Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Sygnatura akt

II AKa 406/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie z dnia 23 czerwca 2023 r., sygn. akt V K 202/22, w sprawie S. S. (1), oskarżonego o przestępstwa z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 148 § 1 kk w zb. z art. 157 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i inne.

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny - prokurator

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca oskarżonego

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść-obrońca

☒ na niekorzyść-prokurator

☒ w całości- obrońca

☒ w części -prokurator

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia - obrońca

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia - obrońca

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary – prokurator i obrońca

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Sąd Apelacyjny nie przystąpił do rozpoznania zarzutów przedstawionych w apelacjach obrońcy oskarżonego, który zaskarżył wyrok skazujący w całości i prokuratora, który zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w części dotyczącej kar, z powodu stwierdzenia bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 1 kpk, skutkującej uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Art. 439 § 1 pkt 1 kpk

Wniosek

Art. 439 § 1 pkt 1 kpk

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Stwierdzenie bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 1 kpk.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Przyczyną uchylenia zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie, było stwierdzenie w postępowaniu apelacyjnym bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 pkt. 1 kpk, tj. udziału w składzie sądu, który wydał ten wyrok, osoby nieuprawnionej.

☒ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Zgodnie z art. 439 § 1 kpk, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia, sąd odwoławczy uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli:

1)  w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania, bądź podlegająca wyłączeniu na podstawie art. 40 kpk.

Przepis art. 439 § 1 kpk zawiera jeszcze 10 innych, bezwzględnych, powodów uchylenia wyroku, które nie miały zastosowania w niniejszej sprawie.

W składzie Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie, w rozpoznaniu sprawy oskarżonego S. S. (1), sygn. akt V K 202/22 i w wydaniu w dniu 23 czerwca 2023 r. wyroku , brała udział, w charakterze ławnika sądowego, osoba nieuprawniona, którą była Pani A. G. ( sprawę rozpoznano w składzie 5 – osobowym, dwóch sędziów zawodowych i troje ławników).

Brak uprawnień, a w tym wypadku utrata uprawnień do sprawowania funkcji ławnika sądowego, wynika z prawomocnego skazania Pani A. G. za przestępstwo oraz z ustawowej zasady niekaralności sędziów, zarówno zawodowych, jak i wybieranych ze społeczeństwa na ławników sądowych.

Zgodnie z art. 166 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (ze zm., aktualny stan prawny - Dz. U. 2023.0.217), mandat ławnika wygasa w razie prawomocnego skazania za przestępstwo bądź wykroczenie, w tym również za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe.

Rada gminy, która wybrała ławnika, stwierdza wygaśnięcie mandatu z tego powodu i informuje o tym prezesa właściwego sądu.

Stwierdzenie wygaśnięcia mandatu przez radę gminy, jest czynnością proceduralną, wtórną do wygaśnięcia mandatu ławnika, które następuje z mocy prawa, z chwilą uprawomocnienia się wyroku skazującego osobę pełniącą funkcję ławnika sądowego. Utrata statusu ławnika następuje w tym momencie, zgodnie z art. 166 § 1 zdanie pierwsze u.s.p. i nie zależy od następczej procedury stwierdzenia wygaśnięcia mandatu ławnika, opisanej w dalszej części przepisu. Nie ma też związku z innymi formami utraty statusu ławnika, takimi jak: odwołanie ławnika czy skreślenia z listy ławników, wskazanymi w § 2 – 3 art. 166 u.s.p.

Samo wszczęcie postępowania karnego o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe, stanowi okoliczność wyłączającą go z możliwości pełnienia czynności ławniczych, w tym przede wszystkim orzeczniczych. Art. 167 § 1 ust. 3 u.s.p., stanowi, że w czasie w czasie trwania kadencji nie powołuje się do pełnienia obowiązków ławnika, przeciwko któremu wszczęto takie postępowanie.

Obowiązek powiadomienia rady gminy/miasta, sądu czy rady ławniczej sądu, w którym czynności wykonuje ławnik objęty postępowaniem karnym wszczętym z oskarżenia prywatnego albo zakończonym wyrokiem skazującym za przestępstwo czy wykroczenie, spoczywa na każdym, kto ma taką wiedzę, w szczególności na organach władzy publicznej, pod warunkiem, że wiedzą iż oskarżonym czy skazanym jest ławnik sądowy. Szczególna odpowiedzialność w tym zakresie spoczywa jednak na samym ławniku, najlepiej zorientowanym w swojej sytuacji procesowej i obowiązkach ławniczych, w tym orzeczniczych.

Pierwszą informacją, przekazaną Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie w sprawie statusu ławnika A. G., była korespondencja z 12 grudnia 2023 r. pomiędzy Prezesem Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie a Prezesem Sądu Apelacyjnego, przesłana (drogą elektroniczną) do wiadomości sędziów tego sądu, o utracie mandatu ławnika (k.648-650).

Do akt sprawy Sądu Apelacyjnego dołączono tę korespondencję, w tym uchwałę właściwej rady gminy oraz wyrok sądu skazujący wymienioną Panią ławnik.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim z 22 września 2020 r., sygn. akt II K 299/20, prawomocnym z dniem 30 września 2020 r. (k. 662-663), A. G. została skazana za czyn z art. 178 a § 1 kk, tj. za przestępstwo umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego. Skazanie nie zatarło się do wydania wyroku w sprawie V K 202/22 Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 23 czerwca 2023 r., gdyż orzeczone w stosunku do Pani ławnik środki karne, obowiązywały co najmniej do końca września 2023 r., a zgodnie z art. 107 § 6 kk, jeżeli orzeczono środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem. Zatarcie skazania, nawet gdyby nastąpiło przed wydaniem zaskarżonego wyroku w sprawie S. S. (1), nie miałoby znaczenia dla stwierdzenia, że ławnik, skazana prawomocnym wyrokiem z września 2020 r., nie mogła brać udziału późniejszym orzekaniu, wskutek definitywnej utraty mandatu z mocy prawa.

Fakt ten potwierdza późniejsze wydanie uchwały właściwego organu samorządu terytorialnego w sprawie wygaśnięcia mandatu ławnika. Uchwałą Rady Miejskiej w Z. NR (...), z dnia 30 listopada 2023 r., w § 1, stwierdzono wygaśnięcie mandatu ławnika A. G., wybranej w 2019 r. na ławnika do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie na kadencję w latach 2020 – 2023. W uzasadnieniu tej uchwały podano: ,,Pani A. G. …została skazana prawomocnym wyrokiem…, w związku z powyższym nie może pełnić funkcji ławnika…”

Przytoczony fragment uchwały oddaje istotę przepisu art. 166 § 1 u.s.p., który za moment utraty statusu ławnika wskazuje datę wydania prawomocnego (uprawomocnienia się) wyroku skazującego i nie uzależnia ustania tegoż statusu od przeprowadzenia następczej procedury stwierdzenia wygaśnięcia mandatu ławnika w uchwale rady samorządu terytorialnego, który wskazał daną osobę na funkcję ławnika sądowego.

Mandat ławniczy A. G., wybranej do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie na kadencję 2020 – 2023, wygasł w dacie uprawomocnienia się wyroku skazującego, tj. w dniu 30 września 2020 r., dlatego nie była ona osobą uprawnioną, co najmniej do końca tej kadencji, do zasiadania w żadnym składzie sądu w charakterze ławnika.

Utrata statusu ławnika – wygaśnięcie mandatu ławnika wskutek prawomocnego skazania za przestępstwo, sprawia że Pani A. G., biorąca udział w wydaniu wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie w dniu 23 czerwca 2023 r., sygn. akt V K 202/22, była osobą nieuprawnioną, w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 1 kpk. Postępowanie sądowe przeprowadzone z udziałem osoby nieuprawnionej, która brała udział w wydaniu orzeczenia, dotknięte jest najpoważniejszą wadą nieważności, w przypadku której orzeczenie sądu odwoławczego może mieć wyłącznie charakter kasatoryjny.

Strony niniejszego postępowania, tj. prokurator i oskarżony wraz ze swoim obrońcą, wnieśli na rozprawie apelacyjnej o uchylenie wyroku sądu I instancji na podstawie wymienionego przepisu.

Wobec podniesionych okoliczności, Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu Warszawa – Praga w Warszawie, co oczywiste - w prawidłowym, uprawnionym, składzie.

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Sąd Apelacyjny nie rozstrzygał o kosztach postępowania odwoławczego, gdyż sprawa będzie ponownie rozpoznawana w sądzie okręgowym, a żadna ze stron nie wnosiła o zasądzenie wydatków (oskarżonego reprezentuje ustanowiony przez niego adwokat).

7.  PODPIS

SSA Marzanna A. Piekarska – Drążek

SSA Małgorzata Janicz SSA Rafał Kaniok

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Obrońca oskarżonego S. S. (1)

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie , sygn. V K 202/22

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

Uchylenie

☒

zmiana