Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 maja 2016r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Zbigniew Kapiński

Sędziowie: SA – Paweł Rysiński

SA – Marek Czecharowski (spr.)

Protokolant: – sekr. sąd. Piotr Grodecki

przy udziale oskarżyciela subsydiarnego J. R. (1)

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2016 r.

sprawy oskarżonej T. R. urodz. (...) w G. c. J. i S. z d. S.

oskarżonej o czyn z art. 284 § 1 w zb. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

na skutek apelacji, wniesionej przez pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 12 października 2015 r. sygn. akt XVIII K 59/14

utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

zwalnia oskarżyciela subsydiarnego od ponoszenia wydatków związanych z postępowaniem odwoławczym obciążając nimi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

T. R. wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia
12 października 2015 r. (sygn. akt XVIII K 59/14) została uniewinniona od popełnienia czynu polegającego na tym, że:

- w okresie od 28 lutego 2011 r. w W., w(...), działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, dokonała przywłaszczenia powierzonego jej mienia znacznej wartości należącego do J. R. (1) poprzez wprowadzenie w błąd pracownika P. (...)i doprowadzenie go do niekorzystnego rozporządzenia na swoją rzecz mieniem J. R. (1) w ten sposób, że:



28 lutego 2011 roku w oddziale B. (...), wprowadzając w błąd pracownika Banku co do tożsamości uprawnionego z rachunku bankowego L. Bank (...) poprzez fałszywe wskazanie jako uprawnionego J. R. (1), zmieniła dyspozycję co do rachunku właściwego do przelewu środków uzyskiwanych z transakcji sprzedaży papierów wartościowych zdeponowanych na rachunku (...) należącym do J. R. (1) (dalej: rachunek obligacji) i podała wyżej wskazane konto L. Bank, składając jednocześnie na podstawie pełnomocnictwa zlecenie sprzedaży 2200 sztuk obligacji (...) zdeponowanych na rachunku obligacji, a uzyskane z tej transakcji środki pieniężne w kwocie nie mniejszej niż 220.000 PLN poleciła przelać na wyżej wymienione konto L. Bank, do którego była wyłączną uprawnioną, doprowadzając pracownika P. (...) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem J. R. (1),

a następnie, w czasie bliżej nieokreślonym, jednak po 1 sierpnia 2011 r., wyzyskując błędne przekonanie pracowników B. (...). co do tożsamości uprawnionego z rachunku bankowego L. Bank wskazanego przez siebie jako właściwego do przelania środków z transakcji sprzedaży pozostałych obligacji J. R. (1), przywłaszczyła kwotę pochodzącą ze sprzedaży pozostałych 1800 obligacji o wartości nie mniejszej niż 180.000 PLN, łącznie przywłaszczając mienie o wartości nie mniejszej niż 400 000 PLN,

tj. o czyn z art. 284 § 1 k.k. w zb. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Wyrok powyższy wydany w wyniku rozpoznania subsydiarnego aktu oskarżenia zaskarżyła pełnomocnik oskarżyciela subsydiarnego zarzucając:

1. obrazę przepisów prawa materialnego w postaci art. 284 k.k. w zw. art. 51 k.r.o. poprzez błędną wykładnię polegającą na braku uwzględnienia, że wszelkie przedmioty nabyte po wprowadzeniu ustroju rozdzielności majątkowej należą do majątków osobistych małżonków, a tym samym stanowią „mienie cudze” względem siebie;

2. obrazę przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na treść wyroku w postaci:

A. art. 1 k.p.k. w zw. z art. 1 k.p.c. poprzez prowadzenie procesu karnego w niniejszej sprawie ponad granice wynikające z zakresu ustawowego i wejście w kompetencje sądu cywilnego, który jako jedyny jest uprawniony do orzekania w sprawach podziału majątku, w tym m.in do uwzględniania żądania ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym;

B. art. 5 § 2 k.p.k. poprzez niezasadne przyjęcie, iż z uwagi na braki dowodowe nie sposób ustalić, czy i ewentualnie jaką szkodę doznał pokrzywdzony na skutek działań oskarżonej i w konsekwencji rozstrzygnięcie tych wątpliwości na korzyść oskarżonej, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie budzi żadnych wątpliwości w tym zakresie;

C. art. 7 k.p.k. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów polegającą na przyjęciu, że bez znajomości szczegółów relacji majątkowych małżonków nie sposób ustalić szkodę jaką doznał pokrzywdzony na skutek działań oskarżonej, jak również iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy daje podstawy do uznania za usprawiedliwione przekonania oskarżonej o zasadności jej roszczeń i powodowanych tym działań;

3. błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający istotny wpływ na jego treść poprzez:

A. przyjęcie, że T. R. pomimo złożenia zlecenia sprzedaży papierów wartościowych oraz dyspozycji dotyczącej zmiany rachunku bankowego, nie obejmowała swoim zamiarem pozbawienia J. R. (1) własności przedmiotowych środków pieniężnych;

B. przyjęcie, że brak jest koniecznego zamiaru do przypisania oskarżonej zarzucanego jej czynu albowiem była przekonana, że prowadząc przez 27 lat wspólne gospodarstwo domowe z J. R. (1), jak również działalność gospodarczą, także jej należą się środki finansowe zgromadzone podczas trwania związku małżeńskiego;

C. nieuwzględnienie denominacji, i tym samym błędne przyjęcie wysokości kredytu zaciągniętego i spłaconego przez J. R. (1);

D. niezasadne przyjęcie, że mieszkanie nr (...) położone w W., przy ulicy (...) stanowi współwłasność małżeńską, podczas gdy księga wieczysta oraz orzeczenie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 22 stycznia 2013 roku potwierdza, iż mieszkanie stanowi majątek odrębny J. R. (1).

W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę wyroku poprzez uznanie T. R. za winną zarzucanego jej czynu, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Na wstępie odnotowania wymaga błędna konstrukcja środka odwoławczego, który stawia zarzut obrazy prawa materialnego formułując jednocześnie zarzut błędu w ustaleniach faktycznych oraz chybiony, w świetle art. 454 § 1 k.p.k. zasadniczy wniosek skarżącej domagający się uznania winy oskarżonej przez Sąd odwoławczy. Ugruntowany pogląd tak judykatury jak i doktryny wyklucza jednoczesne stawianie zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych i obrazy prawa materialnego. Zarzut bowiem błędnego zastosowania przepisu prawa materialnego lub niezasadnego jego niezastosowania możliwy jest bowiem do postawienia jedynie, gdy nie są kwestionowane ustalenia faktyczne w sprawie. Z kolei przepis art. 454 § 1 k.p.k. wyraźnie stwierdza, iż „Sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w pierwszej instancji ....”.

Niezależnie jednak od powyższego apelacja obrońcy jako niezasadna nie zasługuje na uwzględnienie.

Trzeba pokreślić, iż w sprawie tej (w której prokuratura dwukrotnie umarzała postępowanie, co otworzyło J. R. drogę do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia) Sąd I instancji przeprowadził wnikliwe postępowanie dowodowe podejmując próbę przede wszystkim ustalenia sytuacji majątkowej stron by rozważyć zasadność zarzutu stawianego oskarżonej z punktu widzenia prawnokarnej oceny jej postępowania wobec banku przy składaniu dyspozycji dotyczącej sprzedaży obligacji skarbowych oraz skutków tej czynności wobec - J. R. (1).

Jak szczegółowo zrelacjonował w pisemnych motywach wyroku Sąd Okręgowy mimo wielokrotnych wypowiedzi, w postaci wyjaśnień i zeznań zainteresowanych tj. oskarżonej i oskarżyciela subsydiarnego, a nawet analizy zgromadzonych dokumentów nie był w stanie w sposób bezsporny ustalić statusu majątkowego każdego z małżonków i ich prawa do określonych części zasobów materialnych. W konsekwencji też, zasadności ewentualnych roszczeń do poszczególnych składników tego majątku, co pozwalałoby ustalić i ocenić w rozumieniu kryteriów prawa karnego zamiar oskarżonej w odniesieniu do przedmiotowej operacji finansowej.

Bezspornym jest bowiem, iż oskarżona – korzystając z przysługujących jej uprawnień do przeprowadzania operacji na rachunkach otwartych na nazwisko J. R. (1) (posiadanego wciąż pełnomocnictwa) wydała stosowne dyspozycje (czego nie neguje), w wyniku których zbyła obligacje skarbowe a uzyskane kwoty przelała na wyłącznie własny rachunek bankowy. Bezspornym też jest, iż dokonując tych końcowych operacji, a więc przelania uzyskanych ze sprzedaży kwot wprowadziła w błąd pracownika banku jakoby rachunek docelowej operacji przelewu prowadzony był na rzecz J. R. (1).

Dokonawszy takich, nie kwestionowanych ustaleń, Sąd meriti podjął próbę oceny z jednej strony charakteru mienia, którym rozporządzała oskarżona oraz jej zamiaru z punktu widzenia znamion przestępstwa z art. 284 § 1 i 286 § 1 k.k. Mimo prób prześledzenia licznych przedsięwzięć i operacji finansowych w majątku małżonków R., wobec braku formalnego podziału majątku po zawarciu w styczniu 1995 r. notarialnej umowy o wyłączeniu wspólności ustawowej, nie sposób – co wykazał Sąd Okręgowy – ustalić rzeczywisty charakter poszczególnych składników majątku T. i J. R. (1), nie wyłączając wspomnianych obligacji, bowiem i kwestia pochodzenia środków wykorzystanych do ich nabycia w 2008 r. nie była możliwa do jednoznacznego określenia.

Objęte zarzutem czynności, oskarżona zrealizowała po wniesieniu przez J. R. (1) pozwu rozwodowego. Choć nie pozbawione nagannych elementów (wprowadzenie w błąd pracownika banku co do tożsamości właściciela rachunku na którym zdeponowane były papiery wartościowe i rachunku docelowego przelewu należności z ich sprzedaży), nie pozwalają na kategoryczne uznanie, iż oskarżona wypełniła znamię przywłaszczenia mienia w wyniku realizacji zamiaru trwałego włączenia do swego majątku rzeczy cudzej (a więc bezspornie należącej wyłącznie do J. R.), lub części majątku objętego współwłasnością ułamkową, lecz z pokrzywdzeniem współwłaściciela J. R.. Sąd meriti słusznie zwraca uwagę na możliwą subiektywność oceny zasadności roszczeń T. R. do niepodzielonej formalnie masy majątkowej. Do chwili bowiem przedmiotowej operacji, oskarżona prowadziła z oskarżycielem wspólne gospodarstwo, nie posiadała własnego konta, była upełnomocniona do konta (rachunków) na nazwisko męża i operacje na nim wykonywała.

Nie można zatem podzielić zarzutu apelacji o braku wątpliwości w kategoriach normy z art. 5 § 2 k.p.k. skoro przepis ten (adresowany przecież do Sądu orzekającego) został przez Sąd meriti przywołany, po przedstawieniu wątpliwości, które orzekający dostrzegł.

Chybionym jest też zarzut wkroczenia przez Sąd karny w rolę Sądu cywilnego, bowiem choć faktycznie skomplikowana sytuacja majątkowa stron wymaga rozstrzygnięcia w kategoriach cywilnoprawnych (postępowanie rozwodowe jest w toku, a niewątpliwie konieczne będzie takież w zakresie roszczeń majątkowych), konieczna była próba podjęcia ustaleń w zakresie charakteru mienia będącego przedmiotem zarzutu.

Kwestia denominacji w odniesieniu do kredytu zaciągniętego i spłaconego przed wielu laty nie ma znaczenia w sprawie, a odnotowana została przez Sąd, w toku obrazowania zmian zachodzących w zasobach majątkowych małżonków R. bez dalszych odniesień do tegoż kredytu.

Z kolei kwestia własności, jednego z lokali przy ul. (...) (w którym nota bene oskarżona wg danych Sądu nadal przebywa), jest elementem rzutującym na przyszłe rozstrzygnięcie co do zasadności wzajemnych roszczeń małżonków R. po ewentualnym orzeczeniu rozwodu, a jak sama skarżąca podaje dotyczące tego lokalu orzeczenie Sądu pochodzi z 2013 r., a więc po dacie wskazanej w zarzucie aktu oskarżenia.

Konkludując, Sąd Apelacyjny z przytoczonych wyżej powodów, nie znalazł podstaw do podzielnia zarzutów apelacji uznając ją za niezasadną, a w konsekwencji zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

Sąd zwolnił oskarżyciela subsydiarnego od ponoszenia wydatków związanych z postępowaniem odwoławczym, obciążając nimi Skarb Państwa.

af