Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VII Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:sędzia Maciej Dobrzyński (spr.)

Sędziowie:Dorota Wybraniec

Tomasz Szczurowski

Protokolant:stażysta Karol Banaszek

po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko E. S.

o zapłatę

oraz sprawy z powództwa wzajemnego E. S.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 23 listopada 2016 r., sygn. akt XXVI GC 1019/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok w sprawie z powództwa głównego:

a)  częściowo w punkcie trzecim w ten sposób, że dodatkowo zasądza od E. S. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 135.463,28 zł (sto trzydzieści pięć tysięcy czterysta sześćdziesiąt trzy złote dwadzieścia osiem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1 lipca 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty,

b)  w punkcie czwartym w ten sposób, że ustala, iż (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wygrała sprawę w 85%, zaś E. S. w 15%, pozostawiając ich szczegółowe rozliczenie referendarzowi sądowemu, w oparciu o zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów postępowania,

2.  oddala apelację powoda głównego w pozostałej części,

3.  oddala apelację pozwanej głównej w całości,

4.  zasądza od E. S. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 13.374 zł (trzynaście tysięcy trzysta siedemdziesiąt cztery złote) tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

VII AGa 1204/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 1 lipca 2014 r., (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie od E. S. kwoty 433 574,14 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 maja 2014 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 11 września 2014 r., w sprawie o sygn. akt XXVI GNc 576/14, Sąd Okręgowy w Warszawie nakazał pozwanej, aby zapłaciła na rzecz powoda kwotę 433 574,14 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 maja 2014 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 12 637 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 7 200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

W dniu 30 września 2014 r., pozwana złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty, w którym wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego oraz kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

Pismem procesowym z dnia 26 listopada 2014 r. powód cofnął pozew w zakresie kwoty 2 900 zł oraz wniósł o zasądzenie na swoją rzecz kwoty 430 674,14 zł wraz z odsetkami liczonymi od tej kwoty od dnia 22 lipca 2014 r. do dnia zapłaty, a także odsetek ustawowych od kwoty 433 574,14 zł za okres od dnia 30 maja 2014 r. do dnia 21 lipca 2014 r.

W dniu 31 marca 2015 r., E. S. złożyła pozew wzajemny, w którym wniosła o zasądzenie od (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwoty 558 757,52 zł z odsetkami ustawowymi od dnia następnego po dniu wniesienia pozwu wzajemnego do dnia zapłaty oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego oraz kosztów uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa według norm przepisanych.

Pismem procesowym z dnia 15 września 2015 r. E. S. dokonała zmiany powództwa wzajemnego poprzez obniżenie żądania o kwotę 110 673,43 zł. Powódka wzajemna wniosła o zasądzenie od pozwanego wzajemnego kwoty 448 084,09 zł z odsetkami ustawowymi od dnia następnego po dniu wniesienia pozwu wzajemnego do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego oraz kosztu uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 23 listopada 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie: I/ w sprawie z powództwa głównego: umorzył postępowanie co do kwoty 2 900 zł (pkt 1), zasądził od E. S. na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 231 747,57 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej liczonymi od dnia 1 lipca 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty (pkt 2), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 3) oraz ustalił, że powód wygrał proces w 54%, zaś pozwana w 46% i zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów nakazał ich zwrot drugiej stronie z uwzględnieniem jednokrotnej stawki za zastępstwo procesowe oraz obciążył strony wydatkami poniesionymi tymczasowo przez Skarb Państwa i nakazał ich pobranie od stron według tej samej proporcji, przy czym szczegółowe ich wyliczenie pozostawił referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się orzeczenia (pkt 4); II/ w sprawie z powództwa wzajemnego: umorzył postępowanie co do kwoty 110 673,43 zł (pkt 1), oddalił powództwo wzajemne w pozostałym zakresie (pkt 2) oraz ustalił, iż powódka wzajemna przegrała sprawę z powództwa wzajemnego w całości i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu zasądził od powódki wzajemnej na rzecz pozwanego wzajemnego koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego w jednokrotnej stawce, przy czym szczegółowe ich wyliczenie pozostawił referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się orzeczenia (pkt 3).

Sąd I instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych oraz rozważaniach prawnych:

E. S. (dalej jako pozwana lub powódka wzajemna) prowadzi działalność gospodarczą od dnia 15 sierpnia 1998 r. pod nazwą E. S. (...), której przedmiotem jest specjalistyczna praktyka lekarska.

Dnia 19 stycznia 2010 r. (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. (dalej jako powód lub pozwany wzajemny) zawarła z pozwaną umowę pożyczki nr (...) na kwotę 402 879 zł, która obejmowała zarówno zobowiązanie powoda do udzielenia pozwanej pożyczki oraz do dostarczenia urządzeń: Lasera (...) Re: (...) (...) C. o łącznej wartości 409 879 zł. Pozwana zobowiązała się do regularnych spłat rat w ustalonej wysokości. Zabezpieczenie spłaty pożyczki stanowił weksel własny in blanco wystawiony przez pozwaną wraz z porozumieniem wekslowym wystawcy, zamieszczonym na rewersie umowy pożyczki, stanowiącym jej integralną część. Zabezpieczeniem należytego wykonania umowy, była również umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie ustanowiona na przedmiotach dostawy, zamieszczona na rewersie umowy pożyczki, stanowiąca jej integralną część. Zgodnie z pkt 11.4 umowy, powód zobowiązał się do korzystania z prawa własności przewłaszczonych rzeczy w granicach niewykraczających poza uzasadnione zabezpieczenie udzielonej pożyczki, a także do uznania prawa własności przewłaszczającego w razie spełnienia się warunku, o którym mowa w pkt 11.1. Natomiast stosownie do pkt 11.5 umowy, w przypadku niespłacenia pożyczki wraz z odsetkami w terminach oznaczonych w umowie pożyczki, powód mógł zbyć przewłaszczone rzeczy, zaliczając uzyskaną kwotę (pomniejszoną o ewentualne koszty, o których mowa w pkt. 11.3), na spłatę zadłużenia z tytułu udzielonej pożyczki, zaś umorzenie długu miało nastąpić w wysokości i w dacie wpływów z dokonanej sprzedaży przewłaszczonych rzeczy.

Dnia 25 listopada 2010 r., powód zawarł z pozwaną umowę pożyczki nr (...) na kwotę 85 600 zł, która obejmowała zarówno zobowiązanie powoda do udzielenia pozwanej pożyczki oraz do dostarczenia urządzenia (...) U. (...) o łącznej wartości 85 600 zł. W ramach umowy pozwana zobowiązała się do regularnych spłat rat w ustalonej wysokości. Zabezpieczenie spłaty pożyczki stanowił weksel własny in blanco wystawiony przez pozwaną wraz z porozumieniem wekslowym wystawcy, zamieszczonym na rewersie niniejszej umowy pożyczki, stanowiącym jej integralną część. Zabezpieczeniem należytego wykonania umowy, była również umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie ustanowiona na przedmiocie dostawy, zamieszczona na rewersie umowy pożyczki stanowiąca jej integralną część. Zgodnie z pkt 11.4 umowy, powód zobowiązał się do korzystania z prawa własności przewłaszczonych rzeczy w granicach niewykraczających poza uzasadnione zabezpieczenie udzielonej pożyczki, a także do uznania prawa własności przewłaszczającego w razie spełnienia się warunku, o którym mowa w pkt 11.1. Natomiast stosownie do pkt 11. 5 umowy, w przypadku niespłacenia pożyczki wraz z odsetkami w terminach oznaczonych w umowie pożyczki, powód mógł zbyć przewłaszczone rzeczy zaliczając uzyskaną kwotę (pomniejszoną o ewentualne koszty, o których mowa w pkt 11.3) na spłatę zadłużenia z tytułu udzielonej pożyczki, zaś umorzenie długu miało nastąpić w wysokości i dacie wpływów z dokonanej sprzedaży przewłaszczonych rzeczy.

W dniu 11 czerwca 2012 r. pomiędzy powodem, jako finansującym, a pozwaną doszło do zawarcia umowy leasingu nr (...). Umowa leasingu, której integralną część stanowiły Ogólne Warunki Umowy Leasingu ( (...)), została zawarta na czas oznaczony (tj. do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, w którym przypadała data fakturowania ostatniej raty leasingowej) i dotyczyła urządzenia medycznego F. (...) o wartości początkowej bez podatku VAT 250 000 zł. Powód przekazał pozwanej przedmiot leasingu. Zgodnie z umową, pozwana była zobowiązana do terminowej płatności rat leasingowych zgodnie z zaakceptowanym i podpisanym przez nią harmonogramem spłat. Według (...), korzystający zobowiązany był do zapłaty na rzecz finansującego: 1) wszystkich wymagalnych, a niezapłaconych należności wraz z odsetkami (pkt 12.3.1. (...)), 2) wszystkich przewidzianych w umowie, a niezapłaconych rat leasingowych pomniejszonych o dyskonto w wysokości stopy oprocentowania z dnia wypowiedzenia z tytułu ich zapłaty przed terminem wynikającym z harmonogramu spłaty należności leasingowych (pkt 12.3.2 (...)), 3) szacunkowej wartości przedmiotu leasingu (pkt 12.3.3 (...)), 4) kosztów związanych z odzyskaniem przedmiotu leasingu, w tym w szczególności kosztów obsługi prawnej, kosztów sądowych i kosztów windykacji (pkt 12.3.4 (...)) i 5) jakichkolwiek innych kwot wymaganych od korzystającego na podstawie umowy, ogólnych warunków, bądź przepisów prawa powiększonych o podatek VAT, jeśli taki będzie wymagany (pkt 12.3.5 (...)). Strony ustaliły ponadto, że w przypadku m.in. sprzedaży przez powoda przedmiotu leasingu, suma należności leasingowych zostanie pomniejszona o cenę sprzedaży przedmiotu leasingu bez podatku VAT (pkt 12.4 (...)). Umowa leasingu zabezpieczona została wekslem in blanco wystawionym przez pozwaną na zlecenie powoda. Zgodnie z porozumieniem wekslowym, które stanowiło załącznik nr 1 do umowy leasingu, powód uprawniony był do wypełnienia weksla na kwotę pokrywającą całość roszczenia pieniężnego finansującego do korzystającego, w przypadku, gdyby pozwany nie wywiązywał się ze zobowiązania, w szczególności, gdyby nie zapłacił w określonym w umowie leasingowej terminie i trybie lub w pełnej wysokości, należnej finansującemu kwoty pieniężnej wynikającej z zawartej umowy.

Powód wypełnił weksel własny in blanco opatrzony w klauzulę „bez protestu”, podpisany przez pozwaną i wydany powodowi w dniu podpisania umowy pożyczki nr (...), tj.: dniu 19 stycznia 2010 r., na zabezpieczenie jego roszczeń z umowy pożyczki (okoliczność bezsporna), poprzez wpisanie w treści weksla sumy wekslowej na kwotę 249 157,52 zł, datę i miejsca płatności - „Dnia 29.05.2014 r., W., ul. (...)”, a także oznaczenie (...) sp. z o.o. w W.”, jako podmiotu, na którego zlecenie zapłata miała być dokonana.

Powód wypełnił weksel własny in blanco opatrzony w klauzulę „bez protestu”, podpisany przez pozwaną i wydany powodowi w dniu podpisania umowy pożyczki nr (...), tj.: w dniu 25 listopada 2010 r., na zabezpieczenie jego roszczeń z umowy pożyczki (okoliczność bezsporna), poprzez wpisanie w treści weksla sumy wekslowej na kwotę 34 863,76 zł, miejsca płatności - „Dnia 29.05.2014r., W., ul. (...)”, a także oznaczenie (...) sp. z o.o. w W.”, jako podmiotu, na którego zlecenie zapłata miała być dokonana.

Powód wypełnił weksel własny in blanco opatrzony w klauzulę „bez protestu”, podpisany przez pozwaną i wydany finansującemu w dniu podpisania umowy leasingu, tj.: 11 sierpnia 2012 r., na zabezpieczenie jego roszczeń z umowy leasingu (okoliczność bezsporna), poprzez wpisanie w treści weksla sumy wekslowej na kwotę 197 652,86 zł, terminu i miejsca płatności - „Dnia 29.05.2014 r., W. ul. (...)”, a także oznaczenie (...) sp. z o.o. w W.”, jako podmiotu, na którego zlecenie zapłata miała być dokonana.

Laser (...) będący przedmiotem umowy pożyczki zawartej pomiędzy pozwaną a powodem, został objęty ochroną ubezpieczeniową (...) S.A. według Ogólnych Warunków Ubezpieczenia Mienia od Wszelkiego Ryzyka (dalej: (...)).s Zgodnie z § 5 ust. 3 pkt 5 (...), z zakresu odpowiedzialności (...) S.A. wyłączone zostały szkody powstałe, pośrednio lub bezpośrednio wskutek mechanicznych, elektrycznych lub elektronicznych uszkodzeń lub zakłóceń w działaniu maszyn i urządzeń, o ile szkody te nie zostały spowodowane przez pożar, eksplozję, uderzenie pioruna, upadek statku powietrznego. Natomiast według klauzuli 101/1 dotyczącej ubezpieczenia urządzeń przenośnych, z zastrzeżeniem ogólnych warunków ubezpieczenia i innych postanowień umowy, na podstawie niniejszej klauzuli dodatkowej zakres ubezpieczenia rozszerzono o szkody w elektronicznych urządzeniach przenośnych poza miejscem ubezpieczenia na m.in. następujących zasadach: dla szkód powstałych wskutek kradzieży z włamaniem i rabunku oraz upuszczenia urządzenia udział własny ubezpieczającego ustala się w każdej szkodzie w wysokości 25%. Z kolei w pkt. 4.2. wskazano, iż ubezpieczeniem nie są objęte szkody powstałe wskutek niewłaściwego opakowania urządzenia (lub jego braku) lub opakowania niezgodnego z zaleceniami producenta. Zgodnie natomiast z Klauzulą 101/2 dotyczącą ubezpieczenia urządzeń elektronicznych na stałe zainstalowanych w pojazdach samochodowych ustalono, iż z zastrzeżeniem ogólnych warunków ubezpieczenia i innych postanowień umowy, na podstawie niniejszej klauzuli dodatkowej zakres ubezpieczenia rozszerza się o szkody powstałe w elektronicznych urządzeniach przenośnych poza miejscem ubezpieczenia na m.in. następujących zasadach: dla szkód powstałych wskutek kradzieży z włamaniem i rabunku oraz upuszczenia urządzenia, udział własny ubezpieczającego ustala się w każdej szkodzie w wysokości 25%. Natomiast w pkt 4.2 wskazano, iż ubezpieczeniem nie są objęte szkody powstałe wskutek niewłaściwego opakowania urządzenia (lub jego braku) lub opakowania niezgodnego z zaleceniami producenta.

W zgłoszeniu szkody do ubezpieczyciela przez pracowników pozwanej wskazano, iż dnia 6 sierpnia 2012 r. doszło do uszkodzenia Lasera (...), co nastąpiło w trakcie trwania zabiegu. Z dokonanych ustaleń wynika, że rączka od lasera wypadła i uderzyła w fotel w wyniku czego laser został uszkodzony. W piśmie z 17 stycznia 2013 r. ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania z powołaniem się na wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela zawarte w § 5 ust. 3 pkt 5 (...) wskazując, że uprawniony do naprawy sprzętu serwis (...) sp. z o.o. z siedzibą w Z. stwierdził, iż awarii uległ podzespół głowicy lasera. Pierwotna przyczyna uszkodzenia miała charakter mechaniczny wywołany zewnętrznym czynnikiem, który spowodował uszkodzenie wewnętrzne. Do uszkodzenia doszło najprawdopodobniej w wyniku uderzenia. Pismem z 12 czerwca 2013 r. ubezpieczyciel (...) wskazał, iż „Uszkodzeniu uległa głowica lasera, która działa na zasadzie zjawisk fizycznych na poziomie jonów i elektronów. W toku postępowania likwidacyjnego przedmiotowej szkody serwis wskazał, iż struktura elementów optycznych źródła światła uległa zmianom w wyniku czego nie emituje wystarczającej ilości światła. Ponadto wadliwa praca głowicy przejawia się m.in. na zbyt małej mocy urządzenia na stracie. W związku z tym, nawet przy zanegowaniu mechanicznego charakteru powstania szkody, nie ulega wątpliwości, że analizowane w powyższym stanie faktycznym uszkodzenie lasera ma charakter elektrycznego lub elektronicznego uszkodzenia lub zakłócenia w działaniu maszyn i urządzeń, które zostało wyłączone w treści § 5 ust. 3 pkt 5 (...), stanowiących integralną część umowy”. Natomiast w wiadomości e-mail z 19 września 2012 r. wskazano, iż „Uchwyt roboczy nie skalibrował się z urządzeniem, zatem wykonanie zabiegu było niemożliwe. Usterka powstała prawdopodobnie w wyniku uderzenia maszyny podczas przesuwania jej z jednego gabinetu do drugiego. Regularne przewożenie mogło też mieć wpływ na rozstrojenie się optyki. Przyczyną mogło być także włączenie wyziębionego urządzenia. Awarii uległa głowica, element podlegający wymianie”.

Koszt naprawy urządzenia określony został na kwotę 68 292,68 zł netto, a według faktury pro forma na kwotę 80 800 zł brutto. Wobec stwierdzenia, iż zakres ochrony ubezpieczeniowej nie obejmuje kosztów naprawy urządzenia w przypadku awarii na skutek mechanicznych, elektrycznych i elektronicznych uszkodzeń, ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania, tj. pokrycia kosztów naprawy sprzętu.

Porozumieniem z 2 kwietnia 2013 r. strony postępowania potwierdziły fakt zawarcia umów pożyczki nr (...). Strony stwierdziły również, iż na podstawie powyższych umów wystawione zostały faktury VAT nr (...) na kwotę 7 376,67 zł brutto, nr (...) na kwotę 2 165,64 zł brutto, nr (...) na kwotę 1 926 zł brutto, które pozwana uznała w całości zarówno co do zasady, jak i co do wysokości (termin płatności powyższych należności określony został na 31 marca 2013 r.); faktury VAT nr (...) na kwotę 7 376,67 zł brutto, nr (...) na kwotę 2 169,84 zł brutto, które pozwana uznała w całości zarówno co do zasady, jak i co do wysokości (termin płatności powyższych należności określony został na 28 lutego 2013 r.), faktury VAT nr (...) na kwotę 7 376,67 zł brutto, nr (...) na kwotę 2 173,81 zł brutto, nr (...) na kwotę 402 zł brutto (termin płatności powyższych należności określony został na 31 stycznia 2013 r.). W związku z powyższym, pozwana potwierdziła fakt istnienia na dzień zawarcia porozumienia wymagalnej i bezspornej należności, którą uznała w całości. Pozwana zobowiązała się dodatkowo do zapłaty opłaty manipulacyjnej w wysokości 200 zł netto za przygotowanie porozumienia oraz kwoty odsetek ustawowych zgodnie z notą odsetkową w wysokości 2 116,75 zł, najdalej do 23 kwietnia 2013 r. Brak zapłaty wskazanych kwot w terminie czynił dopuszczalnym skorzystanie przez powoda z uprawnienia do natychmiastowego wypowiedzenia umowy (§ 1 porozumienia).

Porozumieniem z 2 kwietnia 2013 r. do umowy leasingu nr (...) z 11 czerwca 2012 r. strony postępowania potwierdziły fakt zawarcia umowy leasingu nr (...) z 11 czerwca 2012 r. Strony stwierdziły również, iż na podstawie powyższej umowy wystawione zostały faktury VAT nr (...) na kwotę 6 036,90 zł brutto, którą pozwana uznała w całości zarówno co do zasady, jak i co do wysokości. Termin płatności powyższej należności określony został na 31 marca 2013 r.; faktury VAT nr (...) na kwotę 6 091,12 zł brutto, którą pozwana uznała w całości zarówno co do zasady, jak i co do wysokości. Termin płatności powyższej należności określony został na 28 lutego 2013 r.; faktury VAT nr (...) na kwotę 5 817,60 zł brutto, którą pozwana uznała w całości zarówno co do zasady, jak i co do wysokości. Termin płatności powyższej należności określony został na 31 stycznia 2013 r. W związku z powyższym, pozwana potwierdziła fakt istnienia na dzień zawarcia porozumienia wymagalnej i bezspornej należności, którą uznała w całości w wyżej określonej kwocie. Pozwana zobowiązała się dodatkowo do zapłaty opłaty manipulacyjnej w wysokości 200 zł netto za przygotowanie porozumienia oraz kwoty odsetek ustawowych zgodnie z nota odsetkową w wysokości 1 233,89 zł, najdalej do 23 kwietnia 2013 r. Brak zapłaty powyższych kwot w uzgodnionym terminie, uprawniał powoda do natychmiastowego wypowiedzenia umowy (§ 1 porozumienia).

Dnia 4 lutego 2014 r. powód w związku z nieregulowaniem należności pomimo wyznaczenia dodatkowego terminu zapłaty, na podstawie postanowień zawartych umów, w tym Ogólnych Warunków, wypowiedział pozwanej ze skutkiem natychmiastowym umowy nr: (...) z 19 stycznia 2010 r., nr (...) z 25 listopada 2010 r. oraz nr (...) z 11 czerwca 2012 r. Jednocześnie wezwał pozwaną do zwrotu przedmiotów finansowanych na podstawie wskazanych umów, w ciągu dwóch dni od daty otrzymania niniejszego wezwania. Przedmioty te zostały odebrane przez powoda 4 marca 2014 r. Na dzień 4 marca 2014 r., wartość rynkowa poszczególnych urządzeń wynosiła:

1/ Laser (...) Re: (...) - 89 565,19 zł (stan techniczny określono na uszkodzony, uszkodzona głowica laserowa, koszt naprawy określono na kwotę 68 292,68 zł netto),

2/ Aparat dermatologiczny (...) 23 756,38 zł (stan techniczny określono jako sprawny),

3/ (...) U. (...) - 36 480 zł (stan techniczny określono jako sprawny),

4/ Aparat medycyny estetycznej F. (...) - 72 675 zł (stan techniczny określono jako sprawny),

5/ Aparat medycyny estetycznej R. L. - 48 450 zł (stan techniczny określono jako sprawny),

- razem na łączną kwotę 270 926,57 zł.

Powód po wypowiedzeniu umowy pożyczki i zrealizowaniu uprawnienia wynikającego z zawartych umów przewłaszczenia na zabezpieczenie dokonał po przeprowadzeniu licytacji sprzedaży wszystkich wskazanych powyżej przedmiotów. Licytacja prowadzona była ze zmianą kwoty wyjściowej co kilka dni w danym miesiącu, osiągając ostateczne następujące ceny sprzedaży przedmiotowych urządzeń: 1) Laser (...) za kwotę 2 900 zł netto; 2) Aparat Dermatologiczny (...) za kwotę 5 000 zł netto; 3) (...) U. (...) za kwotę 8 600 zł netto; 4) Urządzenia medyczne F. (...) odpowiednio za kwotę 34 500 zł i kwotę 21 000 zł. Kwoty te zostały zaliczone na poczet zadłużenia pozwanej przed wypełnieniem weksli na sumę 72 000 zł.

Dnia 24 kwietnia 2014 r. powód wystawił pozwanej notę rozliczeniową nr (...) na kwotę 249 157,52 zł do umowy pożyczki nr (...), na którą składały się: należności zafakturowane, a niezapłacone na dzień wystawienia noty w wysokości 44 240,82 zł, suma odsetek karnych od należności wymagalnych w wysokości 10 054,70 zł, saldo kapitału pozostałego do spłaty 194 172 zł, koszty windykacji w wysokości 690 zł.

Dnia 24 kwietnia 2014 r. powód wystawił pozwanej notę rozliczeniową nr (...) na kwotę 34 863,76 zł do umowy pożyczki nr (...), na którą składały się: należności zafakturowane, a niezapłacone na dzień wystawienia noty w wysokości 10 126,94 zł, suma odsetek karnych od należności wymagalnych w wysokości 1 543,81 zł, saldo kapitału pozostałego do spłaty 22 643,01 zł, koszty windykacji w wysokości 550 zł.

Dnia 24 kwietnia 2014 r. powód wystawił pozwanej notę rozliczeniową nr (...) na kwotę 218 652,86 zł do umowy leasingu nr (...), na którą składały się: należności zafakturowane, a niezapłacone na dzień wystawienia noty w wysokości 26 448,45 zł, suma odsetek karnych od należności wymagalnych w wysokości 1 716,32 zł, suma wszystkich przewidzianych w umowie, a niezapłaconych rat leasingowych pomniejszonych o dyskonto na dzień rozliczenia w wysokości 186 227,43 zł, wartość szacunkowa przedmiotu leasingu w wysokości 2 500 zł, koszty windykacji w wysokości 1 760,66 zł.

Dnia 19 maja 2014 r. pozwana zawarła z D. B. porozumienie, w którym D. B. oświadczyła gotowość nabycia prawa własności: a) aparatu dermatologicznego (...) (rok produkcji 2009, oznaczenie (...)) za cenę 30 000 zł netto (36 900 zł brutto), b) systemu (...) U. (...) (rok produkcji 2010, oznaczenie (...)) za cenę 50 000 zł netto (61 500 zł brutto), c) urządzenia medycznego F. (...) (rok produkcji 2011, oznaczenie (...), (...)) za cenę 97 500 zł netto (119 925 zł brutto), d) urządzenia medycznego R. L. (rok produkcji 2011, oznaczenie (...), (...)) za cenę 60 000 zł netto (73 800 zł brutto), e) lasera (...) Re: (...) (...) (rok produkcji 2009, oznaczenie (...), urządzenie niesprawne) za cenę 100 000 zł netto (123 000 zł brutto), na zasadzie trójstronnego porozumienia z udziałem stron postępowania z jednorazową zapłatą ceny bezpośrednio na rachunek powoda oraz na pozostałych warunkach określonych przez ten podmiot. Pozwana oświadczyła, że prowadzi działania służące umożliwieniu D. B. nabycie od powoda własności urządzeń, o których mowa wyżej oraz w przypadku istnienia różnicy pomiędzy sumą wartości urządzeń, wskazaną wyżej, a łącznym jej zadłużeniem wobec powoda, zobowiązała się do jednorazowej zapłaty tej różnicy na rzecz powoda.

Pismem z 21 maja 2014 r. powód zawiadomił pozwaną o wypełnieniu weksla in blanco bez protestu na kwotę 249 157,52 zł. Na powyższą kwotę składały się następujące należności: a) kwota 44 240,82 zł stanowiąca sumę należności zafakturowanych, a niezapłaconych, b) kwota 10 054,70 zł stanowiąca sumę odsetek od należności wymagalnych, c) kwota 194 172 zł stanowiąca saldo kapitału pozostałego do spłaty, d) kwota 690 zł stanowiąca sumę kosztów windykacji. Weksel został uzupełniony 21 maja 2014 r. i w tym też dniu powód wysłał niniejsze zawiadomienie listem poleconym do pozwanej, zgodnie z wymogami § 4 porozumienia wekslowego. Termin płatności (wykupu) weksla został określony na 29 maja 2014 r., to jest na następny dzień roboczy po upływie siedmiu dni kalendarzowych od daty uzupełnienia weksla.

Pismem z 21 maja 2014 r., powód zawiadomił pozwaną o wypełnieniu weksla in blanco bez protestu na kwotę 34 863,76 zł. Na powyższą kwotę składały się następujące należności: a) kwota 10 126,94 zł stanowiąca sumę należności zafakturowanych, a niezapłaconych, b) kwota 1 543,81 zł stanowiąca sumę odsetek od należności wymagalnych, c) kwota 22 643,01 zł stanowiąca saldo kapitału pozostałego do spłaty, d) kwota 550 zł stanowiąca sumę kosztów windykacji. Weksel został uzupełniony 21 maja 2014 r. i w tym też dniu powód wysłał niniejsze zawiadomienie listem poleconym do pozwanej, zgodnie z wymogami § 4 porozumienia wekslowego. Termin płatności (wykupu) weksla został określony na 29 maja 2014 r., to jest na następny dzień roboczy po upływie siedmiu dni kalendarzowych od daty uzupełnienia weksla.

Pismem z 21 maja 2014 r. powód zawiadomił pozwaną o wypełnieniu weksla in blanco bez protestu na kwotę 197 652,86 zł. Na powyższą kwotę składały się następujące należności: a) kwota 26 448,45 zł stanowiąca sumę należności zafakturowanych, a niezapłaconych, b) kwota 1 716,32 zł stanowiąca sumę odsetek od należności wymagalnych, c) kwota 186 227,43 zł stanowiąca sumę wszystkich przewidzianych w umowie, a niezapłaconych rat leasingowych pomniejszonych o dyskonto na dzień rozliczenia, d) kwota 2 500 zł stanowiąca szacunkową wartość przedmiotu leasingu, e) kwota 1 760,66 zł stanowiąca sumę kosztów windykacji, f) kwota 21 000 zł stanowiąca kwotę netto uzyskaną ze sprzedaży przedmiotu leasingu. Weksel został uzupełniony 21 maja 2014 r. i w tym też dniu powód wysłał niniejsze zawiadomienie listem poleconym do pozwanej, zgodnie z wymogami § 4 porozumienia wekslowego. Termin płatności (wykupu) weksla został określony na 29 maja 2014 r., to jest na następny dzień roboczy po upływie siedmiu dni kalendarzowych od daty uzupełnienia weksla. Pomimo skierowania do pozwanej wezwań do zapłaty, zobowiązania w nich zawarte nie zostały wykonane (okoliczność bezsporna).

Sąd I instancji wskazał, że powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie bezspornych twierdzeń stron, mając na względzie dyspozycje przepisów art. 229 k.p.c. i 230 k.p.c. oraz na podstawie złożonych przez strony dokumentów, dołączonych do pozwu, sprzeciwu od nakazu zapłaty, pozwu wzajemnego oraz dalszych pism procesowych, które to dokumenty uznał za wiarygodne. Dla ustalenia stanu faktycznego przydatne były także kserokopie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, których prawdziwości strony nie kwestionowały, a także zeznania świadków R. M., D. B., B. P., P. P., K. S., a także dowód z przesłuchania pozwanej E. S., w zakresie w jakim były przydatne dla ustalenia stanu faktycznego. Odnosząc się do zeznań świadków Sąd Okręgowy wyjaśnił, że nieprzydatne dla ustalenia stanu faktycznego były zeznania świadka R. M., albowiem świadek ten nie pamiętał przyczyn powstania szkody nr (...), nie pamiętał kto dokonał zgłoszenia szkody, a także nie wiedział z jakiego powodu została wydana odmowa wypłaty odszkodowania. Świadek nie wiedział również, czy pozwana zgłaszała wniosek o rozszerzenie zakresu ubezpieczenia. Z kolei świadek B. B. zeznał, że nie zna stron postępowania. Oświadczył ponadto, że wyceny ruchomości dokonywał jego ojciec, a nie on, wobec czego nie wie, czego dotyczy sprawa. Świadek zeznał, iż nie uczestniczył przy podpisywaniu umów przez strony procesu, a tym samym nie wie, jakie stosunki prawne je łączyły. Świadek nie wiedział również kto dokonał zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi, w jaki sposób doszło do uszkodzenia Lasera (...), ani jaka była przyczyna uszkodzenia przedmiotowego urządzenia. Natomiast świadek B. P. nie wiedziała jaka była przyczyna oddania Lasera (...) do naprawy. Zeznała, iż nie była obecna przy podpisywaniu umów łączących strony. Zeznania o analogicznej treści złożył również świadek P. P.. Sąd dopuścił także dowód z przesłuchania stron, ograniczając jego przeprowadzenie do strony pozwanej na podstawie przepisu art. 302 § 1 k.p.c. Sąd dał wiarę wyjaśnieniom pozwanej w zakresie, w jakim korelowały one z pozostałymi dowodami zgromadzonymi w sprawie, biorąc pod uwagę subsydiarny i pomocniczy charakter tego dowodu. Przydatne dla ustalenia stanu faktycznego były w szczególności twierdzenia pozwanej dotyczące zawarcia umów pożyczki oraz umowy leasingu, a także zakresu ubezpieczenia, okoliczności zgłoszenia szkody i dalszego postępowania ubezpieczyciela, jak też czynności podjętych przez pozwaną mających na celu odkupienie od powoda urządzeń będących przedmiotami umowy. Postanowieniem z 13 maja 2015 r., Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny ruchomości celem ustalenia wartości rynkowej urządzeń na 4 marca 2014 r., tj.: Lasera (...) Re: (...), Aparatu dermatologicznego (...), Systemu (...) U. (...), Aparatu medycyny estetycznej F. (...) oraz Aparatu medycyny estetycznej R. L., wskazanych w umowach pożyczek nr (...) oraz umowie leasingu nr (...). Biegły sądowy w sporządzonej opinii ustalił wartość rynkową (WR) netto wycenianych urządzeń na 4 marca 2014 r. na kwotę 270 927 zł netto, natomiast wartość rynkową w warunkach sprzedaży wymuszonej ( (...)) netto wycenianych urządzeń, przyjęto na poziomie 50% wartości rynkowej i na 4 marca 2014 r. określono ją na kwotę 135 463 zł netto. Biegły sądowy stwierdził, że powyższe wartości dotyczą urządzeń w tym miejscu i w takim stanie, w jakim znajdowały się 4 marca 2014 r. Przedmiotowe urządzenia po odebraniu od pozwanej, zostały sprzedane przez powoda nabywcom za kwoty niższe od wartości rynkowych w warunkach sprzedaży wymuszonej. Analiza porównawcza wartości rynkowej, wartości rynkowej w warunkach sprzedaży wymuszonej, pozwoliła biegłemu sądowemu na postawienie następujących wniosków: i) powód sprzedał wszystkie urządzenia za cenę niższą, jak wartości rynkowe w warunkach sprzedaży wymuszonej, ii) szczególnie rażąca jest kwota, za którą zostało sprzedane uszkodzone urządzenie laserowe (...) Re: (...), (...)) czasokres ekspozycji przedmiotowych urządzeń na rynku obrotu wtórnego, jest charakterystyczny dla postępowań likwidacyjnych, bardzo krótki; również ceny zostały ustalone na poziomie, który jest charakterystyczny dla postępowań likwidacyjnych. W ocenie Sądu powyższa opinia była jasna i spójna, a wnioski w niej zawarte logicznie i przekonujące, a rzetelność i fachowość powyższych ustaleń nie budziła wątpliwości Sądu i pozwalała na uznanie ich za w pełni wiarygodne, tym bardziej, iż żadna ze stron postępowania nie zakwestionowała skutecznie sporządzonej przez biegłego sądowego opinii.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, Sąd Okręgowy wskazał, że powództwo główne zasługiwało na częściowe uwzględnienie, zaś powództwo wzajemne podlegało oddaleniu w całości.

Na wstępie Sąd I instancji wyjaśnił, że powód dochodził w niniejszym procesie należności z uzupełnionych weksli in blanco. W przedmiotowej sprawie weksle in blanco stanowiły zabezpieczenie roszczeń powoda wobec pozwanej wynikających z umowy leasingu oraz umów pożyczki, przy czym pozwana nie zaprzeczyła, ani faktowi wystawienia przez siebie weksli, ani wysokości nieuregulowanych na podstawie ww. umów należności. Sąd Okręgowy ustalił wartość urządzeń wskazywaną przez pozwaną w oparciu o przeprowadzony dowód z opinii biegłego na kwotę 270 926,57 zł, przyjmując ją jako podstawę do dalszych ustaleń i wyliczeń. W ocenie Sądu I instancji powód za pomocą przedłożonych dokumentów, w szczególności not rozliczeniowych i faktur VAT, które to dokumenty nie były kwestionowane przez pozwaną, wykazał zasadność roszczenia co do kwoty 231 747,57 zł, na którą składały się należności zafakturowane, a niezapłacone na dzień wystawienia not, odsetki, niezapłacone raty leasingowe oraz pożyczek pomniejszone o dyskonto na dzień rozliczenia, a także koszty windykacji. Sąd Okręgowy uwzględnił również fakt, że przy rozliczeniu umowy leasingu oraz umów pożyczek powód uwzględnił wartość dotychczas uregulowanych przez pozwaną rat leasingowych oraz rat umowy pożyczki, pomniejszonych o kwotę uzyskaną z tytułu sprzedaży przedmiotu leasingu i przedmiotów umów pożyczek. Odnosząc się zaś do kwestii dopuszczalności sprzedaży towarów w warunkach sprzedaży wymuszonej, to zdaniem Sądu I instancji licytacja prowadzona przez powoda nie została przeprowadzona z należytą starannością. Ze złożonych do akt sprawy dokumentów wprost wynikało, że kwota wyjściowa licytowanego przedmiotu zmniejszana była co dwa czy cztery dni, do momentu aż zostały one sprzedane znacznie poniżej ich wartości. Zdaniem Sądu Okręgowego, raczej powszechnym postępowaniem jest utrzymywanie kwoty wyjściowej licytowanego przedmiotu na stabilnej wysokości przez dłuższy okres czasu, a nie zmniejszanie jej po dwóch dniach od wystawienia przedmiotu na licytacji, co miało miejsce w niniejszej sprawie. Poza tym, zdaniem Sądu I instancji sytuacja majątkowa powoda nie zmuszała go do jak najszybszego sprzedania sprzętu bez względu na uzyskaną kwotę. Powód przy zachowaniu należytej staranności w prowadzeniu licytacji i mając świadomość wartości sprzedawanych urządzeń medycznych z całą pewnością mógł osiągnąć wyższe kwoty. Nie można, w ocenie Sądu Okręgowego, interpretować zapisów pkt 11.5 OWU umowy pożyczki i 12.4 OWU umowy leasingu w ten sposób, iż w przypadku niespłacenia umowy pożyczki, czy rozwiązania umowy leasingu powód może zbyć przewłaszczone rzeczy za dowolną cenę, nawet symboliczną złotówkę, zaliczając uzyskaną kwotę na spłatę zadłużenia, również w sytuacji gdy uzyskana kwota będzie rażąco nieekwiwalentna do wartości urządzeń. Strony zgodnie wyraziły zamiar rozliczenia się ceną rynkową, zatem powód zobowiązany był do dążenia z należytą starannością do uzyskania realnej i adekwatnej do wartości urządzenia ceny. W realiach niniejszej sprawy takiej staranności powód nie dołożył, co wynikało ze zgromadzonych w sprawie dokumentów. Wobec powyższego, w ocenie Sądu I instancji, na uwzględnienie zasługiwał zarzut pozwanej zgłoszony w sprzeciwie od nakazu zapłaty, a dotyczący zawyżenia dochodzonego przez powoda roszczenia o kwotę 198 926,57 zł. Mając na uwadze, że wartość rynkowa wszystkich przedmiotów określona została na kwotę 270 926,57 zł, a powód miał świadomość wartości przedmiotowego sprzętu i dokonał jego sprzedaży za kwotę 72 000 zł, powód mógł domagać się od pozwanej zasądzenia jedynie kwoty 231 747,57 zł (wartość rynkowa urządzeń na 4 marca 2014 r., tj.: 270 926,57 zł - wartość za jaką zostały sprzedane urządzenia 72 000 zł = 198.926,57 zł). Wartość przedmiotu sporu, ujęta w notach rozliczeniowych na kwotę 433 574,14 zł – 2 900 zł (sprzedaż (...) częściowe cofnięcie pozwu przez powoda) – 198 926,57 zł = 231 747,57 zł, tj.: kwota należna powodowi z tytułu rozliczenia umów). Zdaniem Sądu Okręgowego, roszczenie o zapłatę pozostałej kwoty podlegało oddaleniu.

W pozwie wzajemnym pozwana (powódka wzajemna) początkowo wnosiła o zasądzenie kwoty 558 757,52 zł, na którą to kwotę składało się roszczenie o zapłatę kwoty 249 157,52 zł z tytułu niedopełnienia staranności przy ubezpieczeniu urządzenia, z którego to ubezpieczenia pozwana (powódka wzajemna) nie mogła skorzystać i przez to naprawić urządzenia Laser (...). Dodatkowo pozwana (powódka wzajemna) wniosła o zasądzenie kwoty 309 600 zł z uwagi na zaniżoną wartość sprzedaży urządzeń. Kwota ta po opinii biegłego została zmniejszona (309 600 zł – 110 673,43 zł, co dało kwotę 198 926,57 zł). Ostatecznie pozwana (powódka wzajemna) wniosła o zasądzenie kwoty 448 084,09 zł. Odnosząc się do zasadności roszczenia pozwanej (powódki wzajemnej) Sądu I instancji wskazał, że nie zasługiwało ono na uwzględnienie, bowiem pozwana nie wykazała, aby wskutek działania powoda poniosła jakąkolwiek szkodę. Brak jest powiązania między kwotą należności prawidłowo wyliczoną przez powoda z tytułu rozliczenia umowy leasingu a ewentualnym uszczerbkiem w majątku pozwanej (powódki wzajemnej) z tytułu niedopełnienia staranności przy ubezpieczeniu urządzenia, z którego to ubezpieczenia pozwana (powódka wzajemna) nie mogła skorzystać i przez to naprawić urządzenia Laser (...) oraz czerpać korzyści, które pokryłyby również należności z rat. W ocenie Sądu Okręgowego pozwana (powódka wzajemna) nie udowodniła, że została wprowadzona przez powoda (pozwanego wzajemnego) w błąd. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynikało, że strony postępowania łączą stosunki prawne co najmniej od roku 2000, a zatem pozwana doskonale wiedziała na jakich zasadach oraz w jakim zakresie odbywa się ubezpieczanie zawieranych przez strony umów. Nie ulegało wątpliwości, że każda umowa zawarta przez strony postępowania mogła mieć inny zakres ubezpieczenia, ale z całą pewnością były one znane pozwanej (powódce wzajemnej). Funkcjonowały one bowiem od roku 2000. Ponadto z zeznań świadka R. M. wynikało, że pozwana (powódka wzajemna) mogła wnosić o zmianę zakresu ubezpieczenia. Świadek K. S. potwierdziła, iż była taka możliwość, a także że pozwana (powódka wzajemna) zawierała już wiele podobnych umów, które skrupulatnie sprawdzała i wiedziała jakie warunki są jej przedstawione. W ocenie Sądu Okręgowego twierdzenie pozwanej (powódki wzajemnej), iż została wprowadzona w błąd przez powoda (pozwanego wzajemnego) w zakresie zawartej umowy ubezpieczenia, nie zostało w żaden sposób udowodnione. Również twierdzenie pozwanej (powódki wzajemnej), że szkoda wynikła z niedokonania wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela, nie zasługiwało na uwzględnienie. Sąd I instancji zgodził się w tym zakresie z powodem, że pozwana (powódka wzajemna) była zobowiązana do terminowej spłaty pożyczki niezależnie od tego czy sprzęt był sprawny, bowiem przedmiotem umowy była pożyczka, która następnie została przeznaczona na zakup sprzętu, nie zaś zapewnienie przez powoda (pozwaną wzajemnie) sprawnego sprzętu.

Sąd Okręgowy zasądził na rzecz powoda odsetki ustawowe w oparciu o treść art. 482 § 1 k.c. Zgodnie z treścią tego przepisu od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy, tj. od 1 lipca 2014 r.

O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., rozdzielając je stosunkowo i pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. Mając na uwadze, że w sprawie z powództwa głównego powód dochodził kwoty w łącznej wysokości 430 674,14 zł, a zasądzono kwotę w wysokości 231 747,57 zł, należało uznać, że wygrał on proces w 54% natomiast strona pozwana wygrała sprawę w 46% i zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów nakazano ich zwrot drugiej stronie z uwzględnieniem jednokrotnej stawki za zastępstwo procesowe. Dodatkowo Sąd I instancji obciążył strony wydatkami poniesionymi tymczasowo przez Skarb Państwa i nakazał ich pobranie od stron według tej samej proporcji, przy czym szczegółowe ich wyliczenie pozostawił referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się orzeczenia.

W sprawie z powództwa wzajemnego ustalono, iż powódka wzajemna przegrała sprawę z powództwa wzajemnego w całości i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu zasądzono od powódki wzajemnej na rzecz pozwanego koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego w jednokrotnej stawce, przy czym szczegółowe ich wyliczenie pozostawiono referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się orzeczenia.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiodły obie strony.

Powód zaskarżył rozstrzygnięcie Sądu I instancji w części, tj. w zakresie pkt I, ppkt 3 i 4. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie:

1/ art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i uznanie opinii biegłego sądowego dotyczącej wartości przedmiotów leasingu oraz przedmiotów dostawy w dniu ich przejęcia przez stronę powodową za wiarygodną i mogącą stanowić podstawę rozstrzygnięcia w sprawie, podczas gdy opinia ta nie miała znaczenia dla przedmiotowego postępowania, gdyż powód zgodnie z podpisanymi i zaakceptowanymi przez pozwaną warunkami OWUL pkt 12.4 oraz umów przewłaszczenia pkt 11.5 mógł pomniejszyć należność pozwanej wyłącznie o cenę netto uzyskaną ze sprzedaży przedmiotów leasingu oraz przedmiotów dostawy a nie o ich wartość,

2/ art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczność ustaleń Sądu I instancji z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego jak również przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów oraz brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego polegający na błędnym przyjęciu, że:

- zamiarem stron było pomniejszenie należności pozwanej o cenę rynkową, pomimo iż prawidłowa wykładnia postanowień, tj. pkt 11.5 umów przewłaszczenia oraz pkt 12.4 OWUL wskazuje, iż zgodnym zamiarem stron było pomniejszenie należności pozwanej wyłącznie o cenę netto uzyskaną ze sprzedaży przedmiotów a nie o cenę rynkową;

- powód dokonując sprzedaży przedmiotów leasingu oraz przedmiotów dostawy nie dochował należytej staranności, pomimo iż prawidłowa ocena załączonych przez powoda do akt sprawy raportów sprzedaży oraz wycen wykazuje, iż powód sprzedał przedmioty za cenę najwyższą z oferowanych przez potencjalnych nabywców, ponadto z raportów sprzedaży wynika, że powód wystawił dane przedmioty według wartości rynkowej środka technicznego, wskazanego przez niezależnego rzeczoznawcę oraz, że powód posiadał trudności w sprzedaży przedmiotów z uwagi na brak ofert zakupu wystawianych przedmiotów,

3/ art. 233 § 1 k.p.c. polegające na braku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i pominięciu okoliczności, że sprzedaż danych przedmiotów miała miejsce w warunkach sprzedaży wymuszonej, co w konsekwencji powoduje, że powód mógł osiągnąć niższe kwoty z tytułu sprzedaży danych przedmiotów niż wynikające z wartości rynkowej,

4/ art. 709 ¹⁵ k.c. poprzez jego błędną wykładnię, a przez to przyjęcie, że korzyścią wynikającą z wcześniejszego rozwiązania łączącej strony umowy leasingu jest wartość przedmiotu leasingu z dnia jego zwrotu stronie powodowej, podczas gdy korzyścią tą jest cena netto uzyskana ze sprzedaży przedmiotów leasingu przez powoda.

Mając na uwadze powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda dalszej kwoty 198 926,57 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej liczonymi od dnia 1 lipca 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty oraz odsetek ustawowych liczonych od kwoty 433 574,14 zł od dnia 1 lipca 2014 r. do dnia 21 lipca 2014 r. oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwana z kolei zaskarżyła wyrok Sądu I instancji w części uwzględniającej powództwo główne, tj.: w pkt I ppkt 2 i 4. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła naruszenie:

1/ art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie z naruszeniem dyspozycji tego przepisu dowolnej, a nie swobodnej, oceny dowodów - dokumentów - z których wynika treść łączących strony stosunków prawnych, w szczególności postanowienia 11.2 umowy przewłaszczenia, stanowiącej integralną część umowy pożyczki nr (...) z dnia 19 stycznia 2010 r. oraz klauzuli 101/1 do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia Mienia od Wszystkich Ryzyk, dotyczącej ubezpieczenia urządzeń przenośnych oraz zeznań pozwanej złożonych charakterze strony, skutkującej błędnym uznaniem, że na stronie powodowej nie spoczywał obowiązek ubezpieczenia urządzenia - Lasera (...) Re: (...) - w taki sposób, aby ochroną ubezpieczeniową objęte były szkody powstałe pośrednio lub bezpośrednio wskutek mechanicznych, elektrycznych lub elektronicznych uszkodzeń lub zakłóceń w działaniu tego urządzenia, podczas gdy z prawidłowej interpretacji wskazanych dowodów - mając też na uwadze status powoda, jako przedsiębiorcy, działającego od wielu lat w sektorze finansowym wynika niezbicie, że powód zobowiązany był tak ukształtować zakres ochrony ubezpieczeniowej urządzenia, aby odpowiadał on rzeczywistym potrzebom pozwanej, specyfice prowadzonej przez pozwaną działalności gospodarczej oraz rzeczywiście chronił pozwaną w najbardziej prawdopodobnych i typowych sytuacjach, mogących mieć miejsce przy wykonywaniu przez nią czynności zawodowych,

2/ art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie z naruszeniem dyspozycji tego przepisu dowolnej, a nie swobodnej, oceny dowodów - dokumentów - w postaci wadliwego zgłoszenia szkody, e-maila z 21 września 2012 r. z załącznikami oraz pisma pozwanej z 15 kwietnia 2013 r. przez uznanie, że pozwana podała wzajemnie wykluczające się wersje zdarzeń w zakresie zgłaszania szkody ubezpieczycielowi, podczas gdy z dokumentów pochodzących od pozwanej wynika, że szkoda powstała nie w wyniku upuszczenia rączki lasera podczas wykonywania zabiegu, a przy transportowaniu go z jednego gabinetu pozwanej do drugiego,

3/ art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku w sposób niezgodny z dyspozycją tego przepisu przez pominięcie w uzasadnieniu wyroku stanowiska pozwanej, dotyczącego czynienia przez powoda użytku z jego prawa w sposób sprzeczny z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem oraz z zasadami współżycia społecznego oraz brak jakiegokolwiek odniesienia się do tych zarzutów pozwanej,

4/ art. 65 § 1 i 2 k.c. poprzez przyjęcie, że intencją stron niniejszego postępowania podczas zawierania umowy pożyczki nr (...) z dnia 19 stycznia 2010 r. oraz umowy przewłaszczenia było to, aby przedmiot umowy przewłaszczenia - Laser (...) Re: (...) był ubezpieczony z wyłączeniem szkód powstałych pośrednio lub bezpośrednio wskutek mechanicznych, elektrycznych lub elektronicznych uszkodzeń lub zakłóceń w działaniu tego urządzenia, podczas gdy intencją stron było to, aby ochroną ubezpieczeniową objęte były wszelkie szkody, w tym powstałe pośrednio lub bezpośrednio wskutek mechanicznych, elektrycznych lub elektronicznych uszkodzeń lub zakłóceń w działaniu tego urządzenia,

5/ art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie i brak uznania, że roszczenie powoda polega na czynieniu użytku z prawa w sposób sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa oraz z zasadami współżycia społecznego, podczas gdy powód będący znaczącym na polskim rynku przedsiębiorcą sektora finansowego zaniedbał wykonania swoich podstawowych obowiązków w postaci prawidłowego i przystosowanego do realiów prowadzonej przez pozwaną działalności gospodarczej ubezpieczenia lasera (...) Re: (...) a jednocześnie dochodzi obecnie od pozwanej roszczeń, których jedyną przyczyną powstania jest zawiniony przez powoda brak prawidłowego ubezpieczenia tego urządzenia.

Mając na uwadze powyższe, pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa również w części uwzględnionej w pkt I ppkt 2 wyroku oraz o zasądzenie od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Pozwana złożyła również wniosek ewentualny obejmujący żądanie uchylenia zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego.

Odpowiedź na apelację powoda wywiodła pozwana wnosząc o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Odpowiedź na apelację pozwanej złożył powód wnosząc o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja strony powodowej zasługiwała na częściowe uwzględnienie, zaś apelacja strony pozwanej była w całości bezzasadna.

W wyniku dokonanej kontroli instancyjnej Sąd Apelacyjny uznał, że zaskarżone rozstrzygnięcie należało uznać za częściowo prawidłowe, albowiem Sąd I instancji słusznie przyjął zasadność odpowiedzialności pozwanej za nienależyte wykonanie zobowiązań wynikających z łączących strony postępowania umów, a których wykonanie zostało zabezpieczone wystawionymi przez stronę pozwaną wekslami in blanco, stanowiącymi podstawę roszczenia wywiedzionego przez stronę powodową. Za częściowo błędną należało natomiast uznać dokonaną przez Sąd I instancji ocenę wysokości zobowiązania, które pozwana winna spełnić na rzecz powoda. Sąd I instancji prawidłowo stwierdził zasadę odpowiedzialności pozwanej, błędnie natomiast uznając jej wysokość, co skutkowało koniecznością wydania orzeczenia reformatoryjnego i podwyższenia kwoty należnej stronie powodowej. Istota uchybienia Sądu I instancji wyrażała się w niewłaściwym przyjęciu, iż wierzytelność powoda powinna zostać pomniejszona o wartość korzyści, które uzyskał powód w wyniku sprzedaży mienia stanowiącego przedmiot umowy leasingu oraz umów pożyczki, przyjmując, że żądana przez powoda kwota powinna ulec zmniejszeniu o wartość rynkową urządzeń pomniejszoną o cenę ich sprzedaży, podczas gdy w ocenie Sądu Apelacyjnego podstawą ustalenia wartości korzyści uzyskanych przez stronę powodową, powinna być różnica pomiędzy wartością urządzeń ustaloną przez Sąd I instancji, a ich wartością w warunkach sprzedaży wymuszonej.

Wymaga wyeksponowania, że na etapie postępowania apelacyjnego przeprowadzono uzupełniające postępowanie dowodowe w przedmiocie uszczegółowienia podstaw odróżnienia sytuacji, czy sprzedaż urządzeń ma miejsce w warunkach rynkowych, czy też w warunkach sprzedaży wymuszonej. Na tę okoliczność Sąd odwoławczy przeprowadził z urzędu dowód z ustnych wyjaśnień biegłego sądowego K. J., który sporządził opinię pisemną z dnia 11 lipca 2015 r. W trakcie składanych wyjaśnień biegły sądowy zwrócił uwagę, że w przypadku sprzedaży wymuszonej pojawia się czynnik czasu, który jest za krótki do prawidłowego wyeksponowania rzeczy na rynku, w związku z tym, żeby można było ją sprzedać w czasie krótszym, cena musi być atrakcyjniejsza. Zdaniem biegłego, w niniejszej sprawie czas eskpozycji był charakterystyczny dla postępowań likwidacyjnych, tj. był krótki. Biegły wskazał dodatkowo, że rynek sprzedaży rzeczy poleasingowych jest charakterystyczny, bo na tym rynku szuka się okazji. Okazje są wyławiane przez potencjalnych kupujących w celu dalszej odsprzedaży, zdarza się, że na potrzeby własne. Z tego względu biegły uznał, że okoliczności niniejszej sprawy wskazują na to, że zaistniały przesłanki do przyjęcia sprzedaży urządzeń w warunkach sprzedaży wymuszonej. Ponadto biegły zaznaczył, że trzeba odróżnić wartość sprzedaży od ceny. Wartość jest to bowiem najbardziej prawdopodobna cena, jaką można uzyskać. Natomiast cena to tyle ile ktoś dał. Biegły wskazał przy tym także, że cena sprzedaży urządzeń była zaniżona, co było spowodowane rażącym niedbalstwem po stronie powoda. Odnosząc się do kwestii wielkości redukcji ceny przy sprzedaży wymuszonej biegły odwołał się do praktyki osób sporządzających wyceny znajdującej oparcie w przepisach o licytacji komorniczej. W pewnych warunkach, np. przy rozwiniętym rynku sprzedaży określonych rzeczy, zdaniem biegłego możliwie jest określenie innego poziomu redukcji ceny, jednak w przypadku rzeczy objętych opinią nie było podstaw do określenia innego poziomu redukcji ceny niż 50%.

Sąd Apelacyjny wyjaśnienia biegłego uznał za wiarygodne, złożone w sposób spójny i logiczny, dając im tym samym wiarę. Dowód ten należało uznać za istotny dla wydanego w sprawie rozstrzygnięcia, albowiem biegły sądowy potwierdził, że przedmiotowe urządzenia, powinny zostać zbyte w warunkach sprzedaży wymuszonej, co spowodowało, że ich wartość w stosunku do ich wartości rynkowej, uległa znacznemu, bowiem 50% obniżeniu.

W kwestii zaś złożonego przez powoda wniosku dowodowego o przesłuchanie w charakterze świadka K. W. na okoliczność przebiegu licytacji przedmiotów oraz dochowania należytej staranności przez powoda w prowadzeniu licytacji, w pierwszym rzędzie Sąd Apelacyjny uznał ten wniosek za spóźniony, albowiem strona powodowa mogła go złożyć już w postępowaniu przed Sądem I instancji. Po drugie, kwestia samej licytacji, jak i jej przebieg nie była w sprawie sporna, natomiast kwestie oceny określonych zdarzeń (np. dochowanie należytej staranności) nie mogą być przedmiotem dowodu z zeznań świadków.

W odniesieniu do sformułowanych przez stronę powodową zarzutów naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., Sąd Apelacyjny uznał, że tylko jeden z nich zasługiwał na uwzględnienie. Mianowicie, Sąd I instancji pominął okoliczność, że sprzedaż urządzeń miała miejsce w warunkach sprzedaży wymuszonej, co z kolei miało wpływ na wysokość kwoty zasądzonej na rzecz strony powodowej. Sąd I instancji przyjął bowiem błędnie, że cena sprzedaży rzeczy powinna zostać ustalona w oparciu o wartość rynkową urządzeń. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, sprzedaż urządzeń poleasingowych na skutek rozwiązania umowy leasingu ma charakter wymuszony, co jest spowodowane zaniechaniem leasingobiorcy wykonywania umowy poprzez uiszczanie ustalonych w umowie rat. Leasingodawca nie jest bowiem podmiotem, który sam korzysta z przedmiotów leasingu. Celem jego działalności jest pozyskiwanie środków od osób trzecich, które korzystają z tych przedmiotów. Jeśli zaś urządzenia leasingowe powróciły do leasingodawcy w sposób nagły i niespodziewany na skutek wypowiedzenia umowy z przyczyn leżących po stronie leasingobiorcy, to jest to sytuacja, którą należy uwzględnić przy określaniu warunków, w jakich odbywa się ich sprzedaż. Nie można zatem przyjąć, że w takiej sytuacji powód powinien sprzedać urządzenia z uwzględnieniem ich pełnej wartości rynkowej, tj. przy uwzględnieniu pełnego, właściwego czasu eksponowania rzeczy na rynku. Takich wymagań nie należy stawiać przed finansującym, dla którego przedwczesne rozwiązanie umowy leasingu także oznacza, że nie spełnią się kalkulacje finansowe, które zakładał zawierając umowę. Należy też zauważyć, że przy większej skali działalności prowadzonej przez finansującego, przechowywanie przedmiotów wypowiedzianych umów mogłoby stanowić znaczące utrudnienie dla tej działalności. W konkluzji tej części rozważań należy podkreślić, że wartość dla sprzedaży wymuszonej stanowi kwota pieniężna, którą można otrzymać z tytułu sprzedaży rzeczy w okolicznościach, w których sprzedający znajduje się pod presją konieczności sprzedaży, co zdaniem Sądu Apelacyjnego w niniejszej sprawie rzeczywiście miało miejsce.

Nie można było natomiast uznać za usprawiedliwione zarzutów naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie przez Sąd I instancji, że zgodnie z postanowieniami OWUL oraz umów przewłaszczenia dopuszczalne było pomniejszenie kwoty żądanej przez powoda wyłącznie o cenę netto uzyskaną ze sprzedaży przedmiotów leasingu oraz pożyczki, a nie zaś o ich wartość w warunkach sprzedaży wymuszonej. W ocenie Sądu Apelacyjnego, treść zapisów umownych, na które wskazał powód, które to z kolei miały zostać przez Sąd I instancji błędnie ocenione, nie mogła zostać uznana za przesądzającą o ustaleniu wielkości korzyści, jakie powinny podlegać uwzględnieniu przy rozliczeniu przedwcześnie rozwiązanej umowy leasingu. W tym względzie kluczowe znaczenie ma wykładnia terminu „korzyści”, zawartego w treści art. 709 ¹⁵ k.c., zgodnie z treścią którego finansujący zobligowany jest pomniejszyć swoje należności o korzyści, jakie uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i rozwiązania umowy leasingu. Co do zasady „korzyść” finansującego powinna zostać zmniejszona o wartość odzyskanego przez finansującego przedmiotu leasingu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2011 r., I CSK 715/10, LEX nr 1102842). Powstaje jednak wątpliwość, czy chodzi o obiektywną, rynkową wartość przedmiotu leasingu, czy też cenę uzyskaną z jego sprzedaży.

Z argumentacji strony powodowej można by wywieść wniosek, że przepis art. 709 ¹⁵ k.c. ma charakter dyspozytywny. Zauważyć należy, iż istotnie użyto w nim słowa „może”, ale oznacza to wyłącznie tyle, iż finansujący może, lecz nie musi, skierować do leasingobiorcy roszczenia o zapłatę kwoty stanowiącej rekompensatę za przedterminowe rozwiązanie umowy. Wyłączenie stosowania tej normy prawnej jest więc możliwe tylko w ten sposób, że leasingodawca zrezygnuje z dochodzenia tego roszczenia. Jeżeli jednak zdecyduje się na zgłoszenie żądania, kwota której dochodzi, nie może przewyższać szkody powstałej w jego majątku w następstwie przedterminowego rozwiązania umowy leasingu, bowiem byłoby to sprzeczne z przepisem art. 361 § 1 k.c. Zauważyć należy, że odpowiedzialność korzystającego wobec finansującego przewidziana w przepisie art. 709 ¹⁵ k.c. ma charakter odpowiedzialności odszkodowawczej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2016 r., I CSK 649/15, LEX nr 2166372). Korzyści uzyskane przez finansującego podlegają zatem obligatoryjnie odliczeniu od kwoty należnej mu od korzystającego, a norma art. 709 ¹⁵ k.c. stanowi w tym znaczeniu przepis iuris cogentis. Statuuje bowiem istotną dla leasingobiorcy zasadę pomniejszania jego zadłużenia o wartość rzeczywistych korzyści leasingodawcy. Inne rozwiązanie podważałoby wartość normatywną art. 709 ¹⁵ k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2013 r., V CSK 566/12, Legalis 804287, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 kwietnia 2014 r., I ACa 1502/13, Legalis nr 993629).

Uzyskana ze sprzedaży rzeczy cena powinna co do zasady stanowić miernik wartości korzyści uzyskanej przez leasingodawcę na skutek odzyskania przedmiotu umowy przed upływem terminu zakończenia umowy. W typowej sytuacji cena sprzedaży jest bowiem dowodem rzeczywistej (rynkowej) wartości rzeczy. Nie było tak jednak w niniejszej sprawie, jak bowiem wynikało z przeprowadzonego w sprawie dowodu z opinii biegłego rzeczy stanowiące przedmioty zawartych przez strony umów pożyczki i leasingu zbyte zostały przez powoda poniżej ich wartości rynkowej przy założeniu, że sprzedaż miała charakter wymuszony.

Zauważyć trzeba, że zapis, na który powołuje się powód w treści apelacji, umożliwia leasingodawcy sprzedaż przedmiotu leasingu za cenę dowolnie niską i nie jest to sprzeczne z jego interesem, bowiem wówczas pozostałą część wartości przedmiotu leasingu wyegzekwuje od leasingobiorcy. Interes tego ostatniego nie jest w ogóle wówczas chroniony, co pozostaje w sprzeczności z art. 709 ¹⁵ k.c. i art. 361 § 1 k.c. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 kwietnia 2014 r., I ACa 1502/13, Legalis nr 993629). Zatem słusznie Sąd I instancji ocenił, że zachowanie należytej staranności w stosunku umownym z leasingobiorcą obliguje leasingodawcę do podjęcia działań mających na celu zbycie odzyskanych przedmiotów po cenie odpowiadającej jego rzeczywistej wartości. W niniejszej sprawie tę wartość Sąd I instancji ustalił w oparciu o opinię biegłego, którą należało uznać za przydatną dla wydanego w sprawie rozstrzygnięcia. Niewątpliwie powód sprzedał rzeczy będące przedmiotem leasingu po cenie dalece niższej niż podana przez biegłego cena w warunkach sprzedaży wymuszonej.

W przedmiotowej sprawie można było uczynić założenie, że wartość rzeczy jest równa cenie, jaką gotów jest za nią zapłacić nabywca, jednak w ocenie Sądu Apelacyjnego powinnością powoda było wówczas wykazanie, że przy dochowaniu należytej staranności, nie mógł on uzyskać ceny wyższej - co najmniej odpowiadającej wartości rynkowej rzeczy w warunkach sprzedaży wymuszonej. Powód powinien był bowiem wykazać, że wyższej ceny nie mógł osiągnąć, a w tym zakresie, za wyjątkiem wniosku dowodowego zgłoszonego dopiero na etapie postępowania apelacyjnego, żadnej inicjatywy dowodowej nie podjął. Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynikało, że za wyjątkiem lasera (...) pozostałe urządzenia nie były uszkodzone, zatem powód powinien podjąć działania w celu uzyskania jak najwyższej ceny sprzedaży. Powód nie wykazał natomiast, aby podjął jakiekolwiek działania w tym kierunku. Ponadto sam laser pomimo jego uszkodzenia, mógł zostać naprawiony, co wówczas mogłoby spowodować, że zostałby zbyty na kwotę wyższą niż 2 900 zł.

Na marginesie zauważyć należało, że bez wpływu na rozstrzygnięcie sprawy pozostawała kwestia oferty pochodzącej od D. B.. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynikało, aby oferta ta została przedstawiona powodowi (świadek D. B. wprost zeznała, że nie składała powodowi żadnych ofert) i tym samym, aby mogła być rozważana przy ocenie kwestii cen po jakich możliwe było zbycie przedmiotów objętych umowami leasingu i pożyczek.

W tej sytuacji za właściwe należało uznać, że korzyść, którą osiągnął powód na skutek odzyskania przedmiotów leasingu oraz umów pożyczki odpowiada kwocie 135 463,29 zł, nie zaś 72 000 zł, jak twierdził powód, czy też 270 926,57 zł, jak w kolei przyjął Sąd Okręgowy.

Wyeksponować również należało, że powyżej przedstawione rozważania nie były właściwe wyłącznie dla ustalenia korzyści powoda wynikających z umowy leasingu, lecz także korzyści, które zyskał powód na skutek odzyskania urządzeń przekazanych pozwanemu na mocy łączących strony umów pożyczek i powiązanych z nimi umów przewłaszczenia na zabezpieczenie, w których przewidziano zbycie przez powoda przewłaszczonych rzeczy z zaliczeniem uzyskanej kwoty na spłatę zadłużenia z tytułu udzielonej pożyczki (pkt 11.5). Przyjęcie odmiennego poglądu stanowiłoby bowiem o rażącym pokrzywdzeniu osoby dłużnika, albowiem byłby on zobowiązany do pokrycia szkody wierzyciela, która była wynikiem jego własnych działań. Z tych przyczyn, nie okazał się zasadny zarówno podniesiony przez powoda w tym zakresie zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., jak i art. 709 ¹⁵ k.c.

W rezultacie powstała konieczność zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia, albowiem wbrew ocenie Sądu I instancji, zasądzeniu na rzecz powoda podległa nie tylko kwota 231 747,57 zł, lecz również dalsza kwota 135 436,28 zł, bowiem podlegające odliczeniu korzyści powoda, o których mowa w art. 709 ¹⁵ k.c., wynosiły nie 270 926,57 zł (jak przyjął Sąd I instancji), ale 135 463,29 zł. Łącznie na rzecz strony powodowej podlegała zatem zasądzeniu kwota 367 210,85 zł (231 747,57 zł + 135 463,28 zł).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił częściowo zaskarżone rozstrzygnięcie, zaś w pozostałym zakresie, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację, jako bezzasadną.

Zważywszy na fakt merytorycznej zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia, modyfikacji podlegało także orzeczenie o kosztach postępowania powstałych przed Sądem I instancji, co znajduje wyraz w pkt 1 ppkt b niniejszego rozstrzygnięcia.

W dalszej kolejności należało ustosunkować się do zarzutów apelacyjnych podniesionych przez stronę pozwaną.

Na wstępie należało zauważyć, że zakresem zaskarżenia pozwana objęła wyłącznie tę część wyroku, która odnosiła się do uwzględnionego powództwa głównego wytoczonego przez stronę powodową, natomiast sformułowane przez nią w apelacji zarzuty miały w zasadzie na celu podważenie ustaleń i oceny prawnej dokonanej przez Sąd I instancji w zakresie powództwa wzajemnego. Pozwana podniosła bowiem naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej oceny dowodów, które miały świadczyć o uchybieniu strony powodowej we właściwym ubezpieczeniu urządzeń, jak i naruszenie art. 65 § 1 i 2 k.c. poprzez przyjęcie, że intencją stron postępowania było, aby Laser (...) został objęty ubezpieczeniem z wyłączeniem szkód powstałych pośrednio lub bezpośrednio wskutek m.in. uszkodzeń mechanicznych, podczas gdy intencją stron było to, aby ochroną ubezpieczeniową objęte były wszelkie szkody. Przedmiotem zarzutu pozwana uczyniła również art. 328 § 2 k.p.c. jak i art. 5 k.c., wskazując przy tym, że również objęte nimi uchybienia dotyczą błędnego przyjęcia braku odpowiedzialności powoda za nienależyte ubezpieczenie mienia. W świetle powyższego można zatem przyjąć, że wnosząc apelację pozwana sformułowała zarzuty, które w rzeczywistości nie odnoszą się do ustaleń i oceny Sądu I instancji dokonanej w tej części orzeczenia, które podlegało przez pozwaną zaskarżeniu.

Pozwana, mając na względzie, że podstawą roszczenia powoda są weksle in blanco, nie zakwestionowała prawidłowości ich wypełnienia w oparciu o sporządzoną wcześniej deklarację wekslową. Co więcej, pozwana wprost przyznała fakt zobowiązania do uiszczenia wierzytelności, których domagał się powód, zawierając z nim porozumienie, w którym uznała istnienie i wysokość należnych mu wierzytelności. W odniesieniu do kwestii, w świetle której podstawą roszczenia powoda są weksle in blanco, należy wskazać, że obowiązujące przepisy prawa nie uzasadniają wniosku, że samo wniesienie zarzutów przeciwko nakazowi, w którym uwzględniono powództwo na podstawie weksla in blanco stanowi podstawę do tego, aby rozpoznawać roszczenie nie w ramach stosunku wynikającego z weksla, ale biorąc pod uwagę stosunek materialnoprawny, którego wykonanie zostało zabezpieczone wystawieniem weksla in blanco przez pozwaną. Należy zauważyć, że ani w sprzeciwie od nakazu zapłaty, jak i w toku postępowania, które toczyło się po jego wniesieniu, pozwana nie podniosła żadnych zarzutów, które zmierzałyby do wskazania, że weksle in blanco zostały wypełnione niezgodnie z deklaracją wekslową, w sytuacji gdy powództwo zostało oparte na wekslu. Wprawdzie suma, jaką wpisał powód na wekslu może być kwestionowana w tym sensie, że została ona wpisana niezgodnie z deklaracją wekslową i środkiem do tego może być wykazanie, iż zobowiązanie pozwanego nie istnieje lub istnieje, ale w innej wysokości, jednakże to pozwaną obciążał ciężar dowodu w tym zakresie. Nie wystarczy wobec tego samo twierdzenie, że suma wpisana na wekslach jest niezgodna z łączącym strony zobowiązaniem, ale pozwana powinna przeprowadzić dowód na tę okoliczność lub zgłosić przynajmniej wnioski dowodowe zmierzające w tym kierunku. W tym kontekście wskazać należy, że powód, który posiada podpisane przez pozwaną weksle i wypełnił je na podstawie deklaracji wekslowej, nie musi niczego dowodzić, gdyż jego roszczenie wynika z samego weksla (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2013 r., I CSK 763/12). W procesie wekslowym dowód przeciwny, a więc nieistnienia wierzytelności, zostaje przerzucony na dłużnika, a to w związku z domniemaniem istnienia wierzytelności, które powstało na skutek wystawienia i wydania weksla (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1967, III CZP 19/66, OSNCP 1968, poz. 79). W konsekwencji to pozwana powinna udowodnić, że w rzeczywistości wierzytelność ta nie istniała lub istniała w innej wysokości. Dla rozpoznawanej sprawy oznacza to, że pozwana mogła skutecznie podważyć zasadność powództwa głównego tak co do zasady jak i wysokości, gdyby wykazane zostało przez nią, że kwoty wskazane w wekslach nie były powodowi należne, bądź ich wysokość została zawyżona, co w niniejszej sprawie nie nastąpiło, zarówno w postępowaniu przed Sądem I instancji, jak i w postępowaniu apelacyjnym.

Wynik postępowania w przedmiotowej sprawie nie był również uzależniony od tego, czy wywiedzione przez pozwaną powództwo wzajemne zostałoby uwzględnione. Fakt uszkodzenia urządzenia i brak wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela, nie ma bowiem znaczenia dla odpowiedzialności pozwanej z tytułu niewykonania umów pożyczki, jak i umowy leasingu, poprzez zapłatę rat. Jedynie w sytuacji, gdy pozwana podniosłaby zarzut potrącenia i wykazałaby skutecznie istnienie przysługującej jej wierzytelności, wówczas wysokość jej zobowiązania wobec powoda mogłaby ulec zmniejszeniu. W rozpoznawanej sprawie tak się jednak nie stało, albowiem nie dość, że zarzut potrącenia nie został przez pozwaną podniesiony, to dodatkowo wywiedzione przez nią roszczenie podlegało oddaleniu i nie zostało objęte zakresem zaskarżenia wywiedzionej przez pozwaną apelacji. Wydaje się, że uszło uwadze pozwanej, co w rzeczywistości stanowiło przedmiot powództwa wytoczonego przez stronę powodową. Pozwana pominęła bowiem całkowicie fakt, że przedmiotem roszczenia powoda była należna mu od pozwanej kwota niespłaconych rat z tytułu zawartych umów pożyczki oraz umowy leasingu. Jak już zostało wcześniej podniesione, zobowiązanie to nie było przez pozwaną kwestionowane. Mając natomiast na uwadze, że spór ten dotyczył również kwestii obniżenia kwoty, do której zapłaty pozwana była obowiązana o wartość uzyskanych przez powoda korzyści z tytułu sprzedaży urządzeń, podnosząc zarzuty apelacyjne, pozwana powinna podjąć próbę kwestionowania tej kwoty, czego jednak w postępowaniu apelacyjnym nie uczyniła. Wydaje się zatem, że pozwana nie kwestionuje stanowiska Sądu I instancji, co do podstaw uwzględnienia powództwa głównego, zaś jej zarzuty odnoszą się do rozstrzygnięcia o powództwie wzajemnym, które nie zostało jednak objęte przez pozwaną zakresem zaskarżenia.

Pomimo, iż podniesione przez pozwaną zarzuty są generalnie irrelewantne, gdyż nie zmierzały do podważenia prawidłowości wypełnienia weksli zgodnie z deklaracjami wekslowymi, wskazać trzeba, że zarzuty te nie zasługiwały na uwzględnienie również z tego względu, że pozwana miała możliwość zapoznania się z ogólnymi warunkami ubezpieczenia, jak i ich kwestionowania. Z prawidłowo ocenionego przez Sąd I instancji materiału dowodowego wynikało bowiem, że pozwana doskonale wiedziała na jakich zasadach oraz w jakim zakresie odbywa się ubezpieczanie zawieranych przez strony postępowania umów, tym bardziej, że ich współpraca rozpoczęła się w roku 2000. Z zeznań świadków R. M. wynikało, iż pozwana mogła wnosić o zmianę zakresu ubezpieczenia roszczenia. Zatem, gdyby pozwana miała jakiejkolwiek wątpliwości, co do zakresu ubezpieczenia, powinna zgłosić je powodowi, czego jednak nie uczyniła. Wyeksponować w tym miejscu należy, że strony postępowania stanowią dwa niezależne profesjonalne podmioty, których interesy nie są tożsame. Dokonując zatem ubezpieczenia mienia, powód zapewne kierował się ogólnymi zasadami, które towarzyszą tego rodzaju decyzjom, natomiast rolą pozwanej było dopasowanie zakresu ubezpieczenia do sposobu wykorzystania rzeczy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, stąd też została jej zapewniona możliwość zgłaszania powodowi zastrzeżeń, z której to możliwości pozwana nie skorzystała. Na potwierdzenie powyższego stwierdzenia wskazać należy, że świadek K. S. potwierdziła, iż była możliwość zgłaszania zarzutów co do zakresu umowy ubezpieczenia, jak również, że pozwana zawierała już wiele podobnych umów, które skrupulatnie sprawdzała i wiedziała, jakie warunki są jej przedstawiane. W konsekwencji twierdzenie pozwanej, iż została wprowadzona w błąd przez powoda w zakresie zawartej umowy ubezpieczenia, nie zostało w żaden sposób udowodnione. Ponad powyższe należy także zauważyć, że sam sposób sformułowania zarzutów przez stronę pozwaną ma jedynie na celu polemikę z ustaleniami dokonanymi przez Sąd I instancji, bowiem nie wskazuje uchybień, których miał dopuścić się Sąd I instancji przy dokonywaniu zwłaszcza oceny dowodów. Aby zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. mógł być uznany za skutecznie podniesiony, należy wykazać, iż Sąd I instancji uchybił tym zasadom, albowiem jedynie wykazanie powyższego może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał, że zgłoszenie zarzutu obrazy art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego przyjętego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów. Skarżący może jedynie wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, iż sąd rażąco naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów, i że to naruszenie miało wpływ na wynik sprawy (por.. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000 r., sygn. akt I CKN 1169/99, Legalis nr 46747 i z dnia 10 kwietnia 2000 r., sygn. akt V CKN 17/00, Legalis nr 47441). W szczególności, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, a swoje stanowisko, tak jak w niniejszej sprawie jasno i przekonująco uzasadnił, to taka ocena dowodów nie narusza zasady przewidzianej w art. 233 § 1 k.p.c., choćby zostało dowiedzione, że z tego samego materiału dałoby się wywieść równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego odmienne wnioski. Nie jest przy tym wystarczająca sama polemika naprowadzająca wnioski odmienne, lecz wymagane jest wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu wniosków kwestionowanych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., sygn. akt IV CKN 1316/00, Legalis nr 278351).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, w przekonaniu Sądu Apelacyjnego, przedmiotowa apelacja tak wymaganych zarzutów nie zawierała, albowiem pozwana nie udowodniła, aby ocena dowodów w powyższym zakresie oraz oparte na niej wnioski były dotknięte uchybieniami. Strona pozwana negując dokonane przez Sąd I instancji ustalenia, nie wykazała jakichkolwiek błędów w logice rozumowania Sądu I instancji, poprzestając jedynie na własnej ocenie tych dowodów.

Pozwana znaczną część swojej apelacji poświęciła na podkreślanie profesjonalnego charakteru prowadzonej przez powoda działalności, pomijając jednocześnie, że także ona jest przedsiębiorcą zobowiązanym do prowadzenia swojej działalności ze starannością uwzgledniającą jej zawodowy charakter. Pozwana winna zatem zadbać o takie sformułowanie warunków ubezpieczenia mienia, które byłyby dopasowane do sposobu wykorzystania Lasera (...) w prowadzonej przez nią działalności. Strona pozwana nigdy nie zakwestionowała tych warunków. Inną kwestią były wątpliwości, które powstały w związku ze zgłoszeniem przez pozwaną uszkodzenia Lasera (...).

Podkreślić należy, że jeżeli pozwana uważała, że w związku z uchybieniami przy wykonywaniu umowy po stronie powoda doznała szkody, to uprawniona była do dochodzenia roszczenia o naprawienie szkody. Pozwana nie zakwestionowała przy tym okoliczności wypowiedzenia jej przez powoda umów pożyczek i leasingu, co skutkowało koniecznością przeprowadzenia rozliczeń między kontrahentami. Jak już powyżej była o tym mowa, pozwana swoje roszczenia zgłosiła w powództwie wzajemnym, jednak niekorzystnego dla niej rozstrzygnięcia Sądu I instancji nie zaskarżyła. W ramach niniejszej sprawy pozwana nie przedstawiła argumentów, które podważałyby zasadność roszczenia powoda (w postaci ostatecznie uwzględnionej przez Sąd Apelacyjny).

W świetle powyższego nie sposób było też podzielić zarzut naruszenia art. 5 k.c., pozwana nie przedstawiła bowiem żadnych przekonujących argumentów, w świetle których byłyby podstawy do przyjęcia, że powód dochodząc roszczenia z tytułu rozliczenia zawartych umów pożyczek i leasingu nadużywa swojego prawa albo wykorzystuje je niezgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem.

Za nieuzasadniony uznać także należało zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Uzasadnienie Sądu I instancji zawiera ustalenia faktyczne, ocenę dowodów oraz wyjaśnia podstawę prawną rozstrzygnięcia, odpowiada zatem wymaganiom określonym powyższym przepisem. W świetle ugruntowanego stanowiska orzecznictwa, zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może zostać uznany za trafny tylko wówczas, gdy braki uzasadnienia są tak daleko idące, że uniemożliwiają kontrolę instancyjną orzeczenia. Taka sytuacja w niniejszym przypadku nie zachodziła.

W świetle powyższego podniesione przez pozwaną zarzuty ocenić należało jako nieuzasadnione.

Mając powyższe na względzie, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację pozwanej jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego, mając na względzie, że powód wygrał w nim w 85 % (w całości w sprawie z apelacji pozwanego, co do 135 463,28 zł w sprawie z apelacji własnej), Sąd II instancji orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3, art. 100 zdanie 1, art. 108 § 1 k.p.c. oraz na podstawie § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokacie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.).

Tomasz Szczurowski Maciej Dobrzyński Dorota Wybraniec