Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Sygnatura akt

II AKa 356/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 czerwca 2021 r., sygn. XVIII Ko 14/20, oddalający wniosek M. Z. M. przeciwko Skarbowi Państwa o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ pełnomocnik wnioskodawcy

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości, tj. co do oddalenia wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzuty:

1.zarzut naruszenia prawa procesowego art. 2, 7 , 410 i ar 552 § 4 k.p.k..

2. zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, poprzez nieprawidłowe uznanie, że wnioskodawcy nie przysługuje roszczenie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie w sprawie Sądu Okręgowego w Warszawie, XII K 198/17, w której został prawomocnie uniewinniony.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ zarzuty niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

1.  Odnośnie do zarzutu pierwszego apelacji, Sąd Apelacyjny nie stwierdził naruszenia żadnego z przepisów procedury karnej, zwracając przy tym uwagę, że art. 552 § 4 kpk, ma charakter materialnej podstawy dochodzenia roszczeń przeciwko Skarbowi Państwa za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie i zatrzymanie. Przepis ten statuował więc wniosek M. Z. M., który został zatrzymany i tymczasowo aresztowany w śledztwie, pod zarzutem m.in. usiłowania zabójstwa, a po przeprowadzeniu postępowania sądowego, został prawomocnie uniewinniony. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z 17 grudnia 2018 r., sygn. XII K 198/17, orzeczono, że M. Z. M., zadając innej osobie ciosy nożem, działał w obronie koniecznej oraz, że nie dopuścił się przestępstwa z art. 286 § 1 kk. Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 11 października 2019 r., wyrok sądu I instancji został utrzymany w mocy. Te fakty procesowe stały się podstawą do rozważań o słuszności stosowania w stosunku do M. Z. M. tymczasowego aresztowania w w/w sprawie.

Zarzut niewątpliwej niesłuszności aresztowania, w rozumieniu art. 552 § 4 kpk, został podniesiony we wniosku jego pełnomocnika o zasądzenie odszkodowania w kwocie 52.500 zł i zadośćuczynienia w kwocie 400.000 zł. Zarówno wniosek, jak i apelacja pełnomocnika wnioskodawcy, polegają na twierdzeniu, że każdy rodzaj pozbawienia wolności w postępowaniu karnym, w którym doszło do prawomocnego uniewinnienia oskarżonego, był oczywiście/niewątpliwie niesłuszny i uprawnia do otrzymania rekompensaty od Skarbu Państwa. Odpowiedzialność państwa za błędne działania organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, skonstruowana jest na zasadzie ryzyka i w przypadkach wskazanych w § 1 art. 552 kpk – wykonanie kary - prawo do odszkodowania i zadośćuczynienia wynika wprost z uniewinnienia osoby oskarżonej lub skazania jej na łagodniejszą karę, bez żadnych dodatkowych warunków. Do przypadków, w których nie doszło do skazania, a stosowane było zatrzymanie lub następujące często po nim tymczasowe aresztowanie, ma zastosowanie art. 552 § 4 kpk, który nakazuje ocenę tych form pozbawienia wolności, nie wyłącznie przez pryzmat następczego orzeczenia o uniewinnieniu czy łagodniejszym ukaraniu osoby oskarżonej, ale poprzez kryterium słuszności. To zaś należy ustalić w oparciu o całokształt okoliczności sprawy, których częścią składową, nie zaś faktem przesądzającym, jest orzeczenie kończące postępowanie karne (uchwała SN z 23 maja 2006 r., sygn. I KZP 5/06). Wyrok uniewinniający M. Z. M. należy więc traktować jako jedną ze zbioru okoliczności sprawy, istotnych dla oceny czy jego zatrzymanie w celu tymczasowego aresztowania było niesłuszne i to w stopniu wymaganym w art. 552 § 4 kpk, a zatem czy było niewątpliwie niesłuszne.

Takiej właśnie oceny dokonał Sąd Okręgowy, badając wnikliwie wszelkie aspekty sprawy, ustalając prawidłowo, wręcz drobiazgowo, kolejne fakty i analizując wykładnię wymienionego przepisu i orzecznictwo sądowe dotyczące podobnych przypadków. Podczas tej analizy sąd I instancji realizował ogólne cele postępowania wskazane w art. 2 kpk, oparł się na całokształcie okoliczności ujawnionych, zgodnie z procedurą, w toku rozprawy głównej, czyniąc zadość przepisowi art. 410 kpk. Sąd, zebrał kompletny materiał dowodowy, który ocenił w sposób obiektywny, zgodnie z zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego, jak wymaga tego art. 7 kpk.

Zarzut naruszenia tych przepisów jest czysto polemiczny, podobnie jak zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, ponieważ apelujący nie jest w stanie wskazać rzeczowych przykładów nieprawidłowego postępowania sądu, czy to w sferze gromadzenia dowodów i ich ujawniania, dopuszczenia (błąd niepełności i legalności) czy na etapie oceny materiału dowodowego ( dowolności oceny).

Zarówno w pierwszym, jak i drugim zarzucie apelacyjnym, skarżący odwołuje się do tego samego, polemicznego, argumentu, iż oskarżony został prawomocnie uniewinniony, co ma być przesądzające dla uznania jego roszczeń odszkodowawczych. Skarżący pomija wszelkie ustalenia dotyczące przyczyn i podstaw tymczasowego aresztowania, które stały się powodem uznania, że zastosowanie tego środka zapobiegawczego w początkowym okresie postępowania, było niezbędne i uzasadnione. O skali oderwania się wnioskodawcy od niepodważalnych faktów, świadczy najdobitniej treść wniosku wszczynającego postępowanie, złożonego przez pełnomocnika, żądania podtrzymywanego w toku niniejszego postępowania, nieskomentowanego i nieprostowanego nawet na etapie postępowania odwoławczego. Zgodnie z wnioskiem pisemnym, strona domagała się rekompensaty finansowej za okres tymczasowego aresztowania trwającego rzekomo od 13 sierpnia 2016 r. do 10 października 2017 r., tj. za okres roku i 2 miesięcy (423 dni), podczas gdy rzeczywista izolacja aresztowa M. Z. M. ograniczyła się do ok. dwóch i pół miesiąca: od zatrzymania w dniu 6 czerwca 2017 r. - do zwolnienia w dniu 22 sierpnia 2017 r. Obliczenia dokonane przez wnioskodawcę, obejmujące czas od chwili zdarzenia, którego dotyczył zarzut usiłowania zabójstwa, do wydania w dniu 10 października 2017 r. postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie, utrzymującego postanowienie Sądu Okręgowego z 22 sierpnia 2017 r. o uchyleniu tymczasowego aresztowania, nie znajdują oparcia w żadnym z przepisów obowiązującego prawa. Twierdzenia o tak długim okresie tymczasowego aresztowania wnioskodawcy, są po prostu nieprawdziwe, a więc i podtrzymywanie żądania ,,zgodnie ze złożonym w sprawie wnioskiem”( str. 2 apelacji), świadczy o braku refleksji wnioskodawcy i tkwieniu w przekonaniach nieodpowiadających faktom, ani prawu. Niepotwierdzone też zostały zeznania wnioskodawcy o wielodniowym pobycie we włoskich aresztach, gdyż dokumentacja przekazania M. Z. M. wskazuje, że w dniu 6 czerwca 2017 r. w M., ścigany został wydany z Włoch do Polski i 7 czerwca 2017 r. osadzony w Areszcie Śledczym W.-S..

Apelujący nie przedstawia żadnych argumentów, które podważałyby ocenę sądu o braku podstawy odszkodowawczej z art. 552 § 4 kpk, w postaci niewątpliwej niesłuszności tymczasowego aresztowania M. Z. M. w sprawie XII K 198/17. Akcentowanie użytych przez sąd I instancji określeń o niesłuszności stosowania takiego środka i zarzucanie sprzeczności tego ustalenia z rozstrzygnięciem, jest nieskuteczne, ponieważ pomija stopień niesłuszności, który jest wymagany do zasadnego dochodzenia roszczeń za tymczasowe aresztowanie, a więc niewątpliwej jego niesłuszności. Skarżący dostrzega logikę oceny sądu, wyrażającą się w stwierdzeniu o konieczności i niezbędności stosowania tymczasowego aresztowania, z uwagi na ucieczkę oskarżonego zaraz po zdarzeniu i ukrywanie się za granicą, aż do przymusowego zatrzymania przez policję włoską, na podstawie noty Interpolu opartej na Europejskim Nakazie Aresztowania wydanym przez sąd polski. Skarżący pomija jednak logikę tych faktów, trzymając się własnej oceny niesłuszności aresztowania, wbrew prawidłowym ustaleniom sądu. Tymże ustaleniom, w istocie niepodważonym, apelujący przeciwstawia wielokrotnie powtarzane stwierdzenia o ,,skrzywdzeniu” wnioskodawcy ,,przez współwięźniów’’, o ,,braku reakcji przełożonych czy wychowawców”, o ,,wykluczeniu środowiskowym” oraz o uniewinnieniu M. Z. M.. Sąd Okręgowy rozważył wszystkie okoliczności wskazane przez wnioskodawcę, dał nawet wiarę jego twierdzeniom o wykorzystywaniu seksualnym przez więźniów i innych formach dokuczania mu, choć żadne skargi w tym względzie nie wpłynęły do służby więziennej, do prokuratury, sądów czy lekarza lub psychologa w areszcie śledczym. Sąd dał wiarę także i temu, że stan zdrowia psychicznego wnioskodawcy uległ pogorszeniu po pobycie w areszcie, mimo że zapisy w dokumentacji psychologiczno – medycznej osadzonego wskazywały na to, że miał on wyrównany nastrój, nie skarżył się na problemy natury psychologicznej, utrzymywał rzeczowy kontakt słowny (w języku angielskim), a jego stan psychiczny nie budził zastrzeżeń ( konsultacja psychologiczna z 7 czerwca 2017 r., k.149 akt XVIII Ko 14/20 oraz opinia sądowo- psychologiczna k. 188-224).

Sąd zwrócił także uwagę, że M. Z. M., przesłuchiwany czterokrotnie w sprawie karnej XII K 198/17, nie sygnalizował jakichkolwiek problemów natury psychicznej, nie zgłaszał skarg na samopoczucie lub złe traktowanie. Wnioskodawca przyznał wówczas, że jakiś czas wcześniej miał problem alkoholowy, który starał się opanować. Nie sygnalizował kłopotów w funkcjonowaniu nawet dwa miesiące po zwolnieniu z aresztu śledczego, kiedy to mógł swobodnie opowiedzieć o pobycie w areszcie, bez żadnych obaw o swoje bezpieczeństwo (wyjaśnienia z 30 października 2017 r.). Wnioskodawca zawarł wtedy nowy związek małżeński z N. L., co było kontynuacją ich związku od 2016 r. Fakt ten świadczy o niezakłóconym kontynuowaniu więzi. Znamienne jest i to, że wnioskodawca, który w postępowaniu odszkodowawczym postanowił podnieść kwestię gwałtów, których miał paść ofiarą, nie zgłosił tego do prokuratury, podobnie jak jego pełnomocnik, przy czym Sąd Okręgowy w tymże postępowaniu zebrał informacje dotyczące obsadzenia cel, w jakich przebywał oskarżony. Wydaje się być niekonsekwentne takie postępowanie wnioskodawcy, w sytuacji gdy tak silnie akcentuje on krzywdę związaną z wykorzystywaniem seksualnym, którego mieli się dopuszczać inni osadzeni. Niemniej jednak ta okoliczność, jak też niekwestionowane korzystanie w znacznie późniejszym okresie z prywatnej opieki psychiatrycznej, nie miały rozstrzygającego znaczenia dla ustalenia podstaw do zadośćuczynienia finansowego w oparciu o art. 552 § 4 kpk. Podobnie zresztą, jak w zakresie żądania odszkodowania za rzekomą utratę zarobków, w której to kwestii sąd szczegółowo przeanalizował wszelkie oświadczenia i wyjaśnienia M. Z. M. składane w sprawie karnej, wyniki wywiadu środowiskowego i dokumenty pobytowe. Wynika z nich jasno, że wnioskodawca nie pracował w Polsce przed zatrzymaniem, nie miał pozwolenia na pracę, utrzymywał się z pomocą rodziny i nie jest w stanie wykazać zarobków, które określił we wniosku pomnożonych przez zwielokrotniony okres rzeczywistego aresztowania ( wniosek mówi o 14 miesiącach, zamiast o ok. 10 tygodniach), a które złożyły się na roszczenie ponad 52 tys. złotych. Nieuprawnione jest więc stwierdzenie skarżącego, jakoby ,, po wyjściu z aresztu wnioskodawca z powrotem poszukiwał zatrudnienia”. Logiczne jest, iż nie można wrócić do zatrudnienia, jeśli się go nie wykonywało, a tak właśnie twierdził M. Z. M. w sprawie karnej, w roku 2017 i 2018, podając się za osobę niepracującą lub wykonującą nieokreślone prace dorywcze (,,na czarno”, k.213).

Zeznania J. K. (1) o zatrudnieniu wnioskodawcy po wyjściu z aresztu, uznane przez sąd I instancji za wiarygodne, mogą służyć za dowód możliwości zarobkowych M. Z. M. tylko w okresie późniejszym, chociaż należy zwrócić uwagę, że ani świadek, ani wnioskodawca, nie przedstawili żadnych dokumentów zatrudnienia, rozliczeń finansowych, w tym skarbowych, ani nawet zakresu robót budowlanych (,,dzieła”) i zatrudnienia firmy (...). K..

Zeznania tego świadka, jak i N. L., wskazywane są także jako dowody krzywd, w tym ,,odrzucenia społecznego”, podczas gdy J. K. zeznał, że zarówno on, jak i inni pracownicy, normalnie traktowali M. Z. M. i najwyraźniej czuł się swobodnie, skoro zwierzył się, że był aresztowany i jakie warunki tam panowały. Wnioskodawca wrócił do zwykłego funkcjonowania społecznego, o czym świadczy zawarcie małżeństwa z N. L. i związane z tym plany życiowe. Apelujący pomija to, że więzi z rodziną pakistańską wnioskodawcy ustały już przed aresztowaniem, gdyż od długiego czasu, wyjeżdżając z Pakistany, zostawił żonę i dziecko i nie pracując nie stanowił podpory rodziny, stąd rozwód, który nastąpił nie wynikał bezpośrednio z jego izolacji.

Sąd Apelacyjny zaznaczył już, że o oddaleniu wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie za tymczasowe aresztowanie M. Z. M. nie zdecydowało wykazanie krzywdy, jej rozmiaru czy też nieudowodnienie szkody, ale okoliczność zasadnicza, wymagana do uznania roszczeń, a mianowicie brak cechy niewątpliwej niesłuszności tymczasowego aresztowania, co Sąd Okręgowy wykazał zgodnie z zasadami postępowania karnego. W związku z tym zarzut naruszenia przepisów postępowania, który miałby wpływ na poprawność wyroku, jest chybiony.

2.  Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, stanowiący powielenie polemiki apelacyjnej z pkt. 1., jest oczywiście bezzasadny, bowiem skarżący nie jest w stanie wskazać faktów pominiętych przez sąd, zniekształconych czy nadinterpretowanych. Stawiając zarzut z art. 438 pkt 3 kpk, pełnomocnik stwierdza ponownie, że nieprawidłowe było uznanie, stanowiące podstawę oddalenia roszczenia, jakoby wnioskodawcy nie przysługiwało prawo żądania odszkodowania i zadośćuczynienia, ,,albowiem zastosowanie względem niego tymczasowego aresztowania było konieczne dla zabezpieczenia toku postępowania…, pomimo, że wnioskodawca w czasie aresztowania został skrzywdzony…, zaś samo aresztowanie było oczywiście niesłuszne, albowiem M. Z. M. został uniewinniony…”

Nieskuteczność tak sformułowanego zarzutu wyraża się w tym, że sąd orzekający nie pominął żadnego faktu, w szczególności tego, że wnioskodawca został prawomocnie uniewinniony, zaś skarżący wybrał i eksponuje wyłącznie elementy dla niego korzystne, pomijając te, które zdecydowały o stwierdzeniu, że tymczasowe aresztowanie nie było niewątpliwie niesłuszne.

Sąd Okręgowy rzetelnie i skrupulatnie przeanalizował fakty wskazujące na niezbędność zastosowania tymczasowego aresztowania w śledztwie dotyczącym usiłowania zabójstwa i oszustwa. Skarżący, epatując krzywdą związaną z samym osadzeniem wnioskodawcy i warunkami izolacji, w ogóle nie zajmuje się analizą przyczyn poszukiwania i aresztowania M. Z. M., dlatego jego polemika jest bezwartościowa.

Sąd Okręgowy wykazał, że ucieczka i ukrywanie się podejrzanego, spowodowały konieczność jego poszukiwań, zatrzymania i aresztowania, które stało się niezbędne, by przeprowadzić postępowanie karne. Dowody zabezpieczone na miejscu wielokrotnego ugodzenia nożem pokrzywdzonego przez M. Z. M., zeznania pokrzywdzonego i osób, które udzieliły mu pomocy oraz czynności medyczne podjęte dla ratowania życia, uprawdopodabniały zarzut usiłowania zabójstwa w stopniu wymaganym w art. 249 § 1 kpk. Ucieczka M. Z. M. z Polski i ukrywanie się od 13 sierpnia 2016 r., aż do 6 czerwca 2017 r., a nadto informacje o równoczesnych jego staraniach o uzyskanie statusu uchodźcy we Francji, bezskuteczne poszukiwania, czyniły koniecznym orzeczenie o tymczasowym aresztowaniu na podst. art. 258 § 1 pkt 1 kpk. Postanowienia sądów w przedmiocie zastosowania i przedłużenia tymczasowego aresztowania, skorelowane z kolejnymi fazami poszukiwań podejrzanego, nie pozostawiają wątpliwości co do konieczności zabezpieczenia postępowania przez jego zatrzymanie i aresztowanie. Mówiąc wprost, był to warunek konieczny prowadzenia sprawy. Celowe zachowanie podejrzanego, wykluczało jakiekolwiek inne decyzje sądu, stąd obecne stwierdzenia sądu o nieodzowności tymczasowego aresztowania, są w pełni prawidłowe. Apelujący nie podważył faktu ucieczki z miejsca zdarzenia, ani długotrwałego ukrywania się uniemożliwiającego zakończenie śledztwa, nie podejmuje nawet próby wytłumaczenia takiego zachowania, jak to się często dzieje, niewiedzą wytoczenia sprawy. Byłoby to karkołomne wobec świadomości M. Z. M., że bez względu na powody zadnia ciosów nożem koledze, zostawił go krwawiącego, wzywającego pomocy obcych ludzi. Przy tym wątku, należy zwrócić uwagę, że apelujący twierdzi, że powodem późniejszej izolacji środowiskowej wnioskodawcy, miałoby być jego aresztowanie i infamia, podczas gdy wyrok uniewinniający powinien zniwelować takie skutki, natomiast samo tło i skutek rozwiązywania interesów wewnątrz grupy rodaków z Pakistanu, również mogło wpływać na postrzeganie uczestników zdarzenia, w tym oskarżonego i to bez względu na ostateczny wyrok sądu karnego. O tej kwestii apelujący milczy i jest ona w rzeczywistości drugorzędna, w sytuacji gdy nie było podstaw do wyceny krzywdy i straty wnioskodawcy. Sąd przyznał, że tymczasowe aresztowanie było dla niego krzywdzące, a nawet niesłuszne, z punktu widzenia późniejszego uniewinnienia lecz nie było niewątpliwie niesłuszne, ponieważ było konieczne i nieodzowne do prowadzenia i wyjaśnienia sprawy. Fakty o zasadniczym znaczeniu dla takiego wniosku , to:

- 13 sierpnia 2016 r., ucieczka M. Z. M. z miejsca konfliktu i zranienia pokrzywdzonego,

- od 14 sierpnia 2016 r. czynności poszukiwawczo – sprawdzające policji,

- 23 sierpnia 1016 r., wszczęcie śledztwa w kierunku przestępstwa z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 148 § 1 kk (PR I Ds. 618.2016.I); ustalenia o tym, że podejrzewany stara się o status uchodźcy we Francji,

- 6 września 2016 r., postanowienie o przedstawieniu zarzutu usiłowania zabójstwa, nieogłoszone podejrzanemu M. Z. M., z powodu ucieczki,

- równoczesny wniosek prokuratora do sądu o zastosowanie tymczasowego aresztowania podejrzanego,

- 30 września 2016 r. prokurator zawiesił śledztwo, z powodu poszukiwania podejrzanego,

- 18 października 2016 r., postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy W. o zastosowaniu wobec ukrywającego się M. Z. M. tymczasowego aresztowania, na okres 14 dni od zatrzymania,

- 25 października 2016 r., list gończy za podejrzanym, po bezskutecznych poszukiwaniach zwykłych (k. 136-140 i 164-166),

- 25 stycznia 2017 r. Sąd Okręgowy w Warszawie wydał Europejski Nakaz Aresztowania wobec M. Z. M., po uprawdopodobnieniu, że ukrywa się on we Włoszech,

- 6 czerwca 2017 r., przekazanie ściganego przez policję włoską, w M. i osadzenie w dniu 7 czerwca 2017 r. w areszcie w W., następnie podjęcie zawieszonego śledztwa i uchylenie ENA,

- 13 czerwca 2017 r. postanowienie sądu rejonowego o przedłużenie tymczasowego aresztowania na 3 miesiące, na podst. art. 249 § 1 kpk i art. 258 § 1 pkt 1 i § 2 kpk (zbiegł z miejsca zdarzenia, ukrywał się, ścigany ENA),

- 9 sierpnia 2017 r. prokurator skierował do sądu akt oskarżenia,

- 22 sierpnia 2017 r. Sąd Okręgowy w Warszawie, w sprawie XII K 198/17, uchylił środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania (wydał nakazy zwolnienia z aresztu), stosując dozór policji i zakaz opuszczania kraju, wykonywane aż do uprawomocnienia się wyroku uniewinniającego oskarżonego, tj. do 11 października 2018 r., kiedy Sąd Apelacyjny orzekł o utrzymaniu w mocy wyroku Sądu Okręgowego i uchyleniu środków zapobiegawczych.

Postępowanie, po zatrzymaniu ściganego toczyło się bardzo sprawnie, a zaledwie po 12 dniach od przyjęcia aktu oskarżenia, sąd ocenił jego wartość dowodową w zakresie zarzutu usiłowania zabójstwa i zmienił tymczasowe aresztowanie na środki wolnościowe, uznając uprawdopodobnienie II czynu a/o. Świadczy to o tym, że tymczasowe aresztowanie stosowane było jedynie w zakresie niezbędnym do oceny sprawy przez sąd i to tylko w fazie wstępnej.

Wszystkie elementy stanu faktycznego w sprawie odszkodowawczej zostały poddane prawidłowej ocenie i konkluzja o tym, że tymczasowe aresztowanie M. Z. M., w sprawie Sądu Okręgowego w Warszawie XII K198/17, nie było niewątpliwie niesłuszne, jest poprawna.

Teza skarżącego, że każde tymczasowe aresztowanie w sprawie, w której doszło do uniewinnienia oskarżonego jest niewątpliwie niesłuszne - także wówczas gdy powodem aresztowania było ukrywanie się przed wymiarem sprawiedliwości, jest błędna. Sam autor, w kolejnym zdaniu, na str. 4, zauważa, iż w orzecznictwie przyjmuje się, że za niewątpliwie niesłuszne uznać należy ,, w zasadzie” każdy przypadek, gdzie zapadł wyrok uniewinniający, a więc nie każdy – idąc logicznym torem takiego sformułowania. Skarżący, równocześnie nie odwołuje się do żadnego orzeczenia, które wspierałoby jego pierwotną tezę o braku wyjątków od tej zasady.

Tymczasem, Sąd Okręgowy, badając słuszność tymczasowego aresztowania, na tle wszystkich okoliczności sprawy, odwołał się do współczesnego orzecznictwa Sądu Najwyższego, a także Sądu Apelacyjnego w Krakowie, wykazując, że ukrywanie się oskarżonego, które blokowało postęp sprawy i skutkowało koniecznością jego aresztowania, nie może stanowić podstawy do dochodzenia roszczeń na podst. art. 552 § 4 kpk. Z punktu widzenia późniejszego uniewinnienia, stosowanie tymczasowego aresztowania można oceniać jako niesłuszne, ale z powodu zawinionego zachowania oskarżonego – ukrywania się - powodującego konieczność zastosowania aresztowania, nie można uznać go za niewątpliwie niesłuszne (m.in. wyrok SN z 8 maja 2018 r., II KK 452/17 oraz Kodeks Postępowania Karnego. Komentarz. Tom II, pod red. D. Świeckiego, wyd. 3. Warszawa 2017, str.707- do art. 552 § 4 kpk). W takim przypadku, odpowiedzialność Skarbu Państwa jest wyłączona.

Pełnomocnik nie przedstawił argumentów prawnych, ani faktycznych, podważających ustalenia i oceny zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku , które spowodowały oddalenie roszczenia wnioskodawcy.

W związku z powyższym, Sąd Apelacyjny utrzymał w mocy wyrok Sądu Okręgowego

Wnioski:

1.  O zmianę wyroku i uwzględnienie wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie,

2.  O uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wszelkie powody rozstrzygnięcia sądu odwoławczego podano powyżej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt. 2 wyroku

zgodnie z art. 554 § 4 kpk, postępowanie jest wolne od kosztów sądowych.

7.  PODPISy

SSA Marzanna A. Piekarska – Drążek

SSA Ewa Jethon SSA Rafał Kaniok

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik wnioskodawcy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie, XVIII Ko 14/20, z 17 czerwca 2021 r., oddalający wniosek M. Z. M. o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

Uchylenie

☒

zmiana