Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 18 września 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VII Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący:SSA Marcin Łochowski

Sędziowie:SA Ewa Zalewska (spr.)

SO del. Maciej Kruszyński

Protokolant:sekr. sądowy Monika Bąk-Rokicka

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2018 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa P. D.

przeciwko (...) sp. z o.o. w N.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 20 stycznia 2016 r., sygn. akt XVI GC 892/15

postanawia:

uchylić zaskarżony wyrok i umorzyć postępowanie w sprawie.

Sygn. akt VII AGa 431/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 20 stycznia 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie w punkcie pierwszym sentencji oddalił powództwo P. D. przeciwko (...) sp. z o. o. w N. o zapłatę kwoty 234 930 zł, a w punkcie drugim sentencji nie obciążył powoda kosztami procesu.

Powód zaskarżył powyższe orzeczenie w całości.

Po wydaniu wyroku przez Sąd Okręgowy, w dniu 20 stycznia 2016 r. postanowieniem Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie XIV Wydział Gospodarczy – Krajowego Rejestru Sądowego z dnia 29 lutego 2016 r. wykreślono pozwaną spółkę z rejestru przedsiębiorców i wpis ten uprawomocnił się w dniu 03 marca 2016 r. (vide: wydruk z KRS wskazujący na aktualny stan wpisów w KRS dot. pozwanej spółki ).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Podstawowym i niezbędnym wymaganiem występowania w procesie w charakterze strony jest zdolność sądowa. W myśl art. 64 § 1 k.c. każda osoba fizyczna i prawna ma zdolność występowania w procesie jako strona. Poza Skarbem Państwa o istnieniu osoby prawnej decyduje przepis szczególny przyznający jej tę osobowość (art. 33 k.c.). W przypadku spółki prawa handlowego przepisem tym jest art. 12 k.s.h., zgodnie z którym spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nabywa osobowość prawną z chwilą wpisania jej do Krajowego Rejestru Sądowego. Zatem wpis do tego Rejestru ma charakter konstytutywny, a prawomocne wykreślenie spółki z tego Rejestru oznacza utratę jej bytu prawnego, w konsekwencji utratę zdolności sądowej.

Następcza utrata zdolności sądowej strony procesu powoduje konieczność umorzenia postępowania na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. Kontynuowanie postępowania z udziałem jednej tylko strony i wydanie w tych warunkach wyroku jest bowiem niedopuszczalne i prowadziłoby do nieważności postępowania, jeśli zważyć na ogólne zasady konstrukcyjne procesu cywilnego. Stanowisko takie jest ugruntowane w literaturze i orzecznictwie sądowym (np. postanowienia Sądu Najwyższego z 15 lutego 2002 roku, V CKN 1100/00, z 5 grudnia 2000 roku, V CKN 137/00). Jednocześnie w tej sytuacji zachodziła konieczność uchylenia wyroku Sądu Okręgowego w zaskarżonej apelacją części na podstawie art. 386 § 3 k.p.c.

Trzeba przy tym wskazać, że utrata zdolności sądowej w rozpatrywanej sprawie nie obligowała Sądu II instancji do zawieszenia postępowania, gdyż brak następstwa prawnego po stronie pozwanej był oczywisty. O zawieszeniu bądź umorzeniu postępowania decyduje ocena sądu co do perspektyw rozwoju sytuacji, a więc możliwości ustalenia (a właściwie istnienia) następcy prawnego strony, czy ogólnie możliwości kontynuowania postępowania po ustaniu przyczyny jego ewentualnego zawieszenia. O ile możliwości takich brak, zawieszanie postępowania jest niecelowe (por. wyrok Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2011 roku, II PK 63/11, postanowienie Sądu Najwyższego z 6 grudnia 2006 roku, III PK 40/05, Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 5 listopada 1998 roku, III APz 42/98). Z tego też względu postępowanie niniejsze nie zostało zawieszone z uwagi na utratę zdolności sądowej pozwanej spółki.

Dodatkowo należy podkreślić, że zdaniem Sądu Apelacyjnego pozostawienie w obrocie prawnym i uzyskanie przymiotu prawomocności przez wyrok Sądu pierwszej instancji, który zakwestionowała jedna ze stron, jednak nie mógł zostać poddany kontroli instancyjnej wobec utraty podmiotowości przez stronę procesu, pozostawałoby w sprzeczności z konstytucyjną zasadą dwuinstancyjności postępowania. W orzecznictwie sądowym zwraca się uwagę na konieczność umorzenia postępowania w zaskarżonej części w całości, a nie tylko postępowania apelacyjnego, w takim przypadku z odwołaniem właśnie do braku możliwości przeprowadzenia zainicjowanej już kontroli instancyjnej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 14 kwietnia 2011 roku, II PK 267/10).

Z tych przyczyn, na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. oraz art. 386 § 3 k.p.c., orzeczono jak w punkcie pierwszym sentencji.

Sąd II instancji nie orzekał o kosztach postępowania z uwagi na brak możliwości rozstrzygania o kosztach procesu w sporze pomiędzy stronami, z których jedna utraciła byt prawny.