II AKa 206/18 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Warszawie z 2020-02-20
Sygn. akt II AKa 206/18
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 lutego 2020 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:
Przewodniczący: SSA – Anna Zdziarska
Sędziowie: SA – Dorota Tyrała
SO (del.) – Katarzyna Capałowska ( spr.)
Protokolant: – st.sekr. sąd. Katarzyna Rucińska
przy udziale Prokuratora Hanny Gorajskiej - Majewskiej
po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2020 r.
sprawy z wniosku M. N.
o zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie
na skutek apelacji, wniesionej przez pełnomocnika M. N.
od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie
z dnia 15 marca 2018 r. sygn. akt XVIII Ko 74/17
1. zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,
2. kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
UZASADNIENIE |
|||
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
II AKa 206/18 |
|
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
1 |
||
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA |
1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
Wyrok Sądu Okręgowego z dnia 15 marca 2018 r., sygn.. akt. XVIII Ko 74/17 |
1.2. Podmiot wnoszący apelację |
☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☐ oskarżyciel posiłkowy |
☐ oskarżyciel prywatny |
☐ obrońca |
☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☒ inny – pełnomocnik wnioskodawcy |
1.3. Granice zaskarżenia |
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||
☐ |
co do kary |
|||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||
1.3.2. Podniesione zarzuty |
||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||
☒ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k.
– błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||
☐ |
||||
☐ |
brak zarzutów |
1.4. Wnioski |
☒ |
uchylenie |
☐ |
zmiana |
2. Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy |
2.1. Ustalenie faktów |
2.1.1. Fakty uznane za udowodnione |
|||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
Nie prowadzono postępowania dowodowego w postępowaniu odwoławczym. |
|||||
2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione |
|||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
Nie prowadzono postepowania dowodowego w postępowaniu odwoławczym. |
2.2. Ocena dowodów |
2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2 |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||
Lp. |
Zarzut |
|
1.Naruszenie art. 555 k.p.k. poprzez błędne przyjęcie, że w niniejszej sprawie wnioskodawca uchybił terminowi do złożenia wniosku o zadośćuczynienie, podczas gdy wyrok będący podstawą skierowania przedmiotowego wniosku, uprawomocnił się w dniu 24.12.2015 r.; a w w/w dacie przepis art. 555 k.p.k. przewidywał 3 letni okres przedawnienia, wobec czego złożenie wniosku •w dniu 20 1O.2017 r. nastąpiło w terminie. 2. Naruszenie art. 5 k.c poprzez oddalenie wniosku wnioskodawcy wobec podniesienia przez oskarżyciela publicznego zarzutu przedawnienia, podczas gdy działanie takie było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. . 3. Nieuzasadnione ograniczenie się przez Sąd I instancji jedynie do kwestii statusu więźnia niebezpiecznego, z całkowitym pominięciem szeregu innych okoliczności podnoszonych przez wnioskodawcę tj.: . . - tożsamości postawionych wnioskodawcy zarzutów, które stanowiły podstawę zastosowania wobec w/w tymczasowego aresztowania, - uniemożliwienie wnioskodawcy obrony poprzez zabezpieczenie w celi wnioskodawcy istotnych dla postępowania materiałów i notatek wnioskodawcy, . . - wywiezienie wnioskodawcy do Aresztu Śledczego w Ł. i uniemożliwienie kontaktu z adwokatem (wywiezienie nastąpiło w związku z zastosowanym wobec w/w środkiem zapobiegawczym w postaci tymczasowego aresztowania) - wożenie wnioskodawcy na sprawy z Ł. do W. w okresie letnim, kiedy panowały bardzo wysokie temperatury, . - pogorszenie warunków życia i odbywania kary pozbawienia wolności (brak konta sanitarnego, palące się całą noc światło), - pozbawienie prawa korzystania z przepustek, wokand widzeń bez dozorowych, oraz dodatkowych widzeń w. rodziną, . . - pozbawienie kontaktu telefonicznego z rodziną - pozbawienie widzeń, . „ 4.Nieprawidłowe stwierdzenie przez Sąd I instancji: a) „W takiej sytuacji sąd stwierdził że w rozpoznawane] sprawie bezskutecznie upłynął roczny termin do wystąpienia z roszczeniem o zadośćuczynienie, który wyznacza art. 555 k.p.k". w brzmieniu obowiązującym w czasie orzekania przez sąd pierwszej instancji" podczas gdy w dacie wydania prawomocnego wyroku będącego podstawą skierowania przedmiotowego wniosku art, 555 k.p.k. określał 3 letni termin przedawnienia roszczeń, b) „Zdaniem sądu w wypadku M. N. nie ujawniły się żadne przeszkody natury psychicznej ani fizycznej; które uniemożliwiłyby złożenie mu wniosku w terminie, tym bardziej; że korzystał z pomocy prawnej" - podczas gdy wnioskodawca wskazał w sposób bardzo szczegółowy z jakich powodów nie złożył wniosku wcześniej i brak jest jakichkolwiek podstaw aby w tym zakresie nie dać wiary wnioskodawcy, c) „Mając na względzie treść obecnie obowiązującego przepisu, istotnie wnioskodawca uchybił wskazanemu w nim terminowi do złożenia wnioski,." - podczas gdy w dacie wydania i uprawomocnienia się wyroku Sądu I instancji uprawniającego do wystąpienia z przedmiotowym wnioskiem, jak zostało wskazane wcześniej obowiązywał 3 letni termin przedawnienia roszczeń, d) „ W związku z tym sąd stwierdzi, że niemożność dochodzenia przez wnioskodawcę w osobie M. N. roszczenia wobec Skarbu Państwa w niniejszej sprawie nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego w świetle art. 5 k.c." - podczas gdy Sąd w ogóle nie rozpatrywał przedmiotowej sprawy w kontekście art. 5 k.c. i ograniczył się jedynie do zacytowanego powyżej stwierdzenia, 5.sporządzenie uzasadnienia wyroku w sposób niezwykłe chaotyczny z nieuzasadnionych powodów z dużym naciskiem na analizę sytuacji wnioskodawcy w roku 2007 i 2008 czyli przed zastosowaniem tymczasowego aresztowania oraz po uchyleniu tymczasowego aresztowania, bez rzeczowej i szczegółowej analizy sytuacji wnioskodawcy w trakcie stosowania tymczasowego aresztowania, jak również dokonanie oceny wniosku jedynie przez pryzmat zakwalifikowania wnioskodawcy jako więźnia niebezpiecznego, bez dokonania oceny innych przesłanek o których zeznawał wnioskodawca. |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
|
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||
I. Przede wszystkim zasadne okazało się ustalenie Sądu pierwszej instancji, że wnioskodawca uchybił terminowi wskazanemu w art. 555 kpk na złożenie wniosku. ( Nota bene: prokurator podniósł w toku postępowania przed Sądem Okręgowym zarzut przedawnienia roszczenia). Nie umknęło uwadze zarówno Sądu pierwszej - jak i drugiej instancji, że wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Żoliborza w Warszawie z dnia 13.11.2015 roku, sygn. akt III K 621/13 uprawomocnił się z dniem 24.12.2015 roku. Wnioskodawca o treści wyroku dowiedział się w dniu 08.12.2015 roku (k.: 1475 akt sprawy Sądu Rejonowego dla Warszawy Żoliborza w Warszawie o sygn. III K 621/13). Natomiast wniosek o zasądzenie zadośćuczynienia za niesłuszne tymczasowe aresztowanie wpłynął w dniu 20 października 2017 roku, a zatem po upływie rocznego terminu wskazanego w aktualnie obowiązującym art. 555 k.p.k. do dochodzenia zadośćuczynienia od Skarbu Państwa w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania. Niniejsza sprawa (o zadośćuczynienie) nie była wszczęta, kiedy obowiązywał przepis art. 555 k.p.k. przed nowelizacją, z 3-letnim okresem na złożenie wniosku o zadośćuczynienie, czyli przed dniem wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 11 marca 2016 roku. (Dz. U. z 2016r., poz. 437), która weszła w życie z dniem 15 kwietnia 2016 roku. (Przepisy ustawy nowelizującej z dnia 11 marca 2016 roku nie rozstrzygały kwestii intertemporalnej dotyczącej roszczeń przewidzianych w art. 555 k.p.k. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 15 kwietnia 2016 roku). Dodatkowo zaznaczyć należy, iż ( po zmianie przepisu art. 555 kpk) roczny termin na zgłoszenie wniosku o zadośćuczynienie upływał wobec wnioskodawcy w dniu 24.12.2016 r. ( biorąc pod uwagę datę uprawomocnienia się orzeczenia). Zatem ze swojego uprawnienia, wnioskodawca miał możliwość skorzystania ( już po zmianie przepisów) zanim jeszcze roczny termin przedawnienia zakończył swój bieg. II. Orzeczenie Sądu Okręgowego w Warszawie nie stoi także w sprzeczności z zasadą wyrażoną w art. 5 kc . tj. nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego z następujących przyczyn: a/ Wniosek M. N. dotyczył niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania w sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w Warszawie, VIII Wydział Karny, sygn. akt VIII K 31/10 w okresie od dnia 05 lutego 2009 roku do dnia 07 września 2009 roku (w rzeczywistości zastosowano wobec wyżej wymienionego środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania do sprawy Prokuratury Apelacyjnej w Warszawie Wydział V do spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji o sygn. akt Ap V Ds. 53/09). b / Niezależnie od tymczasowego aresztowania opisanego powyżej – równolegle ( na co zasadnie wskazał Sąd Okręgowy) jak wynika z danych z akt sprawy sądowej (informacje z systemu Noe-Sad k i z akt ewidencyjnych oraz danych zgromadzonych w teczce osobopoznawcznej – akta osobowe: część „B”) M. N. był pozbawiony wolności od dnia 07.02.2001 roku do 07.08.2010 roku. Wskazać należy, że z dokumentów zgromadzonych w teczce osobopoznawcznej – akta osobowe: część „B”wpisano: - w dniu 11.06.2007 roku m.in., że w stosunku do osadzonego toczą się nadal czynności procesowe. Prognoza kryminologiczno-społeczna jest negatywna. Biorąc powyższe pod uwagę proponuje utrzymać grupę i podgrupę klasyfikacyjną P-1/p, utrzymać zaliczenie do kategorii skazanych, o których mowa w art. 88 § 4 k.k.w. - w dniu 02.09.2007 roku m.in., że skazany odbywa wyrok 9 lat i 6 miesięcy kary pozbawienia wolności za przestępstwa określone w art. 258 § 3 k.k., art. 282 k.k., art. 163 § 1 k.k. i art. 191 § 2 k.k. Koniec kary przypada na dzień 12.12.2010 roku. Ponadto toczy się kolejne postępowanie karne z zastosowaniem aresztu. Biorąc powyższe pod uwagę proponuje utrzymać zaliczenie do kategorii osadzonych zgodnie z art. 88 § 4 k.k.w. - w dniu 17.12.2007 roku m.in., że aktualnie toczy się sprawa śledcza z zastosowaniem środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Aktualna jest prognoza kryminologiczno-społeczna, która kształtuje się negatywnie. Proponuje utrzymać dotychczasową podgrupę klasyfikacyjną P-1/p. - w dniu 10.03.2008 roku m.in., że skazany odbywa wyrok 9 lat i 6 miesięcy kary pozbawienia wolności za przestępstwa określone w art. 258 § 3 k.k., art. 282 k.k., art. 163 § 1 k.k. i art. 191 § 2 k.k. Koniec kary przypada na dzień 12.12.2010 roku. Ponadto toczy się kolejne postępowanie karne z zastosowaniem aresztu. Biorąc powyższe pod uwagę proponuje utrzymać zaliczenie do kategorii osadzonych zgodnie z art. 88 § 4 k.k.w. - w dniu 16.06.2008 roku m.in., że aktualnie toczy się sprawa śledcza z zastosowaniem środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Aktualna jest prognoza kryminologiczno-społeczna, która kształtuje się negatywnie. Proponuje utrzymać dotychczasową podgrupę klasyfikacyjną P-1/p oraz utrzymać zaliczenie skazanego do kategorii osadzonych, o których mowa w art. 212a § 3 k.k.w. - w dniu 15.09.2008 roku, że osadzony nadal uczestniczy w czynnościach procesowych, gdzie oskarżony jest o czyn z art. 258 § 2 k.k. W związku z powyższym proponuje utrzymać zaliczenie do kategorii osadzonych, o których mowa w art. 212a § 3 k.k.w. - w dniu 03.12.2008 roku m.in., że aktualna jest prognoza kryminologiczno-społeczna, która kształtuje się negatywnie z uwagi na niewyjaśnioną sytuację prawną i charakter popełnionych czynów. Proponuje utrzymać dotychczasową podgrupę klasyfikacyjną P-1/p. Zaliczyć do kategorii osadzonych, o których mowa w art. 88 § 4 k.k.w. w związku z faktem, że osadzony dopuścił się przestępstw z art. 258 § 3 k.k. - w dniu 03.02.2009 roku, że skazany odbywa karę pozbawienia wolności za przestępstwo określone w art. 258 § 3 k.k. Nie ustały przesłanki przemawiające za zaliczeniem osadzonego do kategorii skazanych, o których mowa w art. 88 § 4 k.k.w. W związku z powyższym proponuje przedłużyć kwalifikację do w/w kategorii skazanych zgodnie z art. 88 § 4 k.k.w. Takie zaszeregowanie osoby pozbawionej wolności – w myśl dyspozycji art. 88 §4 kkw oznaczało, że wnioskodawca jest osobą skazaną stwarzającą poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa i wobec tego kare musi odbywać w zakładzie karnym typu zamkniętego w warunkach zapewniających wzmożona ochronę społeczeństwa i bezpieczeństwo zakładu karnego. Ta konstatacja prowadzi do wniosku, iż wywody zawarte w pkt. II i III zarzutów apelacyjnych również okazały się niezasadne. III. Wreszcie nie sposób zgodzić się z polemiczną opinią pełnomocnika wnioskodawcy, iż uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego jest sporządzone w sposób chaotyczny. W ocenie Sądu Odwoławczego uzasadnienie do wyroku przedstawione przez Sad pierwszej instancji jest logiczne i wyczerpujące. A fakt, iż logika i argumentacja apelującego jest odmienna i subiektywna, nie czyni zasadnym przedstawionego wniosku apelacyjnego ani zarzutów zawartych w apelacji. |
||
Wniosek |
||
Ponieważ Sąd Apelacyjny uznał, że zarzuty apelacyjne nie są zasadne – w konsekwencji wniosek apelacji również nie zasługiwał na uwzględnienie. |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
|
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||
Dla uniknięcia powtórzeń z uwagi na tożsamość problematyki zostanie ona omówiona w części 5.1. niniejszego uzasadnienia. |
4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
|
1. |
|
Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności |
|
5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
|
5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
|
1. |
Przedmiot utrzymania w mocy |
Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego o oddaleniu wniosku M. N. o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania do sprawy Prokuratury Apelacyjnej w Warszawie w sprawie o sygn.. Ap V Ds. 53/09 |
|
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy |
|
1. jak wskazano w części 3 uzasadnienia tabelarycznego – doszło do uchybienia terminowi wskazanemu w art. 555 kpk do złożenia wniosku o zasądzenie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikłą z niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania. 2. orzeczenie Sadu pierwszej instancji nie stało w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego wskazanymi w art. 5 kc. |
|
5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
|
1. |
Przedmiot i zakres zmiany |
Zwięźle o powodach zmiany |
|
5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
|||
5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
|||
1.1. |
|||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
2.1. |
Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości |
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
3.1. |
Konieczność umorzenia postępowania |
||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia |
|||
4.1. |
|||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
|||
5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku |
|||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
||
6. Koszty Procesu |
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
2. |
Kosztami postepowania odwoławczego obciążono Skarb Państwa na zasadzie art. 554 §2 kpk. |
7. PODPIS |
Katarzyna Capałowska Anna Zdziarska Dorota Tyrała |
1.3. Granice zaskarżenia |
||||||
Kolejny numer załącznika |
1 |
|||||
Podmiot wnoszący apelację |
Pełnomocnik wnioskodawcy |
|||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego o oddaleniu wniosku M. N. o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania do sprawy Prokuratury Apelacyjnej w Warszawie w sprawie o sygn.. Ap V Ds. 53/09 |
|||||
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||||
☐ |
co do kary |
|||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||
1.3.2. Podniesione zarzuty |
||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||
☐ |
||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||
1.4. Wnioski |
||||||
☒ |
uchylenie |
☐ |
zmiana |
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Warszawie
Osoba, która wytworzyła informację: Anna Zdziarska, Dorota Tyrała
Data wytworzenia informacji: