Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2014r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Krzysztof Karpiński

Sędziowie: SA – Hanna Wnękowska (spr.)

SO (del.) – Małgorzata Janicz

Protokolant: st. sekr. sąd. Małgorzata Reingruber

przy udziale Prokuratora Leszka Woźniaka

oraz oskarżycielki posiłkowej A. C. (1)

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2014 r.

sprawy M. S.

oskarżonego z art.286§1 kk w zw. z art.294§1 kk w zw. z art.12 kk

na skutek apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 7 października 2013 r., sygn. akt VIII K 168/11

zaskarżony wyrok uchyla i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 7 października 2013 roku sygn. VIII K 168/11 Sąd Okręgowy w Warszawie uznał M. S. za winnego tego, że działając czynem ciągłym w okresie od 13 do 15 listopada 2006 r. w W. w wykonaniu z góry powziętego zamiaru , w celu osiągnięcia korzyści majątkowej - wspólnie i w porozumieniu z nieustaloną osobą - doprowadził A. C. (1) (poprzednie nazwisko W.) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 500.989,92 zł. poprzez wprowadzenie w błąd pracowników (...) (...)z siedzibą w P. oraz pracowników (...) Banku S.A. z siedzibą we W. w ten sposób , że w dniu 13 listopada 2006 r. w (...) Bank S.A. Oddział w W. przy ul. (...) - wykorzystując udzielone mu pełnomocnictwo i działając wbrew woli pokrzywdzonej - złożył: Zlecenie odkupienia Jednostek Uczestnictwa nr (...) oraz Zlecenie zmiany nr rachunku bankowego nr (...), wskazując, iż przelew ma nastąpić na rachunek bankowy o nr (...) i jednocześnie niezgodnie z prawdą oświadczając, że jego właścicielem jest Uczestnik Funduszu, podczas gdy należał on do niego a nie A. W., a następnie gdy został poinformowany, iż wydane dyspozycje nie mogą zostać zrealizowane, bowiem w dniu 10 listopada 2006 r. zlecenie złożyła pokrzywdzona, nieznana osoba podająca się za A. W. - w rozmowie telefonicznej z pracownikiem (...) (...)z siedzibą w P. - odwołała Zlecenie odkupienia Jednostek Uczestnictwa nr (...) z dnia 10 listopada 2006 r. i wydała dyspozycję realizacji Zlecenia złożonego w dniu 13 listopada 2006 r., co skutkowało jego wykonaniem i w efekcie przelaniem w dniu 15 listopada 2006 r. na konto bankowe M. S. o nr (...) Bank S.A. kwoty 500.989,92 zł. na szkodę pokrzywdzonej; tj. popełnienia czynu wyczerpującego dyspozycje art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. wymierzono mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

Na podstawie art. 69 § 1 i § 2 k.k., art. 70 § 1 pkt. 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszono na okres 2
(dwóch) lat próby;

Na podstawie art. 72 § 2 k.k. zobowiązano M. S. do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez wpłacenie w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia kwoty 500.989,92 zł (pięciuset tysięcy dziewięciuset osiemdziesięciu dziewięciu złotych dziewięćdziesięciu dwóch groszy) na rzecz pokrzywdzonej A. C. (1);

Na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. dowody rzeczowe wymienione w wykazie k. 50 akt poz.2-5 nakazano zwrócić (...) Bank S.A. z siedzibą we W.;

Na podstawie art. 627 k.p.k. zasądzono od oskarżonego na rzecz:

- Skarbu Państwa koszty sądowe w wysokości 5.765,50 zł (pięciu tysięcy siedmiuset sześćdziesięciu pięciu złotych pięćdziesięciu groszy) , w tym 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem opłaty

- oskarżycielki posiłkowej A. C. (1) kwotę 1800 zł (jednego tysiąca ośmiuset złotych) tytułem wydatków związanych z ustanowieniem w sprawie pełnomocnika z wyboru.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego.

Apelacja zaskarżała wyrok w całości zarzucając:

I.  Na podstawie art. 438 pkt. 2 k.p.k. obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia:

a.  tj. art. 4 k.p.k. poprzez naruszenie zasady obiektywizmu w rozpoznaniu niniejszej sprawy w postaci nie dochowania nakazu bezstronności, a także nieznajdującego podstaw w realiach niniejszej sprawy bezpodstawnego przypisania nieproporcjonalnie wielkiej wartości zeznaniom pokrzywdzonej A. C. (1) (pomimo istniejących w nich sprzeczności) i dokumentacji skarbowej stanowiących podstawę (zdaniem Sądu) ustaleń, że to pokrzywdzona była właścicielką środków pieniężnych zdeponowanych na koncie subrejestr nr (...), przy jednoczesnym niedowartościowaniu dowodów korzystnych dla oskarżonego (dokumentów złożonych przez niego, zeznań świadków M. Ł., W. S., wyjaśnień M. S.), co objawiało się:

•

przyjęciem jeszcze przed zamknięciem przewodu sądowego obrazu sprawy, z którego wynikało, że oskarżony jest „obiektywnie winny” zarzucanego mu czynu, a jego wyjaśniania miały na celu uniknięcie przez niego odpowiedzialności karnej;

•

zaniechaniem badania przez Sąd I instancji okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego M. S., a zwłaszcza rzetelnego wyjaśnienia okoliczności czy pokrzywdzona miała możliwości finansowe zgromadzenia oszczędności w tak znacznej kwocie, ustalenia dochodów pokrzywdzonej w dacie poprzedzającej założenie konta subrejestr nr (...), braku rzetelnego wyjaśnienia czy ojciec oskarżonego przekazał synowi środki pieniężne w kwocie 258 000 zł po dniu 8 listopada 2005 roku;

b.  tj. art. 5 § 2 k.p.k. poprzez rozstrzygnięcie nie dających się usunąć wątpliwości dotyczących czyją własnością były środki finansowe zgromadzone na koncie subrejestr nr (...) oraz czyją własnością były wpłaty gotówkowe dokonywane bezpośrednio przez M. S. - na niekorzyść oskarżonego;

c.  tj. art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, przejawiającej się w przyznaniu waloru całkowitej wiarygodności zeznaniom pokrzywdzonej A. C. (1), odmowie wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego w zakresie wpłacania na konto pokrzywdzonej pieniędzy stanowiących jego własność oraz całkowite pominięcie przy ustalaniu stanu faktycznego dokumentacji złożonej przez oskarżonego świadczącej o jego możliwościach majątkowych do gromadzenia oszczędności i dokonywania wpłat gotówkowych własnych środków na konto swojej konkubiny;

d.  tj. art. 167 k.p.k., art. 366 § 1 k.p.k., art. 410 k.p.k. oraz art. 9
§ 1 k.p.k. poprzez zaniechanie działania z urzędu przez Sąd I instancji w wyjaśnianiu wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności, a zwłaszcza nie dopuszczeniu dowodu z uzupełniającego przesłuchania pokrzywdzonej po wpłynięciu do akt sprawy dokumentacji skarbowej na okoliczność ustalenia jakie były koszty uzyskania przychodu w poszczególnych latach z prowadzonej działalności gospodarczej, zaniechania przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości i finansów na okoliczność analizy dokumentacji skarbowej, wyjaśnienia pojęć przychód/dochód oraz ustalenia dochodu uzyskiwanego przez pokrzywdzoną, jak również zaniechanie dopuszczenia z urzędu dowodu z zeznań świadka T. S. w celu ustalenia czy przekazywał synowi środki pieniężne w kwocie 258 000 zł oraz ich przeznaczenia;

e.  tj. art. 424 § 1 pkt. 2 k.p.k. poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku bez zawarcia niezbędnych elementów jego treści i zaniechania wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku, zwłaszcza motywów przyjęcia kwalifikacji prawnej czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

II.  Na podstawie art. 438 pkt. 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, poprzez przyjęcie, że pokrzywdzona miała możliwości dokonania oszczędności w tak znacznej sumie, zaś brak jest dowodów na to, że pieniądze wpłacone na konto subrejestr nr (...) stanowiły własność oskarżonego.

Ponadto obrońca zaskarżył równocześnie postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 7 października 2013 roku, zawarte w w/w wyroku, w przedmiocie kosztów procesu w części zasądzającej od oskarżonego M. S. zwrot kosztów sądowych w wysokości 5 765,50 zł (słownie: pięciu tysięcy siedmiuset sześćdziesięciu pięciu złotych pięćdziesięciu groszy).

Zaskarżonemu rozstrzygnięciu co do kosztów procesu na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. w zw. z art. 438 pkt 3 k.p.k. zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych, mający istotny wpływ na treść orzeczenia, a polegający na uznaniu, iż sytuacja majątkowa i osobista oskarżonego pozwala na poniesienie przez niego kosztów sądowych.

Na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. w zw. z art. 437 § 1 i 2 k.p.k. wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego M. S. od zarzucanego mu czynu,

ewentualnie

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Wniosek apelacji o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy nie wyjaśnił i nie rozważył wszystkich okoliczności istotnych dla dokonania ustaleń o winie skazanego.

Dotyczy to przede wszystkim okoliczności o znaczeniu podstawowym a mianowicie czyją własnością były pieniądze będące przedmiotem przelewu dokonanego przez oskarżonego na jego konto z konta subrejestr nr (...).

W przedstawionym w uzasadnieniu wyroku stanie faktycznym brak jest ustaleń w tym zakresie, można jedynie domniemywać, że Sąd – skoro uznał za wiarygodne zeznania A. C. (1) - przyjął że pieniądze te stanowiły jej własność.

Odmawiając wiary wyjaśnieniom oskarżonego w tym przedmiocie Sąd Okręgowy nie odniósł się w należyty sposób do podnoszonych w nich istotnych okoliczności.

Sąd wprawdzie dostrzegł, że oskarżony dołączył do akt szereg dokumentów, z których wynika, że dokonywał wpłat gotówkowych, na konta, których właścicielem była A. C. (1) jednak swoje rozważania w tym przedmiocie ograniczył do stwierdzenia, że ponieważ były to w znacznej części wpłaty gotówkowe , więc nie można wykluczyć, że oskarżony otrzymał te pieniądze od pokrzywdzonej, celem wpłaty na jej lokaty terminowe.

Odnosząc się natomiast do dokumentacji finansowej znajdującej się w aktach sprawy Sąd stwierdził, że z dokumentacji tej nie wynika aby kwota wypłacona z… konta subrejestru stanowiła własność oskarżonego (str. 6 uzasadnienia).

Pomijając, że Sąd Okręgowy stracił z pola widzenia treść przepisu art. 5 § 1 k.p.k., zwrócić trzeba uwagę, że poza sferą rozważań Sądu pozostał fakt, że w dniu 8 listopada 2005 roku oskarżony dokonał przelewu na rachunek bankowy A. C. (1) kwoty 231 939, 20 zł (zestawienie transakcji - k. 57 ), którą to kwotę – jak wyjaśnił – przekazał jej właśnie na dokonanie inwestycji w fundusze.

Sąd nie wyjaśnił i nie rozważył także kolejnej podnoszonej przez oskarżonego okoliczności ,że jego ojciec T. S. w dniu 8 listopada 2005 roku sprzedał nieruchomość za cenę 258 000 zł. (akt notarialny – k. 650) , uzyskaną kwotę przekazał mu, a on wpłacił je na fundusz inwestycyjny A. C. (1).

Obowiązkiem Sądu było rzetelne przeanalizowanie wyjaśnień oskarżonego dotyczących kwestii czyją własność stanowiły pieniądze znajdujące się na przedmiotowym koncie, przy uwzględnieniu także tych wyjaśnień oskarżonego, w których wskazywał przyczyny lokowania własnych środków na kontach założonych na nazwisko konkubiny.

Obowiązkiem Sądu było także rzetelne przeanalizowanie zeznań A. C. (1) dotyczących tej okoliczności.

Tymczasem Sąd bezkrytycznie dając wiarę jej zeznaniom pominął szereg okoliczności istotnych dla oceny ich wiarygodności.

Sąd przyjął, że dokumentacja skarbowa (528-534, 595-630) , zeznania świadków wskazują, że pokrzywdzona mogła sama poczynić oszczędności
(str. 6 odw. uzasadnienia). Z dalszych wywodów uzasadnienia wynika, że Sąd oparł się na zeznaniach zeznania W. S. (k. 561 – 564) i S. W. (k. 549-550), które to zeznania uznał za wiarygodne
(str. 6-7).

Tymczasem W. S., matka oskarżonego, jednoznacznie stwierdziła, że w jej ocenie wszystkie pieniądze, które były na rachunkach, lokatach należały do oskarżonego lub jej i jej męża.

(k.563). Z zeznań W. S. wynika wprawdzie, że - jak podnosi skarżący - kilka razy przekazywała do rąk A. C. (2) pieniądze , jednak nie stanowiły one darowizny dla A. C. (2), ale formę pomocy dla oskarżonego , z którym była ona w konkubinacie pomagaliśmy finansowo synowi jak była potrzeba m.in. daliśmy pieniądze z książeczek na zakup(...) A. trzykrotnie brała od nas pieniądze
(k.562).

Świadek S. W., matka A. C. (2), zeznała wprawdzie - jak podnosi skarżący, że przekazywała córce znaczące darowizny, jednak zeznania tego świadka nie zostały poddane należnej analizie. Sąd przyjął, że przekazywała ona córce tytułem darowizny pieniądze pochodzące bądź ze sprzedaży nieruchomości bądź z oszczędności. Poza sferą rozważań Sądu pozostał fakt, że – jak zeznała świadek - nieruchomość (działka rodziców świadka ) sprzedana została w latach 80 -tych, pieniądze ze sprzedaży podzielone zostały między świadka i jej rodzeństwo. S. W. za uzyskane w ten sposób środki zamierzała kupić córce mieszkanie, ale ponieważ zaczęła ona spotykać się z oskarżonym, który miał mieszkanie dała jej te pieniądze. Z zeznań świadka wynika, że było to na początku znajomości oskarżonego z pokrzywdzoną czyli pod koniec lat osiemdziesiątych. Jeśli zaś chodzi o oszczędności – Sąd nie rozważył sytuacji materialnej S. W., która od 1996 roku nie pracuje, pobiera emeryturę w wysokości 2000 zł miesięcznie. W latach 80-tych mąż jej miał wypadek i przez 15 lat (do śmierci) otrzymywał rentę w wysokości 1000 zł.

Nie ulega wątpliwości, że dokonując oceny wiarygodności zeznań S. W. dotyczących pomocy finansowej udzielanej przez nią A. C. (1), Sąd winien uwzględnić jej ówczesną sytuację materialną, a co za tym idzie możliwości udzielenia tej pomocy.

Dokumentacja skarbowa, którą Sąd wymienił jako jedną z przesłanek ustalenia, że A. C. (1) miała możliwość poczynienia przedmiotowych oszczędności, nie została poddana żadnej analizie. Sąd nie odniósł się także do wyjaśnień oskarżonego złożonych po zapoznaniu się z tą dokumentacją a dotyczących ponoszonych przez pokrzywdzoną tzw. kosztów uzyskania przychodu.

W świetle powyższego uznać trzeba , że Sąd Okręgowy nie rozważył w należyty sposób dowodów, których rzetelna i wnikliwa analiza jest niezbędna dla prawidłowego ustalenia czyją własność stanowiły pieniądze będące przedmiotem przelewu dokonanego przez oskarżonego na jego konto z konta subrejestr nr (...).

Nie jest to jednak jedyne uchybienie Sądu Okręgowego.

Sąd Okręgowy przyjmując ,że oskarżony wprowadził w błąd pracownika banku co do osoby właściciela rachunku na który został dokonany przelew, nie wyjaśnił i nie rozważył czy jest możliwe dokonanie przelewu na jakiekolwiek konto, jeżeli w dyspozycji przelewu wskazane są dane osoby niebędącej właścicielem tego konta. Należało wyjaśnić czy taki przelew zostałby zrealizowany czy też uniemożliwione by to zostało włączeniem się blokady systemowej.

Podkreślić w tym miejscu trzeba, że skoro w niniejszej sprawie jedynym ustalonym pokrzywdzonym jest A. C. (1), a Sąd ustalił, iż działanie oskarżonego polegało na wprowadzeniu w błąd pracownika banku a nie pokrzywdzonej oraz, że to oskarżony rozporządził przedmiotowymi pieniędzmi (działając w oparciu o ważne pełnomocnictwo) a nie pokrzywdzona - uzasadnione wątpliwości budzi prawidłowość przyjętej przez Sąd Okręgowy kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu.

Czyn ten, pod warunkiem wykazania jego bezprawności, należałoby rozpatrywać w płaszczyźnie art. 284 § 2 k.k.

Wskazane wyżej uchybienia spowodowały uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Przy ponownym rozpoznaniu Sąd Okręgowy, uwzględniając poczynione wyżej uwagi, wyjaśni wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia, dokona rzetelnej analizy ujawnionych dowodów i oceni je zgodnie z dyrektywami art. 7 k.p.k. a uzasadnienie wyroku sporządzi zgodnie z wymogami art. 424 k.p.k.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.