Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodnicząca: Sędzia SA Ewa Stryczyńska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Beata Wachowicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 kwietnia 2023 r. w W.

sprawy T. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

o prawo do rekompensaty

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XIII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 14 grudnia 2021 r. sygn. akt XIII U 1068/21

I.  prostuje sentencję zaskarżonego wyroku w punkcie 1. w ten sposób, że wykreśla słowo „przyznaję” w miejsce które wpisuje „przyznaje” oraz po słowach „z tytułu pracy” wykreśla słowa „w szczególnym charakterze”, w miejsce których wpisuje „w szczególnych warunkach”;

II.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1. w ten tylko sposób, że przyznaje T. K. prawo do rekompensaty od 7 listopada 2020 r.;

III.  w pozostałym zakresie oddala apelację;

IV.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w W. na rzecz T. K. kwotę 1350,00 (jeden tysiąc trzysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym.

Ewa Stryczyńska

Sygn. akt III AUa 307/22

UZASADNIENIE

Decyzją z 10 grudnia 2020 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W., po rozpoznaniu wniosku z 8 października 2020 r., odmówił T. K. prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Organ wskazał, że ubezpieczony nie udokumentował pracy w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat. Jako pracy w warunkach szczególnych ZUS nie uwzględnił okresu od 11 października 1982 r. do 31 sierpnia 1984 r.; od 4 lutego 1985 r. do 15 września 1986 r.; od 1 lutego 1988 r. do 31 grudnia 1995 r. i od 15 stycznia 2003 r. do 9 października 2010 r., ponieważ zakłady pracy wystawiając świadectwa pracy w szczególnych warunkach nie powołały się odpowiednio na rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. lub powołały się błędnie na zarządzenie resortowe.

T. K. zaskarżając decyzję w całości wniósł o przyznanie mu prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W toku sprawy odwołujący się ustanowił pełnomocnika w osobie radcy prawnego. Pełnomocnik ten poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie podtrzymał decyzję i wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z 14 grudnia 2021 r., w sprawie o sygn. akt XIII U 1068/21, Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżaną decyzję w ten sposób, że przyznał T. K. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnym charakterze od października 2020 r., nie stwierdzając odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, a także zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w W. na rzecz T. K. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji stanowiły następujące ustalenia faktyczne:

T. K. (ur. (...)) od 1 lutego 1988 r. do 31 grudnia 1995 r. był zatrudniony w Oddziale (...) w W.. W tym czasie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy autokaru turystycznego powyżej 15 osób. W świadectwie pracy wskazano, że była to praca w szczególnych warunkach. Pracodawca stwierdził, że stanowisko kierowcy autokaru turystycznego znajduje się w wykazie A, Dziale VIII w transporcie i łączności poz. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. (Dz. U. nr 8, poz. 43). Ponadto wskazano, że stanowisko kierowcy autokaru turystycznego o liczbie miejsc powyżej 15 zostało wymienione w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia Przewodniczącego Komitetu do Spraw Młodzieży i Kultury Fizycznej z 1 lipca 1988 r. w sprawie stanowisk prac, wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładzie pracy resortu młodzieży i kultury fizycznej. Autokary, które prowadził odwołujący się, miały 45 miejsc. Początkowo były to krajowe kursy, ale później pojawiały się zagraniczne wyjazdy np. T., W., cała (...).

Odwołujący się od 15 stycznia 2003 r. do 9 października 2010 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Biurze (...) S.A. jako kierowca autobusu powyżej 15 osób. W świadectwie pracy wskazano, że była to praca w szczególnych warunkach, a praca ta została wymieniona w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. (Dz. U. nr 8, poz. 43). Zakład pracy (...) S.A. do przejazdów turystycznych posiadał jedynie autokary.

Odwołujący się na podstawie umowy o pracę zajmował się prowadzeniem autokarów. Były to wyłącznie zagraniczne trasy po całej Europie, tj. W., F., A., H.. Odwołujący się wykonywał tę pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Jeździł z drugim kierowcą, z którym się zmieniał. Autobusy liczyły 49 miejsc, zdarzało się, że liczyły 51 miejsc.

Odwołujący się od 11 października 1982 r. do 15 września 1986 r. był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...). W tym czasie od 11 lutego 1982 r. do 31 sierpnia 1984 r. i od 1 września 1985 r. do 15 września 1986 r. stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę jako kierowca autokaru turystycznego posiadającego 40 miejsc osobowych, zaś od 4 lutego 1985 r. do 31 sierpnia 1985 r. – jako kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony. W świadectwie pracy wskazano, że przez dwa ostatnie wymienione okresy odwołujący się wykonywał pracę w szczególnych warunkach a praca ta została wymieniona w wykazie A, Dziale VIII w transporcie i łączności poz. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. (Dz. U. nr 8, poz. 43). Odwołujący się nie miał żadnej przerwy w zatrudnieniu. Autobus, którym kierował posiadał 42 miejsca. Wówczas prowadził wycieczki po Polsce, w pojedynczej obsadzie.

Odwołujący się 8 października 2020 r. wniósł o przyznanie mu prawa do rekompensaty z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. odmówił odwołującemu się prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Powyższe fakty Sąd Okręgowy ustalił na podstawie zgromadzonych w aktach sprawy dokumentów, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a które nie budziły również jego wątpliwości. Ponadto fakty w sprawie Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodu z zeznań świadków i dowodu z przesłuchania odwołującego się, które ocenił jako wiarygodne. Wskazał, że występujący w sprawie świadkowie pracowali z odwołującym się w spornych okresach, w związku z czym mieli pełną wiedzę na temat wykonywanej przez niego pracy. Ponadto ich zeznania pokrywały się z zebranymi w sprawie dokumentami oraz były spójne z zeznaniami odwołującego się. Sam zaś dowód z przesłuchania odwołującego się był zgodny z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Mając na uwadze wskazane ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał odwołanie za zasadne.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy odwołujący się spełnia warunek dotyczący posiadania na dzień 31 grudnia 2008 r. co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, a w szczególności czy praca świadczona przez niego w (...) Przedsiębiorstwie (...) od 11 października 1982 r. do 15 września 1986 r., (...) Towarzystwie (...) od 1 lutego 1988 r. do 31 grudnia 1995 r. i w Biurze (...) S.A. od 15 stycznia 2003 r. do 9 października 2010 r. na podstawie umowy o pracę, była pracą w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 21 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Celem rekompensaty, jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników urodzonych po 31 grudnia 1948 r., zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty: 1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej, 2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat. Przesłanka negatywna zawarta została w art. 21 ust. 2 ustawy pomostowej, tj. nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, obliczonej wg formuły zdefiniowanego świadczenia.

Sąd Okręgowy podniósł, że rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.). Treść § 1 ww. rozporządzenia, stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Przy czym z § 2 ust. 1 rozporządzenia wynika, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Sąd Okręgowy zauważył, że organ rentowy odmówił przyznania odwołującemu się prawa do rekompensaty uznając, że pracodawcy w świadectwach pracy nie powołali się odpowiednio na rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. lub powołali się błędnie na zarządzenie resortowe. Tymczasem ze świadectw pracy, które zostały wystawione przez zakłady pracy Oddział (...) w W. oraz (...) Przedsiębiorstwo (...), wynika, że odwołujący się stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy autokaru turystycznego powyżej 15 osób i była to praca w szczególnych warunkach. Pracodawcy ci wyraźnie wskazali, że stanowisko kierowcy autokaru turystycznego znajduje się w wykazie A, Dziale VIII w transporcie i łączności poz. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. (Dz. U. nr 8, poz. 43). Natomiast pracodawca Biuro (...) S.A.” w świadectwie pracy wskazał odwołujący się wykonywał pracę w szczególnych warunkach, jako kierowca autobusu powyżej 15 osób, ogólnie wskazując, że praca ta została wymieniona w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. (Dz. U. nr 8, poz. 43). Ponadto Sąd Okręgowy przesłuchał świadków oraz odwołującego się. Te środki dowodowe wykazały ponad wszelką wątpliwość, że odwołujący się faktycznie świadczył pracę w warunkach szczególnych. Praca odwołującego się na stanowisku kierowcy autobusu powyżej 15 miejsc została zakwalifikowana, jako praca w transporcie i łączności wymieniona w wykazie A dział VIII pkt 2 stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zm.).

W tej sytuacji Sąd Okręgowy uznał, że odwołujący się spełnia przesłankę co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych, gdyż w spornym, na dzień 31 grudnia 2008 r. okresie (tj. 11 października 1982 r. do 31 sierpnia 1984 r.; od 4 lutego 1985 r. do 15 września 1986 r.; od 1 lutego 1988 r. do 31 grudnia 1995 r. i od 15 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2008 r.) przepracował 17 lat, 4 miesiące i 20 dni.

Apelację od powyższego wyroku złożył organ rentowy, zaskarżając go w całości i zarzucając Sądowi Okręgowemu naruszenie:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. przez niezachowanie wymogu wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego co do okresów pracy w szczególnych warunkach w Oddziale (...) w W. od 1 lutego 1988 r. do 31 grudnia 1995 r., w (...) Przedsiębiorstwie (...) od 11 października 1982 r. do 31 sierpnia 1984 r. i od 1 września 1985 r. do 15 września 1986 r. oraz od 4 lutego 1985 r. do 31 sierpnia 1985 r. i poprzestanie li tylko na zakwestionowanej przez organ rentowy znajdującej się w aktach rentowych dokumentacji, nie przeprowadzając w tym zakresie postępowania dowodowego za wyjątkiem zeznań ubezpieczonego, co doprowadziło Sąd do niezasadnego zastosowania art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych i wobec niezasadnego uznania spornych okresów za okresy pracy w szczególnych warunkach bezzasadnego przyznania prawa do rekompensaty;

2.  art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z art. 26 ust. 1 oraz 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych przez niezasadne niezastosowanie i przyznanie ubezpieczonemu prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach już od października 2020 r., podczas gdy ubezpieczony ukończył 60 lat 7 listopada 2020 r. i od tej daty ma przyznane prawo do emerytury.

W oparciu o te zarzuty organ wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie odwołania, ewentualnie przez przyznanie prawa do emerytury od 7 listopada 2020 r.. Wniósł również o zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację odwołujący się wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od organu na rzecz odwołującego się kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna w nieznacznej części, prowadząc do zmiany zaskarżonego wyroku tylko w zakresie daty, od której odwołującemu się służy prawo do rekompensaty. W pozostałym natomiast zakresie podlegała oddaleniu jako bezzasadna.

W apelacji zostały sformułowane dwa zarzuty, przy czym w ramach jednego z nich podjęto próbę zwalczenia dokonanych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych. Organ podniósł mianowicie zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. przez niezachowanie wymogu wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego co do poszczególnych okresów pracy w szczególnych warunkach i poprzestanie wyłącznie na zakwestionowanej przez organ rentowy znajdującej się w aktach rentowych dokumentacji, nie przeprowadzając w tym zakresie postępowania dowodowego, za wyjątkiem przesłuchania wnioskodawcy.

Sąd Apelacyjny nie może zgodzić się z tym zarzutem. Art. 233 § 1 k.p.c. stanowiąc, że sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, statuuje dyrektywy oceny materiału dowodowego. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczają w szczególności: obowiązek wyprowadzenia przez sąd z zebranego materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych, ramy proceduralne (ocena dowodów musi respektować warunki określone przez prawo procesowe, w szczególności art. 227-234 k.p.c.), wreszcie poziom świadomości prawnej sędziego oraz dominujące poglądy na sądowe stosowanie prawa. Swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych. uwzględnia wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia. według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i – ważąc ich moc oraz wiarygodność – odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 1999 r., sygn. II UKN 685/98). Jeśli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej, albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 27 września 2002 r., sygn. II CKN 817/00).

W niniejszej sprawie tego rodzaju uchybienia nie miały miejsca, zaś ustalenia Sądu pierwszej instancji znajdują oparcie w materiale dowodowym.

Lektura zarzutu apelacyjnego oraz uzasadnienia apelacji dowodzi, że organ rentowy pozostaje w błędzie w zakresie tego, że Sąd pierwszej instancji oceniając poszczególne okresy pracy odwołującego się jako okresy pracy w szczególnych warunkach bazował tylko na dokumentacji znajdującej się w aktach rentowych oraz na dowodzie w postaci przesłuchania odwołującego się. Sąd pierwszej instancji dopuścił i przeprowadził dowody z zeznań wszystkich świadków, którzy zostali wskazani przez odwołującego się. Świadek B. D. została zawnioskowana na fakty związane z pracą odwołującego się w Oddziale (...) w W., świadkowie A. S. i K. D. – na fakty związane z pracą odwołującego się w (...) Przedsiębiorstwie (...), a świadkowie K. I. i S. K. – na fakty związane z pracą odwołującego się w Biuro (...) S.A. Apelujący organ rentowy powyższego zupełnie nie dostrzegł i wskazał w uzasadnieniu apelacji, że zeznaniami świadków wykazano wyłącznie okres pracy w Biurze (...) S.A. Zarzut w tym zakresie jest tym bardziej zaskakujący, że na obu terminach rozprawy, na których Sąd przesłuchiwał świadków organ rentowy był reprezentowany przez obecnego na tych posiedzeniach pełnomocnika.

Tym samym nie można zgodzić się z apelującym organem, że Sąd Okręgowy nie przesłuchał wnioskowanych przez odwołującego się świadków, zaś niepełne postępowanie dowodowe doprowadziło do naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów wynikającej z art. 233 k.p.c., a dalej także do błędnego i niezasadnego uznania spornych okresów za okresy pracy w szczególnych warunkach. Zarzut ten jest całkowicie chybiony.

W tym miejscu należy zauważyć, że organ nie zakwestionował dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny dowodów w postaci zeznań świadków B. D. (praca w Oddziale (...) w W.), A. S. i K. D. (praca w (...) Przedsiębiorstwie (...)), która sprowadzała się do uznania zeznań tych świadków za wiarygodne oraz zawierające twierdzenia istotne dla rozstrzygnięcia sporu. Należało zatem uznać, że Sąd pierwszej instancji właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, w sposób wszechstronny i wyczerpujący, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego, dokonał trafnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy. Jego ustalenia znajdują pełne odzwierciedlenie w materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie. Sąd Apelacyjny podzielając w całości ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego zrezygnował z ich ponownego szczegółowego przytaczania. Wobec jednoznacznego wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy nie dostrzegł również konieczności uzupełniania postępowania dowodowego.

Przedmiotem sporu między wnioskodawcą a organem rentowym było prawo do rekompensaty przewidzianej w przepisach ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1924 ze zm. – w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonej decyzji organu; dalej: „ustawa o emeryturach pomostowych”).

Jak wynika z definicji ustawowej zawartej w art. 2 ust. 5 ustawy o emeryturach pomostowych, przewidziana w niej rekompensata stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Przy czym, jak stanowi art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, wynoszący co najmniej 15 lat. Równocześnie, stosownie do art. 21 ust. 2 tej ustawy, rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika bez wątpienia, że odwołujący się legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach wynoszącym 17 lat, 4 miesiące i 20 dni. Jednocześnie w jego przypadku nie zachodziły przesłanki negatywne przyznania prawa do rekompensaty. Oznacza to, że przyznanie mu prawa do rekompensaty było rozstrzygnięciem zgodnym z przepisami obowiązującego prawa. Jednak organ w apelacji zarzucił naruszenie art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504 ze zm., zwanej „ustawą emerytalną”) w zw. z art. 26 ust. 1 oraz 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych podnosząc, że Sąd pierwszej instancji w sposób niewłaściwy przyznał odwołującemu się prawo do emerytury od października 2020 r., podczas gdy organ rentowy przyznał mu prawo do emerytury od 7 listopada 2020 r. (od dnia ukończenia 65 lat). W kontekście powyższego należy wskazać, że o nabyciu prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego stanowi art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej, przewidujący powstanie prawa do świadczeń z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Nabycie prawa do świadczeń, w tym do emerytury, należy więc wiązać ze spełnieniem ustawowych warunków nabycia tego prawa, nie utożsamiając równocześnie nabycia prawa z przyznaniem i wypłatą świadczenia, którą to kwestię reguluje art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej, nakazujący wypłacanie świadczenia od dnia powstania prawa, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Zaznaczyć przy tym należy, że (...) odwołujący się ukończył powszechny wiek emerytalny tj. 65 lat (ur. (...)), a nie jak błędnie wskazał skarżący w apelacji – 60 lat.

Wobec powyższego jedynie zarzut dotyczący błędnego wskazania daty początkowej przyznania świadczenia okazał się trafny i skutkował zmianą zaskarżonego wyroku w punkcie 1. przez przyznanie odwołującemu się prawa do rekompensaty od 7 listopada 2020 r., o czym Sąd Apelacyjny, z mocy art. 386 § 1 k.p.c., orzekł jak w punkcie II. sentencji.

W pozostałym zakresie apelacja organu podlegała oddaleniu jako bezzasadna, o czym Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie III. sentencji, stosując w tym zakresie art. 385 k.p.c.

O kosztach zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Apelacja organu została uwzględniona tylko w niewielkiej części, należy bowiem przyjąć, że co do zasady odwołujący się wygrał spór. Tym samym, skoro odwołujący się uległ tak nieznacznie organowi, to pozwany powinien ponieść obowiązek zwrotu odwołującemu się poniesionych przez niego kosztów zastępstwa prawnego. Wysokość kosztów ustalono na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.), przy czym wartość przedmiotu zaskarżenia została wskazana przez organ rentowy w apelacji (k. 60 – 8.451 zł). Wysokość kosztów wyniosła zatem 1.350 zł, gdyż w postępowaniu przed Sądem odwoławczym odwołującego się reprezentował ten sam pełnomocnik, który występował w jego imieniu przed Sądem Okręgowym (1800 zł x 75 %). Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Apelacyjny zawarł w punkcie IV. sentencji wyroku.

W punkcie I. sentencji wyroku Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 350 § 3 k.p.c. w zw. z art. 350 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., sprostował oczywiste niedokładności w sentencji zaskarżonego wyroku w punkcie 1. w ten sposób, że wykreślił słowo „przyznaję” w miejsce którego wpisał „przyznaje” oraz po słowach „z tytułu pracy” wykreślił słowa „w szczególnym charakterze”, w miejsce których wpisał „w szczególnych warunkach”. Nie ulega bowiem wątpliwości, że tak określony przedmiot sporu nie odpowiadał faktycznemu. Wnioskodawca bez wątpienia nie świadczył pracy o szczególnym charakterze.

Zgodnie z art. 15zzs ^{( 1)} ust. 1 pkt 4 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1842), w brzmieniu nadanym ustawą z 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 1090), obowiązującym od 3 lipca 2021 r., w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich, w sprawach rozpoznawanych według przepisów kodeksu postępowania cywilnego w pierwszej i drugiej instancji sąd rozpoznaje sprawy w składzie jednego sędziego. Zasada ta, zgodnie z art. 6 powołanej ustawy z 28 maja 2021 r., znajduje zastosowanie do wszystkich spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem jej wejścia w życie. Taki stan prawny, zważywszy na datę wydania niniejszego orzeczenia, uzasadniał rozpoznanie przedmiotowej sprawy w składzie jednego sędziego, przy czym sprawy, które przed dniem wejścia w życie nowelizacji z 28 maja 2021 r. sąd rozpoznawał w składzie innym niż jednego sędziego, w dalszym ciągu prowadzone są przez tego sędziego, któremu sprawa została przydzielona jako referentowi, do zakończenia sprawy w danej instancji.

Ewa Stryczyńska