Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lutego 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA – Ewa Klimowicz-Przygódzka

Sędzia SA – Małgorzata Manowska (spr.)

Sędzia SO del. – Tomasz Pałdyna

Protokolant: sekr. sąd. Katarzyna Kędzierska

po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 2014 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Agencji (...) w W.

przeciwko Stowarzyszeniu (...) w W." z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 18 marca 2013 r., sygn. akt III C 497/10

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Agencji (...) w W. na rzecz Stowarzyszenia (...) w W." z siedzibą w W. kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

VI ACa 728/13

UZASADNIENIE

Agencja (...) (dalej (...)) wnosiła o zasądzenie od Stowarzyszenia (...) w W. (dalej Stowarzyszenie) kwoty 364 362 zł. wraz z ustawowymi odsetkami tytułem opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości za 2007 r.

Pozwane Stowarzyszenie wnosiło o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 18 marca 2013 r. Sąd Okręgowy w Warszawie powództwo oddalił.

Sąd Okręgowy ustalił, że Stowarzyszenie jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości stanowiącej działkę gruntu (...) położonej przy zbiegu ulic (...), pozostającej w zasobach (...).

Pozwany nabył użytkowanie wieczyste powyższej nieruchomości umową z dnia 9 grudnia 2003 r. zawartą z (...) S.A., R. K., (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o.

Wniosek o wpis Stowarzyszenia jako użytkownika wieczystego wpłynął w dniu 11 grudnia 2003 r. i został uwzględniony w dniu 24 lutego 2004 r.

Na podstawie operatu szacunkowego z dnia 28 listopada 2003 r. ustalono wartość całej nieruchomości, z której pochodzi działka nr (...) na kwotę 479 539 257 zł. Agencja pismem z dnia 19 grudnia 2003 r. kierowanym do (...) S.A., R. K., (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. wypowiedziała dotychczasową opłatę za użytkowanie wieczyste.

(...) S.A., R. K., (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. złożyli do SKO wniosek o ustalenie bezzasadności aktualizacji opłaty. W chwili obecnej postępowanie to toczy się przed Sądem Okręgowym w sprawie III C 158/05 i obejmuje także działkę (...), chociaż Stowarzyszenie nie jest stroną tamtego postępowania.

Pismem z dnia 21 marca 2005 r. skierowanym do Stowarzyszenia Agencja poinformowała o aktualizacji opłaty rocznej, jej wysokości i zawiadomieniu o powyższym poprzedników prawnych pozwanego. W piśmie z dnia 23 stycznia 2006 r. Agencja poinformowała Stowarzyszenie o możliwości zapoznania się z operatem szacunkowym oraz o możliwości odwołania się do SKO.

W dniu 27 lutego 2006 r. Stowarzyszenie złożyło do SKO wniosek w trybie art. 78 ustęp 2 u.g.n., licząc 30 dniowy termin od dnia 27 stycznia 2006 r. (data doręczenia pisma z dnia 23 stycznia 2006 r.). Postanowieniem z dnia 16 marca 2007 r. umorzył postępowanie wskazując, że pismo z dnia 21 marca 2005 r. uzupełnione pismem z dnia 23 stycznia 2006 r. nie stanowiło podstawy wypowiedzenia opłaty za użytkowanie wieczyste w trybie art. 78 i następnych u.g.n.

W dniu 1 lutego 2008 r. Stowarzyszenie złożyło Agencji oświadczenie o potrąceniu uiszczonych na rzecz powódki kwot, wskazując, że powinny one zostać zaliczone na opłatę roczną m. in. za 2007 r.

Powołując się orzecznictwo Sądu Najwyższego, Sąd Okręgowy uznał, że na podstawie art. 29 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, użytkownikiem wieczystym nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...) był w dniu 19 grudnia 2003 r. pozwany. Wzmianka o wniosku z dnia 11 grudnia 2003 r. wyłączyła przy tym rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych i gdyby Agencja dokonała aktów elementarnej staranności i sprawdziła przed doręczeniem wypowiedzenia księgę wieczystą prowadzoną dla spornej nieruchomości, to wiedziałaby o sprzedaży użytkowania wieczystego i mogłaby dokonać prawidłowego wypowiedzenia opłaty rocznej. W związku z tym Sąd I instancji uznał, że wypowiedzenie opłaty rocznej dokonane pismem z dnia 19 grudnia 2003 r. nie odniosło skutku wobec pozwanego Stowarzyszenia.

Powołując się na treść art. 17b ustęp 2a ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa Sąd Okręgowy wskazał, że o ustaleniu nowej albo zmianie dotychczasowej wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, o której mowa w ustępie 1, Prezes Agencji zawiadamia na piśmie użytkownika wieczystego. Do obu rodzajów zawiadomień stosuje się odpowiednio przepisy o gospodarce nieruchomościami dotyczące postępowania w razie wypowiedzenia opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej. Sąd Okręgowy wskazał przy tym, że – wbrew twierdzeniom powoda – nie zmienił on wysokości stawki opłaty rocznej jedynie ex lege, gdyż jednocześnie, na podstawie operatu szacunkowego zaktualizował opłatę roczna. Zdaniem Sądu Okręgowego pismo z dnia 21 marca 2005 r. nie spełnia wymogów wypowiedzenia o jakim mowa w art. 78 u.g.n., gdyż jest pismem informacyjnym i wzywającym do zapłaty z powołaniem się na dokonane w grudniu 2003 r. wypowiedzenie wysokości opłaty rocznej poprzedniemu użytkownikowi wieczystemu.

Z tych względów Sąd I instancji uznał, że nie doszło do zmiany opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego działki nr (...) i powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł powód.

W apelacji zarzucił:

1.  naruszenie art. 233 par. 1 k.p.c. przez uznanie, że po nieskutecznej próbie doręczenia zawiadomienia o ustaleniu nowej opłaty pismem z dnia 19 grudnia 2003 r. skierowanym do (...) S.A., R. K., (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. Agencja nie dokonała w późniejszym terminie w 2006 r. skutecznego doręczenia zawiadomienia o wysokości nowej opłaty właściwemu do odbioru zawiadomienia użytkownikowi wieczystemu;

2.  naruszenie art. 233 par. 1 k.p.c. przez błędną ocenę treści pisma Agencji z dnia 21 marca 2005 r. wraz z pismem z dnia 23 stycznia 2006 r., stanowiącego zawiadomienie o ustaleniu opłaty rocznej, polegającą na stwierdzeniu, że nie stanowi ono zawiadomienia o wysokości opłaty rocznej, konsekwencją czego było przyjęcie, że powód nie udowodnił zasadności żądania;

3.  naruszenie art. 328 par. 2 k.p.c. przez brak w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku podstawy prawnej wraz z przytoczeniem określonych przepisów prawa uzasadniających oddalenie powództwa w całości z pominięciem zasądzenia opłaty w dotychczasowej niekwestionowanej przez pozwanego wysokości to jest w kwocie 110.982 zł.

4.  naruszenie art. 78 ustęp 1 u.g.n. w związku z art. 17b ustęp 2a u.g.n.r. skutkujące uznaniem, że Agencja nie zawiadomiła pismem z dnia 21 marca 2005 r. pozwanego o ustaleniu nowej wysokości opłaty rocznej, wskutek czego błędnie uznano, że opłata za 2007 r. w ogóle nie została skutecznie ustalona;

5.  naruszenie art. 238 k.c. i art. 17b ustęp 1 u.g.n. przez uznanie, że użytkownik wieczysty nie jest w ogóle zobowiązany do wniesienia opłaty za 2007 r. nawet w dotychczasowej wysokości.

W konkluzji skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie ma uzasadnionych podstaw prawnych.

W pierwszym rzędzie wskazać należy, że Sąd Okręgowy prawidłowo przyjął, iż pozwane Stowarzyszenie stało się wieczystym użytkownikiem spornej nieruchomości już z dniem złożenia wniosku o wpis tego prawa do księgi wieczystej, to jest z dniem 11 grudnia 2003 r. z uwagi na treść art. 29 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Zatem wypowiedzenie wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego dokonane w dniu 19 grudnia 2003 r. wobec (...) S.A., R. K., (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. nie było skuteczne. Prawidłowości tego ustalenia i oceny prawnej dokonanych przez Sąd I instancji, które Sąd Apelacyjny uznaje za własne – nie kwestionuje w apelacji sama powódka, formułując zarzuty co do prawidłowości późniejszego wypowiedzenia wysokości tej opłaty. Wprawdzie w piśmie z dnia 7 stycznia 2014 r. strona powodowa powraca do argumentacji dotyczącej skutków wypowiedzenia dokonanego w dniu 19 grudnia 2003 r., jednak podtrzymuje jednocześnie zarzuty zawarte w apelacji, a te – nie zawierają zarzutu błędnego przyjęcia przez Sąd Okręgowy nieskuteczności wypowiedzenia z dnia 19 grudnia 2003 r. Ponadto wskazać należy, że dołączony do tego pisma (w kserokopii) wyrok Sądu Okręgowego z dnia 13 maja 2013 r. nie jest wiążący dla Sądu Apelacyjnego w zakresie przedstawionym przez powódkę. Sąd Okręgowy oddalił bowiem powództwo Stowarzyszenia o ustalenie bezskuteczności wypowiedzenia wobec Stowarzyszenia dokonanego pismem z dnia 19 grudnia 2003 r. z powodu braku interesu prawnego, wskazując, że spór co do skuteczności tego wypowiedzenia powinien być rozstrzygnięty w sprawie niniejszej, w ramach obrony pozwanego. Jest to konstatacja prawidłowa powodująca jednak, że wszelkie rozważania Sądu Okręgowego w sprawie XXIV C 1163/12, dotyczące skuteczności wypowiedzenia opłaty rocznej w dniu 19 grudnia 2003 r. należy uznać za dokonane ubocznie, zbędnie i niewiążąco.

Zarzuty naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 233 par. 1 k.p.c. oraz art. 78 ustęp 1 u.g.n. w związku z art. 17b ustęp 2a u.g.n.r. należy uznać za bezzasadne. Jak prawidłowo wskazał Sąd I instancji, z art. 17b ustęp 2a ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, o ustaleniu nowej albo zmianie dotychczasowej wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, o której mowa w ustępie 1, Prezes Agencji zawiadamia na piśmie użytkownika wieczystego. Do obu rodzajów zawiadomień stosuje się odpowiednio przepisy o gospodarce nieruchomościami dotyczące postępowania w razie wypowiedzenia opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej. Jak słusznie wskazał również Sąd Okręgowy powołany przepis nie czyni dystynkcji pomiędzy zmianą opłaty na skutek zmiany wartości nieruchomości i zmiany stawki ex lege. Jest to wniosek tym bardziej zasadny, że przez wprowadzenie do ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa art. 17b zmieniono w ogóle zasady ustalania i pobierania opłat z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości rolnych Skarbu Państwa (uprzednio odpowiednie zastosowanie miały przepisy o trwałym zarządzie). Wymagało to określenia samej stawki, według której określane będą opłaty rocznej, a przy tym Agencja w piśmie z dnia 19 grudnia 2003 r. dokonała aktualizacji opłaty w odniesieniu do wartości nieruchomości. W tym stanie rzeczy nie budziła wątpliwości konieczność zachowania przez powoda trybu określonego w art. 78 i następnych u.g.n. Oznacza to, że Prezes Agencji, stosownie do tego trybu powinien zawiadomienie pisemne o zmianie opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste skierować do aktualnego użytkownika wieczystego do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego zmianę opłaty i pouczyć odbiorcę oświadczenia o sposobie zakwestionowania wypowiedzenia. Do wypowiedzenia należy przy tym dołączyć informację o wartości nieruchomości, o której mowa w art. 77 ustęp 3 u.g.n. oraz o miejscu, w którym można zapoznać się z operatem szacunkowym.

Nie jest zasadny zarzut apelacji, że pisma z dnia 21 marca 2005 r. w połączeniu z pismem z dnia 23 stycznia 2006 r. spełniały powyższe kryteria. Pismo z dnia 21 marca 2005 r. jest pismem informacyjnym i wzywającym do zapłaty z powołaniem się na dokonane w grudniu 2003 r. wypowiedzenie wysokości opłaty rocznej. W żadnym razie nie może ono być traktowane jako wypowiedzenie dokonane w trybie art. 78 u.g.n. tym bardziej, że pochodzi ono od państwowej osoby prawnej, od której należy wymagać wyższej staranności i należytej dbałości o prawa obywatelskie. Na piśmie tym brak ponadto wskazania trybu odwoławczego, powołania się na operat szacunkowy i wskazania miejsca, w którym można się z tym operatem zapoznać. Brak jest również w ogóle oświadczenia o wypowiedzeniu opłaty od 2005 r. Braków tych nie sanuje w żadnej mierze pismo z dnia 23 stycznia 2006 r., w którym Agencja poinformowała pozwane Stowarzyszenie o możliwości zapoznania się z operatem szacunkowym oraz o możliwości odwołania się do SKO (k 369). Podkreślenia wymaga, że tryb określony w art. 78 i następnych u.g.n. stanowi jednolitą całość, uregulowany tryb postępowania administracyjnego i cywilnego. Wszystkie zatem elementy wymienione w powołanym przepisie powinny zostać umiejscowione w jednym dokumencie. Tymczasem Agencja dzieli proces zmiany wysokości opłaty rocznej na trzy etapy i w sposób wadliwy to znaczy opiera się operacie z listopada 2003 r., następnie informuje o wysokości opłaty z niego wynikającej w marcu 2005 r. bez oświadczenia o wypowiedzeniu opłaty ze skutkiem od 2006 r., a następnie w styczniu 2006 r. informuje, gdzie można zapoznać się z operatem i jaki jest tryb odwoławczy od czynności, która nie została skutecznie dokonana.

Zważyć także należy, że pozwane Stowarzyszenie, chcąc zachować wszystkie akty staranności podjęło próbę złożenia do SKO wniosku w trybie art. 78 ustęp 2 u.g.n., licząc 30 dniowy termin od dnia 27 stycznia 2006 r. (data doręczenia pisma z dnia 23 stycznia 2006 r.). Postanowieniem z dnia 16 marca 2007 r. umorzył postępowanie wskazując, że pismo z dnia 21 marca 2005 r. uzupełnione pismem z dnia 23 stycznia 2006 r. nie stanowiło podstawy wypowiedzenia opłaty za użytkowanie wieczyste w trybie art. 78 i następnych u.g.n.

Zwrócić należy uwagę, że Agencja (...) w piśmie z dnia 5 maja 2008 r. (k 54) dokonała błędnej interpretacji postanowienia SKO z dnia 16 marca 2007 r. wskazując, że SKO uznało wypowiedzenie z grudnia 2003 r. za skuteczne. Wniosek taki jest oczywiście błędny, gdyż w uzasadnieniu postanowienia SKO znalazło się stwierdzenie, że pismo Agencji stanowiło jedynie informację o wysokości opłaty rocznej ustalonej w wypowiedzeniu z dnia 19 grudnia 2003 r. W żadnej mierze nie przesądza to, czy wypowiedzenie z 19 grudnia 2003 r. odniosło skutek w stosunku do pozwanego.

Reasumując uznać należy, że brak jest podstaw do przyjęcia, aby Agencja (...) wypowiedziała pozwanemu Stowarzyszeniu wysokość opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste ze skutkiem na rok 2007. Z tego też względu nie zasługiwał na uwzględnienie wniosek powódki o zawieszenie niniejszego postępowania do czasu zakończenia postępowania w sprawie III C 158/05.

Nie zasługują na uwzględnienie także zarzuty dotyczące naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 238 k.c. i art. 17b ustęp 1 u.g.n. przez uznanie, że użytkownik wieczysty nie jest w ogóle zobowiązany do wniesienia opłaty za 2007 r. nawet w dotychczasowej wysokości. Strona powodowa w ogóle nie podnosiła zarzutu, że opłata w dotychczasowej wysokości nie jest uiszczana przez pozwanego. Wprost w przeciwnie w piśmie z dnia 5 maja 2008 r. przyznano, że pozwane Stowarzyszenie dokonywało nadpłat za wcześniejsze lata, przy założeniu oczywiście, że wysokość opłaty rocznej nie została skutecznie wypowiedziana (k 54). Strona pozwana natomiast wskazywała w pismach kierowanych do Agencji konsekwentnie, że uiszcza wprawdzie wyższe opłaty za użytkowanie wieczyste, ale warunkowo – jedynie w celu uniknięcia przymusu. Ostateczni złożono również oświadczenie o zaliczeniu nadpłaconych kwot na opłaty należne także za rok 2007 i zawezwano Agencję do próby ugodowej (k 95, k 183, k 188, k 267, k 273 i następne). Strona powodowa podnosiła natomiast, że opłata za 2007 r. nie została wniesiona, ale dlatego, że uznała iż nadpłacone przez pozwanego kwoty powinny zostać zaliczone na opłaty za wcześniejsze lata w wyższej wysokości. Wobec prawidłowego ustalenia jednak przez Sąd Okręgowy, że ta wyższa opłata nie należała się Agencji, zarzut powoda należało uznać za chybiony. Skarżąca nie kwestionuje przy tym w apelacji faktu dokonania przez pozwanego nadpłaty. W związku z tym zarzuty dotyczące nie zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki opłaty rocznej za 2007 r. w pierwotnej wysokości są nieskuteczne. W tym kontekście za nieskuteczny należy uznać również zarzut naruszenia art. 328 par. 2 k.p.c., który nie miał żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Mając na uwadze przedstawione wyżej okoliczności Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak na wstępie.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.