Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SA Ewa Kaniok (spr.)

Sędziowie: SA Edyta Jefimko

SO del. Elżbieta Wiatrzyk-Wojciechowska

Protokolant: sekretarz sądowy Magdalena Szmidt

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) W.

przeciwko Gminie R.

z udziałem interwenienta ubocznego po stronie powodowej (...) Zespołu Publicznych Zakładów (...) w W.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 23 lipca 2018 r., sygn. akt IV C 524/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Gminy R. na rzecz (...) W. kwotę 11.250 zł (jedenaście tysięcy dwieście pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

SSA Edyta Jefimko SSA Ewa Kaniok SSO del. Elżbieta Wiatrzyk-Wojciechowska

Sygn. akt V ACa 229/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 10 maja 2017 roku (...) W. wniosło o zobowiązanie Gminy R. do złożenia oświadczenia woli o następującej treści: „Gmina R. oświadcza, że jest właścicielem nieruchomości zabudowanej stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...) o pow. 3917 m ² z obrębu (...), położonej w województwie (...), powiecie (...), w gminie R., w miejscowości R., przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Pruszkowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) i przenosi na (...) W. prawo własności wyżej opisanej nieruchomości w związku z odwołaniem przez (...) W. darowizny nieruchomości dokonanej umową notarialną Rep. A (...) z dnia 19 listopada 2010 r.”; stwierdzenie, że prawomocny wyrok Sądu zastępuje zawarcie umowy przeniesienia własności nieruchomości objętej żądaniem pozwu oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, według norm przepisanych .

Gmina R. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz na wypadek uwzględnienia przez Sąd roszczenia powoda o złożenie oświadczenia woli o zwrotnym przeniesieniu własności nieruchomości w związku z odwołaniem darowizny nieruchomości wniosła o zasądzenie na jej rzecz kwoty 9.426.034,05 zł tytułem zwrotu nakładów na przedmiotową nieruchomość .

W dniu 26 września 2017 roku (...) Zespół Publicznych Zakładów (...) w W. zgłosił interwencję uboczną po stronie powoda, upatrując interesu prawnego w przystąpieniu do sprawy w możliwości utraty prawa do żądania wykonywania działalności leczniczej na spornej nieruchomości w przypadku przegrania przez powoda niniejszego procesu .

Na rozprawie w dniu 23 lipca 2018 roku powód oświadczył, że domaga się zwrotu nieruchomości w naturze.

Wyrokiem z dnia 23 lipca 2018 r. Sąd Okręgowy w Warszawie w punkcie pierwszym zobowiązał pozwanego do złożenia oświadczenia woli następującej treści: „Gmina R. oświadcza, że jest właścicielem nieruchomości zabudowanej stanowiącej działkę ewidencyjną nr. (...)o powierzchni 3 917 m ² z obrębu (...), położonej w województwie (...), powiecie (...), w gminie R. przy ulicy (...) w R., dla której Sąd Rejonowy w Pruszkowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) i przenosi na (...) W. prawo własności wyżej opisanej nieruchomości w związku z odwołaniem przez powoda (...) W. darowizny nieruchomości dokonanej umową notarialną z dnia 19 listopada 2010 r. zawartą przed notariuszem E. M. za numerem repertorium A (...)”; w punkcie drugim oddalił powództwo w pozostałym zakresie; w punkcie trzecim kosztami postępowania obciążył w całości pozwanego pozostawiając rozstrzygnięcie referendarzowi sądowemu.

Z ustaleń faktycznych, jakie legły u podstaw tego rozstrzygnięcia wynika, że decyzją z dnia 25 listopada 2008 roku Wojewoda (...) stwierdził nabycie przez Powiat (...) (obecne (...) W.) z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 roku nieodpłatnie własności nieruchomości zabudowanej położonej przy ul. (...) w R., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka ewidencyjna nr (...) w obrębie ewidencyjnym (...) o powierzchni 3917 m ^{( 2)}. Pismem z dnia 4 marca 2009 roku Wójt Gminy R. wystąpił do Prezydenta (...) z wnioskiem o zbycie (...) w trybie art. 14 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami za symboliczną cenę. Uchwałą nr (...) z dnia 17 czerwca 2010 roku Rada Gminy R. zobowiązała Wójta Gminy R. do przekazania, zgodnie z procedurą prawną w dzierżawę na okres 25 lat przedmiotowego budynku dwukondygnacyjnego na rzecz (...) Zespołu Publicznych Zakładów (...) z siedzibą w W.. Uchwałą nr (...) z dnia 24 czerwca 2010 roku Rada (...) wyraziła zgodę na przekazanie przez (...) W. do zasobu nieruchomości Gminy R. w drodze darowizny (...) na cele publicznej ochrony zdrowia. Natomiast Uchwałą nr(...) z dnia 15 lipca 2010 roku Rada Gminy R. postanowiła przyjąć na rzecz Gminy darowiznę w postaci Nieruchomości. Uchwałą nr (...) z 15 lipca 2010 roku Rada Gminy R. wyraziła zgodę na wydzierżawienie oraz odstąpienie od obowiązku przetargowego trybu zawarcia umowy budynku Ośrodka (...) znajdującego się na (...) na czas oznaczony powyżej 3 lat. Następnie umową z dnia 19 listopada 2010 roku zawartą przed notariuszem E. M. za Rep. A (...) powód darował na rzecz pozwanego Nieruchomość z przeznaczeniem na cel publiczny w rozumieniu art. 6 pkt 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami, tj. na cele publicznej ochrony zdrowia w szczególności udzielania świadczeń zdrowotnych przez zakład opieki zdrowotnej, dla którego (...) W. (lub osoba prawna (...) W.) jest podmiotem tworzącym, zaś pozwany rzeczoną darowiznę przyjął. Strony zastrzegły, iż w wypadku niewykorzystania nieruchomości przez pozwanego na cel publiczny w niej określony oraz w razie użytkowania nieruchomości w sposób oczywiście sprzeczny z celem, darowizna podlega odwołaniu.

Na podstawie umów dzierżawy z dnia 4 października 2010 roku oraz 19 listopada 2013 roku (...) Zespół Publicznych Zakładów (...) korzystał z nieruchomości do dnia 31 grudnia 2015 roku.

Zarządzeniem nr (...) z dnia 14 września 2015 roku Wójt Gminy R. ogłosił nieograniczony pisemny przetarg na wynajem budynków Centrum Medycznego (...) wraz z terenem przyległym oraz wyposażeniem na okres 3 lat z przeznaczeniem na prowadzenie działalności leczniczej w zakresie publicznej ochrony zdrowia na rzecz osób uprawnionych do nieodpłatnej opieki zdrowotnej w oparciu o umowy zwierane z Narodowym Funduszem Zdrowia lub innym płatnikiem tych świadczeń. Umową z dnia 1 grudnia 2015 roku między pozwanym a osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą (...) E. F. pozwany oddał w najem Nieruchomość wraz z przyległym ogrodzonym terenem znajdującym się na działce nr (...) oraz wyposażeniem, urządzeniami i sprzętem medycznym. Zgodnie z umową Nieruchomość miała być wykorzystywana na prowadzenie działalności leczniczej w zakresie publicznej ochrony zdrowia na rzecz osób uprawnionych do nieodpłatnej opieki zdrowotnej w oparciu o umowy zawierane z Narodowym Funduszem Zdrowia. Umowa została zawarta na okres 3 lat. Wezwaniem z dnia 9 grudnia 2015 roku Prezydent (...) wezwał Wójta Gminy R. do dostosowania wykorzystywania (...) położonej w R. przy ul. (...) (wcześniejszy adres: (...)) do celu publicznego w rozumieniu art. 6 pkt 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami, na jaki nieruchomość ta została darowana przez powoda na rzecz pozwanego, tj. na cele publicznej ochrony zdrowia w szczególności udzielania świadczeń zdrowotnych przez zakład opieki zdrowotnej, dla którego (...) W. (lub osoba prawna (...) W.) jest podmiotem tworzącym, w terminie 30 dni od dnia otrzymania tegoż wezwania, pod rygorem odwołania darowizny.

W dniu 13 września 2016 roku Prezydent (...) złożył pozwanemu oświadczenie o odwołaniu darowizny (...) z uwagi na udostępnienie przez pozwanego spornej Nieruchomości podmiotowi niepublicznemu, tym samym pozbawiając podmiot publiczny możliwości realizacji celu publicznej ochrony zdrowia.

Sąd Okręgowy wskazał, że podstawę prawną dochodzonego przez powoda roszczenia stanowią przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.). Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują dopuszczalność odwołania darowizny w dwóch przypadkach: w razie niedostatku darczyńcy (art. 896 i 897 k.c.) oraz w razie niewdzięczności obdarowanego (art. 898 i 899 k.c.). Odwołanie darowizny we wskazanych dwóch przypadkach jest wyłączone tylko wówczas, gdy darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego (art. 902 k.c.). Te unormowania są bezprzedmiotowe przy darowiźnie nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego.

Stosownie do art. 6 pkt 6 u.g.n. celami publicznymi w rozumieniu ustawy są budowa i utrzymywanie pomieszczeń dla urzędów organów władzy, administracji, sądów i prokuratur, państwowych szkół wyższych, szkół publicznych, państwowych lub samorządowych instytucji kultury w rozumieniu przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, a także publicznych: obiektów ochrony zdrowia, przedszkoli, domów opieki społecznej, placówek opiekuńczo-wychowawczych, obiektów sportowych.

Zgodnie natomiast z art. 8 ust. 2 w zw. z ust. 1 pkt 1 – 3b obowiązującej w dniu zawarcia umowy darowizny ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki zdrowotnej, publicznym zakładem opieki zdrowotnej jest zakład opieki zdrowotnej utworzony przez ministra lub centralny organ administracji rządowej, wojewodę, publiczną uczelnię medyczną lub publiczną uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych, Centrum Medyczne (...). Niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej w rozumieniu tejże ustawy jest zakład opieki zdrowotnej utworzony przez kościół lub związek wyznaniowy, pracodawcę, fundację, związek zawodowy, samorząd zawodowy lub stowarzyszenie, inną krajową albo zagraniczną osobę prawną lub osobę fizyczną, spółkę nie mającą osobowości prawnej.

Sąd I instancji doszedł do przekonania, że powód zdołał wykazać zasadność odwołania darowizny poczynionej na rzecz pozwanego. Celem, dla którego darowizna została dokonana było świadczenie publicznej ochrony zdrowia w szczególności udzielania świadczeń zdrowotnych rzez zakład opieki zdrowotnej, dla którego (...) W. (lub osoba prawna (...) W.) jest podmiotem tworzącym. Dokumenty złożone przez strony w toku postępowania, a zwłaszcza uchwały Rady Gminy R. z dnia 17 czerwca 2010 roku oraz Rady (...) z dnia 24 czerwca 2010 roku oraz umowa 19 listopada 2010 roku jasno określały warunki, na jakich doszło do zawarcia umowy darowizny. Intencją stron było darowanie Nieruchomości pod warunkiem realizacji przez pozwanego określonego w umowie celu. Natomiast wynajęcie (...) osobie prywatnej oraz zaniechanie wydania (...) Zespołowi Publicznych Zakładów (...) stoi w sprzeczności z zapisami umowy.

Sąd oddalił powództwo w zakresie stwierdzenia, że prawomocny wyrok Sądu zastępuje zawarcie umowy przeniesienia własności nieruchomości objętej żądaniem pozwu, bowiem prawomocny wyrok wydany w tym zakresie zastępuje jedynie oświadczenie woli drugiej strony, co potwierdza uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1967 r., III CZP 32/66 (OSNCP 1968, nr 12, poz. 199), mająca moc zasady prawnej.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., a szczegółowe wyliczenie tych kosztów pozostawił referendarzowi sądowemu – zgodnie z art. 108 zd. 2 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku uzupełnioną pismem z dnia 19 października 2019 r. (k.833) wniosła pozwana, zaskarżając go w zakresie pkt 1, zarzucając:

1.  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku, w sposób rażąco odbiegający od wytycznych wskazanych w tym przepisie, a w szczególności nie wskazanie argumentów, dla których Sąd nie uwzględnił stanowiska pozwanego, jak również nieprzedstawienie toku rozumowania jaki został przyjęty przez Sąd, ograniczenie się wyłącznie do przytoczenia treści poszczególnych przepisów, bez ich wykładni oraz odniesienia się do argumentów i dowodów złożonych przez pozwanego, co uniemożliwia dokonanie kontroli instancyjnej;

2.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego materiału dowodowego, tj. zupełne pominięcie twierdzeń oraz argumentów pozwanego, podczas gdy pomiędzy stronami są sporne okoliczności dotyczące wykładni pojęcia „cel publicznej ochrony zdrowia”, brak w uzasadnieniu wydanego orzeczenia wyjaśnienia na czym konkretnie polega sprzeczność działań pozwanego z zapisami umowy darowizny oraz zagadnienia czy niepubliczny zakład opieki zdrowotnej może udzielać nieodpłatnie świadczeń zdrowotnych dla osób uprawnionych, realizując jednocześnie cele publicznej ochrony zdrowia, oraz czy w takiej sytuacji cel umowy darowizny zostałby osiągnięty; powyższe kwestie mają niebagatelne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy;

3.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego materiału dowodowego, tj. niewyjaśnienie jaki charakter miała działalność prowadzona przez dzierżawcę na terenie spornej nieruchomości w R. i uznanie dzierżawcy za „osobę prywatną”, a w konsekwencji ustalenie, że takie działanie było niezgodne z umową darowizny;

4.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną oceną materiału dowodowego w postaci wydruków z czasopisma Kurier (...) i uznanie, iż dowód ten miał nieznaczną dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy wartość dowodową;

5.  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez całkowite pominięcie wniosku pozwanego o powołanie biegłego, w sytuacji gdy powód taki wniosek cofnął, natomiast pozwany tego nie uczynił, a w konsekwencji Sąd nie przeprowadził dowodu z opinii biegłego na okoliczności wnioskowane przez pozwanego;

naruszenie przepisów prawa materialnego:

1.  art. 6 pkt 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, w brzmieniu obowiązującym na dzień 19.11.2010 r. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że działaniom pozwanego nie można przypisać cech realizacji celu publicznego w postaci budowy oraz utrzymywania publicznego obiektu ochrony zdrowia i uznaniu (jak należy domniemywać z treści uzasadnienia wyroku, że celem publicznym określonym w tym przepisie jest budowa i utrzymywanie publicznych obiektów ochrony zdrowia, rozumianych jako obiekty wykorzystywane wyłącznie przez publiczne zakłady opieki zdrowotnej w myśl art. 8 ust. 8 w zw. z ust. 1 pkt l-3b obowiązującej w dniu 19.11.2010 r. ustawy z dnia 30 sierpnia 1990 r. o zakładach opieki zdrowotnej, podczas gdy wykładnia tego pojęcia powinna uwzględniać obiekty, w których są udzielane świadczenia zdrowotne przez podmioty lecznicze inne niż publiczne zakłady opieki zdrowotnej w nieodpłatnej formie finansowane ze środków publicznych;

2.  art. 6 pkt 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, w związku z art 132 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych poprzez ich błędną wykładnię, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie, polegające na uznaniu, że działania pozwanego polegające na dzierżawie nieruchomości podmiotowi leczniczemu innemu niż publiczny zakład opieki zdrowotnej w celu prowadzenia działalności leczniczej w zakresie publicznej ochrony zdrowia na rzecz osób uprawnionych do nieodpłatnej opieki zdrowotnej w oparciu o umowy zawierane z Narodowym Funduszem Zdrowia powodują, iż pozwany wykorzystuje nieruchomość w sposób niezgodny z celem, na jaki została dokonana darowizna tej nieruchomości;

3.  art. 13 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że działanie pozwanego podlegało pod hipotezę w/w przepisu, tj. niewykorzystania nieruchomości na cel określony w umowie darowizny i w konsekwencji ustalenie, że powód miał prawo skorzystać z instytucji odwołania darowizny, a pozwany zobowiązany jest do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu własności spornej nieruchomości na rzecz (...) W., podczas gdy pozwany, zgodnie z umową darowizny wybudował i utrzymuje publiczny obiekt zdrowia na tej nieruchomości i nie działał wbrew postanowieniom umowy darowizny;

4.  art. 13 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami poprzez jego błędną wykładnię polegająca na przyjęciu, że przepis ten dopuszcza odwołanie darowizny także wtedy, gdy nieruchomość została wykorzystana na cel określony w umowie darowizny, a następnie przestała ona być wykorzystywana na ten cel, gdy tymczasem prawidłowa wykładnia tego przepisu dokonana w świetle aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego powinna prowadzić do wniosku, iż przepis ten nie może stanowić podstawy odwołania darowizny, jeżeli nieruchomość została wykorzystana na cel określony w umowie darowizny, choćby następnie przestała być wykorzystywana na ten cel;

5.  art. 65 § 2 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na dokonaniu niewłaściwej wykładni oświadczeń woli stron - tj. treści § 4.1. umowy darowizny z dnia 19 listopada 2010 r. zawartej pomiędzy stronami w formie aktu notarialnego Rep. A nr (...) poprzez dokonanie wyłącznie wykładni w oparciu przepis art. 6 pkt 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami oraz art. 8 ust. 2 w zw. z ust. 1 pkt l-3b obowiązującej w dniu zawarcia umowy darowizny ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki zdrowotnej, w oderwaniu od treści uchwały Rady (...) W.) z 23 czerwca 2010 r. oraz z pominięciem reguł interpretacyjnych odnoszących się ustalenia zgodnego zamiaru stron oraz celu umowy, których zastosowanie nakazuje ten przepis, a także z pominięciem kontekstu sytuacyjnego w jakim oświadczenia zostały złożone, świadczących o tym, że zgodnym zamiarem stron było przekazanie przedmiotu darowizny na cel publiczny polegający na zapewnieniu publicznej ochrony zdrowia bez względu na formę organizacyjno - prawną podmiotu udzielającego w budynku stanowiącym własność gminy świadczeń zdrowotnych, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego uznania przez Sąd, że powód dokonał darowizny nieruchomości na rzecz pozwanego pod warunkiem świadczenia w tym miejscu publicznej ochrony zdrowia wyłącznie przez publiczny zakład opieki zdrowotnej, podczas gdy sformułowanie „w szczególności" oznacza istnienie katalogu otwartego i możliwość realizacji celu publicznej ochrony zdrowia również przez inne podmioty, w tym niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, co w konsekwencji doprowadziło do ustalenia, że dzierżawa nieruchomości nastąpiła „osobie prywatnej” oraz zaniechanie wydania nieruchomości (...) Zespołowi Publicznych Zakładów (...) stanowiło uzasadnioną przesłankę do skutecznego odwołania darowizny;

6.  art. 5 k.c. poprzez brak jego zastosowania i uwzględnienie żądania powoda, podczas gdy analiza zgodności bądź sprzeczności żądania powoda z zasadami współżycia społecznego powinna prowadzić do ustalenia, że interes powoda polegający na zwrocie nieruchomości jest nadużyciem prawa podmiotowego i godzi w interes publiczny polegający na umożliwieniu korzystania z nieodpłatnej, publicznej ochrony zdrowia przez (...), co wynika wprost z treści art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy o samorządzie gminnym, a niesłuszna oraz nieuzasadniona realizacja prawa odwołania darowizny prowadzi do pozbawienia mieszkańców Gminy takiego prawa.

W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części, ewentualnie uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie wraz z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach instancji odwoławczej w sytuacji gdyby Sąd uznał, iż istotna sprawy nie została wyjaśniona, zasądzenie kosztów postępowania za I i II instancję.

Powód wniósł o oddalenie apelacji; dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu wskazanego w treści pisma na okoliczności tam opisane, zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji są prawidłowe i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne. Wnioski dowodowe zgłoszone przez powoda w piśmie procesowym z 11.12.2018r. uległy oddaleniu jako nie mające znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. nie zasługuje na uwzględnienie. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku spełnia wymogi w/w przepisu.

Zarzut naruszenia art. 233 par. 1 k.p.c. jest chybiony. Sąd I instancji wszechstronnie rozważył cały materiał dowodowy i wyciągnął z niego trafne wnioski.

W akcie darowizny (...) W. wyraźnie wskazało, że opisaną w nim nieruchomość daruje na rzecz Gminy R. z przeznaczeniem na cel publiczny w rozumieniu art. 6 pkt 6 ustawy z dnia 21sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity Dz. U. nr 102, poz. 651 z 2010r. ze zm.), tj. na cele publicznej ochrony zdrowia w szczególności udzielania świadczeń zdrowotnych przez zakład opieki zdrowotnej, dla którego (...) W. ( lub osoba prawna (...) W.) jest podmiotem tworzącym ( k.21 par. 4.1 aktu notarialnego).

Zgodnie z art. 6 pkt 6 u.g.n. celami publicznymi w rozumieniu ustawy były budowa i utrzymywanie publicznych obiektów ochrony zdrowia. Za obiekty takie można było uważać przede wszystkim publiczne zakłady opieki zdrowotnej, o jakich była mowa w uchylonej 1.07.2011 r. ustawie z 30.08.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 ze zm.). Według art. 2 ust. 1 i art. 8 ust. 2 u.z.o.z. publicznymi zakładami opieki zdrowotnej były: szpital, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, sanatorium, prewentorium, hospicjum stacjonarne, inny niewymieniony z nazwy zakład przeznaczony dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym, stałym pomieszczeniu, przychodnia, a także ośrodek zdrowia, poradnia, ambulatorium, pogotowie ratunkowe, medyczne laboratorium diagnostyczne, pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji, zakład rehabilitacji leczniczej, ambulatorium lub ambulatorium z izbą chorych jednostki wojskowej, Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Biura Ochrony Rządu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz jednostki organizacyjnej Służby Więziennej, stacja sanitarno-epidemiologiczna, wojskowy ośrodek medycyny prewencyjnej, jednostka organizacyjna publicznej służby krwi oraz inny zakład spełniający warunki określone w wyżej wymienionej ustawie – jeżeli wymienione jednostki zostały utworzone przez ministra lub centralny organ administracji rządowej, wojewodę, jednostkę samorządu terytorialnego albo przez Centrum Medyczne (...). Publiczny zakład opieki zdrowotnej mogła również prowadzić jednostka badawczo-rozwojowa.

Publiczne zakłady opieki zdrowotnej mogły być samodzielne lub mogły być jednostkami budżetowymi albo zakładami budżetowymi (por. art. 35b ust. 1 i art. 35d u.z.o.z.), albo mogły funkcjonować w formach właściwych dla jednostek badawczo-rozwojowych. Do tworzenia publicznych zakładów opieki zdrowotnej odnosiły się przepisy art. 36–39 u.z.o.z.

W niektórych przypadkach ustawodawca uznał za cele publiczne tylko takie działania, które są podejmowane przez podmioty publicznoprawne lub działające w imieniu takich podmiotów organy. Dotyczy to publicznych szkół wyższych i innych szczebli, publicznych zakładów opieki zdrowotnej, przedszkoli, domów opieki społecznej, placówek opiekuńczo-wychowawczych i obiektów sportowych.

Cel publiczny nie zależy od uznania jakichkolwiek organów, lecz od przepisów ustawy. Nie każde zatem zamierzenie, którego rezultat dałoby się nawet zakwalifikować jako „dotyczący ogółu, służący ogółowi ludzi, przeznaczony, dostępny dla wszystkich; ogólny, powszechny, społeczny, nieprywatny", może być uznane za cel publiczny w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami, lecz tylko takie, które mieści się w katalogu celów publicznych zawartym w art. 6 u.g.n. lub zostało w innej ustawie uznane za cel publiczny (por. też wyrok NSA z 30.01.2018 r., II OSK 1179/16, LEX nr 2462975).

Analiza przepisów ustawy z 30.08.1991r. o zakładach opieki zdrowotnej prowadzi do niewątpliwego wniosku, że niepubliczny zakład opieki zdrowotnej nie mieści się w pojęciu realizatora celu publicznego wskazanego w art. 6 pkt 6 u.g.n.

Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu do wyroku z dnia 27 czerwca 2000 r., K20/99, OTK 2000, nr 5, poz. 140, LEX nr 41210, wskazał: „Ustawa rozróżnia dwa rodzaje zakładów opieki zdrowotnej: publiczne i niepubliczne. Publiczne zakłady opieki zdrowotnej tworzone są przez: ministra lub centralny organ administracji rządowej, przedsiębiorstwo państwowe (...), wojewodę [...] oraz jednostkę samorządu terytorialnego ( art. 8 ust. 1 pkt 1–3 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej), natomiast niepubliczne – przez inne (określone w art. 8 ust. 1 pkt 4–8 tejże ustawy) podmioty, działające najczęściej w formie spółek cywilnych, spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych. Rozróżnienie to ma istotne znaczenie. Poprzez określenie zakładów opieki zdrowotnej mianem «publiczny» ustawodawca uznał, że ich znaczenie jest doniosłe z punktu widzenia interesu publicznego. Na tyle ważne, aby uznać konieczność ich podporządkowania rządowym lub samorządowym organom państwa, chociaż przez nadanie im osobowości prawnej uzyskały one duży stopień samodzielności oraz niezależną od Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego podmiotowość prawną (w sferze stosunków majątkowych). Okoliczność, iż w odniesieniu do publicznych, samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej organami tworzącymi są organy administracji rządowej lub jednostki samorządu terytorialnego, stwarza gwarancję i zabezpieczenie, że zakłady te będą mogły realizować cele, dla których je utworzono. Wiąże się z tym – w określonych ustawowo sytuacjach – zobowiązanie do ponoszenia konsekwencji majątkowych związanych z ich działalnością. Ani organ administracji rządowej, ani jednostka samorządu terytorialnego nie może uwolnić się od tego rodzaju obowiązków bez stosownego ustawowego przyzwolenia. W ten sposób zabezpiecza się możliwość realizowania celów publicznych związanych z ochroną zdrowia, o których mowa w art. 68 Konstytucji RP".

Zatem można w oparciu o wyżej wskazaną argumentację przyjąć, że tylko publiczne zakłady opieki zdrowotnej mają obowiązek realizowania przekazanych im do wykonania zadań publicznych. Oznacza to, iż powinny w pierwszej kolejności wykonywać te świadczenia zdrowotne, które ze względu na obowiązek zapewnienia równego dostępu do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych uznawane są za zadania publiczne. Do tej kategorii zaliczamy wszelkiego rodzaju świadczenia zdrowotne, które są finansowane ze środków publicznych będących w dyspozycji publicznych płatników, a w szczególności NFZ, MZ i publicznych organów założycielskich. Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą polegającą na działalności leczniczej w zakresie publicznej ochrony zdrowia na rzecz osób uprawnionych do nieodpłatnej opieki zdrowotnej w oparciu o umowy zawierane z Narodowym Funduszem Zdrowia, w świetle art. 6 u.g.n. nie realizuje celu publicznego, lecz własny interes gospodarczy a co za tym idzie, fakt otrzymywania środków z Narodowego Funduszu Zdrowia przez niepubliczny podmiot leczniczy nie przesądza o tym, że oddana temu podmiotowi w dzierżawę nieruchomość jest przeznaczona na realizację celu publicznej ochrony zdrowia. Nie można zakazać podmiotowi niepublicznemu świadczenia na wydzierżawionej nieruchomości odpłatnych usług medycznych, nie ma także gwarancji, że podmiot ten w kolejnych latach trwania umowy zawrze kontrakt z NFZ na udzielanie nieodpłatnej opieki zdrowotnej. Publiczny obiekt ochrony zdrowia na gruncie art. 6 pkt 6 u.g.n. nie może być utożsamiany z każdym obiektem, w którym prowadzona jest działalność lecznicza na rzecz osób uprawnionych do nieodpłatnej opieki zdrowotnej w oparciu o umowy zawierane z Narodowym Funduszem Zdrowia, lecz tylko z obiektem, w którym świadczenia zdrowotne finansowane ze środków publicznych udzielane są przez publiczny zakład opieki zdrowotnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 8 ust. 2 u.z.o.z. bo tylko taki zakład ma obowiązek realizowania publicznej opieki zdrowotnej. Nie sposób przyjąć, że zgodnym zamiarem stron wyrażonym w umowie darowizny z 19.11.2010r. było inne rozumienie celu „publicznej ochrony zdrowia”, a zwłaszcza że strony rozumiały, iż cel publicznej ochrony zdrowia może być realizowany także poprzez wydzierżawienie nieruchomości osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą polegającą na działalności leczniczej w zakresie publicznej ochrony zdrowia na rzecz osób uprawnionych do nieodpłatnej opieki zdrowotnej w oparciu o umowy zawierane z Narodowym Funduszem Zdrowia. Skoro strony w umowie odwołały się do ówcześnie obowiązującej treści art. 6 pkt 6 u.g.n., to wykładnia złożonych przez nie oświadczeń woli nie może abstrahować od brzmienia tego przepisu i stanu prawnego obowiązującego w dacie darowizny, w tym wynikającego z przepisów ustawy z 30.08.1991r. o zakładach opieki zdrowotnej. Okoliczność, iż w treści par. 4.1 umowy użyto sformułowania: „w szczególności udzielania świadczeń zdrowotnych przez zakład opieki zdrowotnej, dla którego (...) W. (lub osoba prawna (...) W.) jest podmiotem tworzącym”, nie oznacza, iż strony dopuściły możliwość udzielania świadczeń zdrowotnych przez podmioty niepubliczne w rozumieniu ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Wręcz przeciwnie to przykładowe wyliczenie każe przyjąć, że strony miały na myśli jedynie zakłady opieki zdrowotnej tworzone przez podmioty publiczne, w innym razie w/w przykładowe wyliczenie pozbawione byłoby sensu. Dla ustalenia zgodnego zamiaru stron, doniosłe znaczenie mają również okoliczności, które legły u podstaw dokonania darowizny wynikające miedzy innymi z pisma Wójta Gminy R. do zastępcy Prezydenta (...) W. z 20.08.2009r. ( k.11), w którym deklarował on, iż intencją Gminy jest aby (...) W. O. prowadziła pełną działalność zarówno z zakresu podstawowej jak i specjalistycznej opieki zdrowotnej i akceptował umowę bezterminową z tym podmiotem. Deklaracje te znalazły potwierdzenie w uchwale Rady Gminy R. z 17.06.2010r., w której zobowiązała Wójta do przekazania obiektu w dzierżawę na 25 lat na rzecz (...) W. O. (k.12). (...) W. w uchwale z 24.06.2010r. wyrażając zgodę na przekazanie nieruchomości do zasobu Gminy R. na cele publicznej ochrony zdrowia ( k.13) odwołała się do art. 6 pkt 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami z 21.08.1997r. mając niewątpliwie na względzie uchwałę Rady Gminy R. i deklaracje Wójta. Zarzut naruszenia przez sąd I instancji art. 65 § 2 k.c. jest w tych okolicznościach zarzutem chybionym.

Niewątpliwie w okresie dokonywania darowizny, interes prawny mieszkańców powiatu rozumiany jako prawo do szerokiego i niczym nieograniczonego dostępu do placówek opieki zdrowotnej zapewniane przez Gminę wymagał aby dostęp ten realizowany był przez publiczny zakład opieki zdrowotnej podporządkowany organom rządowym lub samorządowym bo tylko publiczne zakłady opieki zdrowotnej nie mogły zaprzestać udzielania świadczeń zdrowotnych ani znacząco ograniczyć ich zakresu. Rację ma sąd I instancji, że oddanie nieruchomości w dzierżawę osobie fizycznej – E. F., nastąpiło z pogwałceniem celu, na którego realizację nieruchomość została darowana, oraz że powód miał prawo skorzystać z instytucji odwołania darowizny, a pozwany zobowiązany jest do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu własności spornej nieruchomości na rzecz (...) W.. Zarzut naruszenia art. 13 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami nie zasługuje na uwzględnienie.

Rację ma sąd I instancji, że dowód w postaci wydruków z czasopisma Kurier (...) miał nieznaczną dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy wartość dowodową. Jego treść nie może skutkować zmianą zaskarżonego wyroku. Podobnie dowód z opinii biegłego na okoliczności wnioskowane przez pozwanego nie mógłby do takiej zmiany doprowadzić zatem słusznie został pominięty przez Sąd Okręgowy.

Nietrafne jest stanowisko apelującego, że nieruchomość została już wykorzystana na cel określony w umowie darowizny i pozwany miał prawo w kolejnych latach wydzierżawić ją osobie fizycznej. Wykorzystanie nieruchomości na cel określony w umowie nie jest ograniczone czasowo o ile strony nie postanowiły inaczej. W sprawie niniejszej strony nie zakreśliły żadnych ram czasowych na realizację umówionego celu, zatem dopóki realizacja tego celu jest na w/w nieruchomości możliwa, dopóty nie można mówić, że nieruchomość została już wykorzystana na określony cel i że obowiązek dalszego jej wykorzystywania na ten cel ustał.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 5 k.c. Pozwana nie wykazała, że żądanie powoda jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, oraz że godzi w interes publiczny polegający na umożliwieniu korzystania z nieodpłatnej, publicznej ochrony zdrowia przez (...). Bezsporne jest, że intencją powoda jest odzyskanie nieruchomości w celu umożliwienia interwenientowi ubocznemu – (...) Publicznemu Zespołowi Publicznych Zakładów (...) (dla którego jest organem założycielskim) prowadzenia na tej nieruchomości działalności leczniczej w zakresie publicznej ochrony zdrowia na rzecz osób uprawnionych do nieodpłatnej opieki zdrowotnej w oparciu o umowy zawierane z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Przeciwko uwzględnieniu powództwa nie przemawia także okoliczność, że pozwana poczyniła na nieruchomości znaczne nakłady. Występując o przekazanie tej nieruchomości Gminie, Wójt deklarował poniesienie tych nakładów ale jednocześnie zobowiązał się do wykorzystywania nieruchomości na cel publicznej ochrony zdrowia. Z chwilą zaprzestania realizacji tego celu musiał liczyć się z obowiązkiem zwrotu nieruchomości. Skoro powód jako właściciel domaga się zwrotu nieruchomości mając świadomość konieczności rozliczeń z tytułu owych nakładów, to jego uprawnienie w tym względzie nie powinno ulegać ograniczeniu jako wywodzone z tytułu własności. Rozliczenie nakładów po odwołaniu darowizny odbywa się na podstawie art. 408 k.c., co oznacza, że zobowiązany do zwrotu przedmiotu darowizny może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie znalazły pokrycia w użytku, który z nich osiągnął, a zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość korzyści w chwili jej wydania. Jest to regulacja w istocie taka sama jak przewidziana w art. 226 § 1 (wyrok SN z 22.02.2010 r., IV CSK 436/09, LEX nr 585879). Pozwany nie zaoferował dowodów na w/w okoliczności, nie deklarował także zwrotu wartości nieruchomości w pieniądzu z odliczeniem wartości nakładów, zatem zasądzenie zwrotu wartości nieruchomości w pieniądzu nie było możliwe.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia apelacji i z mocy art. 385 k.p.c. oddalił ją.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu wyrażoną w art. 98 par. 1 i 3 k.p.c., obciążając nimi pozwaną, która przegrała spór.

Edyta Jefimko Ewa Kaniok Elżbieta Wiatrzyk - Wojciechowska