Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 494/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

III

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie

z dnia 5 października 2021 r., sygn. akt V Ko 152/20

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny : 1) pełnomocnik wnioskodawcy,

2) pełnomocnik reprezentanta Skarbu Państwa – Komendanta Stołecznego Policji

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

- pełnomocnik wnioskodawcy

☒ na niekorzyść

- pełnomocnik reprezentanta Skarbu Państwa – Komendanta KSP

- prokurator

☒ w całości - pełnomocnik reprezentanta Skarbu Państwa – Komendanta KSP

☒ w części

- pełnomocnik wnioskodawcy

- prokurator

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.1 Sąd Apelacyjny nie przeprowadzał postępowania dowodowego

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

1)  apelacja pełnomocnika wnioskodawcy

Lp.

Zarzut

I.

Obraza przepisów prawa materialnego, tj. art. 552§1 i 4 k.p.k. poprzez przyznanie wnioskodawcy tytułem zadośćuczynienia jedynie kwoty 7.500,00 złotych, przy prawidłowych ustaleniach faktycznych Sądu I instancji z których wynika, iż w przedmiotowej sprawie wnioskodawca, jak i jego rodzina doznali dotkliwej krzywdy spowodowanej niesłusznym zatrzymaniem wnioskodawcy przez funkcjonariuszy policji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut chybiony.

Prawidłowość zastosowania przez Sąd I instancji prawa materialnego (art. 438 pkt 1 i 1a k.p.k.) nie budzi w niniejszej sprawie zastrzeżeń.

Przypomnieć godzi się już na wstępie, że zarzut obrazy przepisów prawa materialnego polega na błędnym zastosowaniu lub niezastosowaniu przepisu prawa materialnego, gdy są to przepisy o charakterze stanowczym, tzn. nakazujące lub zakazujące stosowania przepisów prawa materialnego. Tymczasem przepisy art. 552§1 i 4 k.p.k. określając jedynie podstawy i zakres dochodzonego odszkodowania czy zadośćuczynienia takiego charakteru nie mają, gdyż nie zobowiązują sądu do określonego zachowania, pozostawiając sądowi swobodę orzekania w zakresie ustalenia wysokości kwoty zadośćuczynienia, które rekompensować będzie doznaną krzywdę z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania. Cywilny charakter roszczeń określonych w Rozdziale 58 Kodeksu postępowania karnego skutkuje tym, że w zakresie ustalania wysokości zadośćuczynienia z tego tytułu uprawnionym jest korzystanie z bogatego orzecznictwa sądów powszechnych i Sądu Najwyższego wydanego na tle art. 445 k.c., a także doktryny i literatury prawniczej.

Również na gruncie prawa cywilnego obowiązujące przepisy nie mają charakteru stanowczego – użyte w art. 445 § 1 k.c. pojęcie "sumy odpowiedniej" w istocie ma charakter nieokreślony. Wysokość zadośćuczynienia wobec niewymierności szkody niemajątkowej nie jest możliwa do precyzyjnego ustalenia i należy do sfery swobodnego uznania sądu. Niemniej jednak judykatura wypracowała kryteria, którymi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie ma mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny, wobec czego jego wysokość nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Jednocześnie wysokość ta nie może być nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być "odpowiednia" w tym znaczeniu, że powinna być – przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego – utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa; nie może prowadzić do nadmiernego bogacenia się (por. wyrok SN z dnia 22.04.1985, II CR 94/85, wyrok SN z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 681/98, OSNAP 2000/16/626, wyrok SN z 14.02.2008r, II CSK 536/07, A. Szpunar: Glosa do orzeczenia SN, II CR 201/65, PiP 1967, nr 8 - 9, s. 419, Kodeks cywilny, komentarz, praca zbiorowa, Warszawa 1972, t. II, s. 1103 - 1109).

Przyznając odpowiednią kwotę z tego tytułu Sąd winien opierać się na rzetelnych i zindywidualizowanych kryteriach mających oparcie w przeprowadzonych dowodach.

Sąd meriti nie pominął żadnego z kryteriów koniecznych do oszacowania należnej kwoty z tytułu zadośćuczynienia, a całościowa ich ocena prowadzi do wniosku, że zasądzona kwota jest adekwatna do okoliczności mających wpływ na to zadośćuczynienie.

Sąd I instancji uwzględnił w szczególności i te okoliczności, które również zdaniem apelującego pełnomocnika wnioskodawcy składają się na poczucie krzywdy jakiej doznał wnioskodawca: okres izolacji trwający w godz. 7:45 – 19:55, negatywne przeżycia i stres związany z samym zatrzymaniem (na oczach sąsiadów i 10-letniego syna, który nie rozumiał całej sytuacji), stres związany z niemożnością opieki nad chorą żoną i małoletnim synem, zatrzymanie na oczach sąsiadów co wiązało się pogorszeniem dobrego wizerunku P. W. i jego żony wśród sąsiadów. Sąd podkreślił przy tym, że szczególne zastrzeżenia budzi fakt, iż organ prowadzący postępowanie przygotowawcze podjął decyzję o zatrzymaniu rezygnując z możliwości wcześniejszego wezwania wnioskodawcy na przesłuchanie. Dostrzegł także, że zatrzymanie rzutowało na sytuację zawodową P. W., bowiem pracodawca dowiedział się o zatrzymaniu i cofnął kontrakt o pracę.

Z kolei podnoszona przez apelującego okoliczność pogorszenia się relacji P. W. z małżonką istotnie nie została uwzględniona przez Sąd meriti przy ustalaniu wysokości zasądzonego zadośćuczynienia – niemniej brak jest podstaw do uznania, by wnioskujący wykazał jej zaistnienie.

Reasumując stwierdzić należy, że wbrew twierdzeniom skarżącego wysokość zadośćuczynienia, jest adekwatna do cierpień psychicznych wynikających z zatrzymania oraz sprawiedliwa, stanowiąc współmierną rekompensatę a doznaną krzywdę. Nie odmawiając skarżącemu prawa do własnej oceny znaczenia okoliczności branych pod uwagę przy orzekaniu o zadośćuczynieniu zaznaczyć należy, że dopóki nie wykaże on wadliwości skarżonego rozstrzygnięcia, także w sferze motywacyjnej – jego zapatrywania na kwestię wysokości oczekiwanego przez wnioskodawcę zadośćuczynienia nie stanowią argumentu pozwalającego na skuteczne zwalczanie stanowiska Sądu meriti.

Lp.

Zarzut

II.

Obraza przepisów postępowania, tj. art. 626§1 k.p.k. poprzez jego niezastosowanie i orzeczenie, iż kosztami zostaje obciążony Skarb Państwa bez ustalenia tych kosztów pomimo, iż wnioskodawca w piśmie inicjującym postępowanie wnosił o zasądzenie kosztów na rzecz pełnomocnika wnioskodawcy.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Podniesiony zarzut nie został prawidłowo sformułowany.

Zgodnie z treścią art. 616§1 k.p.k. na koszty procesu składają się koszty sądowe oraz uzasadnione wydatki stron, w tym z tytułu ustanowienia w sprawie jednego obrońcy lub pełnomocnika. Z kolei art. 616 § 2 k.p.k. określa, że koszty sądowe obejmują opłaty i wydatki poniesione przez Skarb Państwa od chwili wszczęcia postępowania. Tymczasem wnioskodawca przy wnoszeniu wniosku nie uiszcza opłaty. Nie ponosi też wydatków (art. 618 § 1 k.p.k. ). Dlatego też niezależnie od treści rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku kosztami sądowymi w tym zakresie sąd powinien obciążyć Skarb Państwa (art. 626 § 1 k.p.k.).

Podkreślenia natomiast wymaga, że w sprawach uregulowanych w Rozdziale 58 Kodeksu postępowania karnego kwestie związane z kosztami procesu reguluje wprost art. 554 § 4 k.p.k., który mówi o tym, że postępowanie jest wolne od kosztów sądowych, a w razie uwzględnienia roszczeń choćby w części wnioskodawcy przysługuje od Skarbu Państwa zwrot uzasadnionych wydatków, w tym z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika.

Tym samym w świetle podniesionej argumentacji skarżącego pełnomocnika wnioskodawcy, z którą koresponduje wniosek złożony w sprawie o zasądzenie na rzecz wnioskodawcy „kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz załączonej faktury” – zgłoszone żądanie o zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kosztów związanych z ustanowieniem w sprawie pełnomocnika było zasadne, jednak w tym zakresie Sąd Okręgowy de facto nie rozstrzygnął. Powyższe ustalenie skutkowało potrzebą wydania rozstrzygnięcia w pkt. III wyroku Sądu Apelacyjnego.

Zgodnie z treścią art. 16 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze Dz.U.2022.1184 t.j. z dnia 2022.06.03) wysokość opłaty za czynności adwokackie ustala umowa z klientem – przy czym w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2023.1964 t.j. z dnia 2023.09.22) ustalono opłatę w stawce minimalnej, stanowiącą podstawę do zasądzenia przez sądy kosztów zastępstwa prawnego i kosztów adwokackich, zaś ustalenie opłaty wyższej niż stawka ww. minimalna, lecz nieprzekraczającej sześciokrotności tej stawki, może być uzasadnione rodzajem i zawiłością sprawy oraz niezbędnym nakładem pracy adwokata. Zaznaczyć należy, że wymienione Rozporządzenie nie daje podstaw do podwyższenia opłaty z tytułu podatku VAT. Tym samym nie było podstaw do uznania, że koszty poniesione przez wnioskodawcę i udokumentowane fakturą nie podlegały zwrotowi jako uzasadnione wydatki w postępowaniu przed Sądem I instancji – i dlatego uwzględniając postulat skarżącego Sąd Apelacyjny zasądził na rzecz wnioskodawcy kwotę 4.428,00 zł.

„Zwrot wydatków poniesionych w postępowaniu odwoławczym w sprawie o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie może zostać przyznany tylko w przypadku wywiedzenia skutecznego środka odwoławczego” (tak przykładowo: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 maja 2018 r., II AKa 168/18). Stąd też skoro w sprawie nie został skutecznie wywiedziony przez skarżącego środek odwoławczy – nie było podstaw do zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie przed sądem II instancji.

Wniosek

o zmianę wyroku w zaskarżonej części w zakresie pkt II i III poprzez przyznanie wnioskodawcy ponad kwotę zasądzoną wyrokiem sądu I instancji kwoty 7.500, 00 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spowodowaną niesłusznym zatrzymaniem oraz przyznanie kosztów zastępstwa pełnomocnika zgodnie z dokumentacją złożoną do akt sprawy.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak podstaw do uwzględnienia wniosku o zamianę wyroku – w kierunku postulowanym przez pełnomocnika wnioskodawcy– z przyczyn omówionych przy odniesieniu się do sformułowanego zarzutu z pkt 3.I. apelacji.

Z uwagi na niezasadny zarzut II. apelacji – nie było podstaw do zmiany wyroku. Natomiast wobec braku rozstrzygnięcia w zakresie zwrotu wydatków poniesionych w postępowaniu przed sądem I instancji przez P. W. – uzupełniająco zasądzono na rzecz wnioskodawcy kwotę 4.428,00 zł tytułem zwrotu poniesionych kosztów ustanowionego w sprawie pełnomocnika.

2)  apelacja pełnomocnika reprezentanta skarbu państwa – komendanta stołecznego policji

Lp.

Zarzut

I.

na podstawie art. 438 pkt 3 i 4 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, mający wpływ na treść orzeczenia, polegający na błędnym zastosowaniu art. 552§2 k.p.k. i przyjęciu, że stan faktyczny sprawy daje podstawy do uznania zatrzymania za oczywiście niesłuszne i przyznania zadośćuczynienia, a ponadto, że kwota 7.500,00 zł zasądzona tytułem zadośćuczynienia z tytułu niesłusznego zatrzymania jest odpowiednia, podczas gdy ustalenia postępowania w zakresie okoliczności zatrzymania, a w szczególności jego przyczyn, czasu trwania i dolegliwości doznanych przez wnioskodawcę, jak również stopień negatywnego oddziaływania zatrzymania na psychikę zatrzymanego prowadzą do wniosku, że przedmiotowe zadośćuczynienie jest nienależne oraz przyznane w oparciu o przesłanki przyjęte z przekroczeniem zasady swobodnej oceny dowodów z art. 7 k.p.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut ma charakter wyłącznie polemiczny i nie przedstawia w istocie argumentów mogących podważyć trafność dokonanych ocen Sądu I instancji.

Podnoszony przez skarżącego błąd w ustaleniach faktycznych o jakim mowa w art. 438 pkt 3 k.p.k. zdaniem skarżącego ma polegać na błędnym zastosowaniu art. 552§2 k.p.k. poprzez przyjęcie, że stan zatrzymania daje podstawy do uznania zatrzymania za oczywiście niesłuszne.

Skarżący pełnomocnik reprezentanta Skarbu Państwa nie kwestionuje ustalenia Sądu I instancji, że w świetle zgromadzonych w sprawie dowodów doszło do zatrzymania wnioskodawcy w dniu 17 marca 2017 r. przez funkcjonariuszy policji, ani też tego, że w sprawie sygn. akt III Kp 412/17 Sąd Rejonowy dla Warszawy – Pragi Południe w Warszawie uznał, że powyższe zatrzymanie P. W. było legalne, prawidłowe i niezasadne. Nie neguje także ustalonych przez Sąd I instancji okoliczności zatrzymania wskazanych już przez Sąd Apelacyjny w pkt 3.1).I uzasadnienia tj.: okresu izolacji trwającego w godz. 7:45 – 19:55, negatywnych przeżyć i stresu związanego z samym zatrzymaniem (na oczach sąsiadów i 10-letniego syna, który nie rozumiał całej sytuacji), stresu związanego z niemożnością opieki nad chorą żoną i małoletnim synem, zatrzymania na oczach sąsiadów co wiązało się pogorszeniem dobrego wizerunku P. W. i jego żony wśród sąsiadów, a także, że zatrzymanie rzutowało na sytuację zawodową P. W., bowiem pracodawca dowiedział się o zatrzymaniu cofnął kontrakt o pracę. Argumentując swoje zastrzeżenia co do prawidłowości wyroku skarżący nie odniósł się do oceny dokonanej przez Sąd I – instancji, że w sprawie szczególne zastrzeżenia budzi fakt, iż organ prowadzący postępowanie przygotowawcze podjął decyzję o zatrzymaniu rezygnując z możliwości wcześniejszego wezwania wnioskodawcy na przesłuchanie.

Podniósł natomiast, że w okolicznościach przedmiotowej sprawy „czynność zatrzymania nie miała dramatycznego przebiegu, a same procedury podjęte wobec wnioskodawcy stanowiły normalne procedury stosowane w podobnych przypadkach”. W efekcie, zdaniem skarżącego, samo stwierdzenie niezasadności zatrzymania nie powoduje automatycznie stwierdzenia, iż zatrzymanie było niewątpliwie niesłuszne.

Odnosząc się do tak zarysowanego stanowiska procesowego skarżącego pełnomocnika wskazać należy przede wszystkim, że Skarb Państwa w postępowaniu uregulowanym w rozdziale 58 Kodeksu postępowania karnego ponosi odpowiedzialność, gdy doszło do niewątpliwie niesłusznego zatrzymania i to niezależnie od podstawy dokonanego zatrzymania (art. 244 § 1 k.p.k., art. 247 § 1 k.p.k., art. 74 § 3a k.k., art. 75 § 2 k.k., art. 376 § 1 zdanie drugie i § 2 k.p.k. oraz art. 377 § 3 k.p.k., art. 285 § 2 k.p.k., art. 579 § 2 k.p.k., art. 382 k.p.k.). Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem niewątpliwie niesłuszne w rozumieniu art. 552§4 k.p.k. jest takie zatrzymanie, które nastąpiło z obrazą przepisów dotyczących zatrzymania oraz w sytuacji, gdy zatrzymany doznał dolegliwości, których nie powinien ponieść w świetle całokształtu poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych, a także w szczególności prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli zapadło w dacie rozstrzygania wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie. (por. uchwała SN z 23.05.2006 r., I KZP 5/06, OSNKW 2006/6, poz. 55). Odpowiedzialność Skarbu Państwa opiera się przy tym na zasadzie ryzyka ( por. m.in.: Grajewski, Paprzycki, Steinborn, Kodeks, t. 2, 2015, komentarz do art. 552; Grzegorczyk, Kodeks, 2008, s. 1171; Z. Gostyński, R.A. Stefański [w:] Stefański, Zabłocki, Kodeks, t. 3, 2004, s. 757 i n.; Hofmański, Sadzik, Zgryzek, Kodeks, t. 3, 2012, s. 483; A. Ludwiczek, Niewątpliwa niesłuszność..., s. 56 i n.; S. Stachowiak, Odszkodowanie za niesłuszne..., s. 63 i n.; J. Sobczak, Odszkodowanie za niesłuszne..., s. 43 i n.; L.K. Paprzycki, Przesłanki orzekania..., s. 44 i n.; powoływana już uchwała z 23.05.2006 r., I KZP 5/06; uchwała SN z 15.09.1999 r., I KZP 27/99, OSNKW 1999/11–12, poz. 72)

Stwierdzenie zatem nieprawidłowości zatrzymania, w ustalonych przez Sąd I instancji okolicznościach, a także finalne rozstrzygnięcie w sprawie – musi skutkować uznaniem, że zatrzymanie było niewątpliwie niesłuszne. Nie decyduje bowiem świadomość organu, który błędnie przyjmował istnienie podstaw do zatrzymania, bo nie zmienia to faktu, że zatrzymany doznał dolegliwości, których nie powinien ponieść w świetle całokształtu poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych. Przyjęcie odmiennej interpretacji, tj. ograniczenie uznania zatrzymania za oczywiście niesłuszne jedynie do zatrzymań dokonanych z naruszeniem prawa skutkowałoby uznaniem, że odpowiedzialność Skarbu Państwa oparta jest na zasadzie winy, co nie ma miejsca (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 maja 2021 r., sygn. akt II AKa 373/20).

Tym samym fakt zatrzymania P. W. był niewątpliwie niesłuszny w rozumieniu przepisu art. 552§4 k.p.k.

Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikłą z niewątpliwie niesłusznego aresztowania uprawnionym jest korzystanie z bogatego orzecznictwa sądów powszechnych i Sądu Najwyższego wydanego na tle art. 552 k.p.k., orzecznictwa sądowego wydanego na tle art. 445 k.c., a także doktryny i literatury prawniczej.

Sąd okręgowy oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy prawidłowo dostrzegł okoliczności mające wpływ na rozmiar krzywdy doznanej przez wnioskodawcę. Sąd Apelacyjny w pełni podziela argumentację Sądu I instancji – i jej ponowne przytaczanie byłoby zbędne.

Skarżący pełnomocnik Reprezentanta Skarbu Państwa – Komendanta Stołecznego Policji podnosząc, że kwota 7.500 zł zasądzona tytułem zadośćuczynienia jest nienależna oraz przyznana w oparciu o przesłanki przyjęte z przekroczeniem zasady swobodnej oceny dowodów z art. 7 k.p.k. prezentuje w ten sposób wyłącznie swoją własną ocenę, którą nie można traktować inaczej niż polemikę z tymi ocenami, których dokonał Sąd I instancji. Co więcej – w apelacji nie został zawarty wniosek jakiej treści jest postulowana zmiana odnośnie skarżonego wyroku, bowiem w apelacji pełnomocnika reprezentanta Skarbu Państwa wniosek końcowy de facto nie został sformułowany.

Lp.

Zarzut

II.

Naruszenie przepisów art. 555 k.p.k. w zw. z art. 117§1 i 3 k.c. przez nieuwzględnienie zarzutu przedawnienia roszczenia, pomimo wniesienia wniosku o zadośćuczynienie po upływie 1 roku od zwolnienia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Nie ma racji skarżący pełnomocnik Reprezentanta Skarbu – Państwa Komendanta Stołecznego Policji podnosząc na etapie postępowania odwoławczego zarzut przedawnienia.

Niewątpliwie warunkiem formalnym skutecznego dochodzenia roszczenia o odszkodowanie lub zadośćuczynienie jest dochowanie rocznego terminu określonego w art. 555 k.p.k., w którym wniosek powinien zostać złożony, tj. w razie niewątpliwie niesłusznego zatrzymania termin ten biegnie od daty zwolnienia. W wymienionym przepisie nie uregulowano charakteru prawnego tego terminu. Odpowiednie zastosowanie ma więc przepis art. 117 § 1 i 2 k.c., dotyczący przedawnienia roszczenia. W konsekwencji termin ten ma charakter cywilnoprawny (zob. też wyrok SN z 26.04.2018 r., V KK 391/17, LEX nr 2495985). Nie jest to termin prekluzyjny, gdyż zgodnie z art. 117 § 2 k.c. przedawnione roszczenie majątkowe nie wygasa, jednak po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, podnosząc zarzut przedawnienia, chyba że po upływie terminu przedawnienia zrzeka się zarzutu przedawnienia.

Jak wykazała kontrola instancyjna zarzut taki został podniesiony w toku postępowania przez prokuratora i poparty przez pełnomocnika Prokuratury, uznanego na ówczesnym etapie postępowania za reprezentanta Skarbu Państwa. Takiego zarzutu przed Sądem I instancji nie podnosił natomiast Reprezentant Skarbu Państwa – Komendant Stołecznego Policji, formułując go dopiero na etapie postępowania odwoławczego.

Co do zasady więc tylko w przypadku jednoznacznego podniesienia w toku postępowania procesowego zarzutu przedawnienia sąd ten zarzut powinien zweryfikować i uwzględnić, gdyby okazał się trafny, a skoro zarzutu takiego skarżący pełnomocnik przed sądem I instancji nie podnosił, to tym samym obecnie stawiany zarzut czyni spóźnionym, bowiem w razie niepodniesienia zarzutu przedawnienia sąd nie może przedawnienia uwzględnić z urzędu. Przyznanie prokuratorowi statusu strony – jako rzecznika interesu publicznego - powoduje, że ma on wszystkie uprawnienia przynależne stronie, ale równocześnie nie zastępuje on reprezentanta Skarbu Państwa w jego uprawnieniach.

Równocześnie zauważenia wymaga, iż do powyższej kwestii odnosił się w swoim orzeczeniu Sąd Okręgowy uznając, że podniesiony przez prokuratora i poparty przez pełnomocnika Prokuratur: Rejonowej Warszawa Praga – Południe w Warszawie oraz Okręgowej Warszawa – Praga w Warszawie (błędnie uznanych również za reprezentantów Skarbu Państwa na etapie postępowania przed Sądem I instancji) zarzut przedawnienia nie zasługuje na uwzględnienie, a to z tej przyczyny, że przed upływem rocznego terminu przedawnienia określonego w art. 555 k.p.k. w dniu 16 marca 2018 roku pełnomocnik wnioskodawcy wysłał do Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi Południe wniosek do próby ugodowej, poprzez zawarcie przez Skarb Państwa – Prokuratura Rejonowa Warszawa Praga Południe oraz Skarb Państwa – Komendant Stołeczny Policji z P. W. ugody (k. 196v akt VKo 152/20).

W tej sytuacji zgłoszenie zarzutu przedawnienia przez Prokuratora słusznie nie zostało uwzględnione przez Sąd Okręgowy, bowiem byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a więc stanowiłoby nadużycie prawa.

W orzecznictwie sądowym od lat już wskazuje się, że do okoliczności usprawiedliwiających uchybienie terminowi wskazanemu w art. 555 k.p.k. z powołaniem się na art. 5 k.c. może mieć miejsce tylko w wypadkach wyjątkowych, niemniej wyjątkowość ta może być związana z przyczynami dotyczącymi osoby dochodzącej roszczenia (por. powoływany już wyrok SN z 7.11.2003 r., V CK 399/02). W niniejszej sprawie wnioskujący o ekwiwalent w postaci zadośćuczynienia za doznane krzywdy w sposób przekonywujący wykazał, że wystąpienie w dniu 16 marca 2018 r. wezwania do zawarcia z P. W. zostało wysłane przed upływem roku od dnia zatrzymania. Było również przyczyną opóźnienia w zachowaniu rocznego terminu na wystąpienie z roszczeniem w trybie przepisów Rozdziału 58 Kodeksu postępowania karnego.

Należy również mieć na względzie, że„ w sytuacji gdy w stosunku do osoby zatrzymanej toczy się postępowanie karne, a jego wynik, co oczywiste, ma istotne znaczenie dla oceny zasadności zatrzymania, nie można uznać, że jej uprawnienie do dochodzenia roszczenia wygasło z upływem roku od daty zwolnienia, podczas, gdy w przypadku osoby tymczasowo aresztowanej takie uprawnienie wygasa po upływie roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia dającego podstawę do odszkodowania i zadośćuczynienia. Byłoby to bowiem niczym nieuzasadnione różnicowanie pozycji osób pozbawionych wolności na skutek zatrzymania i tymczasowego aresztowania” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 21 maja 2020 r., II AKa 49/20). W tej przestrzeni nie można pominąć także okoliczności związanych z toczącym się postępowania w sprawie IV K 764/17.

Jest w tej sytuacji oczywiste, że w odniesieniu do wnioskodawcy zaszły nietypowe, a zarazem noszące znamiona wyjątkowości okoliczności usprawiedliwiające opóźnienie w dochodzeniu roszczeń i jednocześnie nakazujące nieuwzględnienie zarzutu przedawnienia, albowiem jego uwzględnienie byłoby sprzeczne z zasadą wyrażoną w art. 5 k.c.

Wniosek

Nie został sformułowany wniosek końcowy ani w petitum apelacji, ani w jej uzasadnieniu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Skoro nie został sformułowany wniosek końcowy – nie jest możliwe odniesienie się do jego treści.

1 apelacja pROKURATORA

Zarzut

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający istotny wpływ na jego treść, polegający na bezpodstawnym uznaniu przez Sąd meriti jakoby zatrzymanie P. W. na oczach sąsiadów i 10-letniego syna, który nie rozumiał całej sytuacji, w okresie od godz. 7:45 do 19:55 w dniu 17 marca 2017 r., co uniemożliwiło mu opiekę nad chorą żoną, skutkowało wystąpieniem silnych emocji, pogorszeniem kontaktów z sąsiadami oraz utratą możliwości zarobkowania, ponieważ pracodawca dowiedziawszy się o zatrzymaniu, cofnął kontrakt, uzasadniają przyznanie P. W. zadośćuczynienia za oczywiście bezzasadne zatrzymanie w kwocie 7.500 zł, która to kwota w należyty sposób, zdaniem Sądu, uwzględnia całokształt okoliczności dotyczących krzywd doznanych przez wnioskodawcę wskutek zatrzymania, podczas gdy kwota ta jawi się jako wygórowana w odniesieniu do okoliczności sprawy i realiów gospodarczo- rynkowych w kraju.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut prokuratora nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd okręgowy oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy prawidłowo dostrzegł okoliczności mające wpływ na rozmiar krzywdy doznanej przez wnioskodawcę – w tym zakresie dość odesłać do tej części uzasadnienia, w której Sąd Apelacyjny odniósł się do argumentacji skarżącego pełnomocnika wnioskodawcy przedstawionej w związku z zarzutem I. tejże apelacji.

Z uwagi na fakt, że nie został wniesiony wniosek o sporządzenie uzasadnienia przez skarżącego prokuratora – zbędne jest szczegółowe odnoszenie się do zarzutu zgłoszonego przez tego skarżącego i całości argumentacji przytoczonej na jego poparcie.

Wniosek

O zmianę wyroku w zakresie wysokości zasądzonego na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienia i zasądzenie na jego rzecz kwoty 1.800 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z powodu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania w dniu 17 marca 2017 r. w godz. 745 – 19:55.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak podstaw do uwzględnienia wniosku o zamianę wyroku – w kierunku postulowanym przez prokuratora – bowiem wyrok jest prawidłowy.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

.

Brak okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Utrzymano w mocy zaskarżony wyrok

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Orzeczenie Sądu I instancji jest prawidłowe.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1 Nie dotyczy

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.1 Nie dotyczy

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy P. W. kwotę 4.428,00 zł tytułem zwrotu poniesionych kosztów ustanowionego w sprawie pełnomocnika.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

kosztami postępowania odwoławczego obciążono Skarb Państwa – mając na względzie treść art. 554

7.  PODPIS

Ewa Leszczyńska – Furtak Dorota Tyrała Ewa Jethon

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

I.

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik wnioskodawcy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 5 października 2021 r.,

sygn. akt V Ko 152/20

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

II.

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik Reprezentanta Skarbu Państwa – Komendanta Stołecznego Policji

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 5 października 2021 r., sygn. akt V Ko 152/20

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski – brak

☐

uchylenie

☐

Zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

III.

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 5 października 2021 r., sygn. akt V Ko 152/20

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmiana