Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 listopada 2014r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Hanna Wnękowska (spr.)

Sędziowie: SA – Maria Żłobińska

SO (del.) – Ireneusz Szulewicz

Protokolant: – st. sekr. sąd. Katarzyna Rucińska

przy udziale Prokuratora Marka Deczkowskiego

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2014 r.

sprawy z wniosku A. S. o odszkodowanie za niewątpliwie

niesłusznie tymczasowe aresztowanie,

na skutek apelacji wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy i prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 11 czerwca 2014 roku sygn. akt XII Ko 50/12

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddala w całości wniosek A. S. o odszkodowanie za niewątpliwe niesłuszne tymczasowe aresztowanie w sprawie Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie sygn. akt V K 1856/06;

uchyla orzeczenie zawarte w pkt III tegoż wyroku zasądzające na rzecz wnioskodawcy zwrot kosztów zastępstwa procesowego w sprawie;

kosztami postępowania w sprawie obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Wnioskodawca A. S. złożył w Sądzie Okręgowym w Warszawie wniosek o zasądzenie na jego rzecz od Skarbu Państwa łącznej kwoty 2,5 mln zł z tytułu niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania w sprawie Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie sygn. V K 1856/06, w której to sprawie został prawomocnie uniewinniony.

Pismem z dnia 14 czerwca 2011 roku pełnomocnik wnioskodawcy sprecyzował wniosek żądając zasądzenia kwoty 1 454 815 zł tytułem odszkodowania oraz kwoty 1 045 185 zł tytułem zadośćuczynienia.

Wyrokiem z dnia 6 września 2011 roku Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od Skarbu Państwa na rzecz A. S. kwotę 370 000 zł tytułem zadośćuczynienia, oddalając w pozostałym zakresie w wniosek o zadośćuczynienie oraz w całości oddalając wniosek o odszkodowanie.

Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 7 grudnia 2011 roku uchylił w całości wyrok Sądu Okręgowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

W wyniku ponownego rozpoznania Sąd Okręgowy w Warszawie, wyrokiem z dnia 31 maja 2012 roku zasądził od Skarbu Państwa na rzecz A. S. kwotę 240 000 zł tytułem zadośćuczynienia, oddalając w pozostałym zakresie w wniosek o zadośćuczynienie oraz w całości oddalając wniosek o odszkodowanie.

Sąd Apelacyjny w Warszawie, rozpoznając sprawę w wyniku apelacji pełnomocnika wnioskodawcy i prokuratora, wyrokiem z dnia 19 października 2012 roku zmienił wyrok Sądu Okręgowego w ten sposób, że podwyższył kwotę zasądzoną z tytułu zadośćuczynienia do kwoty 720 000 zł, natomiast wyrok w części dotyczącej odszkodowania uchylił i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny ustalił - nie podzielając stanowiska Sądu Okręgowego - że istnieje bezpośredni związek przyczynowy pomiędzy zastosowaniem wobec A. S. tymczasowego aresztowania a powstałą szkodą w jego mieniu zatem przy ponownym rozpoznaniu Sąd Okręgowy winien jedynie ustalić wysokość odszkodowania.

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 14 czerwca 2014r. zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz A. S. kwotę 205 308 ,45 zł tytułem odszkodowania za przedmiotowe tymczasowe aresztowanie, oddalając w pozostałym zakresie wniosek o odszkodowanie.

Od wyroku tego apelację wniósł prokurator i pełnomocnik wnioskodawcy.

Apelacja prokuratora zaskarżała wyrok w całości zarzucając obrazę prawa procesowego mającą istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia a mianowicie:

- art. 7 k.p.k. poprzez przekroczenie przez Sąd orzekający zasady logicznego rozumowania, wiedzy prawniczej, swobodnej oceny dowodów a w konsekwencji wykonanie wiążących zaleceń i wskazań Sądu odwoławczego w przedmiocie zasądzenia odszkodowania, które z uwagi na ich treść były sprzeczne z art. 442 § 3 k.p.k. w związku z zastosowaniem wobec wnioskodawcy tymczasowego aresztowania,

- art. 167 w zw. z art. 366 § 1 k.p.k. poprzez niewłaściwe kierowanie rozprawą i nie przeprowadzenie wszystkich dowodów a w konsekwencji niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności zdarzenia związanych z prawidłowym wyliczeniem szkody w majątku wnioskodawcy.

Prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej zasądzonego odszkodowania i oddalenie wniosku, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy zaskarżała wyrok w części oddalającej wniosek o odszkodowanie zarzucając:

błąd w ustaleniu faktycznym przyjętym za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść polegającym na przyjęciu przez Sąd w wyroku okresu za, który należy się wnioskodawcy odszkodowanie jedynie w czasie: od daty tymczasowego aresztowania w sprawie Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie o sygn. akt V K 1856/06 do chwili uprawomocnienia się wyroku uniewinniającego jaki zapadł wobec wnioskodawcy, gdy prawidłowe ustalenie okresu opartego na zasadach utraconych korzyści zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego winno dotyczyć okresu, w którym wnioskodawca mógł wykonywać pracę w organach policji biorąc pod uwagę opinię o pracy wnioskodawcy okresy emerytalne przewidziane dla funkcjonariuszy policji oraz średnia długość życia mężczyzn zgodnie z danymi podanymi przez GUS;

obrazę prawa materialnego art. 361 § 2 k.c. przez nieuwzględnienie przez Sąd utraconych korzyści jakie poniósł wnioskodawca w związku z tymczasowym aresztowaniem w okresie, który umożliwiał by mu osiągniecie takich korzyści;

zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

Pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kwoty 1.055.096,55 (słownie: jeden milion pięćdziesiąt pięć tysięcy dziewięćdziesiąt sześć złotych 55/100) jako uzupełnienie zasądzonego zaskarżonym wyrokiem odszkodowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja prokuratora jest zasadna.

Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie trzeba podkreślić, że Sąd Okręgowy nie był związany stanowiskiem Sądu Apelacyjnego wyrażonym w uzasadnieniu wyroku z dnia 19 października 2012 roku (II AKa281/12) dotyczącym związku przyczynowego między tymczasowym aresztowaniem A. S. a szkodą w mieniu. Przypomnieć należy, że sąd pierwszej instancji rozpoznający sprawę ponownie ocenia dowody na podstawie własnego przekonania (art. 7 k.p.k.), a nie na podstawie sugestii co do ustaleń faktycznych i ocen dowodów wyrażonych w uzasadnieniu sądu odwoławczego. Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 442 § 3 k.p.k., sąd pierwszej instancji związany jest jedynie zapatrywaniami prawnymi oraz wskazaniami sądu odwoławczego co do dalszego postępowania. Przypomnieć należy, że zapatrywania prawne to wskazania interpretacyjne stosowanych w sprawie norm, zaś wskazania co do dalszego postępowania to zalecenia dotyczące potrzeby uzupełnienia materiału dowodowego, sprawdzenia i wyjaśnienia nasuwających się wątpliwości, przeprowadzenia określonych dowodów lub przeprowadzenia ich w określony sposób, czy nawet ponownego rozważenia już ustalonych okoliczności. Inne wskazania zwłaszcza co do oceny poszczególnych dowodów czy też poglądy z zakresu ustaleń faktycznych nie są wiążące dla sądu ponownie rozpoznającego sprawę . Trafnie więc wskazywano w orzecznictwie, że w tym przedmiocie sąd odwoławczy nie może dawać sądowi pierwszej instancji wskazań wiążących, gdyż w ten sposób ograniczałby prawo tego sądu do swobodnej oceny dowodów. (por. wyrok SN z 10 marca 1980 r., II KR 5/80, OSNPG 12/1980, poz. 157).

Sąd Apelacyjny, w obecnym składzie nie podziela stanowiska wyrażonego w uzasadnieniu wyroku z dnia 19 października 2012 roku (II AKa281/12) , że między tymczasowym aresztowaniem A. S. a szkodą w mieniu zachodzi bezpośredni związek przyczynowy.

Ujawniony materiał dowodowy wskazuje bowiem jednoznacznie na brak takiego związku, co słusznie zauważyły sądy pierwszej instancji orzekające uprzednio w niniejszej sprawie.

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na fakt, że A. S. został zatrzymany dnia 26 kwietnia 2004 roku, a raport, w którym prosił o odwołanie go ze stanowiska (...) oraz o zwolnienie go ze służby w policji, złożył już w dniu 12 kwietnia 2004 roku. Raport ten był wynikiem rozmowy wnioskodawcy z Komendantem Wojewódzkim W. S., w trakcie której powiadomił on A. S. o zamiarze odwołania go ze stanowiska (...) dając mu jednocześnie szansę na złożenie raportu w tym przedmiocie. Zarówno z zeznań A. S. jak i W. S. wynika jednoznacznie że rozmowa dotyczyła wyłącznie rezygnacji ze stanowiska (...) a nie ze służby w policji. W. S. zeznał m.in. ja byłem zainteresowany tylko tym aby pan S. odszedł z funkcji (...) gdyż nie chciałem aby ktoś taki , kto jest w zainteresowaniu organów ścigania pełnił taką funkcję (k. 198 ).

Podkreślenia wymaga fakt, że - jak jednoznacznie wynika z zeznań A. S. - złożenie raportu o zwolnienie ze służby w policji było jego decyzją, nie sugerowaną mu przez żadnego z przełożonych . Zeznał on bowiem m.in. po powrocie do domu , po rozmowie z żoną doszliśmy do wniosku , że mogę tylko awansować , albo nie pracować w policji, napisałem więc raport o odwołanie mnie ze stanowiska oraz o zwolnienie ze służby w trybie ustawowym (k.90 ).

Z zeznań wnioskodawcy wynika zatem , że został on zmuszony jedynie do złożenia rezygnacji ze stanowiska (...), natomiast decyzja o rezygnacji z pracy w policji podjęta została przez niego dobrowolnie po przemyśleniu i przedyskutowaniu tego z żoną.

Zwrócić należy uwagę ,że decyzja ta nie została nawet wymuszona sytuacją. Gdyby bowiem A. S. pozostał w policji, wszczęto by wobec niego postępowanie dyscyplinarne, które zostałoby zawieszone do czasu ukończenia sprawy karnej (zeznania W. S.).

Z przywołanych wyżej zeznań W. S. wynika nadto, że powodem dla którego postanowił odwołać A. S. ze stanowiska komendanta policji był fakt zainteresowania nim organów ścigania, nie zaś planowanego tymczasowego aresztowania. Świadek zeznał, iż uzyskał w CBŚ informację , że A. S. został pomówiony przez jednego z podejrzanych o przyjęcie korzyści majątkowej. Takie pomówienie, nagłośnione w mediach spowodowało, że uznał, iż dalsze zajmowanie przez niego stanowiska (...) byłoby niewłaściwe.

Wobec powyższego należy uznać, że rezygnacja przez A. S. ze stanowiska (...), pozostaje niewątpliwie w związku przyczynowym z prowadzonym przeciwko niemu postępowaniem karnym i stawianymi mu zarzutami.

Brak jest natomiast jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że pozostaje ona w związku z przyczynowym z tymczasowym aresztowaniem A. S. które nastąpiło dwanaście dni po jej podjęciu.

Wobec powyższego, zważywszy, że przepis art. 552 § 4 k.p.k. w powiązaniu z art. 552 § 1 k.p.k. daje podstawę do wyrównania tylko takiej szkody, która pozostawała w adekwatnym związku przyczynowym z tymczasowym aresztowaniem niesłusznie stosowanym wobec wnioskodawcy - należało ocenić wniosek A. S. o odszkodowanie jako niezasadny.

W tej sytuacji Sąd Apelacyjny, uznając, iż ujawniony materiał dowodowy stanowi wystarczającą podstawę ustaleń w przedmiotowym zakresie, zmienił zaskarżony wyrok orzekając odmiennie co do istoty.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.