V ACa 370/19 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Warszawie z 2020-06-19
Sygn. akt V ACa 370/19
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 czerwca 2020 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:
Przewodniczący: Sędzia SA Edyta Jefimko (spr.)
Sędziowie: SA Robert Obrębski
SA Marta Szerel
Protokolant: Małgorzata Szmit
po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 2020 r. w Warszawie
na rozprawie
sprawy z powództwa Prowincji(...) z siedzibą w K.
przeciwko Skarbowi Państwa - (...)
o zapłatę
na skutek apelacji powoda
od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20 grudnia 2018 r., sygn. akt II C 337/17
I. oddala apelację;
II. zasądza od Prowincji (...)z siedzibą w K. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę (...) (osiemnaście tysięcy siedemset pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.
Marta Szerel Edyta Jefimko Robert Obrębski
Sygn. akt V ACa 370/19
UZASADNIENIE
Prowincja (...) w K. w pozwie skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – (...) domagała się zasądzenia kwoty 6 000 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia następnego po dniu złożenia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, tj. od dnia 14 grudnia 2013 r. do dnia 1 stycznia 2016 r., a po tej dacie wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych, ewentualnie wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych od daty doręczenia pozwu albo od dnia następnego po wykonaniu operatu szacunkowego ustalającego wysokość odszkodowania, ewentualnie od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania za szkodę wywołaną w majątku powoda wydaniem bezprawnych decyzji administracyjnych. Nadto powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego zwrotu kosztów procesu.
Skarb Państwa – (...)wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda kosztów procesu na rzecz Skarbu Państwa –(...) oraz kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, kwestionując żądanie pozwu zarówno co do zasady, jak i co do wysokości.
Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2018 r. - Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo oraz zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 24 900 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
Powyższy wyrok Sąd Okręgowy wydał na podstawie następujących ustaleń faktycznych i wniosków.
Nieruchomość przy Al. (...) w W. była objęta działaniem dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...). Nieruchomość przeszła na własność Skarbu Państwa, a następnie w dniu 27 maja 1990 r., stała się własnością D. – Gminy W. M.. Na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju (...) W., przeszła na własność (...) W.. Istniejący na nieruchomości budynek w czasie działań wojennych uległ zniszczeniu.
Umową z dnia 12 marca 1947 r., zawartą w formie aktu notarialnego przed notariuszem E. S., zastępcą W. T., J. P., M. T. J. P. oraz T. P. sprzedali na rzecz Prowincji (...) w K. działkę o pow. 8 742 m ( 2 )znajdującą się przy Al. (...) w W. (oznaczoną hipotecznym nr (...)) wraz z domem murowanym, wypalonym i częściowo zburzonym w czasie wojny. W akcie notarialnym sprzedający wskazali, że sprzedają nieruchomość „w całym jej składzie, z wymienionym domem i w ogóle tym wszystkim, co się na miejscu znajduje i nieruchomość stanowi w tym stanie i granicach, jak sami posiadają i posiadać mają prawo, bez żadnych wyłączeń, z prawem do ewentualnego odszkodowania za zniszczenia wojenne”.
Prowincję (...) w K. reprezentował Prowincjał A. P., który oświadczył, że przedmiotową nieruchomości na miejscu obejrzał i zna ją dokładnie oraz że zna prawa sprzedawców i przepisy dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...), że „wszystkim tym zadowala się i sprzedaż przyjmuje”.
Prowincja (...) w K. posiada osobowość prawną.
Decyzją nr (...). (...) z dnia 14 sierpnia 1947 r. Urząd Miejski w W. Sekcja Lokali Odbudowanych przy Prezydencie Miasta, na podstawie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...), na wniosek (...) postanowił, że budynek znajdujący się na nieruchomości przy Al. (...) w W. będzie wyłączony spod przepisów dekretu z dnia 21 grudnia 1945 r. o publicznej gospodarce lokalami i kontroli najmu (Dz.U. R.P. nr 4, poz. 27), o ile zostanie spełniony m.in. warunek gruntownej naprawy wykonanej w terminach ustalonych przez Wydział Inspekcji Budowlanej.
Pozwoleniem z 1948 r. Wydział Inspekcji Budowlanej D. P. wydał A. (...) zezwolenie na wykonanie robót budowlanych polegających na budowie ogrodzenia na przedmiotowej nieruchomości.
Dekretem z dnia 8 kwietnia 1948 r. zezwolono na stałe przechowywanie (...) w kaplicy domowej w kolegium (...)w W. przy Al. (...).
Sąd Grodzki w W. Oddział Ksiąg Wieczystych zaświadczeniem z dnia 29 listopada 1948 r. poświadczył, że w księdze wieczystej nr (...) (dotychczasowa nazwa „nieruchomość W. nr (...)”) tytuł własności nieruchomości przy Al. (...) zapisany jest na imię(...) w Polsce w K., na podstawie wniosku z dnia 12 marca 1947 r. i postanowienia z dnia 24 stycznia 1948 r. W dniu 30 listopada 1948 r. (...) złożyło wniosek o przyznanie własności czasowej do gruntów znajdujących się na terenie (...) W. – nieruchomości położonej przy Al. (...).
Wydział Inspekcji Budowlanej Zarządu Miejskiego (...) W., na skutek wniosku z dnia 28 marca 1949 r. (...), wydał decyzję pozwalającą na użytkowanie odbudowanego budynku frontowego, murowanego, sześciopiętrowego, składającego się z 39 izb użytkowych (internat), znajdującego się na nieruchomości przy Al. (...) w W.. W dniu 9 kwietnia 1949 r. Arcybiskup S. W. zezwolił na urządzenie kaplicy półpublicznej w domu A..
Pismem z dnia 6 listopada 1954 r., skierowanym do Sądu Powiatowego Oddziału Ksiąg Wieczystych, Bank (...) wyraził zgodę na wykreślenie zabezpieczenia w kwocie 4 mln złotych (stara waluta) wobec całkowitej spłaty pożyczki na jednostronny wniosek właścicieli tej nieruchomości - (...) w Polsce w K. lub osoby przez nich upoważnione.
Prezydium Rady Narodowej w (...) W., (...) w zaświadczeniu z dnia 25 stycznia 1960 r. stwierdziło, że wniosek o przyznanie prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości (...) nr hip. (...), położonej przy Al. (...) w W., złożony w ustawowym terminie, nie został dotychczas rozpatrzony. Stwierdzono również, że budynek znajdujący się na gruncie ww. nieruchomości nie został przejęty na własność Państwa.
Decyzją z dnia 17 sierpnia 1970 r. nr(...)o lokalizacji szczegółowej - wydaną na rzecz Zjednoczonych Zespołów (...) - Prezydium Rady Narodowej (...) W. Wydział Architektury, Nadzoru Budowlanego i Geodezji ustaliło lokalizację szczegółową obiektu szkolnego dla 200 uczniów i adaptacji istniejącego budynku na internat dla 70 wychowanków na terenie położonym w (...) W. M. przy ul. (...) o pow. ca 0,53 ha.
Decyzją z dnia 10 października 1970 r. Prezydium Rady Narodowej (...) W.– Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej odmówił ustanowienia użytkowania wieczystego na rzecz(...) do części gruntu nieruchomości (...) przy Al. (...) w W. (nr hip. (...), obecnie kw (...)) o pow. 5300 m ( 2). Jednocześnie Prezydium Rady Narodowej (...) W. stwierdziło, że zgodnie z art. 8 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu wieczystym gruntów na obszarze (...) W. (Dz.U. nr 50, poz. 279), wszystkie budynki znajdujące się na obszarze nieruchomości przeszły na własność Państwa. W uzasadnieniu wskazano, że teren został przeznaczony w oparciu o lokalizację szczegółową nr (...) z dnia 17 sierpnia 1970 r., wydaną dla Zjednoczonych Zespołów (...), pod budowę obiektu szkolnego. Ponieważ korzystanie przez wnioskodawcę z gruntu nie da się pogodzić z przeznaczeniem terenu według planu zagospodarowania przestrzennego, Prezydium Rady Narodowej (...) W. nie może przyznać wnioskodawcy prawa własności czasowej i w konsekwencji na podstawie art. 8 dekretu budynki na przedmiotowym gruncie przechodzą na własność Skarbu Państwa.
Decyzją z dnia 24 grudnia 1970 r. Prezydium Rady Narodowej (...) W. uzupełniło osnowę decyzji z dnia 10 października 1970 r. w ten sposób, że określiło, iż odmowa przyznania prawa wieczystego użytkowania dotyczy części gruntu o pow. 5 033 m ( 2), w granicach oliterowania ABCDEFGA na planie geodezyjnym Nr (...), zatwierdzonym w dniu 1 grudnia 1970 r., zabudowanego budynkiem (...)-kondygnacyjnym i dwoma barakami.
Na skutek odwołania(...) od decyzji z dnia 10 października 1970 r. Minister Gospodarki Komunalnej – decyzją z dnia 30 stycznia 1971 r. - utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.
Decyzją wstępną nr (...) Prezydium Rady Narodowej (...) W. ustanowiło na rzecz Stowarzyszenia (...) Zarząd w W. wieczyste użytkowanie na 40 lat, terenu o pow. 5 033 m ( 2) położonego w W. przy Al. (...) róg(...). Teren został przekazany w użytkowanie wieczyste w celu wybudowania na nim budynku szkolnego i adaptacji na internat istniejącego budynku.
Prezydium Rady Narodowej (...) W. decyzją nr (...) z dnia 26 lutego 1973 r., na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 lipca 1981 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach, postanowiło ustanowić na rzecz (...) sp. z o. o. w W. wieczyste użytkowanie na 40 lat terenu o pow. 5 142 m ( 2), położonego w W. przy ul. (...) róg (...)
Decyzją z dnia 19 marca 1973 r. Prezydium Rady Narodowej (...) W. zmieniło decyzję z dnia 24 grudnia 1970 r. w ten sposób, że orzekło, iż odmowa przyznania prawa wieczystego użytkowania gruntu położonego przy Al. (...) dotyczy części o pow. 5 142 m 2 według planu zagospodarowania geodezyjnego z dnia 12 lipca 1971 r.
Decyzją z dnia 27 czerwca 1973 r. Minister Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, na skutek odwołania (...) od decyzji Wydziału Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Prezydium Rady Narodowej (...) W. z dnia 19 marca 1973 r., utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.
Umową zawartą w dniu 14 lutego 1974 r. w formie notarialnej Skarb Państwa oddał w użytkowanie wieczyste (...) sp. z o.o. w W. nieruchomość położoną w W. przy ul. (...) róg (...)o pow. 51 a 42 m ( 2 )na 40 lat, to jest do dnia 14 lutego 2014 r. W § (...) umowy wskazano, że przedmiotowy teren oddany w użytkowanie wieczyste, przeznaczony jest pod budowę szkoły, a znajdujący się na tym terenie budynek sześciopiętrowy przeznaczony jest do adaptacji na internat.
Dekretem z dnia 1 września 1983 r. (...)ustalił teren parafii na osiedlu (...) przy kaplicy znajdującej się na Al. (...) w W..
W dniu 5 stycznia 1991 r. powód wniósł do Komisji Majątkowej przy Urzędzie Rady Ministrów wniosek o wszczęcie postępowania regulacyjnego, domagając się przywrócenia dla (...)prawa własności nieruchomości o pow. 5 142 m ( 2) położonej w W. przy Al. (...); stwierdzenia nabycia na rzecz (...) prawa własności budynku (...)-piętrowego położonego w W. przy Al. (...) oraz o przyznania (...)odszkodowania za przejętą przez Skarb Państwa część przedmiotowej nieruchomości o pow. 3 600 m ( 2). Komisja postanowiła skierować sprawę do trybu odszkodowawczego w rozumieniu art. 63 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U.2019.1347) dalej powoływanej jako: „u.s.p.k.k.”. Zawiadomieniem z dnia 22 kwietnia 1999 r. Komisja poinformowała, że Zespół Orzekający nie uzgodnił orzeczenia w sprawie z wniosku powoda, pouczając że uczestnicy postępowania regulacyjnego mogą w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia wystąpić o podjęcie zawieszonego postępowania sądowego lub administracyjnego, a jeżeli nie było ono wszczęte wystąpić do sądu o zasądzenie roszczenia. W przypadku braku wystąpienia do sądu w tym okresie roszczenie wygasa.
Decyzją nr (...) z dnia 7 sierpnia 1998 r. Wojewoda (...) na podstawie art. 18 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy z 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 32, poz. 191) stwierdził nabycie nieruchomości przy Al. (...) w W. o pow. 5142 m 2, dz. ew. nr 70 z obrębu (...), przez D. Gminę W. M. z mocy prawa w dniu 27 maja 1990 r.
Umową sprzedaży z dnia 27 kwietnia 2007 r. zawartą w formie notarialnej, Rep. A nr (...) dotychczasowy użytkownik wieczysty dokonał sprzedaży użytkowania wieczystego na rzecz (...) sp. z o. o. w W..
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją nr (...) z dnia 26 października 2010 r. stwierdził nieważność decyzji Wojewody (...) nr (...) z dnia 7 sierpnia 1998 r. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wskazał w uzasadnieniu, że nieruchomość położona przy Al. (...) w W. ze względu na art. 12 pkt 2 ustawy z 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych wyłączona była spod komunalizacji. Zdaniem Ministra, decyzja Wojewody (...) została wydana z rażącym naruszeniem przepisu art. 12 pkt 2 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych, co wypełniało przesłankę art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Część nieruchomości, (tam gdzie znajdowała się kaplica kościelna i pomieszczenia socjalno-mieszkalne), była w posiadaniu(...). Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji podkreślił, że w sprawie nie nastąpiły nieodwracalne skutki prawne. Prawo użytkowania wieczystego zostało ustanowione zarówno przed 27 maja 1990 r., jak i przed wydaniem decyzji komunalizacyjnej, tj. na podstawie aktu notarialnego z dnia 14 lutego 1974 r. W związku z tym Minister wskazał, że brak jest wystąpienia nieodwracalnych skutków prawnych związanych z ustanowieniem użytkowania wieczystego, które nastąpiło wcześniej niż wydanie decyzji komunalizacyjnej, a zatem nie stanowiło konsekwencji wydania tej decyzji.
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją nr (...) z dnia 3 stycznia 2011 r. utrzymał w mocy decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji nr 786 z dnia 16 października 2010 r.
Umową z dnia 15 lutego 2012 r. zawartą w formie notarialnej Skarb Państwa jako właściciel nieruchomości oraz (...) sp. z o.o. w W. jako użytkownik wieczysty działki gruntu i właściciel wzniesionych zabudowań, zmienili umowę użytkowania wieczystego z dnia 14 lutego 1974 r., poprzez wydłużenie okresu użytkowania wieczystego o 99 lat, to jest do dnia 15 lutego 2111 r.
Decyzją nr (...) z dnia 3 września 2012 r. Skarb Państwa - Prezydent (...) W. dokonał przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności.
Wnioskiem złożonym w dniu 13 grudnia 2013 r. do Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie powód zawezwał Prezydenta (...) W. do próby ugodowej w sprawie o odszkodowanie za szkodę wyrządzoną bezczynnością organu. Powód wniósł o „zawezwanie Prezydenta (...) W. reprezentującego (...) W. (jednostka samorządu terytorialnego) do próby ugodowej w sprawie o odszkodowanie w wysokości 6 000 000 zł za bezczynność w przedmiocie postępowań administracyjnych dotyczących nieruchomości położonej w W. przy Al. (...)”. W uzasadnieniu wniosku wskazał, że (...) nie miał możliwości wykonywania prawa własności na nieruchomości i zmuszony był sprzedać roszczenia ze znaczną stratą majątkową. Szkodę w tym zakresie stanowi różnica pomiędzy ceną rynkową a ceną uzyskaną ze sprzedaży roszczeń w wysokości 6 mln zł. Do zawarcia ugody nie doszło.
Powód wnioskiem złożonym w dniu 13 grudnia 2013 r. do Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie zawezwał Skarb Państwa reprezentowany przez Prezydenta (...) W. do próby ugodowej w sprawie o odszkodowanie za szkodę wyrządzoną bezczynnością organu. Powód wniósł o „zawezwanie Prezydenta (...) W. reprezentującego (...) W. (jednostka samorządu terytorialnego) do próby ugodowej w sprawie o odszkodowanie w wysokości 6 000 000 zł za bezczynność w przedmiocie postępowań administracyjnych dotyczących nieruchomości położonej w W. przy Al. (...)”. W uzasadnieniu wniosku wskazał, że (...)nie miał możliwości wykonywania prawa własności na nieruchomości i zmuszony był sprzedać roszczenia ze znaczną stratą majątkową. Szkodę w tym zakresie stanowi różnica pomiędzy ceną rynkową a ceną uzyskaną ze sprzedaży roszczeń w wysokości 6 mln zł.
W dniu 27 marca 2017 r. powód złożył wniosek do Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa o stwierdzenie nieważności następujących decyzji:
- Prezydium Rady Narodowej (...) W. – Wydziału Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej z dnia 10 października 1970 r. odmawiającej dotychczasowym właścicielom prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości (...) położonej przy Al. (...) w W. do nieruchomości tj. o pow. 5 300 m 2;
- Prezydium Rady Narodowej (...) W. – Wydziału Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej z dnia 24 grudnia 1970 r. uzupełniającą decyzję z dnia 10 października 1970 r. poprzez ustalenie, iż odmowa przyznania wieczystego użytkowania dotyczy części gruntu o pow. 5 033 m 2, zabudowanego budynkiem (...)-kondygnacyjnym i dwoma barakami;
- Ministerstwa Gospodarki Komunalnej z dnia 30 stycznia 1971 r. utrzymującą w mocy zaskarżoną decyzję z dnia 10 października 1970 r. i z 24 grudnia 1970 r. Prezydium Rady Narodowej (...) W. – Wydziału Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej;
- Prezydium Rady Narodowej (...) W. – Wydziału Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej z dnia 19 marca 1973 r., zmieniającą decyzję z dnia 24 grudnia 1971 r. Prezydium Rady Narodowej (...) W. – Wydziału Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w ten sposób, że odmowa przyznania prawa wieczystego użytkowania dot. części o pow. 5 142 m 2 według planu geodezyjnego z dnia 12 lipca 1971 r.;
- Ministerstwa Gospodarki Komunalnej Ministerstwa Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 27 czerwca 1976 r. utrzymującą w mocy zaskarżoną decyzję z dnia 19 marca 1973 r. Prezydium Rady Narodowej (...) W. – Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej.
Postępowanie administracyjne na skutek wniosku z dnia 27 marca 2017 r. o stwierdzenia nieważności w/w decyzji administracyjnych pozostaje w toku.
Podstawą poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych były dowody z dokumentów złożone do akt sprawy, które nie były w toku postępowania podważane przez żadną ze stron, a Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich z urzędu.
Sąd oddalił wnioski powoda o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z opinii biegłego geodety, opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego oraz o zobowiązanie Prezydenta (...) W. do złożenia akt inwentaryzacji budynków. Jak również oddalił wnioski pozwanego o dopuszczenie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach wymienionych w punkcie 7 odpowiedzi na pozew, w zakresie, w jakim dokumenty te nie zostały złożone przez strony postępowania. Dowody te nie miały bowiem znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.
Sąd Okręgowy oddalił powództwo w całości, uznając je za bezzasadne.
Powód dochodził odszkodowania w kwocie 6 000 000 zł na podstawie art. 160 k.p.a. oraz art. 417 k.c. Jako źródło doznanej szkody wskazał wydanie wadliwej decyzji komunalizacyjnej z dnia 7 sierpnia 1998 r. Wojewody (...) nr (...), której nieważność została stwierdzona przez Ministra Spraw Wewnętrznych decyzją nr (...) z dnia 26 października 2010 r.
Źródłem szkody, w ocenie powoda, było również rozporządzenie nieruchomością poprzez przekształcenie prawa użytkowania wieczystego we własność na mocy decyzji Prezydenta (...) W. nr (...) z dnia 3 września 2012 r., przez co uniemożliwiono usankcjonowanie praw właścicielskich powoda przyznanych na podstawie art. 60 u.s.p.k.k.
Z ostrożności procesowej powód podniósł, że źródłem szkody była także wadliwa decyzja (...) W. z dnia 10 października 1970 r. oraz utrzymująca ją w mocy decyzja Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 30 stycznia 1971 r. odmawiające powodowi przyznania prawa własności czasowej – użytkowania wieczystego do spornej nieruchomości.
Powód wywodził, że powyższe decyzje spowodowały utratę prawa własności, względnie prawa użytkowania wieczystego do zabudowanej nieruchomości położonej w W. przy Al. (...).
W ocenie Sądu Okręgowego żadna z przywoływanych przez powoda podstaw nie uzasadniała uwzględnienia żądania pozwu.
Przede wszystkim Sąd nie podzielił stanowiska pozwanego jakoby doszło do prekluzji roszczeń powoda z uwagi na regulację ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2008 r., I CSK 214/08, OSNC-ZD 2009/3/80 art. 64 ust. 2 zdanie trzecie u.s.p.k.k. nie wyłącza dochodzenia przez parafię odszkodowania wobec Skarbu Państwa na podstawie przepisów ogólnych, gdy nie zostało uzgodnione orzeczenie Komisji Majątkowej lub zespołu orzekającego tej Komisji w przedmiocie zgłoszonego odszkodowania na podstawie art. 63 ust. 1 pkt 3 u.s.p.k.k., a wydanie decyzji o przejęciu nieruchomości przez Skarb Państwa z rażącym naruszeniem prawa zostało stwierdzone ostateczną decyzją administracyjną.
Podzielając powyższe stanowisko Sąd I instancji stwierdził, iż w ustawie z 1989 r. przewidziano grupę oryginalnych roszczeń służących ochronie prawa własności nieruchomości kościelnych osób prawnych, które mogły być objęte - z woli takiej osoby - postępowaniem regulacyjnym. Nie można jednak przyjmować, że w zakresie roszczeń odszkodowawczych (art. 63 ust. 1 pkt 3 u.s.p.k.k.) regulacja ustawy, mająca urzeczywistniać ochronę kościelnych osób prawnych, stanowi lex specialis w stosunku do ogólnych reguł statuujących obowiązek naprawienia szkody w zakresie objętym tą regulacją. Regulację roszczenia odszkodowawczego w ustawie z 1989 r. należy traktować jako możliwy, dodatkowy tytuł prawny dochodzenia tych roszczeń przez kościelne osoby prawne, które poniosły szkodę w związku z wydaniem wadliwej decyzji administracyjnej w odniesieniu do ich nieruchomości. Dochodzi tu zatem do zbiegu roszczeń odszkodowawczych wynikających z art. 63 ust. 1 pkt 3 u.s.p.k.k. i roszczenia o naprawienie szkody przewidzianego w przepisach ogólnych. Konstrukcja zbiegu roszczeń odszkodowawczych oznacza możliwość wyboru przez uprawnionego odpowiedniego tytułu prawnego zgłoszonego roszczenia, a zbiegające się roszczenia mają z reguły niezależny byt prawny.
Strona powodowa podała, że podstawę prawną jej roszczenia odszkodowawczego stanowią ogólne przepisy o odpowiedzialności deliktowej, a nie przepisy ustawy z 1989 r. Ogólny reżim odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa (art. 160 k.p.a. czy art. 417 k.c.) wyklucza możliwość zastosowania w takiej sytuacji prekluzji "sądowej" przewidzianej w art. 64 ust. 2 u.s.p.k.k.. (przepis obowiązywał do dnia 1 lutego 2011 r.). Tym samym nie można było przyjąć - jak twierdziła strona pozwana - że powództwo powinno zostać oddalone ze względu na obejście przez powoda przepisów o prekluzji wynikającej z w/w przepisu ustawy z 1989 r.
Powód podnosił, że doznał szkody z uwagi na wadliwą decyzję komunalizacyjną Wojewody (...) z 1998 r., której nieważność została stwierdzona decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 2010 r.
W związku z tym, że zdarzenie prawne, które powód wskazywał jako źródło szkody -decyzja komunalizacyjna z dnia 7 sierpnia 1998 r., która wydana została przed dniem 1 września 2004 r., a decyzja nadzorcza stwierdzająca wadliwość ww. decyzji w dniu 26 października 2010 r., a więc po dniu 1 września 2004 r., to zastosowanie w sprawie znalazł art. 160 § 1, 2, 3 i 6 k.p.a. w zw. z art. 5 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692).
Kwestionując zasadność roszczenia odszkodowawczego powoda pozwany podniósł m.in. zarzut braku legitymacji czynnej. Zdaniem pozwanego powodowi taka legitymacja nie przysługuje, gdyż nie wykazał, że stał się właścicielem nieruchomości na podstawie art. 60 ust. 1 pkt 5 u.s.p.k.k., gdyż nie legitymuje się decyzją wojewody wydaną na podstawie art. 60 ust. 5 u.s.p.k.k.
Strona powodowa w żaden sposób do powyższego zarzutu się nie odniosła. W szczególności do dnia zamknięcia rozprawy nie przedłożyła decyzji wojewody stwierdzającej, że jest właścicielem przedmiotowej nieruchomości na podstawie art. 60 ust 1 pkt 5 u.s.p.k.k. bądź też, że zainicjowała takie postępowanie potwierdzające, że na mocy ustawy z 1989 r. stała się właścicielem. Zważywszy na rozdział kompetencji między organy administracji publicznej i sądy powszechne, Sąd nie był uprawniony do ustalania w sprawie o zapłatę odszkodowania, czy nieruchomość przy Al. (...) stała się własnością powoda na podstawie art. 60 ust. 1 pkt 5 u.s.p.k.k. To, jak wynika z art. 60 ust. 5 u.s.p.k.k., należy bowiem do wyłącznej kompetencji organu administracji publicznej.
Ubocznie wskazał także, że powód nie udowodnił by w chwili wejścia w życie ustawy z 1989 r. na całej nieruchomości objętej pozwem znajdowały się obiekty sakarlane czy też budynki towarzyszące. Wręcz przeciwnie z zebranego materiału dowodowego wynikało, że już w umowie o oddaniu w użytkowanie wieczyste z 1974 r. określono, że teren oddany w użytkowanie przeznaczony jest pod budowę szkoły, a znajdujący się na tym terenie budynek sześciopiętrowy przeznaczony jest do adaptacji na internat. Nie można zatem było przyjąć by w dniu wejścia w życie ustawy z 1989 r. (23 maja 1989 r.) cała nieruchomość była wykorzystywana na cele określone w art. 60 ust. 1 pkt 5 u.s.p.k.k. Fakt, że Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w decyzji nadzorczej wskazał, że część tej nieruchomości była wyłączona spod działania ustawy z dnia 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych, nie oznacza, że powód stał się jej właścicielem na podstawie art. 60 ust. 1 pkt 5 u.s.p.k.k. Zgodnie z art. 12 pkt. 2 ustawy z 10 maja 1990 r. nie podlega uwłaszczeniu mienie ogólnonarodowe (państwowe), jeżeli korzystają z niego Kościół Katolicki, inne kościoły oraz związki wyznaniowe. Ustawa ta weszła w życie 27 maja 1990 r., a zatem odnosiła się do stanu korzystania z tej daty, a nie z daty wejścia w życie przywoływanej ustawy z 1989 r.
Strona powodowa udowodniła w toku postępowania, że decyzja komunalizacyjna z dnia 7 sierpnia 1998 r. jest nieważna, co potwierdziła decyzja Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 października 2010 r. Stwierdzenie nieważności decyzji przesądza w zasadzie o bezprawności, natomiast rolą strony jest wykazanie istnienia pozostałych przesłanek uzasadniających odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanego, tj. istnienie szkody, jej wysokości i normalnego związku przyczynowego, między wadliwą decyzją a wskazaną szkodą. Ciężar dowodu w tym zakresie, zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w art. 6 k.c., spoczywa na stronie dochodzącej odszkodowania.
Powód twierdził, że źródłem szkody jest nieważna decyzja komunalizacyjna Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 1998 r., gdyż w jej wyniku doszło do bezprawnego rozporządzenia nieruchomością na rzecz osób trzecich, a w efekcie utraty przez niego prawa własności nieruchomości.
Zdaniem Sądu decyzja komunalizacyjna nie wyrządziła w majątku powoda żadnej szkody. W decyzji z dnia 7 sierpnia 1998 r. Wojewoda (...) stwierdził bowiem nieodpłatne nabycie przez D. Gminę W. M. z mocy prawa w dniu 27 maja 1990 r. własności nieruchomości położonej w W. przy Al. (...), oznaczonej w ewidencji gruntów w obrębie (...) jako działka ewidencyjna nr (...). Decyzja komunalizacyjna miała jedynie charakter decyzji deklaratoryjnej, która potwierdzała przejście prawa własności ze Skarbu Państwa na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Decyzją wyrządzającą szkodę jest natomiast decyzja odbierająca prawo do nieruchomości byłemu jej właścicielowi. Przejście prawa własności na rzecz gminy w wyniku komunalizacji następuje z mocy prawa. Decyzja wojewody w sposób deklaratoryjny to potwierdza. Jeżeli nie przeszło prawo własności na rzecz Skarbu Państwa, na przykład z powodu nieważności decyzji odmawiającej ustanowienia prawa własności czasowej na podstawie art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy (Dz.U. Nr 50, poz. 279, z późn. zm.), wówczas również nie następuje przejście prawa własności na rzecz gminy i wówczas również decyzja komunalizacyjna staje się nieważna. Wymaga to stwierdzenia nieważności w specjalnym trybie, ale sama decyzja komunalizacyjna nie wywołuje szkody u byłego właściciela nieruchomości (...).
Przedmiotowa decyzja komunalizacyjna nie spowodowała – jak twierdził powód – bezprawnego rozporządzenia nieruchomością na rzecz osób trzecich. Z zebranego materiału dowodowego wynikało, że ustanowienie prawa użytkowania wieczystego nastąpiło w 1974 r., a zatem przed wydaniem decyzji komunalizacyjnej. Przedłużenie okresu na jaki oddano nieruchomość w użytkowanie wieczyste nastąpiło w 2012 r., a zatem po wydaniu decyzji nadzorczej. Wówczas właścicielem nieruchomości ponownie był Skarb Państwa skoro stwierdzono, że decyzja komunalizacyjna jest nieważna. Strona powodowa nie wykazała zatem by w wyniku wydania wadliwej decyzji komunalizacyjnej poniosła szkodę, co świadczy o braku związku przyczynowego pomiędzy wadliwą decyzją komunalizacyjną a szkodą wskazywaną przez powoda.
Zasadny był również podnoszony przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia, odnoszący się do roszczenia wywodzonego z wadliwej decyzji komunalizacyjnej (gdyby roszczenie to było uzasadnione). Zgodnie z art. 160 § 6 k.p.a., roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja stwierdzająca nieważność decyzji wydanej z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 k.p.a. albo decyzja, w której organ stwierdził, w myśl art. 158 § 2 k.p.a., że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 k.p.a.
Powód podnosił, że przerwał bieg przedawnienia na podstawie art. 123 § 1 pkt 2 k.c., ponieważ zawezwał pozwanego do próby ugodowej przed upływem terminu przedawnienia. Słusznie jednak, zdaniem Sądu Okręgowego, podnosiła strona pozwana, że załączona do pozwu kopia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, jak i protokół posiedzenia z dnia 29 kwietnia 2014 r. wskazują, że wniosek ten nie został skierowany przeciwko pozwanemu Skarbowi Państwa – Wojewodzie (...), a zatem nie mógł przerwać biegu przedawnienia. Jeśli zaś chodzi o wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, który został przedłożony na rozprawie, to co prawda został on skierowany przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prezydenta (...) W. (a nie przez Wojewodę (...)), ale w żądaniu wniosku wnioskujący wnosił o zawezwanie Prezydenta (...) W. reprezentującego (...) W. (jednostkę samorządu terytorialnego). Oznacza to, że występowała sprzeczność pomiędzy oznaczeniem przeciwnika w części wstępnej wniosku a podmiotu wzywanego do próby ugodowej w żądaniu. Wniosek ten nie stanowił czynności przedsięwziętej bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Jak jednoznacznie wynika z treści zawezwania do próby ugodowej, odnosiło się ono do roszczenia obejmującego „odszkodowanie w wysokości 6 000 000 zł za bezczynność w przedmiocie postępowań administracyjnych dotyczących nieruchomości położonej w W. przy Al. (...)”. Z powyższego wynikało, że inna była podstawa faktyczna żądania odszkodowania we wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. W takim stanie faktycznym do przerwania biegu przedawnienia nie doszło. Roszczenie powoda, gdyby było zasadne, przedawniłoby się z dniem 3 stycznia 2014 r., natomiast pozew został wniesiony w dniu 13 kwietnia 2017 r., a zatem po upływie terminu przedawnienia.
Również roszczenie, dotyczące zapłaty odszkodowania za szkodę wynikającą z niezgodnego z prawem rozporządzenia nieruchomością, polegające na przekształceniu prawa użytkowania wieczystego we własność na mocy decyzji z 2012 r., (co miało pozbawić powoda własności nieruchomości nabytej z mocy prawa na podstawie art. 60 ust 1 pkt 5 u.s.p.k.k.), Sąd Okręgowy uznał za niezasadne.
Decyzja o przekształceniu została wydana w dniu 3 września 2012 r. Powód przywoływał jako podstawę prawną roszczenia art. 417 k.c., zgodnie z którym za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.
Skoro powód utrzymywał, że źródłem szkody było wydanie decyzji o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, to prawidłową podstawą prawną żądania winien być art. 417 1 § 2 k.c., który stanowi, że jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.
Z ustalonego stanu faktycznego wynikało, że pierwotna umowa oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste została zawarta w dniu 14 lutego 1974 r. Na mocy tej umowy Skarb Państwa oddał grunt (...) sp. z o. o. w W. w użytkowanie wieczyste na okres 40 lat. Powód wskazywał, że gdyby nie decyzja Prezydenta (...) W. o przekształceniu, to użytkowanie wieczyste zakończyłoby się w lutym 2014 r. i nie byłoby przeszkody do usankcjonowania praw własności powoda przyznanych mu na podstawie art. 60 ust. 1 pkt 5 u.s.p.k.k. Z zebranych dowodów wynika jednak, że w dniu 15 lutego 2012 r. umową dokonano zmiany umowy z dnia 14 lutego 1974 r. i przedłużono okres użytkowania wieczystego o 99 lat, tj. do 15 lutego 2111 r.
Sąd Okręgowy podkreślił, iż strona powodowa nie legitymuje się stosownym prejudykatem wykazującym, że decyzja o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności jest niezgodna z prawem. Zatem nie można było przyjąć, że powód wykazał istnienie przesłanki z art. 417 1 § 2 k.c., a tym samym podstaw by przyjąć, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności jest „obiektywną przeszkodą do usankcjonowania praw właścicielskich przyznanych powodowi na mocy art. 60 u.s.p.k.k.”.
Ponadto do przekształcenia doszło na podstawie decyzji z dnia 3 września 2012 r., która została ujawniona w księdze wieczystej wpisem z dnia 17 października 2012 r. Powód z uwagi na obowiązującą zasadę jawności ksiąg wieczystych dowiedział się o tym fakcie w tej dacie. To oznacza, że nawet gdyby żądanie pozwu oparte na tej podstawie faktycznej było zasadne to roszczenie uległo przedawnieniu z upływem 3 lat (art. 442 1 § 1 k.c.), tj. 17 października 2015 r.
Z kolei żądanie odwołujące się do wydania decyzji przez Prezydium Rady Narodowej (...) W. z dnia 10 października 1970 r. oraz utrzymującej ją w mocy decyzji Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 30 stycznia 1971 r., odmawiających powodowi przyznania własności czasowej do spornej nieruchomości, także nie mogło zostać uwzględnione. W chwili zamknięcia rozprawy powód nie legitymował się decyzją nadzorczą stwierdzającą, że w/w decyzje zostały wydane z naruszeniem prawa czy też są nieważne.
Sąd Okręgowy wskazał również, iż w uzasadnieniu wniosków o zawezwanie do próby ugodowej powód zawarł stwierdzenie, iż „nie miał możliwości wykonywania prawa własności na nieruchomości i zmuszony był sprzedać roszczenia ze znaczną stratą majątkową”. Umowa ta nie została złożona do akt sprawy, ale powyższe twierdzenia wskazują, że roszczenia związane z przedmiotową nieruchomością zostały zbyte, co oznaczałoby, że (...) w K. utraciła legitymację do ich dochodzenia.
O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.
Apelację od powyższego wyroku złożyła strona powodowa, zaskarżając orzeczenie Sądu Okręgowego w całości na podstawie następujących zarzutów:
I. naruszenia przepisów prawa materialnego:
1. art. 160 k.p.a. w zw. z art. 60 ust. 1 pkt 5 u.s.p.k.k. oraz 232 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, a w konsekwencji błędne przyjęcie, że powód nie posiada czynnej legitymacji w sprawie, bowiem nie przedstawił przed Sądem I instancji decyzji Wojewody (...) stwierdzającej przejście własności spornej nieruchomości na jego rzecz, co w efekcie doprowadziło do oddalenia powództwa, w sytuacji, gdy Sąd Okręgowy miał kompetencje, do przesłankowego ustalenia nabycia prawa własności do zabudowanej nieruchomości przy al. (...) w W. o powierzchni 5.142 m 2 w oparciu o dyspozycję art. 60 ust. 1 pkt 5 u.s.p.k.k. oraz materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, przy czym pozostawanie w obrocie prawnym decyzji o oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste, potwierdzonej stosowną umowa z dnia 14 lutego 1974 r. zawartą jeszcze przed wejściem w życie ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego (23 maja 1989 r.) z uwagi na kwestie systemowe uniemożliwia wydanie przez Wojewodę (...) decyzji stwierdzającej własność (ustanowienie użytkowania wieczystego jest możliwe tylko na nieruchomościach stanowiących własność Skarbu Państwa lub samorządu) i z tych przyczyn Komisja Majątkowa w trakcie swoich prac skierowała sprawę do odszkodowania;
2. art. 60 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 u.s.p.k.k. przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a w efekcie przyjęcie, że cała sporna nieruchomość w dniu wejścia w życie powołanej ustawy (23 maja 1989 r.) musiała być wykorzystywana na cele sakralne wraz z budynkami towarzyszącymi aby przeszła na własność powoda, w sytuacji, kiedy przepis wskazywał tylko, że takie obiekty mają się na nieruchomości znajdować, nie oznacza to tym samym, że musiały zajmować całą nieruchomość, jak błędnie uznał Sąd I instancji, a na spornej nieruchomości od 1948 r. funkcjonowała kaplica (Prymas Polski ustalił teren parafii na W. przy kaplicy przy Al. (...)) oraz internat (6-pietrowy budynek) dla braci zakonnych, co potwierdzają decyzje nadzorcze Wojewody (...) z 2010 r. i 2011 r. oraz materiał dowodowy zgromadzony w sprawie;
3. art. 361 § 1 k.c. w zw. z 363 § 1 k.c. w zw. z. art. 6 k.c. przez błędne przyjęcie, że powód nie wykazał, aby bezprawna decyzja Wojewody (...) wywołała szkodę w jego majątku, bowiem stanowiła do 2011 r. kolejne ogniwo w łańcuchu zdarzeń prawnych, niweczące możliwość uzyskania zwrotu w naturze prawa własności oraz stwierdzenia jego powstania w dniu 23 maja 1989 r. na rzecz powoda, przy czym ostatecznie niewątpliwie szkoda powstała w lutym 2012 r., kiedy pozwany z naruszeniem uprawnień powoda, (wynikających z art. 60 ust. 1 pkt 5 u.s.p.k.k.), zawarł kolejną umowę z osobą trzecią o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste na 99 lat, a ostateczne we wrześniu 2012 r. przekształcił użytkowanie wieczyste w prawo własności;
4. art. 123 § 1 pkt 1 k.c. przez przyjęcie, że zawezwania do prób ugodowych złożone przeciwko pozwanemu oraz (...) W. nie przerwały terminu przedawnienia pomimo, że nie były sporządzone przez profesjonalnego pełnomocnika, a osobiście przez powoda, natomiast z ich uzasadnienia jasno wynikały te same fakty, które następnie zostały powołane już w pozwie, z powstaniem których powód łączy odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanego, co więcej ów wniosek zaadresowano do Prezydenta (...) W. reprezentującego Skarb Państwa, zatem bez znaczenia są sformułowania wskazane w żądaniu oraz uzasadnieniu skoro powód złożył dwa oddzielne zawezwania zarówno przeciwko (...) W. oraz Skarbowi Państwa, powołując te same fakty;
5. art. 417 k.c. w zw. z art. 361 § 1 k.c. i art. 363 § 1 k.c. przez ich błędne zastosowanie, a w efekcie uznanie, że rozporządzenie sporną nieruchomością w 2012 r. przez pozwanego, najpierw przez zawarcie kolejnej umowy użytkowania wieczystego na 99 lat, tj. do 2111 r. a następnie przekształcenie tego prawa w prawo własności, nie pozostają w związku przyczynowo - skutkowym z powstałą szkodą w postaci utraty prawa własności spornej nieruchomości;
6. art. 417 1 § 2 k.c. przez jego zastosowanie i błędne uznanie, że po uzyskaniu decyzji nadzorczej eliminującej decyzję przekształcającą użytkowanie wieczyste w prawo własności, powód mógłby dochodzić odszkodowania, za utratę prawa własności, w sytuacji kiedy nie miał on legitymacji do wszczęcia takiego postępowania, bowiem do nabycia własności dochodzi wskutek przekształcenia prawa użytkowania wieczystego, które było nabyte przez osobę trzecią z zachowaniem rękojmi wpisów w księgach wieczystych, zatem osoba trzecia w relacji do tego stosunku prawnego nie ma podstaw do wszczęcia postępowania nadzorczego w trybie art. 156 § 2 pkt 2 k.p.a.;
7. art. 442 1 k.c. przez jego zastosowanie i w efekcie przyjęcie, że do przedawnienia doszło w dniu 17 października 2015 r., pomimo, iż powód przerwał termin przedawnienia zawezwaniem do próby ugodowej, złożonym przeciwko (...) W. oraz oddzielnie Skarbowi Państwa, a stan faktyczny oraz źródła szkody były wskazane tak jak w pozwie;
8. art. 5 k.c. przez jego niezastosowanie, pomimo że za uwzględnieniem roszczenia przemawiały zasady współżycia społecznego, zasada sprawiedliwości dziejowej, zasada ochrony praw nabytych oraz zasada zaufania do organów administracji publicznej.
II. naruszenia przepisu postępowania w postaci art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i błędne przyjęcie, że nie zachodzą przesłanki do odstąpienia od obciążenia powoda kosztami postępowania.
Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o:
1 zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych;
ewentualnie,
2.uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach instancji odwoławczej.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja nie jest zasadna.
Poczynione przez Sąd Okręgowy w sprawie ustalenia są prawidłowe i dotyczą wszystkich istotnych dla jej rozstrzygnięcia okoliczności faktycznych. Sąd Apelacyjny podziela je w całości i uznaje za własne. Nie znajduje także podstaw do zakwestionowania prawnomaterialnej oceny dochodzonych roszczeń odszkodowawczych, dotyczących naprawienia szkody, której powód miał doznać, wskutek wydania niezgodnych z prawem decyzji administracyjnych.
Jako źródło tych szkód skarżący wskazał trzy decyzje administracyjne:
1. decyzję z dnia 10 października 1970 r. Prezydium Rady Narodowej (...) W. – Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej o odmowie ustanowienia użytkowania wieczystego na rzecz(...) do części gruntu nieruchomości (...) przy Al. (...) w W. (nr hip. (...), obecnie kw (...)) o pow. 5300 m ( 2), utrzymaną w mocy decyzją Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 30 stycznia 1971 r. ;
2. decyzję z dnia 7 sierpnia 1998 r. Wojewody (...) stwierdzającą nabycie nieruchomości przy Al. (...) w W. o pow. 5142 m 2, dz. ew. nr 70 z obrębu (...), przez D. Gminę W. M. z mocy prawa w dniu 27 maja 1990 r.;
3. decyzję z dnia 3 września 2012 r. Prezydenta (...) W. o dokonaniu przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności.
Powód twierdził, iż wydanie powyższych decyzji naruszyło jego prawa majątkowe do części gruntu nieruchomości (...) przy Al. (...) w W., które nabył najpierw na podstawie umowy z dnia 12 marca 1947 r., zawartej w formie aktu notarialnego przed notariuszem E. S., zastępcą W. T., mocą której J. P., M. T. J. P. oraz T. P. sprzedali na rzecz (...) w K. działkę o pow. 8 742 m ( 2 )znajdującą się przy Al. (...) w W. (oznaczonej hipotecznym nr (...)) wraz z domem murowanym, wypalonym i częściowo zburzonym w czasie wojny. W akcie notarialnym sprzedający wskazali, że sprzedają nieruchomość „w całym jej składzie, z wymienionym domem i w ogóle tym wszystkim, co się na miejscu znajduje i nieruchomość stanowi w tym stanie i granicach, jak sami posiadają i posiadać mają prawo, bez żadnych wyłączeń, z prawem do ewentualnego odszkodowania za zniszczenia wojenne”.
Następnie powołał się również na nabycie ex lege prawa własności do tej nieruchomości na podstawie art. 60 ust. 1 pkt 5 u.s.p.k.k.
Oceniając chronologicznie zmiany stanu prawnego nieruchomości w kontekście wskazanych przez skarżącego, jako źródła doznanej szkody, zdarzeń prawnych, w pierwszej kolejności należy odnieść się do decyzji z dnia 10 października 1970 r. Prezydium Rady Narodowej (...) W. – Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej o odmowie ustanowienia użytkowania wieczystego na rzecz (...) do części gruntu nieruchomości (...) przy Al. (...) w W. (nr hip. (...), obecnie kw (...)) o pow. 5300 m ( 2).
Powód twierdzi, iż w wyniku wydania tej decyzji utracił prawo własności (budynku) oraz możliwość uzyskania praw do gruntu, na którym posadowiony jest budynek (prawo własności czasowej, prawo użytkowania wieczystego). Tego typu strata co do zasady stanowi szkodę wywołaną wydaniem niezgodnej z prawem decyzji administracyjnej o odmowie ustanowienia prawa własności czasowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2018 r., I CSK 335/16, Lex nr 2508608).
Podstawę prawną powództwa w części obejmującej roszczenie odszkodowawcze, dochodzone z tytułu naprawienia szkody za wydanie niezgodnej z prawem decyzji o odmowie przyznania prawa własności czasowej/ użytkowania wieczystego, jak słusznie uznał Sąd Okręgowy, jest art. 160 k.p.a., znajdujący zastosowanie w rozpoznawanej sprawie zgodnie z treścią art. 5 ustawy z 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692). Do roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej ostateczną decyzją administracyjną wydaną przed dniem 1 września 2004 r., której nieważność lub wydanie z naruszeniem art. 156 § 1 k.p.a. stwierdzono po tym dniu, ma bowiem zastosowanie art. 160 § 1, 2, 3 i 6 k.p.a.
Zdarzeniem, z którym ustawodawca wiąże odpowiedzialność z art. 160 § 1 k.p.a., jest wydanie wadliwej decyzji. Natomiast stwierdzenie, że decyzja jest nieważna lub została wydana z naruszeniem prawa, przesądza o bezprawności, jako zasadzie odpowiedzialności Skarbu Państwa za poniesioną na jej skutek szkodę. Orzeczenie nadzorcze (decyzja) wydane w tym przedmiocie wiąże sąd w zakresie istnienia wskazanej przesłanki odpowiedzialności określonej w art. 160 § 1 k.p.a. A contrario - brak stwierdzenia wydania decyzji z naruszeniem prawa wyklucza możliwość istnienia bezprawności po stronie Skarbu Państwa (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 30 stycznia 2020 r., V ACa 575/19, Lex nr 2946470). Jeżeli na skutek wydania niezgodnej z prawem decyzji powstała szkoda, równocześnie powstaje zobowiązanie do jej naprawienia, a wydanie decyzji nadzorczej jest jedynie przesłanką dochodzenia odszkodowania (w istocie warunkuje wymagalność zobowiązania do naprawienia szkody) (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2018 r., I CSK 164/17, Lex nr 2483331 oraz wyroki Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 lipca 2019 r., V ACa 454/18, LEX nr 2706353 i z dnia 19 grudnia 2019 r., V ACa 441/19, Lex nr 2764370) W przypadku decyzji nadzorczej wynika to wprost z treści art. 160 § 1 k.p.a. (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006 r., III CZP 99/06, OSNC 2007/6/79 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2008 r., I CSK 464/07, Lex nr 484712.).
Ponieważ do chwili zamknięcia rozprawy przez Sąd Apelacyjny (art. 316 § 1 k.p.c.) skarżący nie przedstawił decyzji nadzorczej wydanej w stosunku do wskazywanej przez niego jako źródło szkody decyzji z dnia 10 października 1970 r. Prezydium Rady Narodowej (...) W. – Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej o odmowie ustanowienia użytkowania wieczystego na rzecz (...) do części spornej nieruchomości, co warunkuje wymagalność roszczenia odszkodowawczego, dlatego roszczenie to, już tylko z tej przyczyny podlegało oddaleniu, co zasadnie uczynił Sąd Okręgowy.
Trafne jest także stanowisko Sądu Okręgowego w kwestii braku podstaw do uznania, że decyzja komunalizacyjna z dnia 7 sierpnia 1998 r. Wojewody (...) mogła stanowić źródło szkody doznanej przez powoda. Decyzja ta została wydana w czasie, gdy w obrocie prawnym pozostawała, (zresztą nadal pozostaje), ostateczna decyzja administracyjna o odmowie ustanowienia na rzecz powoda prawa własności czasowej/użytkowania wieczystego. Właśnie ta decyzja pozbawiła skarżącego praw z art. 7 ust. 1 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze (...), które nabył na podstawie umowy z dnia 12 marca 1947 r., co oznacza, że wydanie późniejszych decyzji, nawet jeśli stanowiłyby one delikty administracyjne, nie ma znaczenia dla powstania szkody. Decyzja komunalizacyjna nie może stanowić samodzielnego zdarzenia wyrządzającego szkodę, można jej bowiem przypisać tylko wtórne konsekwencje prawne (np. niemożność naprawienia szkody poprzez restytucję naturalną) (por. wyroki Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 czerwca 2018 r., V ACa 435/17, Lex nr 2514643 oraz z dnia 21 czerwca 2018 r., I ACa 1209/16, Lex nr 2545180). Uzyskanie decyzji administracyjnej (nadzorczej), stwierdzającej wadliwość decyzji o odmowie ustanowienia użytkowania wieczystego, umożliwiałoby powodowi dochodzenie odszkodowania na podstawie art. 160 k.p.a., które powinno obejmować wszystkie następstwa decyzji, stanowiących delikty administracyjne, w tym rozporządzenie składnikiem majątku przejętego przez Skarb Państwa poprzez dokonanie jego komunalizacji.
Nie można jednak pominąć, że prawa do spornej nieruchomości powód wywodzi nie tylko na podstawie ich nabycia translatywnego, (w drodze czynności prawnej, tj. umowy z dnia 12 marca 1947 r.), ale także ich nabycia ex lege - na podstawie art. 60 ust. 1 pkt 5 u.s.p.k.k., czyli w drodze uwłaszczenia kościelnej osoby prawnej.
W orzecznictwie sądowym dotyczącym przepisu art. 60 ust. 1 u.s.p.k.k. za dominujące należy uznać stanowisko, że uwłaszczenie kościelnej osoby prawnej dotyczy nieruchomości Skarbu Państwa. Przeniesienie prawa własności na art. 60 ust. 1 u.s.p.k.k. może być podstawą pozytywnego dla strony rozstrzygnięcia tylko w odniesieniu do nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa. Obowiązuje bowiem generalna zasada, że nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada (por. wyroki WSA w Warszawie z dnia 1 sierpnia 2006 r., sygn. akt I SA/Wa 664/06, Lex nr 276579,z dnia 9 grudnia 2009 r., sygn. akt I SA/Wa 1301/09, Lex nr 582704, z dnia 21 października 2016 r., I SA/Wa 683/16, Lex nr 2394815 oraz z dnia 19 stycznia 2015 r., I SA/Wa 2116/14, Lex nr 1748477).
Zatem w sytuacji, gdyby niezgodna z prawem decyzja komunalizacyjna, pozbawiła powoda możliwości nabycia prawa własności spornej nieruchomości w drodze uwłaszczenia (art. 60 ust. 1 pk 5 u.s.p.k.k.), to mogłaby co do zasady stanowić źródło szkody doznanej przez powoda.
Należy jednak zauważyć, iż sporna nieruchomość mogłaby stać się własnością skarżącego po przywróceniu własności Skarbowi Państwa, do tego doprowadzić mogło postępowanie nadzorcze w odniesieniu do decyzji komunalizacyjnej. Dopiero wyeliminowanie z obrotu prawnego decyzji komunalizacyjnej mogło prowadzić do oceny przez Wojewodę (...) przesłanek z art. 60 ust. 1 u.s.p.k.k., w tym do ustalenia, czy kościelna osoba prawna władała w dniu wejścia w życie ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego nieruchomością, która stanowiłaby przedmiot postępowania regulacyjnego (art. 60 ust. 1 u.s.p.k.k.).(por. uzasadnienie wyroku WSA w Warszawie z dnia 9 grudnia 2009 r., I SA/Wa 1301/09, Lex nr 582704).
Apelujący argumentował natomiast, iż wydanie decyzji przez Wojewodę (...), stwierdzającej nabycie własności nieruchomości w drodze uwłaszczenia na jego rzecz, nie było możliwe, ponieważ nieruchomość już wcześniej została oddana w użytkowanie wieczyste innej osobie prawnej, a prawo użytkowania wieczystego nie mogłoby istnieć na gruncie stanowiącym własność kościelnej osoby prawnej.
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w uzasadnieniu decyzji nr (...) z dnia 26 października 2010 r., stwierdzając nieważność decyzji Wojewody (...) nr (...) z dnia 7 sierpnia 1998 r., wskazał że w sprawie nie nastąpiły nieodwracalne skutki prawne. Prawo użytkowania wieczystego dotyczące spornej nieruchomości zostało ustanowione zarówno przed 27 maja 1990 r., jak i przed wydaniem decyzji komunalizacyjnej tj. na podstawie aktu notarialnego z dnia 14 lutego 1974 r. W związku z tym nie wystąpiły nieodwracalne skutki prawne związane z ustanowieniem użytkowania wieczystego, które nastąpiło wcześniej niż wydanie decyzji komunalizacyjnej, a zatem nie stanowiło konsekwencji wydania tej decyzji.
W kontekście powyższego stanowiska organu administracyjnego nie ma podstaw, aby twierdzić, iż decyzja komunalizacyjna była źródłem szkody powoda, polegającej na pozbawieniu go możliwości nabycia nieruchomości w drodze uwłaszczenia na podstawie art. 60 ust. 1 pkt 5 u.s.p.k.k. To nie decyzja komunalizacyjna oddziaływała w sposób bezpośredni na jego prawa i obowiązki, bowiem, jak sam skarżący w apelacji twierdzi, uzyskanie deklaratoryjnej decyzji wojewody o uwłaszczeniu, uniemożliwiał fakt, że grunt (po stwierdzeniu nieważności decyzji komunalizacyjnej), chociaż stanowił własność Skarbu Państwa, to pozostawał w użytkowaniu wieczystym innej osoby prawnej, a użytkowanie wieczyste nie mogło istnieć na gruncie stanowiącym własność kościelnej osoby prawnej.
Jednak przede wszystkim powód nie wykazał, aby w ogóle wszczął postępowanie administracyjne o wydanie przez Wojewodę (...) na podstawie art. 60 ust. 1 pkt 5 i ust. 5 u.s.p.k.k. decyzji stwierdzającej przejście z mocy prawa, z dniem 23 maja 1989 r., na jego własność spornej nieruchomości.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 9 grudnia 2009 r., I SA/Wa 1301/09, Lex nr 582704, wskazał, że nabycie własności w drodze uwłaszczenia następuje wprawdzie z mocy prawa, z dniem wejścia w życie ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli spełnione zostały warunki z art. 60 ust. 1 i 3 u.s.p.k.k., ale zgodnie z art. 60 ust. 5 u.s.p.k.k. stwierdza je wojewoda w drodze decyzji administracyjnej. Decyzja wojewody ma niewątpliwie charakter deklaratoryjny, stanowi ona podstawę do ujawnienia prawa własności w księdze wieczystej. Należy zatem przyjąć, że brak decyzji w przedmiocie regulacji uniemożliwia dokonanie czynności rozporządzającej, np. sprzedaży danej nieruchomości. Takie stanowisko w odniesieniu do decyzji komunalizacyjnej z mocy prawa (ustawa z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych) zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 29 lipca 1993 r. sygn. III CZP 64/93, OSNCP 1993/12/209. Pogląd ten mutatis mutandis należy odnieść do decyzji wydawanych na podstawie art. 60 ust. 5 u.s.p.k.k,, podobnie jak do przepisów o uwłaszczeniu państwowych i komunalnych osób prawnych na podstawie art. 200 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Stanowisko to Sąd Apelacyjny, w składzie rozpoznającym apelację, w pełni podziela.
Jak słusznie uznał Sąd Okręgowy, zgodnie z art. 60 ust. 5 u.s.p.k.k., to wojewoda jest uprawniony do stwierdzenia, nabycia przez kościelną osobę prawną w drodze uwłaszczenia, jak również – zdaniem Sądu Apelacyjnego - wydania decyzji odmownej, w której stwierdzi przyczyny, z powodu których uwłaszczenie nie nastąpiło. Stroną postępowania toczącego się na podstawie art. 60 ust. 1 pkt 5 u.s.p.k.k. prócz kościelnej osoby prawnej władającej gruntem może być również podmiot, który legitymuje się określonym prawem rzeczowym do gruntu (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 grudnia 2009 r. , I SA/Wa 1411/09, Lex nr 582711).
Odpowiedniego ustalenia w tym zakresie nie może dokonać samodzielnie sąd powszechny w razie nieistnienia decyzji wojewody nawet wówczas, gdy kwestia ta ma charakter prejudycjalny dla rozstrzygnięcia sprawy o odszkodowanie, czyli ujmując inaczej, jest kwestią wstępną, a nie zasadniczym przedmiotem postępowania sądowego. Z przepisu art. 2 § 3 k.p.c. wynika wszak, że nie są rozpoznawane w postępowaniu sądowym sprawy cywilne, jeżeli przepisy szczególne przekazują je do właściwości innych organów. Stwierdzenia o niedopuszczalności drogi sądowej nie podważa okoliczność, że brak kompetencji sądu dotyczy kwestii prawnej, będącej jedynie kwestią prejudycjalną. Należy bowiem przyjąć, że skoro sąd powszechny nie jest kompetentny - ze względu na niedopuszczalność drogi sądowej - do rozstrzygania określonego zagadnienia, jeżeli stanowi ono zasadniczy przedmiot rozpoznawanej sprawy cywilnej, to nie jest również kompetentny do jego rozstrzygania, jeżeli stanowi ono tylko zagadnienie wstępne, rzutujące na wynik sprawy w odniesieniu do zasadniczego jej przedmiotu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 r., I CSK 155/14, Lex nr 1666009).
Sąd Apelacyjny podziela również stanowisko Sądu Okręgowego, iż w przypadku gdy jako źródło szkody skarżący wskazał decyzję administracyjną z dnia 3 września 2012 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, to podstawę prawną roszczenia odszkodowawczego stanowić powinien art. 417 ( 1) § 2 k.c., a nie art. 417 § 1 k.c. Ponieważ skarżący nie dysponuje prejudykaterm, czyli stwierdzeniem we właściwej procedurze niezgodności z prawem wskazanej powyżej decyzji administracyjnej, to nie może skutecznie domagać się naprawienia szkody spowodowanej tą decyzją, ponieważ nie wykazał podstawowej przesłanki (niezgodności decyzji z prawem) dochodzonego na podstawie art. 417 ( 1) § 2 k.c. roszczenia odszkodowawczego. Stroną postępowania, o stwierdzenie nieważności decyzji lub stwierdzenie wydania jej z rażącym naruszeniem prawa, jest nie tylko strona postępowania „zwykłego” zakończonego wydaniem kwestionowanej decyzji (w niniejszej sprawie decyzji o przekształceniu użytkowania wieczystego w prawo własności), lecz również każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczyć mogą skutki stwierdzenia nieważności (wydania z rażącym naruszeniem prawa) decyzji (por. wyrok NSA z dnia 12 stycznia 1994 r., sygn. akt II SA 2164/92, ONSA 1995/1/32 i wyrok WSA w Krakowie z dnia 28 czerwca 2013 r., II SA/Kr 358/13, Lex nr 1327980).
Dodatkowo należy jedynie zauważyć, że skoro uzyskanie decyzji wojewody o uwłaszczeniu, nie było zdaniem powoda możliwe z uwagi na prawo użytkowania wieczystego spornego gruntu, to wydanie decyzji o przekształceniu tego prawa w prawo własności nie oddziaływało bezpośrednio na sytuację prawną skarżącego, (niemożność nabycia własności na podstawie art. 60 ust. 1 pkt 5 u.s.p.k.k.), gdyż prawo użytkowania wieczystego nie tylko istniało w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, ale umową z dnia 15 lutego 2012 r., (zawartą przed wydaniem decyzji przekształceniowej), przedłużono okres użytkowania wieczystego o 99 lat, tj. do 15 lutego 2111 r.
Stwierdzony przez Sąd Apelacyjny brak roszczeń odszkodowawczych, czyni bezprzedmiotowym ustosunkowanie się do zarzutów dotyczących ich przedawnienia, bowiem tylko roszczenie istniejące może ulec przedawnieniu.
Natomiast podstawą uwzględnienia roszczeń odszkodowawczych powoda nie mógł być art. 5 k.c., który określa granice, w jakich osoba uprawniona może czynić użytek z przysługującego jej prawa podmiotowego i znajduje zastosowanie, gdy ocena konkretnego stanu faktycznego, przy uwzględnieniu określonej normy prawnej prowadzi do wniosku, że korzystanie przez uprawnionego z jego prawa jest sprzeczne ze wskazanymi w nim zasadami. Norma ta służy wyłącznie ochronie osoby zobowiązanej i nie może być samodzielną podstawą nabycia praw podmiotowych, te bowiem wywodzą się ze stanowiących je norm prawa materialnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2019 r., II CSK 374/18, Lex nr 2746916).
Sąd Apelacyjny nie znalazł także podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia prawa procesowego w postaci art. 102 k.p.c. W ocenie skarżącego Sąd Okręgowy naruszył powyższy przepis, ponieważ nie zakwalifikował jego przypadku jako „szczególnie uzasadniony”. Zmiana przez Sąd II instancji rozstrzygnięcia Sądu I instancji o zastosowaniu bądź braku zastosowania zasady słuszności (art. 102 k.p.c.), jako podstawy rozstrzygnięcia o zwrocie kosztów postępowania stronie przeciwnej, może nastąpić wyjątkowo, gdy jest ono rażąco niesprawiedliwe, a reguły słusznościowe zostały w sposób oczywisty naruszone (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2013 r., I CZ 183/12, Lex nr 1388472 i z dnia 26 stycznia 2012 r., III CZ 10/12, OSNC 2012/7-8/98). Sytuacja taka nie zachodzi jednak w rozpoznawanej sprawie. Domagając się zastosowania w sprawie art. 102 k.p.c., skarżący ograniczył się wyłącznie do wskazania, iż wytoczył powództwo, działając w przekonaniu o jego zasadności, a o wyjątkowych okolicznościach rozpoznawanej sprawy miała świadczyć jej wielowątkowość, zawiłość i precedensowych charakter.
Powód nie wyjaśnił w uzasadnieniu apelacji, na czym jego zdaniem polega precedensowy charakter sprawy o zapłatę odszkodowania za szkodę spowodowaną wydaniem niezgodnych z prawem decyzji administracyjnych. Pomimo, że był reprezentowany w sprawie przez profesjonalnego pełnomocnika, to wytoczył powództwo, chociaż w dwóch przypadkach nie posiadał prejudykatów stwierdzających niezgodność z prawem decyzji wskazanych jako źródło szkody. Nie wykazał także faktu wszczęcia postępowania o wydanie przez wojewodę decyzji na podstawie art. 60 ust. 5 u.s.p.k.k. W tych okolicznościach twierdzenie o subiektywnym przekonaniu o zasadności dochodzonego roszczenia nie powinno podlegać ochronie z uwagi na względy słuszności. Natomiast samo dochodzenie roszczenia odszkodowawczego od Skarbu Państwa nie stanowi wystarczającej podstawy do uznania, że w sprawie zachodzi „szczególnie uzasadniony” wypadek.
Uznając apelację za bezzasadną Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł o jej oddaleniu.
O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto stosownie do wyniku sporu. Na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny zasądził od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej RP (art. 12 ust. 11 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej) koszty zastępstwa procesowego w wysokości 18 750 zł, ustalone w oparciu o § 10 ust. 1 pkt 2 i § 2 pkt 9 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.
Nie było także podstaw do zastosowania w II instancji art. 102 k.p.c. Powód, który zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego, oddalający w całości jego powództwo, winien mieć na uwadze, że również orzeczenie Sądu Apelacyjnego może być dla niego niekorzystne, co będzie wiązało się z koniecznością pokrycia kosztów postępowania apelacyjnego poniesionych przez drugą stronę. Zatem nie może powoływać się na swoje subiektywne przekonanie o zasadności roszczenia, gdy znane było mu już negatywne rozstrzygnięcie jego żądań przez Sąd I-ej instancji (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 23 maja 2013 r., I CZ 161/12; z dnia 18 stycznia 2013 r., IV CZ 149/12; z dnia 26 września 2012 r., II CZ 103/12, Lex nr 1232762).
Marta Szerel Edyta Jefimko Robert Obrębski
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Warszawie
Osoba, która wytworzyła informację: Edyta Jefimko, Robert Obrębski , Marta Szerel
Data wytworzenia informacji: