Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 sierpnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA – Krystyna Karolus – Franczyk

Sędzia SA – Regina Owczarek – Jędrasik

Sędzia SA – Irena Piotrowska (spr.)

Protokolant: – st. sekr. sąd. Ewelina Murawska

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2014 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w L.

przeciwko A. B.

o uznanie umowy za bezskuteczną

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 24 maja 2013 r.

sygn. akt IV C 408/12

I oddala apelację;

II zasądza od A. B. na rzecz (...) Sp. z o.o. w L. kwotę 2700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI ACa 1664/13

UZASADNIENIE

Powód (...) Sp. z o.o. w L. w pozwie skierowanym przeciwko A. B. wniósł o uznanie za bezskuteczną umowy sprzedaży prawa własności nieruchomości gruntowej, stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) o obszarze 0,0852 ha położonej w województwie (...), m.(...) W., w dzielnicy W., przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie (...) Wydział (...) prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) pomiędzy H. M. (1) i jego żoną A. M. a pozwanym A. B. w celu zaspokojenia należności powoda wynikających z dwóch nakazów zapłaty, a to nakazu zapłaty Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie Wydział (...) z dnia 26 sierpnia 2011 r., sygn. akt XV GNc 5778/11 oraz nakazu zapłaty Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie Wydział (...) z dnia 31 sierpnia 2011 r., sygn. akt XV GNc 5838/11 oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

Pozwany A. B. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Warszawie uwzględnił powództwo w całości oraz orzekł w przedmiocie kosztów procesu.

W motywach tego rozstrzygnięcie wskazano na następujące ustalenia faktyczne i ich ocenę prawną.

W dniu 17 lutego 2011 r., przed notariuszem M. A., została zawarta umowa sprzedaży pomiędzy H. M. (1) i A. M. a A. B. zabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...), o obszarze 0,082 ha położonej w W. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą (...) za cenę w kwocie 1.200.000 zł. H. M. (1) i A. M. byli właścicielami przedmiotowej nieruchomości na zasadach małżeńskiej wspólności ustawowej, A. B. nabył zaś tą nieruchomość do swojego majątku osobistego, za fundusze pochodzące z majątku osobistego. W akcie notarialnym widnieje oświadczenie, iż H. i A. M. otrzymali od A. B. całą cenę w kwocie 1.200.000 zł, którą to zapłatę pokwitowali. Na nieruchomości posadowiony jest budynek mieszkalny jednorodzinny z garażem o powierzchni użytkowej 190 m2, wybudowany w 2003 r.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 26 sierpnia 2011 r., sygn. akt XV GNc 5778/11, Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie nakazał aby pozwany H. M. (1) zapłacił na rzecz powoda (...) Sp. z o.o. w L. kwotę 72.910,18 zł wraz z odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od kwot: 42.931,62 zł od dnia 13 stycznia 2011 r. do dnia zapłaty oraz 29.978,56 zł od dnia 30 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 4.529 zł tytułem kosztów procesu . Nakazem zapłaty z dnia 31 sierpnia 2011 r., sygn. akt XV GNc 5838/11, Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie nakazał aby pozwany H. M. (1) zapłacił na rzecz powoda (...) Sp. z o.o. w L. kwotę 99.590,31 zł wraz z odsetkami w wysokości umownej w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w skali roku od kwoty 99.590,31 zł od dnia 4 stycznia 2011 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 4.862 zł tytułem kosztów .

W trakcie prowadzonego postępowania egzekucyjnego (sygn. akt I KM 355/12) nie ujawniono jakiegokolwiek majątku dłużnika podlegającego zajęciu.

Postanowieniem z dnia 8 marca 2012 r. komornik postanowił umorzyć postępowanie egzekucyjne o sygn. akt I KM 355/12 w całości na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c.

H. M. (2) nie przysługują żadne wierzytelności od następujących podmiotów: (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o. – (...) sp.k., (...) sp. z o.o. – (...) sp.k., (...) Sp. z o.o., (...) sp. z o.o. – (...) sp.k., (...) Sp. z o.o. – (...) sp.k., (...) Sp. z o.o. – (...) sp.k., (...) sp. z o.o., A. S. – (...) sp.j

Pozwany A. B. jest zięciem H. i A. małżonków M.. W domu przy ul. (...) w W. obecnie nikt nie mieszka. A. B. oraz H. M. (1) są komandytariuszami podmiotu działającego pod firmą (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w R., ul. (...) (KRS (...)). Komplementariuszem powyższego podmiotu jest zaś (...) Spółka z o.o. A. B. oraz H. M. (1) są wspólnikami podmiotu działającego pod firmą (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R., ul. (...) (KRS (...)). Prezesem zarządu tej spółki jest A. B. (wcześniej był wiceprezesem), H. M. (1) obecnie nie pełni żadnej funkcji ,wcześniej był prezesem . A. B. i H. M. (1) prowadzą działalność gospodarczą pod firmą (...) s.c., jest to firma informatyczna . H. M. (1) prowadzi również działalność gospodarczą pod firmą (...) . Łączna kwota niespłaconych zobowiązań według stanu na dzień 17 stycznia 2012 r. (Krajowy Rejestr Długów) wynosiła 1.266.147,43 zł.

Podstawą ustaleń faktycznych były przede wszystkim dokumenty złożone do akt sprawy przez strony niniejszego postępowania. Zeznaniom pozwanego A. B. Sąd Okręgowy nie dał wiary uznając je za niespójne, niekonsekwentne i nielogiczne. Zauważono , iż A. B. początkowo twierdził, iż do dnia sprzedaży nieruchomości w lutym 2011 r. pożyczył teściowi H. M. (2) kwotę 30.000 zł, następnie że zapłacił mu kwotę 400.000 zł, a jeszcze później że do podpisania aktu notarialnego prawie całą kwotę 1.200.000 zł przekazał teściowi .Powołując się na zasady doświadczenia życiowego, Sąd ten nie dał wiary twierdzeniom, iż pozwany przekazał kwotę 1.200.000 zł H. M. (1) w drodze gotówki. Dodatkowo podano, iż pozwany A. B. z jednej strony wskazywał, iż H. M. (1) zawiesił działalność gospodarczą, z drugiej zaś że zatrudnia pracowników i wynajmuje lokal w celu prowadzenia tejże działalności

Sąd pierwszej instancji oddalił wniosek dowodowy strony pozwanej dotyczący zobowiązania H. M. (1) do przedstawienia dokumentów księgowych za okres grudzień 2010 r. – marzec 2011 r. wskazujących na przeznaczenie otrzymanej od pozwanego kwoty na wypłatę pensji i spłatę wierzycieli oraz dopuszczenie dowodu z przedstawionych dokumentów oraz wniosek dowodowy strony pozwanej co do przesłuchania w charakterze świadka H. M. (1) na okoliczność ustalenia celu sprzedaży nieruchomości a także przeznaczenia środków ze sprzedaży na zaspokojenie wierzycieli. Wskazano, że zeznania pozwanego doprowadziły Sąd Okręgowy do przekonania, iż zbędne jest przesłuchanie świadka H. M. (1) i świadka A. M. , a także zobowiązywanie H. M. (1) do przedstawienia stosownej dokumentacji.

Uznano, że ani zeznania H. M. (1) ani dostarczona przez niego dokumentacja nie byłyby w stanie wykazać, iż przedmiotowe pożyczki zostały rzeczywiście udzielone. Dodatkowo wskazano , że z samej dokumentacji firmowej H. M. (1) – skoro A. B. zeznał, iż cenę za kupioną nieruchomość uiścił gotówką – w żaden sposób nie mogłoby wynikać skąd pochodzą dane środki pieniężne.

Podniesiono , że zgodnie z treścią art. 527§1 k.c. przesłankami skargi pauliańskiej są : 1) dokonanie przez dłużnika z osobą trzecią czynności prawnej, na skutek której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową oraz doszło do pokrzywdzenia wierzycieli, 2) działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, 3) wiedza lub możliwość (przy zachowaniu należytej staranności) dowiedzenia się o tym przez osobę trzecią.

Ciężar udowodnienia przesłanek odpowiedzialności spoczywa na wierzycielu zgodnie z art. 6 k.c. Ustawodawca jednak ze względu na szczególne okoliczności łagodzi przesłanki, które wierzyciel zobowiązany jest wykazać (w niniejszej sprawie przede wszystkim art. 527 § 3 k.c.).

Uznano, że powód udowodnił wszystkie przesłanki odpowiedzialności, co czyniło skargę pauliańską za uzasadnioną i skutkowało uwzględnieniem powództwa.

Wskazano, że bezspornym w procesie był fakt zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości znajdującej się w W. przy ulicy (...) pomiędzy H. i A. małżonkami M. a pozwanym A. B.. Na skutek powyższej umowy pozwany A. B. (osoba trzecia) uzyskał korzyść majątkową w rozumieniu art. 527 k.c. bowiem ocenie Sądu pierwszej instancji osoba trzecia uzyskuje „korzyść majątkową” także wtedy – a co miało miejsce w niniejszej sprawie – gdy płaci za rzecz nabytą od dłużnika cenę odpowiadającą wartości rynkowej tej rzeczy.

Poza sporem było, iż powodowi (...) Sp. z o.o. w L. przysługuje wierzytelność wobec dłużnika H. M. (1) wynikająca z nakazów zapłaty dnia 26 sierpnia 2011 r., sygn. akt XV GNc 5778/11, oraz z dnia 31 sierpnia 2011 r., sygn. akt XV GNc 5838/11, wystawionych przeciwko H. M. (2). Wierzytelności stwierdzone przedmiotowymi nakazami zapłaty istniały przed dokonaniem zaskarżonej czynności prawnej w dniu 17 lutego 2011 r. (termin zasądzenia odsetek).

Podkreślono , że powód wykazał, iż w trakcie prowadzonego postępowania egzekucyjnego (sygn. akt I KM 355/12) nie ujawniono jakiegokolwiek majątku dłużnika H. M. (1) podlegającego zajęciu. Postanowieniem z dnia 8 marca 2012 r. komornik postanowił umorzyć postępowanie egzekucyjne o sygn. akt I KM 355/12 w całości na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c

W ocenie Sądu Okręgowego zaskarżona czynność dłużnika w postaci sprzedaży nieruchomości na rzecz pozwanego została dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela. Podano, że czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był poprzednio. Wskazano, że dokonanie zaskarżonej czynności w postaci umowy sprzedaży nieruchomości powiększało niewypłacalność dłużnika w momencie ich zaskarżenia. Między niewypłacalnością dłużnika, a podjęciem przez niego czynności prawnych zachodził również związek przyczynowy.

Stwierdzono, iż zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy pozwalał na przyjęcie, iż dłużnik H. M. (1) działał ze świadomością pokrzywdzenia swojego wierzyciela (...) Sp. z o.o. w L., albowiem w chwili dokonywania przedmiotowej czynności prawnej miał pełną świadomość istnienia długu i jego wysokości wobec powoda. Podano, że dłużnik działał w złej wierze przenosząc na pozwanego własność nieruchomości, gdyż jego celem było takie przesunięcie majątkowe, które uniemożliwiłoby zaspokojenie wierzytelności powoda i chroniło posiadany przez niego majątek. Sąd pierwszej instancji nie dał wiary stanowisku strony pozwanej, iż dokonanie przez H. M. (1) sprzedaży nieruchomości w W. przy ul. (...) za cenę 1.200.000 zł miało na celu spłatę doraźnych długów H. M. (1) (np. wynagrodzenia pracowników

Uznano, iż H. M. (1) działał zaś ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, gdy zdawał sobie sprawę (uświadamiał sobie), że wskutek dokonania czynności prawnej z osobą trzecią może spowodować niemożność zaspokojenia się wierzycieli z jego majątku. Ponadto dłużnik H. M. (1) w zamian za swoje świadczenie nie uzyskał ekwiwalentu, który nadal znajdowałby się w jego majątku lub posłużył mu do zaspokojenia wierzycieli.

Zaznaczono, że korzystając z domniemania prawnego z art. 527 § 3 k.c., powód wykazał, iż A. B. wiedział o tym, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia.

Wskazano , że stosunek bliskości wynika po pierwsze z łączących H. M. (1) i A. B. więzów powinowactwa (H. M. (1) jest teściem A. B.). Po drugie H. M. (1) i A. B. prowadzą wspólnie – w różnej postaci – działalność gospodarczą. A. B. oraz H. M. (1) są komandytariuszami podmiotu działającego pod firmą (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa oraz wspólnikami podmiotu działającego pod firmą (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. A. B. i H. M. (1) prowadzą ponadto działalność gospodarczą pod firmą (...) s.c

Uznano , że wspólne prowadzenie interesów, jak i posiadane informacji o obecnej sytuacji majątkowej dłużnika H. M. (1) w sposób wystarczający dają wyraz temu, iż A. B. wiedział o tym, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia.

Jako całkowicie zbędne potraktowano wywody pozwanego dotyczące braku możliwości prowadzenia egzekucji ze spornej nieruchomości gdyż A. M. nie była dłużnikiem powoda i nie wyraziła zgody na zaciągnięcie przez swojego męża H. M. (1) zobowiązania w stosunku do powoda. Podkreślono, iż w świetle ukształtowanego stanowiska w tym zakresie ( vide m.in. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r., sygn. akt III CZP 19/11, LEX nr 811906) wierzyciel, którego dłużnikiem jest jeden z małżonków, może żądać na podstawie art. 527 § 1 k.c. uznania za bezskuteczną czynności prawnej dokonanej przez obu małżonków i dotyczącej ich majątku wspólnego, gdy małżonek dłużnika nie wyraził zgody na zaciągnięcie zobowiązania w myśl art. 41 § 1 k.r.o.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany zaskarżając go w całości i wniósł o:

1) uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

naruszenie przepisów prawa procesowego - art. 233 § 1k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego w postaci nie przeprowadzenia dowodu z dokumentów księgowych za okres grudzień 2010 r. marzec 2011 r. oraz brak przesłuchania w charakterze świadka H. M. (1) na okoliczność ustalenia celu sprzedaży nieruchomości, a także przeznaczenia środków ze sprzedaży na zaspokojenie wierzycieli oraz poprzez błędną ocenę dowodu z zeznań pozwanego A. B. w zakresie braku przyznania wiary na podstawie zasad doświadczenia życiowego, że pozwany przekazał na rzecz H. M. (1) kwoty 1.200.000,00 zł w drodze gotówki, a nadto na błędnym przyjęciu, że pozwany nie obalił domniemania działania ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela przypisanego mu na mocy art. 527 § 3 k.c.

błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu przez Sąd, że dłużnik H. M. (1) działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli oraz , że wskutek zaskarżonej czynności prawnej dłużnik H. M. (1) stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności;

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył ,co następuje.

W ocenie Sądu Apelacyjnego materiał dowodowy zgromadzony w sprawie przez Sąd pierwszej instancji nie był wystarczający dla rozstrzygnięcia sprawy. Dlatego w toku postępowania apelacyjnego postanowiono uzupełnić postępowanie dowodowe i przeprowadzono dowód z zeznań świadka H. M. (1) na okoliczność ustalenia celu sprzedaży nieruchomości, a także przeznaczenia środków ze sprzedaży nieruchomości na zaspokojenie wierzycieli. Świadek ten zeznał , że w okresie od grudnia 2010 do połowy lutego 2011r. otrzymywał od pozwanego na poczet przyszłego rozliczenia ceny sprzedaży domu pieniądze w gotówce w różnych kwotach od ok.30 tyś, zł do 200 tyś. zł, największą otrzymaną kwotą była kwota ok.200 tyś. zł wpłacona prze pozwanego w okresie Świąt Bożego Narodzenia.Kwotę tę świadek przeznaczył na zaległe wypłaty dla pracowników, zatrudniał wówczas około 60 osób. Najpierw płacił pracownikom , później ZUS-owi, Urzędowi Skarbowemu, podwykonawcom, nie starczyło dla wszystkich wierzycieli. Środki pieniężne otrzymane i od zięcia świadek rozdysponował do połowy lutego 2011r.(nagranie k.282 akt).

Ustalenia faktyczne poczynione w sprawie przez Sąd pierwszej instancji Sąd Apelacyjny podziela uzupełniając je jednocześnie o ustalenia wynikające z przeprowadzanego uzupełniającego postępowania dowodowego. W przekonaniu Sądu Apelacyjnego zeznanie świadka H. M. (1) nie udowodniły faktu , że pozwany z tytułu nabycia nieruchomości przekazał świadkowi kwotę 1.200 000 zł w gotówce i cała ta kwota została przeznaczona na zaspokojenie wierzycieli . W zeznaniach świadka występuje szereg sprzeczności w zestawieniu z zeznaniami pozwanego. Pozwany zeznał ,że do końca lutego 2011r. pożyczył teściowi 30 000 zł żeby mógł uregulować bieżące potrzeby, zaś tytułem zaliczki na poczet zakupu nieruchomości przekazał mu w tym czasie 400 000 zł.( nagranie k.182 akt).Kwoty te nie są tożsame z tymi o których zeznał świadek H. M. (1). Ocena treści zeznań zarówno świadka H. M. , jak i pozwanego prowadzą do jednoznacznego wniosku ,że nie zostało udowodnione otrzymanie przez świadka od pozwanego kwoty 1.200.000 zł w gotówce oraz przeznaczenie tej kwoty na pomniejszenie długów. Skoro, według zeznań świadka , największa kwota była przekazana przez pozwanego końcem grudnia w wysokości 200.000 zł , to w styczniu i lutym 2011r. musiały to być kwoty mniejsze niż 200.000 zł, a zatem nie było możliwe przekazanie w taki sposób w formie zaliczek na poczet ceny nabycia nieruchomości kwoty 1.200 000 zł w gotówce w terminie do połowy lutego 2011r.Wskazywana przez pozwanego kwota 400.000 zł nie jest wiarygodna , jako kwota zaliczki na poczet ceny zakupu. Prawdopodobnie w kwocie tej mieszczą się także doraźne pożyczki udzielane przez pozwanego teściowi. Dodatkowo nawet jeżeli świadek w grudniu 2010r. przekazał otrzymana od pozwanego kwotę 200.000 zł na częściową wypłatę zaległych wynagrodzeń dla pracowników ,spłatę składek ZUS i podatków to zostało to uczynione tylko na rzecz wybranej grupy wierzycieli z pokrzywdzeniem pozostałych wierzycieli.

W tym stanie rzeczy, po uzupełnieniu postępowania dowodowego uznano ,że zaskarżone rozstrzygnięcie odpowiada prawu i znajduje uzasadnienie w zebranym materiale dowodowym.

Apelacja pozwanego nie jest zasadna i dlatego nie mogła odnieść skutku.

Jak wykazały wyniki uzupełniającego postępowania dowodowego podniesiony w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego w postaci nie przeprowadzenia dowodu z dokumentów księgowych za okres grudzień 2010 r. marzec 2011 r. oraz brak przesłuchania w charakterze świadka H. M. (1) na okoliczność ustalenia celu sprzedaży nieruchomości, a także przeznaczenia środków ze sprzedaży na zaspokojenie wierzycieli oraz poprzez błędną ocenę dowodu z zeznań pozwanego A. B. w zakresie braku przyznania wiary na podstawie zasad doświadczenia życiowego, że pozwany przekazał na rzecz H. M. (1) kwoty 1.200.000,00 zł w drodze gotówki, a nadto na błędnym przyjęciu, że pozwany nie obalił domniemania działania ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela przypisanego mu na mocy art. 527 § 3 k.c. okazał się bezzasadny.

Celem instytucji skargi pauliańskiej jest ochrona interesów wierzyciela na wypadek nielojalnego (czy wręcz nieuczciwego) postępowania dłużnika, który z pokrzywdzeniem wierzyciela wyzbywa się składników swego majątku na rzecz osób trzecich lub majątek ten obciąża, zaciągając kolejne zobowiązania i w ten sposób stwarza lub pogłębia stan swojej niewypłacalności (M. Pyziak-Szafnicka (w:) System prawa prywatnego, t. 6, s. 1226 i n.). Przesłanką udzielenia ochrony pauliańskiej jest dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzycieli. Na gruncie przepisów o skardze pauliańskiej pojęcie to nie jest wiązane z poniesieniem przez wierzyciela szkody (wyrok SN z 29 czerwca 2004 r., II CK 367/03; Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania, 2008, s. 32). W art. 527 § 2 k.c. ustawodawca określił, że czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był poprzednio. W judykaturze przyjmuje się na ogół, że niewypłacalność dłużnika w rozumieniu art. 527 § 2 k.c. oznacza taki stan majątku dłużnika, w którym egzekucja nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej przeciwko temu dłużnikowi (wyrok SA w Warszawie z 19 listopada 1997 r., I ACa 737/97, Apel. W-wa 1998, nr 4, poz. 36; wyrok SN z 24 stycznia 2000 r., III CKN 554/98. Przyjmuje się, że akcję pauliańską uzasadnia każde powiększenie niewypłacalności, bez względu na jego rozmiar (wyrok SA w Lublinie z 19 marca 1997 r., I ACa 27/97, Apel. Lub. 1997, nr 4, poz. 19; A. Karnicka-Kawczyńska, J. Kawczyński, Skarga pauliańska, Pr. Sp. 1999, nr 1, s. 19; M. Jasińska, Skarga pauliańska. Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika. Art. 527-534 k.c. Komentarz, Warszawa 2006, s. 82; W. Popiołek (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. II, 2009, s. 211; M. Pyziak-Szafnicka (w:) System prawa prywatnego, t. 6, s. 1252).

Prawidłowo zatem przyjęto , że dokonanie zaskarżonej czynności w postaci umowy sprzedaży nieruchomości powiększało niewypłacalność dłużnika w momencie ich zaskarżenia i , że między niewypłacalnością dłużnika, a podjęciem przez niego czynności prawnych zachodził związek przyczynowy.

Także zarzut błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu przez Sąd, że dłużnik H. M. (1) działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli oraz , że wskutek zaskarżonej czynności prawnej dłużnik H. M. (1) stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności nie zasługuje na uwzględnienie.

W orzecznictwie sformułowano ogólną tezę, iż pokrzywdzenie wierzycieli powstaje na skutek takiego stanu faktycznego majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela (wyrok SN z 28 listopada 2001 r., IV CKN 525/00; wyrok SN z 29 czerwca 2004 r., II CK 367/03). Dla skuteczności skargi pauliańskiej nie jest konieczne, by w zamiarze dłużnika leżało pokrzywdzenie wierzycieli ani też by zamiar ten skierowany był przeciwko określonemu wierzycielowi. Wystarczy, że dłużnik ma świadomość pokrzywdzenia wierzycieli. Świadomość taka istnieje, gdy dłużnik wie, że na skutek czynności prawnej określone aktywa wyjdą z jego majątku i że z tego powodu wierzyciele będą mieli trudności z zaspokojeniem, a w konsekwencji nastąpi ich pokrzywdzenie (A. Ohanowicz (w:) System prawa cywilnego, t. III, cz. 1, s. 948; M. Pyziak-Szafnicka (w:) System prawa prywatnego, t. 6, s. 1259). Do przyjęcia, że dłużnik dokonywał czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, wystarczy by dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności (wyrok SA w Poznaniu z 12 maja 2005 r., I ACa 1764/04, OSA 2006, z. 3, poz. 8). Nie jest przy tym konieczne, aby świadomość pokrzywdzenia dotyczyła konkretnego wierzyciela, w szczególności tego, który wystąpił ze skargą pauliańską. Wystarczy świadomość dłużnika, że czynność prawna przez niego dokonana może spowodować pokrzywdzenie ogółu jego wierzycieli (wyrok SA w Warszawie z 19 listopada 1997 r., I ACa 737/97, Apel. W-wa 1998, nr 4, poz. 36; L. Stecki (w:) J. Winiarz, Komentarz, t. I, 1989, s. 537; W. Popiołek (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. II, 2009, s. 214). Z punktu widzenia możliwości skorzystania przez wierzyciela z ochrony pauliańskiej istotne jest, aby zaskarżona czynność prawna przyniosła jakiejś osobie trzeciej korzyść majątkową. Do przyjęcia, iż osoba trzecia uzyskała taką korzyść, wystarczy wykazanie, że na podstawie czynności prawnej dłużnika nabyła ona rzecz lub prawo albo została zwolniona z obowiązku, co spowodowało niekorzystną zmianę w majątku dłużnika prowadzącą do pokrzywdzenia wierzycieli (wyrok SN z 7 grudnia 1999 r., I CKN 287/98).Wykazanie, że osoba trzecia wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, ułatwia domniemanie prawne wynikające z art. 527 § 3 k.c., w przypadku gdy osobą trzecią uzyskującą korzyść majątkową na skutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika jest osoba będąca w bliskim z nim stosunku. Ustawodawca nie określił, jakiego rodzaju relacje przesądzają o pozostawaniu wskazanych podmiotów w bliskich stosunkach. Stosunek bliskości na ogół wynika z powiązań rodzinnych, ale może wynikać także z innych więzi, w szczególności uczuciowych, przyjacielskich, towarzyskich czy majątkowych. Zasadniczo domniemanie ustanowione w komentowanym przepisie może być zastosowane względem każdej osoby, o ile w konkretnym przypadku stopień wzajemnych powiązań zachodzących z tytułu więzów rodzinnych, przyjaźni, wdzięczności, wspólnych interesów itp. pozwala uznać, że są to stosunki bliskie (por. wyrok SN z 10 kwietnia 1964 r., III CR 39/64, OSNC 1965, nr 5, poz. 75).

Trafnie uznano , że H. M. (1) działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, gdyż zdawał sobie sprawę (uświadamiał sobie), że wskutek dokonania czynności prawnej z osobą trzecią może spowodować niemożność zaspokojenia się wierzycieli z jego majątku. Zasadnie przyjęto, że stosunek bliskości wynika z łączących H. M. (1) i A. B. więzów powinowactwa (H. M. (1) jest teściem A. B.) oraz z tego , że H. M. (1) i A. B. prowadzą wspólnie – w różnej postaci – działalność gospodarczą. Wspólne prowadzenie interesów, jak i posiadane informacji o obecnej sytuacji majątkowej dłużnika H. M. (1) w sposób wystarczający uzasadnia przekonanie, iż A. B. wiedział o tym, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia.

Mając to wszystko na uwadze, zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie jako zgodny z prawem musiał się ostać , zaś apelacja pozwanego wobec braku uzasadnionych powodów nie mogła odnieść skutku.

W tym stanie rzeczy , na podstawie art.385 k.p.c. orzeczono , jak na wstępie.

O kosztach procesu postanowiono stosownie do treści art.98 k.p.c. w związku z art.108§1 k.p.c., zgodnie z zasadą finansowej odpowiedzialności stron za wynik procesu.