Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Aka 456/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 10 sierpnia 2021r. sygn. akt V K 130/18

Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

Nie dotyczy

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

Nie dotyczy

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

Nie dotyczy

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu.

Nie dotyczy

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

I.  Zarzuty zawarte w apelacji obrońcy oskarżonego:

1.  Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, poprzez pominięcie faktu, że dokonane przez W. D. rozporządzenie środkami pieniężnymi w kwocie 465.000,00 złotych stanowiło wykonanie darowizny mortis causa, co doprowadziło do obrazy przepisów prawa materialnego, to jest art. 284 § 1kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 12 kk poprzez uznanie, W. D. winnym przestępstwa stypizowanego w tych przepisach, pomimo, że swoim działaniem wykonywał wyłącznie darowiznę udzieloną na wypadek śmierci i nie działał umyślnie w celu przywłaszczenia środków pieniężnych.

2.  Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, poprzez błędne przyjęcie, że J. D. i A. D. (1) posiadali tytuł prawny do środków w kwocie 465 000,00 złotych, w przypadku gdy nie został przeprowadzony dział spadku i nie jest znana wartość całego spadku, co doprowadziło do obrazy przepisów prawa materialnego, to jest art. 284 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 12 kk poprzez uznanie W. D. winnym przestępstwa stypizowanego w tych przepisach, pomimo, że swoim działaniem nie doprowadził do przywłaszczenia na swoją rzecz środków pieniężnych stanowiących własność innych osób.

3.  Obrazę przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu, poprzez błędne przyjęcie, że jest możliwe popełnienie czynu z art. 284 § 1 kk poprzez przywłaszczenie części spadku, przed dokonaniem działu spadku, jak również poprzez zastosowanie art. 294 § 1 kk pomimo, że nie ustalono jakie przedmioty wchodziły w skład masy spadku, jaka była ich wartość, jakie darowizny były dokonywane na rzecz poszczególnych spadkobierców przed śmiercią A. D. (2), jak i w konsekwencji nie zostało ustalone, czy środki pieniężne w wysokości 465 000,00 złotych nie odpowiadały wartości udziału spadkowego W. D. w masie spadkowej.

4.  Obrazę przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu, poprzez błędne przyjęcie, iż oskarżonemu można przypisać winę umyślną w przedmiotowym stanie faktycznym, a w następstwie popełnienie czynu z art. 284 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk i art. 12 kk.

II.  Zarzuty zawarte w apelacji oskarżyciela publicznego, który na zasadzie art. 427 §1 i 2 kpk oraz art. 438 pkt 1a kpk wyrokowi zarzucił obrazę przepisu prawa materialnego, a to art. 4 § 1 kk poprzez jego niezastosowanie i wydanie wyroku w oparciu o ustawę obowiązująca w dacie orzekania, podczas gdy zastosowanie ustawy obowiązującej przed dniem 24 czerwca 2020r. było względniejsze dla sprawcy.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, podniesione zarzuty w apelacji obrońcy oskarżonego nie są zasadne. Sąd Okręgowy przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe i wszechstronnie wyjaśnił wszystkie okoliczności w sprawie, całość tych dowodów poddał rzeczowej analizie, bez naruszenia zasad określonych w art. 7 kpk, czy 410 kpk. Z treści zarzutów zawartych w apelacji obrońcy oskarżonego, wynika, że wiąże błąd w ustaleniach faktycznych z obrazą prawa materialnego. W tym miejscu można podkreślić, że zarzut obrazy prawa materialnego odnoszący się do kwalifikacji prawnej czynu można postawić tylko wówczas, gdy skarżący nie podważa ustaleń faktycznych związanych z tą kwalifikacją. Zgodnie z tezą do postanowienia Sądu Najwyższego w sprawie o sygn. akt IV KK 85/21 z dnia 15 marca 2021 r. obraza prawa materialnego może mieć miejsce wtedy, gdy do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, nie zastosowano właściwego przepisu prawa materialnego, natomiast nie zachodzi taka obraza, kiedy wadliwość zaskarżonego orzeczenia jest wynikiem błędnych ustaleń przyjętych za jego podstawę lub naruszenia przepisów prawa procesowego.

Zdaniem sądu II instancji, sąd meriti prawidłowo ustalił w stanie faktycznym, że w dniu śmierci A. D. (2), czyli otwarcia spadku powołanymi do niego, wobec braku innego rozporządzenia, byli W. D., A. D. (1), J. D.. Środki finansowe na rachunku bankowym, którego wcześniejszym posiadaczem był A. D. (2) w dniu 28 sierpnia 2013r. stały się przedmiotem współwłasności. W. D. 29 sierpnia 2013r. przelał pieniądze w kwocie 365 000 złotych na swoje konto prowadzone w (...) Banku (...) SA i 100 000 złotych na konto prowadzone w banku (...) SA., wiedząc, że są współspadkobiercy, a jego ojciec A. D. (2) nie zostawił innego rozporządzenia swoim majątkiem.

Analiza jednak zarzutów apelacyjnych wskazuje, że w zasadzie skarżący nie kwestionuje powyższych ustaleń. Z treści apelacji wynika, że skarżący podnosi kwestię darowizny, na rzecz oskarżonego. Niemniej jednak, jak wynika z akt sprawy, nie przedstawiono żadnego dowodu wskazującego na istnienie darowizny, a niewątpliwie trudno przyjąć, aby właśnie dzień po śmierci ojca, oskarżony „wykonał” darowiznę. Umowa darowizny została uregulowana w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (art. 888–902). Zgodnie z tymi przepisami poprzez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Art. 890 § 1 kodeksu cywilnego wskazuje, że oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Niewątpliwe jednak spełnienie świadczenia nie może nastąpić w tej sytuacji po śmierci ewentualnego darczyńcy. W tym miejscu można przywołać tezę Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 października 2012 r. I ACa 620/12, mającą zastosowanie także do rozpoznawanej sprawy „nie sposób było podzielić pogląd apelującego, że oświadczeniu ojca stron o tym, że wszystko co posiada ma stać się własnością powoda, należy nadać rangę umowy darowizny, gdyż ojciec powoda nie poparł swego oświadczenia, o darowaniu powodowi wszystkiego co ma, przekazaniem mu w jakiejkolwiek formie posiadania jakiegokolwiek przedmiotu”. Odnośnie umyślności oskarżonego, gdyby rzeczywiście działał w celu wykonania jakiejś umowy, niewątpliwie zgłosiłby powyższą umowę do Urzędu Skarbowego, celem wykonania zobowiązań podatkowych, jak też poinformował wszystkich spadkobierców już w dniu dokonania przelewów pieniędzy z rachunku swojego ojca. Niewątpliwie także w banku wymagało powyższe okazania nie tylko aktu zgonu, nabycia spadku, jak i ewentualnie umowy darowizny. Twierdzenia skarżącego o istnieniu darowizny nie znajdują odzwierciedlenie zresztą w materiale dowodowym zgromadzonym przez sąd I instancji.

Kolejny zarzut dotyczy stwierdzenia, że J. D. i A. D. (1) nie posiadali tytułu prawnego do środków w kwocie 465 000, 00 złotych, albowiem nie został przeprowadzony dział spadku, a oskarżony nie przywłaszczył środków pieniężnych stanowiących własność innych osób. Powyższe tezy są niezasadne w sposób oczywisty, albowiem wynika z nich, że przedmiotowe pieniądze do nikogo nie należały, skoro tak, to także nie miał do nich praw oskarżony.

Jednak należy w sposób jednoznaczny wskazać apelującemu, iż przedmiotowe środki zgromadzone na rachunku A. D. (2), z chwilą jego śmierci, czyli otwarcia spadku należały do spadkobierców, W. D., A. D. (1) i A. D. (2) i były przedmiotem współwłasności spadkobierców. Z chwilą śmierci osoby fizycznej należące do niej prawa i obowiązki majątkowe o charakterze cywilnoprawnym zmieniają swój charakter – stają się spadkiem i w drodze sukcesji generalnej przechodzą na spadkobierców. Zdarzenie to, w powiązaniu ze skutkami prawnymi, jakie wywołuje, nosi nazwę otwarcia spadku. Nabycie praw i obowiązków wchodzących w skład spadku (sukcesja uniwersalna) następuje z chwilą otwarcia spadku, a więc w momencie śmierci spadkodawcy. Nabycie to następuje z mocy prawa ( ex lege), nie wymaga więc wiedzy i woli uprawnionego ani też zaistnienia jakichkolwiek innych zdarzeń, w szczególności zaś złożenia oświadczenia przez spadkobiercę lub wydania orzeczenia przez sąd. Uznanie, że spadkobiercy nie stali się współwłaścicielami rzeczy wchodzących do spadku, aż do momentu działu spadku jest nieporozumieniem.

Nie jest zasadny zarzut dotyczący obrazy prawa materialnego, który to zarzut skarżący wiąże z błędnym przyjęciem przez sąd I instancji, że możliwe jest przywłaszczenie spadku, przed dokonaniem jego działu. W tym miejscu zauważyć należy, iż sąd nie przyjął, aby oskarżony przywłaszczył „spadek”, które to pojęcie jest wieloznaczeniowe i obejmuje ogół cywilnoprawnych i majątkowych praw oraz obowiązków przysługujących spadkodawcy w chwili jego śmierci. Do kategorii praw należy zaliczyć także uprawnienia kształtujące i roszczenia, a ponadto prawnie uzasadnione ekspektatywy powstania praw (np. ekspektatywę odrębnej własności lokalu). Przyjmuje się również, że dziedziczeniu podlegają pewne stany faktyczne (np. posiadanie). Oskarżonemu, sąd I instancji przypisał wyłącznie przywłaszczenie kwoty 465 000 złotych, poprzez przelanie tej kwoty na swoje rachunki bankowe. Przedmiotowa kwota stanowi mienie znacznej wartości, albowiem przekraczała kwotę 200 tys. złotych.

Oczywiście sąd karny nie był zobowiązany ustalać i przeprowadzać działu spadku, ustalać jakie były darowizny, jakie przedmioty wchodziły do spadku, czy ustalać wysokości udziałów, albowiem nie należy powyższe do kognicji sądów karnych.

Nie jest także zasadny ostatni zarzut związany z ustaleniem w stanie faktycznym – umyślności sprawcy, niewątpliwie oskarżony działał w zamiarze bezpośrednim. Niewątpliwie oskarżony jest osoba poczytalną, świadomą, przedmiotowe zdarzenie nie należało do skomplikowanych faktycznie, czy prawnie. Oskarżony nie tylko niezwłocznie po śmierci ojca przelał pieniądze, ale jak wynika z zeznań świadków – pokrzywdzona dopiero sama ustaliła w bankach, że środki finansowe zostały zadysponowane przez oskarżonego po śmierci A. D. (2). Zgodzić należy się z sądem meriti, że miał on pełną świadomość bezprawności czynu.

II Odnośnie apelacji oskarżyciela publicznego, zgodzić należy się ze skarżącym, iż należało wskazać w podstawie skazania treść art. 4 § 1 kk, precyzującego stan prawny jaki ma zastosowanie do oskarżonego. Przedmiotowa kwestia nie odnosiła się natomiast do zmian zaskarżonego wyroku.

Wniosek

I Na podstawie art. 427 § 1 i 437 § 1 kpk obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu. Wniosek niezasadny.

II Na podstawie art. 427 § 1 kpk i art. 437 § 2 zd. 1 kpk oskarżyciel publiczny wniósł o zmianę wyroku poprzez zastosowanie przepisów w brzmieniu sprzed 24 czerwca 2020r. i uzupełnieniu podstawy prawnej o treść art. 4 § 1 kk. Wniosek zasadny.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

I.  W ocenie Sądu Apelacyjnego, podnoszony wniosek obrońcy oskarżonego o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego nie zasługuje na uwzględnienie, z przyczyn wskazanych powyżej.

II.  W ocenie Sądu Apelacyjnego podnoszony wniosek oskarżyciela publicznego o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie stanu prawnego, przewidującego najkorzystniejsze przepisy dla oskarżonego jest zasadny.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia
i podniesionych zarzutów (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k.).

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa – Praga Warszawie z dnia 10 sierpnia 2021r. sygn. akt V K 130/18, poprzez uzupełnienie podstawy skazania o treść art. 4 § 1 kk

Zwięźle o powodach zmiany.

Uwzględniono apelację oskarżyciela publicznego, generalnie wniesioną, wbrew tezie zaskarżenia na korzyść oskarżonego, poprzez wskazanie w podstawie skazania art. 4 § 1 kk, wskazując, iż ustawa obowiązująca przed dniem 24 czerwca 2020r. była względniejsza dla sprawcy. Zgodzić należy się ze skarżącym, że przepisami najwzględniejszymi dla oskarżonego, były przepisy obowiązujące pomiędzy dniem 1 lipca 2015r. a 23 czerwca 2020r.

Jednak Sąd Apelacyjny generalnie nie uwzględnił apelacji obrońcy oskarżonego, i co do zasady utrzymał zaskarżony wyrok w mocy. Podniesione zarzuty, o charakterze polemicznym, nie dawały podstawy do zakwestionowania ustaleń faktycznych, jak i przyjętej kwalifikacji prawnej przez Sąd Okręgowy.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

Nie dotyczy

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Nie dotyczy

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia.

Nie dotyczy

4.

Konieczność warunkowego umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania.

Nie dotyczy

5.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy

5.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku

Lp.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

Nie dotyczy

6.  Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

Na mocy art. 627 kpk i art. 2 ust.1 pkt 3 ustawy o opłatach w sprawach karnych sąd zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa 180 złotych tytułem opłaty oraz pozostałe koszty sądowe

Z przepisu art. 627 k.p.k. wynika zasada obciążenia osób skazanych kosztami sądowymi, zaś odstępstwo od niej winno mieć wyjątkowy charakter, uwarunkowany istnieniem przesłanek z art. 624 § 1 k.p.k.

W sprawie brak jest podstaw do uznania, że uiszczenie ich byłoby dla oskarżonego zbyt uciążliwe ze względu na sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów. Nie przemawiają za tym względy słuszności.

7.  PODPIS

Katarzyna Wróblewska Adam Wrzosek Przemysław W. Radzik

1.3 Granice zaskarżenia

Wpisać kolejny numer załącznika 1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga z dnia 10 sierpnia 2021r. sygn. akt V K 130/18

1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2 Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.3 Granice zaskarżenia

Wpisać kolejny numer załącznika 2

Podmiot wnoszący apelację

Oskarżyciel publiczny

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga z dnia 10 sierpnia 2021r. sygn. akt V K 130/18

1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2 Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana