Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA Teresa Mróz (spr.)

Sędzia SA Agata Zając

Sędzia SA Małgorzata Borkowska

Protokolant sekr. sądowy Paulina Zawadzka

po rozpoznaniu w dniu 25 czerwca 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w G.

przeciwko W. B.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 27 czerwca 2016 r., sygn. akt III C 633/15

uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowania w sprawie w zakresie rozprawy z dnia 27 czerwca 2016 r. i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI A Ca 2036/16

UZASADNIENIE

Powód – (...) w G. wniósł o zasądzenie od pozwanego W. B. kwoty 82.276,74 zł tytułem długu wynikającego z zawartej przez pozwanego z poprzednikiem prawnym powoda - bankiem (...) S.A. - umowy kredytu gotówkowego. Wskazał, że na dochodzoną należność składa się kwota 47.803,54 zł stanowiąca należność główną, 34.084,97 zł tytułem odsetek oraz 388,23 zł tytułem kosztów.

Pozwany nie złożył odpowiedzi na pozew oraz nie stawił się na rozprawę w dniu 21 września 2015 r. Wobec powyższego Sąd wydał wyrok zaoczny zasądzający od pozwanego na rzecz powoda kwotę 82.276,74 zł wraz z odsetkami umownymi naliczanymi od tej kwoty według stopy równej czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP za okres od dnia 22 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty oraz rozstrzygnął o kosztach procesu.

W sprzeciwie od wyroku zaocznego pozwany nie podniósł żadnych konkretnych zarzutów przeciwko roszczeniu powoda, wskazując jedynie, że nie zna powoda i nie posiada informacji na jakiej podstawie powód żąda od niego zapłaty.

Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie utrzymał w mocy wyrok zaoczny.

Orzeczenie powyższe zapadło na podstawie następujących ustaleń faktycznych:

W dniu 27 sierpnia 2010 r. pozwany zawarł z bankiem (...) S.A. umowę pożyczki w kwocie 60.744,28 zł. (...) S.A. wypowiedział pozwanemu umowę pożyczki oraz wystawił przeciwko pozwanemu bankowy tytuł egzekucyjny, który został zaopatrzony w klauzulę wykonalności przez Sąd Rejonowy (...) w W. w sprawie o sygnaturze II Co 3465/12. Na podstawie umowy z dnia 26 września 2013 r. powód nabył od (...) S.A. w W. pakiet wierzytelności, określony szczegółowo w załączniku do umowy, obejmujący także wierzytelność wobec pozwanego pod pozycją (...). Pismem z dnia 30 października 2013 r. (...) S.A. poinformował pozwanego o skutecznym przeniesieniu jego wierzytelności z dnia 27 sierpnia 2010 r. W dniu 30 października 2013 r. nabywca wierzytelności wezwał pozwanego do zapłaty należności, informując równocześnie, że brak wpłaty lub kontaktu we wskazanym terminie spowoduje podjęcie czynności przed organami sądowymi, a następnie egzekucyjnymi. Przedsądowe wezwanie do zapłaty zostało wystosowane do pozwanego w dniu 17 kwietnia 2014 r.

Według stanu na dzień 9 stycznia 2015 roku zadłużenie pozwanego wynosiło 82.276,74 zł, w tym 47.803,54 zł tytułem kapitału, 34.084,97 zł tytułem odsetek oraz 388,23 zł tytułem kosztów.

Sąd Okręgowy podkreślił, że powód w toku postępowania przedłożył umowę sprzedaży wierzytelności z dnia 26 września 2013 r. zawartą pomiędzy nim a (...) S.A. w W., z podpisami notarialnie poświadczonymi. W § 2 tej umowy zawarto wprost postanowienie dotyczące przeniesienia wierzytelności na rzecz powoda.

Powód wstąpił zatem w sytuację prawną poprzedniego wierzyciela. Dotyczy to zarówno należności głównej, jak i odsetek (należnych z mocy art. 481 § 1 i 2 k.c.), które również były objęte przelewem wierzytelności.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że roszczenie powoda, w świetle podniesionych przez niego okoliczności faktycznych było roszczeniem o zwrot pożyczki udzielonej przez bank, za jego podstawę przyjąć zatem należało przepis art. 720 § 1 k.c. Szczegółowe warunki, na których udzielona została pożyczka określone zostały w postanowieniach umowy zawartej w dniu 27 sierpnia 2010 r. W umowie tej określono między innymi, iż kwota pożyczki wynosi 60.744,28 zł (§ 1 umowy), a pożyczka ma zostać spłacona w 60 ratach miesięcznych do dnia 15 września 2015 r. (§2.1 i 2 umowy). W przypadku zwłoki z zapłatą bank wezwie korespondencyjnie pozwanego do zapłaty zaległych rat, pod rygorem wypowiedzenia umowy pożyczki (§ 2.11 umowy).

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznał, że roszczenie powoda jest uzasadnione.

W pierwszej kolejności zwrócił uwagę, że fakt zawarcia umowy pożyczki pomiędzy (...) S.A. a pozwanym został udowodniony dokumentem umowy. Ponadto pozwany nie zaprzeczał samemu faktowi zawarcia omawianej umowy pożyczki, kwestionując w istocie jedynie legitymację czynną powoda. Fakt zaciągnięcia zobowiązania z tytułu umowy o pożyczkę przez pozwanego należało więc uznać za stwierdzony. Okoliczność, że umowa ta została wypowiedziana wynika zarówno z pisemnego oświadczenia Banku, a pośrednio także z wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, któremu sąd nadał klauzulę wykonalności. Jednym z warunków nadania klauzuli wykonalności było wskazanie w treści tytułu, że roszczenie jest w całości wymagalne, co było z kolei uzależnione od skutecznego wypowiedzenia umowy. Choć treść bankowego tytułu egzekucyjnego może być kwestionowana, jednak pozwany w niniejszej sprawie tego nie uczynił. Powyższe pozwala w ocenie Sądu Okręgowego na stwierdzenie, że należycie został wykazany fakt istnienia zobowiązania pozwanego w stosunku do poprzednika prawnego powoda – (...) S.A.

Odnosząc się do faktu przelewu wierzytelności przez (...) S.A. na rzecz powoda, Sąd podkreślił, że pozwany ograniczył się do kwestionowania nabycia wierzytelności w drodze cesji. Powód zaoferował na powyższą okoliczność dowody w postaci wyciągu z umowy sprzedaży wierzytelności oraz załącznika do umowy cesji wierzytelności. Jak podkreślił Sąd Okręgowy dokumenty te mają charakter dokumentów prywatnych, niemniej jednak są wystarczające do ustalenia faktu sprzedaży wierzytelności przez bank powodowi. Uwzględniając okoliczność, że przedmiotem przelewu było (...) wierzytelności, składających się na „portfel wierzytelności” (§ 2 umowy przelewu, k. 32 akt), w stosunku do różnych osób, trudno oczekiwać, by zbycie każdej z wierzytelności stwierdzane było odrębnym dokumentem umowy. Skala omawianego zjawiska oraz obowiązek zachowania przez strony tajemnicy bankowej, jak również nakaz ochrony danych osobowych kontrahentów Banku usprawiedliwia - w ocenie sądu pierwszej instancji - przeniesienie danych dotyczących konkretnych wierzytelności do załączników sporządzonych przy użyciu technik komputerowych (arkusze kalkulacyjne, edytory tekstu). Identyfikacja tych wierzytelności nie nastręcza jednak trudności, bowiem w załączniku do umowy przelewu, wskazano w sposób skonkretyzowany każdą z wierzytelności objętych cesją poprzez oznaczenie imienia i nazwiska dłużnika, numeru umowy bankowej, wysokości należności głównej i odsetek. W odniesieniu do pozwanego figurują w załączniku do umowy wszystkie powyższe dane. Z przedstawionych względów sąd uznał za udowodnione, że powód nabył wierzytelność dochodzoną pozwem na podstawie umowy przelewu wierzytelności.

Odnośnie do wysokości zobowiązania Sąd Okręgowy zaznaczył, że powód dowodził wysokości należności objętej żądaniem pozwu za pomocą wyciągu z ksiąg rachunkowych funduszu. Choć brak jest obecnie podstaw do nadawania powyższym wyciągom mocy dokumentów urzędowych, to jednak nie sposób jest uznać, że wyciągi te pozbawione są jakiejkolwiek wiarygodności, stanowią bowiem środki dowodowe podlegające ocenie jak każdy inny dowód. Pozwany natomiast nie przedstawił żadnych dowodów wskazujących na inną niż wskazana w pozwie wysokość wierzytelności. W żadnym miejscu swego sprzeciwu nie twierdził, że spłacił zobowiązania wynikające z umowy pożyczki. Informacje zawarte w wyciągu z ksiąg rachunkowych same w sobie dowodzą wprawdzie jedynie tego, że w księgach rachunkowych powoda figurują zapisy o wierzytelności, podane w wyciągu, jednak w powiązaniu z umową pożyczki, pozwalają na przyjęcie, że żądane kwoty rzeczywiście odpowiadają wysokości zobowiązań pozwanego.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd Okręgowy uznał, że roszczenie dochodzone pozwem było zasadne w całości co skutkowało utrzymaniem w mocy w całości wyroku zaocznego z dnia 21 września 2015 r.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany. Zaskarżając orzeczenie w całości zarzucił, że rozprawa odbyła się pod jego nieobecność spowodowaną zmianą sali rozpraw bez podania numeru nowej sali.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest uzasadniona.

Pozwany, choć nie zostało to wyartykułowane wprost w apelacji, zarzuca nieważność postępowania spowodowaną pozbawieniem go możności obrony swoich praw (art. 379 pkt 5 k.p.c.).

Pozwany na okoliczność, że rozprawa w dniu 27 czerwca 2016 r. odbyła się pod jego nieobecność z przyczyn niezawinionych przez niego złożył przy piśmie procesowym z dnia 12 czerwca 2018 r. pismo z dnia 1 lipca 2016 r. adresowane do Prezesa Sądu Okręgowego, w którym informuje, że rozprawa wyznaczona na dzień 27 czerwca 2016 r. mająca odbyć się, zgodnie z zawiadomieniem, w sali (...), odbyła się w sali (...) bez wcześniejszego poinformowania go o tej zmianie. To uniemożliwiło pozwanemu, zgodnie z jego twierdzeniami czynny udział w rozprawie i podniesienie zarzutów odnośnie do zgłoszonego w pozwie roszczenia powoda.

Pełnomocnik pozwanego oświadczył na rozprawie w dniu 25 czerwca 2018 r., że pozwany nie otrzymał odpowiedzi na swoje wystąpienie do Prezesa Sądu Okręgowego z dnia 1 lipca 2016 r.

Jak wynika z akt sprawy (k. 112) istotnie pozwany zawiadomiony został o terminie rozprawy ze wskazaniem sali (...)jako tej, na której miała odbyć się rozprawa.

W orzecznictwie przyjmuje się, że w zakresie pozbawienia strony możności obrony jej praw jako przyczyny nieważności postępowania, mieszczą się tylko te przypadki, gdy strona na skutek wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej nie mogła brać udziału w postępowaniu lub jego istotnej części, jeżeli skutki tych wadliwości nie mogły być usunięte na następnych posiedzeniach wyznaczonych na rozprawę przed wydaniem wyroku w danej instancji. Pozbawienie strony możności obrony jej praw, aby mogło stanowić przyczynę nieważności, musi być całkowite i w sposób bezwzględny wyłączające możliwość obrony (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2014 r., sygn. akt V CZ 81/13). Nie ma przy tym znaczenia, czy strona pozbawiona została w ten sposób możności podejmowania czy też niepodejmowania czynności procesowych zmierzających do ochrony jej sfery prawnej. Przyjęcie bowiem przez stronę postępowania sądowego właściwej z jej punktu widzenia linii obrony swoich praw zależy wyłącznie od jej decyzji. Obowiązkiem sądu natomiast jest umożliwienie stronie zaprezentowania jej na wyznaczonej rozprawie.

W tym kontekście należy stwierdzić, że zmiana miejsca rozpoznania sprawy bez należytego poinformowania o tym strony postępowania stanowi uchybienie wyczerpujące przesłankę określoną w art. 379 pkt 5 k.p.c.

Pozwany nie miał możliwości odniesienia się do roszczeń powoda bowiem w dniu 27 czerwca 2016 r. zapadł w sprawie wyrok, zatem brak było po stronie pozwanego możliwości usunięcia skutków niezawinionej przez niego nieobecności na rozprawie.

Stwierdzenie okoliczności będącej przyczyną nieważności postępowania czyni niezasadnym odnoszenie się merytoryczne do oceny przez Sąd Okręgowy zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Prawo strony do rzetelnego procesu, a więc umożliwienie stronie zajęcia stanowiska w sprawie, stanowi naczelną zasadę każdego procesu, również cywilnego.

Obowiązkiem sądu jest podjęcie działań dla realizacji tej zasady.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto zgodnie z art. 108 § 2 k.p.c.