do wykonania prawomocnego wyroku. Dysponentem tych środków jest Ministerstwo Sprawiedliwości, z którego budżetu, a nie z budżetu MSWiA, są one przekazywane na wypłaty.

Trafnie zatem skarżący na poparcie swojego stanowiska odnośnie celu regulacji (tj. sprecyzowania jedynie jaki organ reprezentuje Skarb Państwa, co nie jest równoznaczne ze wskazaniem zobowiązanego do zapłaty) przywołał uzasadnienie do projektu ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postepowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1964), którą wprowadzono obecne brzmienie art. 554 k.p.k. i w zakresie wprowadzenia §2 tego przepisu, że „projektowane regulacje mają na celu wzmocnienie ochrony interesów majątkowych Skarbu Państwa w tym postępowaniu i jednoznaczne wskazanie, który z organów Państwa odpowiada za ochronę w danym postępowaniu (tak: Druk sejmowy nr 3251 z dnia 21 lutego 2019 r., VIII Kadencja).

Lp.

Zarzut

II

na podstawie art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, mający wpływ na treść orzeczenia polegający na przyjęciu przez Sąd I instancji, iż zostały spełnione przesłanki do zasądzenia kwoty w wysokości 5.000 zł z tytułu zadośćuczynienia podczas gdy prawidłowa – to jest znajdująca oparcie w kryteriach art. 7 k.p.k. – ocena zgromadzonych dowodów winna prowadzić do wniosku, że zebrany w sprawie materiał wskazuje, iż nie ma przesłanek do zasądzenia zadośćuczynienia, a także że wysokość zasądzonego zadośćuczynienia jest wygórowana.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut ma charakter wyłącznie polemiczny i nie przedstawia w istocie argumentów mogących podważyć trafność dokonanych ocen Sądu I instancji.

Podnoszony przez skarżącego błąd w ustaleniach faktycznych o jakim mowa w art. 438 pkt 3 k.p.k. zdaniem skarżącego ma polegać na błędnym zastosowaniu art. 552§2 k.p.k. poprzez przyjęcie, że stan zatrzymania dał podstawy do zasądzenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę związaną z niewątpliwie niesłusznym zatrzymaniem z uwagi na to, że wnioskodawca nie podołał spoczywającemu na nim ciężarowi dowodu i nie udowodnił rozmiaru krzywdy uzasadniającej przyznanie mu przez Sąd I instancji kwoty zadośćuczynienia. Równocześnie pełnomocnik Reprezentanta Skarbu Państwa nie podważając co do zasady ustaleń faktycznych poczynionych przed Sądem I instancji wskazywał, że przebieg zatrzymania oraz okoliczności z tym związane „stanowią wystarczającą podstawę do uznania, iż kwota 5.000 zł jest kwotą wygórowaną oraz nie spełni wymogu „odpowiedniości” stanowiącej główną regułę zasądzania zadośćuczynienia”.

Już na wstępie zauważenia wymaga, że sama konstrukcja tak sformułowanego zarzutu powoduje jego wewnętrzną sprzeczność. Z jednej bowiem strony autor apelacji kwestionuje podstawę faktyczną przyznania zadośćuczynienia wywodząc, że jest nienależne, bowiem zatrzymanie wnioskodawcy nie było oczywiście niesłuszne, a jednocześnie wskazuje, że zasądzona kwota jest wygórowana.

Skarżący pełnomocnik reprezentanta Skarbu Państwa nie kwestionuje ustalenia Sądu I instancji, że w świetle zgromadzonych w sprawie dowodów doszło do zatrzymania wnioskodawcy w dniu 7 sierpnia 2020 r. przez funkcjonariuszy policji, ani też tego, że w sprawie sygn. akt II Kp 2333/20 Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie uznał, że powyższe zatrzymanie K. S. było bezzasadne, a postanowieniem Prokuratury Rejonowej Warszawa – Śródmieście w Warszawie z dnia 7 marca 2022 r. w sprawie sygn. akt PR 4Ds.1067.2020 umorzono dochodzenie przeciwko K. S. na podstawie art. 322§1 k.p.k. wobec stwierdzenia, że postępowanie nie dostarczyło podstaw do wniesienia aktu oskarżenia. Nie neguje także ustalonych przez Sąd I instancji okoliczności zatrzymania wnioskodawcy, tj.: okresu izolacji trwającego w godz. 21:00 dnia 7 sierpnia 2020 r. – 20:15 dnia 8 sierpnia 2020 r., negatywnych przeżyć i stresu związanego z samym zatrzymaniem (nigdy wcześniej nie był ani zatrzymywany, ani karany; o przyczynach zatrzymania został poinformowany dopiero po jakimś czasie; kilkukrotnie był transportowany z jednego komisariatu do drugiego, skuty kajdankami; nie miał dostępu do regularnie przyjmowanych lekarstw; a także: nieuzasadnionego przetrzymywania i długotrwałego oczekiwania na podjęcie czynności z jego udziałem, czy też faktu, że po zwolnieniu doznawał szykan ze strony otoczenia na uczelni).

Podniósł natomiast, że w przedmiotowej sprawie w związku z zatrzymaniem wnioskodawcy nie zostały naruszone żadne jego prawa oraz nie doznał on żadnej krzywdy, ani nie ucierpiał fizycznie i psychicznie, a czas zatrzymania nie przekraczał terminu wynikającego z art. 248 k.p.k., a także brak jest szczególnych zdarzeń mogących przyczynić się do doznania cierpienia przez wnioskodawcę.

Odnosząc się do tak zarysowanego stanowiska procesowego skarżącego pełnomocnika wskazać należy przede wszystkim, że Skarb Państwa w postępowaniu uregulowanym w rozdziale 58 Kodeksu postępowania karnego ponosi odpowiedzialność, gdy doszło do niewątpliwie niesłusznego zatrzymania i to niezależnie od podstawy dokonanego zatrzymania (art. 244 § 1 k.p.k., art. 247 § 1 k.p.k., art. 74 § 3a k.k., art. 75 § 2 k.k., art. 376 § 1 zdanie drugie i § 2 k.p.k. oraz art. 377 § 3 k.p.k., art. 285 § 2 k.p.k., art. 579 § 2 k.p.k., art. 382 k.p.k.). Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem niewątpliwie niesłuszne w rozumieniu art. 552§4 k.p.k. jest takie zatrzymanie, które nastąpiło z obrazą przepisów dotyczących zatrzymania oraz w sytuacji, gdy zatrzymany doznał dolegliwości, których nie powinien ponieść w świetle całokształtu poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych, a także w szczególności prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli zapadło w dacie rozstrzygania wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie. (por. uchwała SN z 23.05.2006 r., I KZP 5/06, OSNKW 2006/6, poz. 55). Odpowiedzialność Skarbu Państwa opiera się przy tym na zasadzie ryzyka ( por. m.in.: Grajewski, Paprzycki, Steinborn, Kodeks, t. 2, 2015, komentarz do art. 552; Grzegorczyk, Kodeks, 2008, s. 1171; Z. Gostyński, R.A. Stefański [w:] Stefański, Zabłocki, Kodeks, t. 3, 2004, s. 757 i n.; Hofmański, Sadzik, Zgryzek, Kodeks, t. 3, 2012, s. 483; A. Ludwiczek, Niewątpliwa niesłuszność..., s. 56 i n.; S. Stachowiak, Odszkodowanie za niesłuszne..., s. 63 i n.; J. Sobczak, Odszkodowanie za niesłuszne..., s. 43 i n.; L.K. Paprzycki, Przesłanki orzekania..., s. 44 i n.; powoływana już uchwała z 23.05.2006 r., I KZP 5/06; uchwała SN z 15.09.1999 r., I KZP 27/99, OSNKW 1999/11–12, poz. 72)

Stwierdzenie zatem nieprawidłowości zatrzymania, w ustalonych przez Sąd I instancji okolicznościach, a także finalne rozstrzygnięcie w sprawie – musi skutkować uznaniem, że zatrzymanie było niewątpliwie niesłuszne. Nie decyduje bowiem świadomość organu, który błędnie przyjmował istnienie podstaw do zatrzymania, bo nie zmienia to faktu, że zatrzymany doznał dolegliwości, których nie powinien ponieść w świetle całokształtu poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych. Przyjęcie odmiennej interpretacji, tj. ograniczenie uznania zatrzymania za oczywiście niesłuszne jedynie do zatrzymań dokonanych z naruszeniem prawa skutkowałoby uznaniem, że odpowiedzialność Skarbu Państwa oparta jest na zasadzie winy, co nie ma miejsca (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 maja 2021 r., sygn. akt II AKa 373/20).

Tym samym fakt zatrzymania K. S. był niewątpliwie niesłuszny w rozumieniu przepisu art. 552§4 k.p.k.

Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikłą z niewątpliwie niesłusznego aresztowania uprawnionym jest korzystanie z bogatego orzecznictwa sądów powszechnych i Sądu Najwyższego wydanego na tle art. 552 k.p.k., orzecznictwa sądowego wydanego na tle art. 445 k.c., a także doktryny i literatury prawniczej.

Sąd okręgowy oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy generalnie prawidłowo dostrzegł okoliczności mające wpływ na rozmiar krzywdy doznanej przez wnioskodawcę – przy czym z uwagi na częściowe podzielenie przez Sąd Apelacyjny zarzutów apelacji pełnomocnika wnioskodawcy w tej części odesłać należy do zajętego stanowiska w pkt 3.II. niniejszego uzasadnienia dot. tejże apelacji, bowiem ponowne przytaczanie argumentacji jest zbędne.

Wniosek

o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 1 poprzez oddalenie wniosku także co do zasądzonej kwoty 5000 zł

niezależnie od powyższego

- o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 1 poprzez zasądzenie kwot bezpośrednio od Skarbu Państwa, bez dalszego oznaczania statio fisci w postaci Komendanta Stołecznego Policji,

ewentualnie, gdyby Sąd rozpoznający sprawę uznał zasądzenie zadośćuczynienia za uzasadnione

- o zmianę zaskarżonego orzeczenia w pkt 1 poprzez obniżenie kwoty przyznanego zadośćuczynienia.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek zasadny wyłącznie w zakresie zarzutu II tej apelacji omówionego powyżej.

Wniosek o oddalenie żądania – niezasadny z powodów jw. przy omówieniu zarzutów apelacji.

Wniosek o obniżenie zasądzonej kwoty zadośćuczynienia – niezasadny z powodów jw. przy omówieniu zarzutów apelacji.

1 Apelacja pRokuratora

Lp.

Zarzut

I

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść (art. 438 pkt 3 k.p.k.), polegający na dowolnym przyjęciu w sentencji wyroku, iż okres pozbawienia K. S. wolności trwał od godziny 21:00 dnia 7 sierpnia do godziny 22:15 dnia 8 sierpnia 2020 r., podczas gdy z pisma KRP Warszawa I z dnia 18.10.2021 r. wynika, iż wnioskodawca został zwolniony w dniu 8 sierpnia 2020 r. o godz. 20:15.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Z uwagi na fakt, że nie został wniesiony wniosek o sporządzenie uzasadnienia przez skarżącego prokuratora – zbędne jest odnoszenie się do zarzutu zgłoszonego przez tego skarżącego i argumentacji przytoczonej na jego poparcie.

Lp.

Zarzut

II.

obraza przepisów postępowania, mająca wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. polegająca na nieuwzględnieniu przy wyciąganiu wniosków z przeprowadzonych dowodów całości materiałów zebranych w sprawie i okoliczności z nich wynikających oraz na kształtowaniu przekonań Sądu co do istotnych w sprawie faktów z naruszeniem swobodnej oceny dowodów, czego wyraz stanowiło:

- pominięcie dowodu z pisma (faksu) Komendy Rejonowej Policji Warszawa IV nadesłanego w dniu 8 sierpnia 2021 r. o godz. 16:04, a zawierającego ustalenia co do zamieszkania wnioskodawcy w Akademiku Politechniki (...) przy ul. (...), co doprowadziło do błędnego wnioskowania, iż przesłuchanie K. S. w dniu 8 sierpnia 2020 r. mogło się odbyć już w godzinach porannych mimo, iż dane o miejscu jego aktualnego miejsca pobytu miały istotne znaczenie dla decyzji o potrzebie wykonania dalszych czynności z udziałem K. S. bądź o jego zwolnieniu,

- nadinterpretowanie zeznań wnioskodawcy co do jego przeżyć związanych z pozbawieniem wolności oraz reakcji znajomych z uczelni na jego zatrzymanie i wyprowadzenie z nich nieuprawnionych wniosków, iż K. S. jako osoba zatrzymana po raz pierwszy odczuwał większy lęk, zaś czynności procesowe prowadzone z jego udziałem odbierał jako przykre i budzące niepokój, a także, iż z powodu zatrzymania poddany został ostracyzmowi ze strony kolegów mimo, iż okoliczności powyższe z jego zeznań nie wynikają,

co wraz z nadaniem nadmiernej wagi pozostałym okolicznościom rzutującym na wysokość zasądzonego zadośćuczynienia skutkowało błędem w ustaleniach faktycznych, mającym wpływ na treść wyroku, a polegającym na nietrafnym przyjęciu, iż rozmiar krzywd doznanych przez K. S., spowodowanych jego niewątpliwie niesłusznym zatrzymaniem w dniach 7-8 sierpnia 2020 r. uzasadnia zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kwoty 5.000 zł, podczas gdy prawidłowa ocena zgromadzonych w sprawie dowodów prowadzi do wniosku, iż kwota ustalonego zadośćuczynienia jest rekompensatą wygórowaną.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Z uwagi na fakt, że nie został wniesiony wniosek o sporządzenie uzasadnienia przez skarżącego prokuratora – zbędne jest odnoszenie się do zarzutu zgłoszonego przez tego skarżącego i argumentacji przytoczonej na jego poparcie.

Wniosek

o zmianę pkt 1 zaskarżonego orzeczenia poprzez

- ustalenie, iż zatrzymanie K. S. trwało od godz. 21:00 w dniu 7 sierpnia 2020 r. do godz. 20:15 w dniu 8 sierpnia 2020 r.

- obniżenie wysokości przyznanego zadośćuczynienia do kwoty 500 zł.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z uwagi na fakt, że nie został wniesiony wniosek o sporządzenie uzasadnienia przez skarżącego prokuratora – zbędne jest odnoszenie się do wniosku zgłoszonego przez tego skarżącego i argumentacji przytoczonej na jego poparcie.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

.

Brak okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.1I.

Przedmiot utrzymania w mocy

Poza zmianami wskazanymi w pkt I utrzymano w mocy wyrok w pozostałej części.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

po dokonaniu zmian omówionych w punkcie 5.2 – wyrok Sądu I instancji prawidłowy.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.1II.

Przedmiot i zakres zmiany

Zmieniono zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

3)  wyeliminowano w pkt I wyroku wskazanie Komendanta Stołecznego Policji jako podmiotu zobowiązanego do zapłaty na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie;

2) ponad zasądzoną w punkcie I. wyroku kwotę 5.000 (pięć tysięcy) zł, zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz K. S. tytułem zadośćuczynienia dalszą kwotę 3.000 (trzy tysiące) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Zwięźle o powodach zmiany

W odniesieniu do dokonanych zmian w zakresie wyeliminowania z zaskarżonego wyroku wskazania Komendanta Stołecznego Policji – przyczyna omówionej zmiany została wskazana w pkt 3.I uzasadnienia sporządzonego co do apelacji pełnomocnika reprezentanta Skarbu Państwa.

W odniesieniu do dokonanych zmian w zakresie podwyższenia kwoty zadośćuczynienia – przyczyna omówionej zmiany została wskazana w pkt 3.II uzasadnienia sporządzonego co do apelacji pełnomocnika wnioskodawcy .

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

0.1 Nie dotyczy

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Brak

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

kosztami postępowania odwoławczego obciążono Skarb Państwa – mając na względzie treść art. 554 k.p.k.

7.  PODPIS

Anna Zdziarska Dorota Tyrała Ewa Jethon

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

I

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik wnioskodawcy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 12 października 2022r.,

sygn. akt XVIII Ko 89/21

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

II

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik reprezentanta Skarbu Państwa Komendanta Stołecznego Policji

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 12 października 2022r.,

sygn. akt XVIII Ko 89/21

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

III

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 12 października 2022r.,

sygn. akt XVIII Ko 89/21

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana