Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Zbigniew Kapiński (spr.)

Sędziowie: SA – Ewa Gregajtys

SO (del.) – Katarzyna Capałowska

Protokolant: – st. sekr. sąd. Anna Grajber

przy udziale Prokuratora Grzegorza Łaby

po rozpoznaniu w dniu 11 października 2018 r.

sprawy V. Z. urodz. (...) w Ż., obwód (...), Ukraina s. M. i M. z d. M.

oskarżonego z art. 280 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 2 k.k., art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k, art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

na skutek apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie

z dnia 26 lutego 2018 r. sygn. akt V K 49/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w odniesieniu do oskarżonego V. Z. (V. Z.) w ten sposób, że:

1)  rozwiązuje wobec oskarżonego karę łączną orzeczoną w
pkt 2,

2)  w zakresie czynu opisanego w pkt III aktu oskarżenia i przypisanego w pkt 1 wyroku eliminuje z opisu tego czynu określenie „działając w zamiarze ewentualnym pozbawienia życia K. T. oraz w związku z dokonanym rozbojem” , zaś z kwalifikacji prawnej art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. i przyjmując za podstawę skazania oskarżonego art. 280 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., zaś za podstawę wymiaru kary art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierza oskarżonemu za ten czyn karę 6 (sześć) lat pozbawienia wolności;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  na podstawie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 § 1 k.k. orzeczone wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności łączy i orzeka karę łączną w wymiarze 8 (osiem) lat pozbawienia wolności, na poczet której na podstawie art. 63 § 1 k.k. zalicza oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 27 lipca 2016 r. do dnia 19 października 2018 r.;

IV.  zwalnia oskarżonego V. Z. od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze wydatkami obciążając Skarb Państwa;

V.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokat G. F. –Kancelaria Adwokacka w W. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych w tym 23% VAT za obronę z urzędu oskarżonego wykonywaną w postępowaniu odwoławczym przed Sądem Apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Prokuratura oskarżyła V. Z. o popełnienie w dniu 26 lipca 2018 r. trzech czynów zakwalifikowanych z art. 280 § 1 k.k. w zb. art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. (czyn z pkt I a/o), z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.(czyn z pkt II a/o), oraz z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. (czyn z pkt III a/o).

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie wyrokiem z dnia
26 lutego 2018 r.:

1. oskarżonego V. Z. uznał za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów opisanych w pkt I, II i III, przy czym przyjął, że pokrzywdzona K. D. na skutek przedmiotowego zdarzenia doznała obrażeń ciała w postaci: otarć naskórka przedramienia lewego i powierzchni przedniej uda lewego, a także zasinień na powierzchni grzbietowej przy stopią prawego w okolicy stawu śródstopno-paliczkowego palca I oraz na powierzchni grzbietowej paliczka paznokciowego palucha nogi prawej z obrzękiem tkanek miękkich, i za to:

- za czyn z pkt I na podstawie art. 280 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. skazał go, zaś na podstawie art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 4 (cztery) lat pozbawienia wolności,

- za czyn z pkt II na podstawie art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. skazał go, zaś na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 4 (cztery) lat pozbawienia wolności,

- za czyn z pkt III na podstawie art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. skazał go, zaś na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 12 (dwanaście) lat pozbawienia wolności;

2. na podstawie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu karę łączną 13 (trzynaście) lat pozbawienia wolności;

3. na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet wymierzonej kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 27 lipca 2016 roku do dnia 26 lutego 2018 roku;

4. na podstawie art. 46 § 1 k.k. zasądził od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonych: M. K. kwotę 3.000 (trzy tysiące) złotych, K. D. kwotę 2.500 (dwa tysiące pięćset) złotych oraz K. T. kwotę 10.000 (dziesięć tysięcy) złotych, tytułem zadośćuczynienia za doznane przez pokrzywdzone krzywdy;

Ponadto Sąd Okręgowy orzekł w przedmiocie dowodów rzeczowych, kosztów sądowych oraz wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną z urzędu.

Powyższy wyrok został zaskarżony przez obrońcę oskarżonego w zakresie pkt II i III oraz w części dotyczącej orzeczenia o karze łącznej i skarżąca na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. w zw. z art. 438 pkt 1 i 2 k.p.k. zarzuciła:

1. mającą wpływ na wymiar kary obrazę prawa materialnego, tj.:

a) art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. art. 11 § 2 k.k., przez zakwalifikowanie czynu oskarżonego jako usiłowanie rozboju na K. D. mimo, że z prawidłowych ustaleń wynika, iż oskarżony dopuścił się czynu z art. 157 § 2 k.k.

b) art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., przez zakwalifikowanie czynu oskarżonego jako usiłowanie zabójstwa mimo, że z prawidłowych ustaleń wynika, iż oskarżony dopuścił się rozboju określonego w art. 280 § 1 k.k.;

2. mający wpływ na treść wyroku błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu, że oskarżony:

a) chciał wyrwać K. D. plecak i telefon, podczas gdy sama pokrzywdzona zeznała, że „jak by chciał to by mi zabrał telefon i plecak”,

b) dusił K. T. metalowym drutem, chociaż nie ustalono żadnego narzędzia.

Podnosząc powyższe zarzuty, na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. w zw. z art. 437 § 1 k.p.k. i art. 440 k.p.k., wniosła o:

- zmianę zaskarżonego wyroku w pkt II przez przyjęcie, że oskarżony wypełnił dyspozycję art. 157 § 2 k.k. oraz w pkt III przez przyjęcie, że oskarżony wypełnił dyspozycję art. 280 § 1 k.k.,

ewentualnie

- uchylenie skarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wniesiona przez obrońcę oskarżonego okazała się w części zasadna bowiem na uwzględnienie zasługuje zarzut obrazy prawa materialnego zawarty w pkt 1b petitum tj. art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 2 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. dotyczący czynu określonego w pkt III aktu oskarżenia. Natomiast pozostałe zarzuty zawarte w przedmiotowej apelacji uznać należy za chybione i bezpodstawne.

Przed dokonaniem merytorycznej analizy poszczególnych zarzutów zawartych w przedmiotowej apelacji należy zauważyć, że skarżąca w odniesieniu do tych samych czynów, w których jako osoby pokrzywdzone występują K. D. oraz K. T. postawiła zarzuty zarówno obrony prawa materialnego dotyczące przyjętej w wyroku kwalifikacji prawnej, jak również zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, w których kwestionuje wskazane w zarzutach z pkt 2a i b określone elementy stanu faktycznego. Taki sposób konstrukcji przedmiotowego środka zaskarżenia nie może być uznany za formalnie prawidłowy.

Jest bowiem oczywiste i wynika to z utrwalonego w tym zakresie orzecznictwa zarówno Sądu Najwyższego jak również Sądów Apelacyjnych, że kwestionowanie kwalifikacji prawnej odnośnie czynu przypisanego oskarżonemu, które odbywa się poprzez zarzut obrazy prawa materialnego powinno mieć miejsce dopiero wówczas, gdy skarżący akceptuje w całości dokonane przez Sąd meriti ustalenia faktyczne. Bez względu jednak na wskazaną formalną wadliwość przedmiotowej apelacji, w której jednocześnie podniesiono zarzut obrazy prawa materialnego i błędu w ustaleniach faktycznych w odniesieniu do tych samych czynów przypisanych oskarżonemu, uznać należy, że obrońca oskarżonego zasadnie kwestionuje prawno – karną ocenę zachowania V. Z. w zakresie czynu określonego w pkt II aktu oskarżenia i przypisanego w pkt 1 zaskarżonego wyroku odnośnie zastosowania art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. W uzasadnieniu omawianej apelacji trafnie i zasadnie podniesiono, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie wskazuje na to, aby oskarżony miał zamiar udusić pokrzywdzoną K. T..

Należy w tym miejscu podkreślić, że dla Sądu odwoławczego orzekającego w przedmiotowej sprawie jest oczywiste, że aby mogło dojść do prawidłowego zastosowania art. 148 § 2 pkt 2 k.k. i skazania oskarżonego za usiłowanie zabójstwa, to z dokonanych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych musi w sposób jednoznaczny wynikać, że sprawca rozboju na K. T. działał z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym pozbawienia życia pokrzywdzonej. Z tej części pisemnych motywów zaskarżonego wyroku, która jest poświęcona omówieniu kwalifikacji prawnej przypisanych oskarżonemu czynów wprawdzie wynika, że zdaniem Sądu Okręgowego „w realiach niniejszej prawy nie ulega wątpliwości, że V. Z. używając wobec K. T. stalowej linki i zaciskając ją silnie na szyi pokrzywdzonej, musiał przewidywać, że ucisk taki może doprowadzić do śmierci pokrzywdzonej i na to się godził”. Dalej Sąd meriti stwierdził, że „podzielił stanowisko zaprezentowane przez Oskarżyciela Publicznego, że oskarżony V. Z. działał z zamiarem ewentualnym pozbawienia życia K. T.. Swojego celu nie osiągnął z powodu oporu pokrzywdzonej”.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego powyższa konstatacja oraz rozważania dotyczące kwalifikacji prawnej dotyczące przedmiotowego czynu nie mogą jednak zasługiwać na akceptację, gdyż nie mają one oparcia w dokonanych ustaleniach faktycznych.

Podkreślić bowiem należy, że o ile ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd meriti muszą mieć pełne oparcie w materiale dowodowym sprawy czyli w tych dowodach, które zostały uznane za wiarygodne, to przyjęta w wyroku kwalifikacja prawna każdego z czynów przypisanych oskarżonemu musi odzwierciedlać konkretne ustalenia Sądu w zakresie strony przedmiotowej i podmiotowej. Skoro więc w przedmiotowej sprawie odnośnie czynu określonego w pkt III aktu oskarżenia kluczowa i zasadna kwestia dotyczy tego z jakim zamiarem działał oskarżony V. Z., czy „ tylko” dokonania rozboju na kolejnej pokrzywdzonej i zabrania jej określonych przedmiotów, tak jak w przypadku dwóch pierwszych pokrzywdzonych M. K. i K. D., czy też oskarżony w odniesieniu do K. T. działał także z zamiarem zabójstwa (ewentualnym) i tego zamiaru nie zrealizował z powodu oporu pokrzywdzonej.

W omawianym zakresie istotne jednak jest to, że z dokonanych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych w żaden sposób nie wynika, że rzeczywiście V. Z. działał z zamiarem ewentualnym pozbawienia życia K. T. oraz, że tego zamiaru nie zrealizował z uwagi na opór pokrzywdzonej. Należy w tym miejscu przytoczyć ten kluczowy fragment ustaleń faktycznych aby wykazać, że przyjęta w wyroku kwalifikacja prawna z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. nie ma oparcia w ustaleniach faktycznych. Sąd meriti w tym zakresie ustalił bowiem, że K. T. w końcowej części zdarzenia „zwróciła się do V. Z., aby zabrał wszystkie posiadane przez nią przedmioty, czy też dokonał na niej gwałtu, ale darował jej życie i wypuścił do domu. Wówczas napastnik wyrwał jej z ręki telefon komórkowy marki A. (...), po czym rozpylił w kierunku jej twarzy nieustaloną substancję w aerozolu. Następnie V. Z. oddalił się głąb lasu”.

Powyższe ustalenia w ocenie Sądu odwoławczego w żaden sposób nie dają podstaw do przyjęcia, że oskarżony działał z zamiarem ewentualnym pobawienia życia K. T., skoro bowiem - jak ustalił Sąd - oskarżony reagując na słowa pokrzywdzonej aby zabrał wszystkie posiadane przez nią przedmioty, ale darował jej życie, właśnie po tych słowach wyrwał z ręki pokrzywdzonej telefon komórkowy i oddalił się w głąb lasu. Powstaje zatem pytanie, w którym momencie u oskarżonego powstał zamiar dokonania zabójstwa K. T. i jakie podjął działania aby go zrealizować. Te okoliczności w żaden sposób nie wynikają z dokonanych przez Sąd meriti ustaleń faktycznych.

Zaznaczyć także należy, że Sąd odwoławczy miał na uwadze treść zeznań świadka K. T. składanych na poszczególnych etapach postępowania w tym wyrażane podczas tych zeznań odczucia pokrzywdzonej oraz opis zachowania oskarżonego dotyczący także użycia przez niego przedmiotu w postaci metalowej linki, ale jednocześnie podkreślić należy, że prawno – karnej ocenie podlega nie to co zeznał określony świadek tylko treść ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, gdyż kwalifikacja prawa czynu przypisanego musi odzwierciedlać poszczególne elementy strony przedmiotowej i podmiotowej ustalone przez Sąd meriti. Skoro więc z tych ustaleń nie wynika wprost i w sposób jednoznaczny, że oskarżony działał z zamiarem ewentualnym pozbawienia życia K. T., oraz, że tego zamiaru nie zrealizował tylko z uwagi na opór pokrzywdzonej, to właśnie z tego względu Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w sposób opisany w pkt I 2 poprzez wyeliminowanie z opisu czynu określenia: „działając w zamiarze ewentualnym pozbawienia życia K. T. w związku z dokonanym rozbojem oraz z kwalifikacji prawnej art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 2 pkt 2 k.k.”. Tylko dla porządku należy w tym miejscu zaznaczyć, że z uwagi na kierunek zaskarżenia przedmiotowego wyroku i treść art. 434 k.p.k. w ogóle nie można nawet rozważać możliwości zmiany ustaleń faktycznych i ich uzupełnienia na niekorzyść oskarżonego.

Sąd Apelacyjny uznał również, że w opisanej sytuacji podstawą skazania oskarżonego powinien być art. 280 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., zaś podstawą wymiaru kary art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. W ocenie Sądu odwoławczego nie można było natomiast przyjąć, że oskarżony w trakcie rozboju na K. T. używał niebezpiecznego narzędzia i tym samym przyjąć, że dopuścił się on zbrodni określonej w art. 280 § 2 k.k.

Z akt sprawy wynika bowiem, że przedmiot którego używał oskarżony wobec pokrzywdzonej nie został odnaleziony i zabezpieczony. Także na podstawie charakteru obrażeń ciała jakich doznała pokrzywdzona w trakcie tego rozboju nie można ustalić, że przedmiot którym posługiwał się oskarżony stanowił niebezpieczny przedmiot w rozumieniu art. 280 § 2 k.k. Dokonując zmiany opisu czynu oraz jego kwalifikacji prawnej Sąd odwoławczy rozwiązał również orzeczoną wobec oskarżonego karę łączną i orzekł za przypisany mu czyn karę 6 lat pozbawienia wolności oraz nową karę łączną w wymiarze 8 lat pozbawienia wolności. Orzekając karę jednostkową na podstawie art. 280 § 1 k.k. Sąd miał na uwadze charakter tego czynu, okoliczności jego popełnienia w tym fakt, że był też to trzeci rozbój oskarżonego dokonany w ciągu jednego dnia na kolejnej pokrzywdzonej. Sąd miał na uwadze sposób zachowania oskarżonego wobec pokrzywdzonej i skutki, jakie ten czyn u niej wywołał.

Jednocześnie jednak należało mieć na uwadze wewnętrzną sprawiedliwość wyroku i fakt, że za pozostałe dwa rozboje orzeczono wobec oskarżonego kary po 4 lata pozbawienia wolności.

Zatem orzeczona kara 6 lat pozbawienia wolności w ocenie Sądu realizuje w pełni dyrektywy wymiaru kary określone w art. 53 k.k. i jest karą sprawiedliwą, adekwatną do stopnia winy i społecznej szkodliwości popełnionego czynu, który jest bardzo wysoki. Orzekając zaś karę łączną w wymiarze 8 lat Sąd odwoławczy, podobnie jak Sąd I instancji zastosował zasadę asperacji i uznał, że przy zastosowaniu powyższej zasady uwzględnienie i wymierzenie nowej kary jednostkowej oraz przy apelacji wyłącznie na korzyść oskarżonego należało orzec karę łączną w wymiarze
8 lat pozbawienia wolności.

W ocenie Sądu odwoławczego nie zasługują natomiast na uwzględnienie pozostałe zarzuty zawarte w przedmiotowej apelacji. Prawidłowa jest bowiem w pełni kwalifikacja prawna przyjęta przez Sąd meriti odnośnie czynu dotyczącego pokrzywdzonej K. D.. Zasadnie Sąd Okręgowy uznał, że czyn ten należało zakwalifikować jako usiłowanie rozboju, w wyniku którego pokrzywdzona doznała określonych obrażeń ciała tj. art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. i w zw. z art. 11 § 2 k.k. Przyjęta w wyroku kwalifikacja prawna znajduje pełne odzwierciedlenie w dokonanych ustaleniach faktycznych, opartych na materiale dowodowym zgromadzonym w przedmiotowej sprawie.

Za całkowicie bezpodstawne uznać zaś należy stanowisko skarżącej, że zamiarem oskarżonego nie była kradzież, a plecak posłużył w tym wypadku jako narzędzie zaciągnięcia pokrzywdzonej do lasu. Jest ono bowiem całkowicie sprzeczne z treścią zeznań K. D. składanych na poszczególnych etapach postępowania. Sąd Okręgowy wbrew twierdzeniom skarżącej nie dopuścił się również błędów w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku określonych w zarzutach z pkt 2 a i b przedmiotowej apelacji. Ustalenia Sądu meriti we wskazanym zakresie są w pełni prawidłowe i mają oparcie w konsekwentnych zeznaniach składanych przez obie pokrzywdzone.

Sąd Apelacyjny mając na uwadze powyższe orzekł jak w wyroku.

O kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze orzeczono zaś na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. mając na uwadze sytuację majątkową oskarżonego i brak dochodów.