Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Marta Szerel

Sędziowie: SA Bogdan Świerczakowski

SO (del.) Małgorzata Dubinowicz-Motyk

Protokolant: sekretarz sądowy Izabela Katryńska

po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa R. F. (1)

przeciwko J. K. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

z dnia 30 sierpnia 2016 r., sygn. akt II C 612/14

oddala apelację.

Małgorzata Dubinowicz-Motyk Marta Szerel Bogdan Świerczakowski

Sygn. akt V ACa 480/17

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym 12 marca 2014 roku R. F. (1), jako poręczyciel wekslowy, wniósł o zasądzenie od J. K. (1), jako wystawcy weksla, kwoty 380 499,39zł wraz z odsetkami od dnia 11 lutego 2014 roku do dnia zapłaty w wysokości 126,02zł dziennie oraz kwoty 60 689,62zł, stanowiących należności objęte postępowaniem egzekucyjnym prowadzonym na podstawie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 30 sierpnia 2013 roku sygn. II Nc 185/13, w którym R. F. (1) i J. K. (1) nakazano solidarnie zapłacić na rzecz (...) Bank (...) S.A. w W. kwotę 355 843,57zł wraz odsetkami od kwoty 249 986,11zł oraz kosztami postępowania.

Pismem procesowym z dnia 23 października 2014 roku pełnomocnik powoda zmodyfikował roszczenie, żądając zasądzenia od pozwanego kwoty 281 182,34zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP, liczonymi od kwoty 249 986,11zł od dnia 28 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty oraz kwoty 67 889,62zł, cofając pozew w pozostałym zakresie.

W piśmie procesowym z dnia 2 czerwca 2016 roku R. F. (1) zmodyfikował roszczenie, wskazując iż wnosi o zasądzenie od pozwanego kwoty 69 601,62zł w miejsce kwoty 67 889,62zł.

Na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2016 roku pełnomocnik powoda podtrzymywał żądanie, a następnie złożył oświadczenie o modyfikacji roszczenia, domagając się w miejsce żądania zasądzenia świadczenia pieniężnego ustalenia na podstawie art. 189 kpc w zw. z art. 32 ust. 2 prawa wekslowego, iż pozwany J. K. (1) jako wystawca weksla zwróci powodowi jako poręczycielowi wekslowemu kwoty zapłacone przez powoda lub wyegzekwowane od niego przez (...) Bank (...) S.A. w W. lub jego następcy prawnego na podstawie wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 19 września 2014 roku sygn. akt II C 110/14 zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 października 2015 roku sygn. I ACa 92/15 przeciwko R. F. (2) wraz odsetkami, kosztami procesu oraz kosztami postępowania egzekucyjnego. Przewodniczący, stwierdziwszy iż pełnomocnik powoda złożył nowy pozew, zarządził wyłączyć roszczenie zawarte w piśmie z dnia 29 sierpnia 2016 roku do odrębnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Wyrokiem z dnia 30 sierpnia 2016 roku Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie umorzył postępowanie co do roszczenia o zapłatę kwoty 92 117,05zł (punkt 1 sentencji) i w pozostałym zakresie powództwo oddalił (punkt 2 sentencji).

Na podstawie zebranych dowodów, Sąd Okręgowy ustalił, że 30 sierpnia 2013 roku wydano nakaz zapłaty w sprawie II Nc 185/13, w którym Sąd nakazał J. K. (1) jako wystawcy weksla oraz R. F. (1) jako poręczycielowi, aby zapłacili solidarnie na rzecz (...) spółki akcyjnej w W. kwotę 355 843,57zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP liczonymi od kwoty 249 986,11zł od dnia 28 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty, jak również kwotę 3143,23zł tytułem kosztów postępowania. Nakaz zapłaty w stosunku do J. K. (1) uprawomocnił się, natomiast R. F. (1) wniósł zarzuty od nakazu zapłaty i wyrokiem Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 19 września 2014 roku sygn. II C 110/14 w/w nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym przeciwko R. F. (1) został utrzymany w mocy w części zasądzającej od niego kwotę 281 182,34zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od kwoty 249 986,11zł od dnia 28 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty oraz zasądzającej koszty procesu w wysokości 3143,23zł, uchylając nakaz w stosunku do R. F. (1) w pozostałej części i umarzając w tym zakresie postępowanie. Sąd I instancji ustalił także, że do chwili zamknięcia rozprawy (...) Bank (...) S.A. w W. nie wyegzekwował od R. F. (1) należności stwierdzonej w/w wyrokiem.

Sąd Okręgowy uznał, iż roszczenie powoda podlegało oddaleniu jako przedwczesne. Wskazał, iż odpowiedzialność R. F. (1) wynikała z udzielonego poręczenia wekslowego, tak więc zobowiązanie powoda było zobowiązaniem samodzielnym, a jego odpowiedzialność za dług solidarna z J. K. (2). Sąd Okręgowy przytoczył unormowanie art. 32 ust. 3 prawa wekslowego, iż poręczyciel wekslowy, który zapłacił weksel, nabywa prawa wynikające z wekslu przeciw osobie, za którą poręczył i przeciw tym, którzy wobec tej osoby odpowiadają z weksla, a także wskazał że roszczenie regresowe unormowane jest w art. 376§1 k.c. Sąd Okręgowy uznał, że skoro R. F. (1) nie spełnił dobrowolnie ani nie wyegzekwowano od niego należności wynikających z weksla, nie jest uprawniony do zgłaszania roszczenia regresowego przeciwko wystawcy weksla, gdyż powstaje ono z chwilą spełnienia przez dłużnika świadczenia w zakresie przenoszącym tę część, która ciąży na nim zgodnie z treścią stosunku wewnętrznego między współdłużnikami.

R. F. (1) wniósł apelację od w/w wyroku, zaskarżając wyrok w całości i domagając się uchylenia zaskarżonego wyroku i zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych. Powód zarzucał zaskarżonemu wyrokowi naruszenie art. 193§1 kpc poprzez nierozpoznanie pisma procesowego z dnia 29 sierpnia 2016 roku o zmianie powództwa i w rezultacie nierozpoznanie istoty sprawy oraz naruszenie art. 321§1 kpc poprzez orzeczenie o innym żądaniu niż zgłaszane przez powoda.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i z tej przyczyny podlegała oddaleniu.

Ustalenia faktyczne poczynione w tej sprawie przez Sąd pierwszej instancji są prawidłowe, a co więcej - należało je uznać za bezsporne między stronami.

Na gruncie formułowanych przez powoda zarzutów, w pierwszej kolejności należy podkreślić, że pełnomocnik powoda po stwierdzeniu przez przewodniczącą, iż w piśmie z dnia 29 sierpnia 2016 roku powód złożył nowy pozew i zarządzeniu w związku z tym wyłączenia roszczenia zawartego w ww. piśmie do odrębnego rozpoznania i rozstrzygnięcia, nie złożył zastrzeżenia w trybie art. 162 kpc.

Jak wynika zaś z art. 162 kpc niepodniesienie przez stronę zarzutu naruszenia przepisów postępowania w sposób określony w tym przepisie, oznacza bezpowrotną utratę tego zarzutu w dalszym toku postępowania, a więc także i w postępowaniu apelacyjnym, chyba, że chodzi o przepisy prawa procesowego, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo że strona nie zgłosiła zastrzeżeń bez swej winy (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 roku III CZP 55/05).

Powód, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, nie składając zastrzeżenia do protokołu rozprawy co do naruszenia art. 193§1 kpc poprzez wyłączenie do odrębnego rozpoznania i rozstrzygnięcia roszczenia zawartego w piśmie z dnia 29 sierpnia 2016 roku, utracił możliwość powoływania się na to uchybienie w dalszym toku postępowania, w tym w zarzutach apelacji, które nie mogą konwalidować braku skuteczności samego zastrzeżenia w trybie art. 162 kpc.

Niezależnie do powyższego należy podkreślić, że zawartemu w piśmie z dnia 29 sierpnia 2016 roku oświadczeniu o zmianie powództwa nie towarzyszyło jednoczesne oświadczenie o cofnięciu dotychczas popieranego żądania o zapłatę. Nie ulega zaś wątpliwości, że oświadczenie powoda o zmianie powództwa może być uważane za równoznaczne z cofnięciem pozwu pierwotnego, przede wszystkim wówczas, gdy powód oświadcza, że występuje z nowym roszczeniem zamiast roszczenia pierwotnego, a sąd nie jest właściwy dla tego nowego roszczenia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 1971 roku II CZ 46/71). Jednakże nawet owo dorozumiane cofnięcie powództwa powinno być oceniane nie tylko w świetle art. 193 kpc, lecz dodatkowo także z punktu widzenia przesłanek określonych w art. 203 kpc (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2015 roku IV CSK 188/14). W związku z tym, jeżeli zmiana powództwa dokonana została już po rozpoczęciu rozprawy, to wymaga ona zgody strony pozwanej, o ile nie jest połączona ze zrzeczeniem się roszczenia, a nadto podlega kontroli sądu pod kątem ewentualnej sprzeczności z prawem lub zasadami współżycia społecznego. W rozpoznawanej sprawie zmiana powództwa polegająca na zgłoszeniu nowego roszczenia (o ustalenie) zamiast roszczenia dotychczasowego (o zapłatę) dokonana została już po pierwszej rozprawie i nie towarzyszyło jej oświadczenie o zrzeczeniu się dotychczasowego roszczenia, a pozwany do chwili zamknięcia rozprawy nie wyraził zgody na cofnięcie pierwotnego powództwa. Oznacza to, że w chwili wyrokowania cofnięcie powództwa o zapłatę nie zostało dokonane skutecznie i musiało ono stać się przedmiotem rozstrzygnięcia. Innymi słowy, w chwili zamknięcia rozprawy nadal istniał przedmiot, co do którego Sąd I instancji mógł orzekać, a co za tym idzie niezasadny jest podniesiony przez apelującego zarzut naruszenia art. 321§1 kpc.

Jednocześnie Sąd Apelacyjny w pełni podziela ocenę prawną żądania powoda dokonaną przez Sąd I instancji. Z przepisu art. 32 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe wynika, że powód jako poręczyciel wekslowy przyjął odpowiedzialność za dług osoby podpisanej na wekslu. Odpowiedzialność poręczyciela wekslowego tylko formalnie opiera się zaś na zobowiązaniu dłużnika głównego i pod tym względem różni się zasadniczo od odpowiedzialności ponoszonej na podstawie przepisów prawa cywilnego. Poza wyjątkiem formalnej nieważności weksla nie jest ona uzależniona od tego, czy z materialnego punktu widzenia istniało ważne zobowiązanie wekslowe dłużnika głównego. Zobowiązanie powoda jako poręczyciela wekslowego ma zatem charakter samodzielny (samoistny), co przejawia się tym, że odpowiada on według treści weksla. Jednocześnie powód jako poręczyciel wekslowy, odpowiada solidarnie z wystawcą weksla (art. 47 Prawa wekslowego) i dopiero w przypadku zapłacenia sumy wekslowej, przysługuje mu z mocy prawa pełne roszczenie regresowe w stosunku do wystawcy weksla (art. 32 zd. 3 Prawa wekslowego). Innymi słowy nabywa on prawa wynikające z weksla dopiero wtedy, gdy za weksel zapłaci. Tymczasem w niniejszej sprawie było niesporne, że do chwili wyrokowania powód nie zapłacił (dobrowolnie lub w wyniku prowadzonej egzekucji) żadnych należności zasądzonych od niego w sprawie toczącej się pierwotnie pod sygn. akt II Nc 185/13, w której wobec powoda i pozwanego wydany został prawomocny nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym na podstawie weksla, a następnie prowadzonej pod sygnaturą II C 110/14 na skutek wniesienia przez powoda zarzutów.

W konsekwencji, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.