Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VII Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący: SSA Magdalena Sajur - Kordula (spr.)

Sędziowie: SA Jolanta de Heij-Kaplińska

SO del. Anna Szanciło

Protokolant: protokolant Agata Wawrzynkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2019 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Transportu Kolejowego

o nałożenie kary pieniężnej

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z dnia 11 czerwca 2018 r., sygn. akt XVII AmK 5/16

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego kwotę 540 (pięćset czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt VII AGa 1923/18

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Transportu Kolejowego decyzją z dnia 9 października (...)., znak: (...). (...). (...).1.2014.GP, na podstawie art. 104 § 1 i 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz.U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.) oraz art. 66 ust. 2 w zw. z art. 66 ust. 1 pkt 5 lit. b i art. 14b ust. 1 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tj. Dz.U. z 2013 r., poz. 1594 ze zm.), po przeprowadzeniu z urzędu postępowania administracyjnego, nałożył na (...) karę pieniężną w wysokości 78.112,67 zł płatną do budżetu państwa za naruszenie zakazu stosowania bezprawnych praktyk naruszających zbiorowe interesy pasażerów w transporcie kolejowym polegających na braku zapewnienia podróżnym należytej obsługi w zakresie systemu sprzedaży i rezerwacji miejsc w pociągach, co jest niezgodne z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 915 ze zm.).

Wyrokiem z dnia 11 czerwca 2018 r. Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oddalił odwołanie i zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego kwotę 360 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd i instancji oparł swe rozstrzygnięcie na podstawie następujących ustaleń i rozważań prawnych:

Spółka została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego pod nr (...) przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego.

Zdolność spółki do prowadzenia działalności polegającej na kolejowym przewozie osób potwierdzono licencją na wykonywanie przewozów kolejowych osób nr (...), udzieloną przez Prezesa UTK 27 lutego 2004 r., zmienioną 10 lutego 2012 r.

Prezes UTK wszczął z urzędu i przeprowadził postępowanie administracyjne w sprawie nałożenia kary pieniężnej, w związku z niezapewnieniem podróżnym należytej obsługi w zakresie systemu sprzedaży i rezerwacji miejsc w pociągach.

Decyzją z 9 grudnia 2013 r., znak: (...) (...) stwierdzono stosowanie przez (...) bezprawnych praktyk naruszających zbiorowe interesy pasażerów w transporcie kolejowym polegających na niezapewnieniu podróżnym należytej obsługi w zakresie systemu sprzedaży i rezerwacji miejsc w pociągach.

System sprzedaży i rezerwacji miejsc wykorzystywany przez spółkę był niewydolny i nie spełniał należycie swojej funkcji. System w sposób niezgodny z oczekiwaniami pasażerów, rezerwował im miejsca w pociągu, rozdzielając pasażerów podróżujących wspólnie. Dochodziło między innymi do sytuacji, w których system przydzielał osobie niepełnosprawnej, np. osobie niewidomej, miejsce w innym przedziale niż jej opiekunowi. Jak w swoich skargach podnosili sami pasażerowie, tego typu zdarzenia były dla nich szczególnie uciążliwe, ponieważ wiązały się z koniecznością odszukania konduktora, wyjaśnienia całej sytuacji, następnie w miarę możliwości szukaniem innych wolnych miejsc i wreszcie z przesiadką. System stosowany przez (...) przydzielał także matce i dziecku miejsca w dwóch różnych wagonach. W rezultacie, pomimo uprzednio wykupionych biletów, rodzice nie chcąc zostawiać dziecka samego w przydzielonym mu przez system miejscu w innym wagonie, decydowali się na odbycie podróży razem z dzieckiem na korytarzu. Inni rodzicie, których dzieciom przydzielono odległe od nich miejsca do siedzenia, zmuszeni byli do przechodzenia przez skład w celu sprawowania opieki nad swoimi podopiecznymi. Ponadto pasażerowie podróżujący na biletach okresowych zmuszeni byli do każdorazowego pobierania biletu dodatkowego ze wskazaniem miejsca do siedzenia, co wiązało się z każdorazową wizytą w kasie przed odjazdem pociągu. Niejednokrotnie pasażerowie nie mogli stać w kolejce po dodatkowy bilet, tzw. „miejscówkę", ponieważ kasy biletowe były zamknięte lub z uwagi na długą kolejkę ryzykowali oni spóźnienie na pociąg. W rezultacie pasażerowie, pomimo zakupionego uprzednio biletu okresowego, byli zmuszeni zwalniać zajęte miejsca osobom z pobranym biletem dodatkowym, a sami stali na korytarzu lub nie byli w stanie dostać się na pokład pociągu z uwagi na jego zatłoczenie. /okoliczność niesporna/

Przychód roczny przedsiębiorcy osiągnięty w 2014 r. wyniósł 2.148.799.248 zł.

Sąd I instancji wskazał, że stosownie do treści art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. - Prawo przewozowe (Dz. U. z 2015, poz. 915), przewoźnik jest obowiązany do zapewnienia podróżnym odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny oraz wygody i należytej obsługi.

Pozwany nie kwestionował, że stosowany przez niego system sprzedaży i rezerwacji miejsc stosowany, wbrew wyraźnym dyspozycjom podróżnych do obycia wspólnej podróży, przydzielał im miejsca w osobnych przedziałach, innych wagonach lub znacznie od siebie oddalone. Natomiast pasażerowie podróżujący na podstawie biletów okresowych, musieli każdorazowo przed odjazdem pociągu, pobierać w kasie bilet dodatkowy ze wskazaniem miejsca do siedzenia. Działania te stanowiły istotę zarzucanej w zaskarżonej decyzji praktyki i podstawę dla nałożenia kary pieniężnej. Fakt powyższego naruszenia został stwierdzony Decyzją Prezesa UTK z dnia 9.12.2013 r. (znak (...) (...) Decyzja ta jest prawomocna (wyrok z dnia 7.08.2015 r. sygn. XVI SA/Wa1008/15 oddalił skargą powoda , a skarga kasacyjna od tego wyroku została oddalona wyrokiem NSA z dnia 14.12.2017 r. sygn. II GSK 1091/16).

Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 5 lit b ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2013 r. poz. 267, z późn. zm.) karze pieniężnej podlega zarządca, przewoźnik kolejowy lub właściciel dworca albo zarządzający dworcem, który naruszył zakaz stosowania bezprawnych praktyk naruszających zbiorowe interesy pasażerów w transporcie kolejowym, o którym mowa w art. 14b ust. 1 (tj. stosowanie bezprawnych praktyk naruszających zbiorowe interesy pasażerów w transporcie kolejowym, w szczególności naruszających przepisy ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. - Prawo przewozowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 915) w zakresie wymogu podawania do publicznej wiadomości rozkładu jazdy dla przewozu osób, taryf i cenników, wykonywania umowy przewozu z uwzględnieniem obowiązku zapewnienia podróżnym odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny oraz użycia środków transportowych odpowiednich do danego przewozu). Istniała zatem podstawa do nałożenia na powoda przez Prezesa UTK kary pieniężnej.

Sąd I instancji wskazał, że wbrew zarzutom powoda zgodnie z powyższym przepisem warunkiem nałożenia kary nie jest zakończone postępowanie administracyjne stwierdzająca naruszenie zakazu stosowania bezprawnych praktyk. Ustawa prawo przewozowe wyraźnie rozdziela środki służące pozwanemu do wyegzekwowania naruszeń przepisów. Prezes UTK w drodze decyzji, nakazuje usunięcie nieprawidłowości w określonym terminie i nakłada karę pieniężną. Ponieważ zgodnie z w art.66 ust. 2a ustawy o transporcie kolejowym Prezes UTK może odstąpić od nałożenia kary, o której mowa w ust. 2, jeżeli skutki naruszenia przez przedsiębiorcę przepisu ust. 1 zostały przez niego usunięte w terminie określonym w decyzji wydanej na podstawie art. 13 ust. 6, należy wyprowadzić wniosek, że nałożenie kary nie może nastąpić przed upływem terminu określonego w decyzji na usunięcie skutków naruszenia. Termin ten zgodnie z Decyzją Prezesa UTK z dnia 9.12.2013 r. (znak (...) (...) (k-385 akt admin) upływał 60 dnia po doręczeniu tej decyzji, a więc przed wydaniem decyzji stanowiącej przedmiot niniejszej sprawy.

W myśl art.66 ust. 2 ustawy o transporcie kolejowym za naruszanie przez przedsiębiorcę każdego z przepisów ust. 1 Prezes UTK nakłada, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości do 2% rocznego przychodu przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym, z zastrzeżeniem ust. 2a. Zgodnie zaś z 2b tego przepisu ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes UTK uwzględnia zakres naruszenia przepisu, dotychczasową działalność podmiotu oraz jego możliwości finansowe.

Bezspornym jest, że nałożona kara stanowi 0,18% jej maksymalnego wymiaru, a więc została wymierzona w jej dolnych granicach. W ocenie Sądu, jej wymiar w sposób dostateczny uwzględnia okoliczność, że stosowanie praktyki nie osiągała a sposób bezpośredni żadnych korzyści. Nie ma natomiast znaczenia dla ustalania wymiaru kary liczba skarg pasażerów w odniesieniu do skali działalności powodowego przedsiębiorstwa. Praktyka dotyczyła ogółu pasażerów, którzy mieli wolę podróżowania wspólnie z inną osobą, a także wszystkich posiadających bilety okresowe, niezależnie od tego czy zdecydowali się złożyć skargę. Złożenie skargi jest jedynie formą wyrażenia przez pasażera swojego niezadowolenia. Opierając się na doświadczeniu życiowym należy domniemywać, że zarówno bezzasadne uniemożliwienie podróżowania w wybranym towarzystwie (szczególnie u osób niepełnosprawnych lub starszych) lub konieczność dodatkowego udania się do kasy przez osoby posiadające bilety okresowe , powodowało uzasadnione niezadowolenie u wielokrotnie większej liczby osób niż tych, które zdecydowały się na złożenie pisemnej skargi. Złożenie pisemnej skargi wiąże się z poświęceniem czasu na jej napisanie i wysłanie dlatego jedynie część niezadowolonych osób podejmuje się takiego działania, zwłaszcza, że wiąże się to z koniecznością pokrycia kosztów korespondencji.

W ocenie Sądu, trafna zatem była ocena Prezesa, że stopień zagrożenia dla dóbr chronionych był znaczny, zarówno w aspekcie przedmiotowym (dolegliwości) jak i skali. Brak jest zatem podstaw do uznania, że nałożona kara jest nadmiernej wysokości oraz, że Prezes UTK niewłaściwie uwzględnił przesłanki mające wpływ na jej wysokość.

Mając powyższe na względzie, odwołanie należało oddalić jako bezzasadne (art.479 ⁷⁵ 1 k.p.c.).

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sporu, zasądzając na rzecz powoda koszty postępowania w tym koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych (art. 98 k.p.c.).

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając go w całości. Powyższemu wyrokowi zarzucił naruszenie:

1.  przepisów postępowania mających wpływ na wynik sprawy t.j. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 231 k.p.c. poprzez wadliwą, cechującą się dowolnością ocenę materiału dowodowego, co doprowadziło do uznania, że stopień zagrożenia dla dóbr chronionych był znaczny i nie zachodzą przesłanki uzasadniające dodatkowe zmniejszenie kary pieniężnej,

2.  prawa materialnego t.j. art. 66 ust. 2b ustawy o transporcie kolejowym poprzez jego niezastosowanie polegające na ustaleniu, że nałożona kara nie jest nadmiernie wysoka, co wynikało z nieuwzględnienia przez Sąd wszystkich przesłanek mających wpływ na wysokość orzeczonej kary pieniężnej,

3.  prawa materialnego t.j. art. 6 ust. 3 lit. a) i c) Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności poprzez jego niezastosowanie polegające na nieuwzględnieniu przez Sąd faktu, że zaskarżona decyzja nie zawiera dokładnego i precyzyjnego opisu czynu za jaki czyn kara pieniężna została nałożona na (...).

Powołując się na powyższe zarzuty wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania powoda od zaskarżonej decyzji, ewentualnie zmianę decyzji w całości i orzeczenie co do istoty sprawy,

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od powoda kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Nie potwierdził się pierwszy zarzut apelacji, dotyczący naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 k.p.c. w zw. z art. 231 k.p.c. Sąd I instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny podziela i uznaje za swoje. Materiał dowodowy został oceniony wszechstronnie i wnikliwie. W orzecznictwie przyjmuje się, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (tak np.: uzasadnienie Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1980r., II URN, OSNC 1980/10/200). Jeśli tylko z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Jedynie wówczas, gdy brak jest logiki w wysnuwaniu wniosków ze zgromadzonego materiału dowodowego lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza reguły logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (wyrok SN z 27 września 2002 r. sygn. II CKN 817/00, Lex nr 56906; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 16 lutego 2011 r., sygn. I ACa 21/11). Powód zarzucając Sądowi I instancji przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, nie przedstawił błędów w logice jego rozumowania, jedynie swoją ocenę ustalonych faktów. Tymczasem wnioski Sądu znajdują odzwierciedlenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Prawidłowe było ustalenie Sądu Okręgowego, że decyzją z dnia 9 grudnia 2013r., nr (...) (...) Prezes UKE stwierdził stosowanie przez (...) bezprawnych praktyk naruszających zbiorowe interesy pasażerów w transporcie kolejowym polegających na niezapewnieniu podróżnym należytej obsługi w zakresie systemu sprzedaży i rezerwacji miejsc w pociągach. Sąd w sposób właściwy ustalił również, że po wydaniu powyższej decyzji system sprzedaży i rezerwacji był nadal niewydolny oraz jakie były w związku z tym niekorzystne dla pasażerów sytuacje (rozdzielenie osoby niepełnosprawnej i jej opiekuna, rozdzielenie matki i dziecka, konieczność pobierania biletu dodatkowego przez pasażerów posiadających bilety okresowe) oraz, że pasażerowie składali w związku z tym skargi.

Powód podniósł, że Sąd nie zbadał prawdziwości skarg pasażerów i nie uwzględnił okoliczności, że naruszenia miały charakter incydentalny, co winno mieć wpływ na wymiar kary.

Skargi pasażerów niewątpliwie wpłynęły do (...), zostały one zacytowane w uzasadnieniu decyzji (k.14-21). Zostały one złożone przez różne osoby, dotyczyły podróży w różnych częściach Polski i dotyczyły odmiennych kwestii (podróżowania z osobą niepełnosprawną, podróży rodziców z dzieckiem oraz podróży na podstawie biletu okresowego). Z tych względów brak jest podstaw by uznać ich niewiarygodność. Natomiast, jeżeli powód twierdzi, że sytuacje przedstawione przez pasażerów miały odmienny przebieg, winien to wykazać, zgodnie z art. 6 k.c.

Jak wynika z uzasadnienia apelacji, powód stawiając zarzut naruszenia prawa procesowego, w istocie kwestionował wysokość nałożonej kary pieniężnej t.j., że pominięto okoliczności mające wpływ na zmniejszenie kary oraz świadczące o tym, że kara jest zawyżona. Zostaną one omówione w części dotyczącej zarzutów prawa materialnego.

W ocenie Sąd Apelacyjnego, Sąd I instancji w sposób prawidłowo zastosował przepisy prawa materialnego. W myśl art. 66 ust. 1 pkt 5 lit. b ustawy z dnia 28 marca 2003r. o transporcie kolejowym (t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 267 ze zm.- dalej jako: utk) karze pieniężnej podlega zarządca, przewoźnik kolejowy lub właściciel dworca albo zarządzający dworcem, który naruszył zakaz stosowania bezprawnych praktyk naruszających zbiorowe interesy pasażerów w transporcie kolejowym, o którym mowa w art. 14b ust. 1 utk. Wynika stąd, że kara pieniężna ma charakter obligatoryjny. Na podstawie art. 66 ust. 1 utk Prezes UTK nakłada, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości do 2 % rocznego przychodu przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym, z zastrzeżeniem przepisu art. 66 ust. 2a utk. Zgodnie z art. 66 ust. 2b utk ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes UTK uwzględnia zakres naruszenia przepisu, dotychczasową działalność podmiotu oraz jego możliwości finansowe. Należy się zgodzić z pozwanym, że przepis powyższy nie zawiera otwartego katalogu dyrektyw wymiaru kary, wymienia tylko trzy t.j. zakres naruszenia, dotychczasową działalność podmiotu i możliwości finansowe podmiotu. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku art. 210 ust. 2 ustawy z dnia 16 lipca 2004r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. z 2018r. poz. 1954), natomiast zgodnie z art. 56 ust. 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. - Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2019r., poz. 42) ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe. Odmiennie jest w przypadku art. 111 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz.U. z 2018r. poz. 798), gdzie katalog elementów, jakie organ powinien wziąć pod uwagę przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej jest rozbudowany i ma charakter otwarty. Zgodnie z tym przepisem w aktualnie obowiązującym brzmieniu Prezes Urzędu, ustalając wysokość kary pieniężnej, uwzględnia w szczególności okoliczności naruszenia przepisów ustawy oraz uprzednie naruszenie przepisów, a także okoliczności łagodzące i obciążające, które wystąpiły w sprawie. Okoliczności łagodzące zostały przykładowo wskazane w przepisie. Należy zgodzić się z pozwanym, że zacytowane w apelacji orzecznictwo odnosi się do kar pieniężnych nakładanych przez Prezesa UOKiK, stąd nie może mieć bezpośredniego przełożenia na karę orzeczoną w niniejszym przypadku.

Ponadto uznać należy, że Prezes UTK nakładając karę pieniężną rozważył wszelkie okoliczności mające wpływ na wymiar kary, wynikające z art. 66 ust. 2b utk.

W pierwszej kolejności prawidłowo uwzględniono zakres naruszenia. Przez pojęcie zakresu naruszenia należy rozumieć okoliczności popełnienia deliktu t.j.: stopień zagrożenia dla dóbr prawem chronionych, intensywność naruszeń, długość okresu bezprawnego działania lub zaniechania podmiotu (tak: P.Wajda, M.Wierzbowski „Ustawa o transporcie kolejowym. Komentarz.” LEX 2014).

Powód dopuścił się naruszenia obowiązku wynikającego z art. 14 ust. 2 Prawa przewozowego, poprzez brak zapewnienia podróżnym należytej obsługi w zakresie sprzedaży i rezerwacji miejsc w pociągach. Naruszenie obowiązku zostało stwierdzone decyzją z dnia 9 grudnia 2013r., w której Prezes UTK nakazał powodowi usunięcie nieprawidłowości w terminie 60 dni od doręczenia decyzji. Zauważyć należy, że spółka nie usunęła nieprawidłowości. Naruszenia dotyczą podstawowej dla pasażera kwestii, jaką stanowi możliwość bezproblemowego zakupu biletu, stąd zasadnie oceniono naruszenie jako znaczne, zwłaszcza w sytuacji gdy narzędzia informatyczne i możliwości techniczne pozwalają na umieszczenie pasażerów na ich żądanie na sąsiadujących ze sobą miejscach. Istnieje tez możliwość zorganizowania zakupu biletów dodatkowych poza kasami (np. poprzez internet, w biletomatach itp.), celem uniknięcia kolejek do kas.

Prezes UTK uwzględnił przy wymiarze kary, że uchybienie powoda, nie miało jednak wpływu na bezpieczeństwo pasażerów. Wzięto pod uwagę znaczny zakres naruszenia - powód wykonuje przewozy pasażerskie na terenie całego kraju, co przekłada się na znaczny krąg podmiotów dotkniętych naruszeniem. Prezes UTK uznał, że do uchybień dochodziło wielokrotnie i w dużym rozmiarze z uwagi na szeroki krąg adresatów, do których kierowano bilety. Nie ma racji skarżący twierdząc, że naruszenia miały charakter incydentalny z uwagi na niewielką liczbę skarg w stosunku do liczby wykonanych przewozów. Należy mieć na względzie liczbę osób, które mogły kupić lub zakupiły bilety oraz fakt, że nie wszystkie osoby, których dotknęły nieprawidłowości składały skargi.

Uchybienie przepisom było również długotrwałe, gdyż spółka miała świadomość o niepełnej funkcjonalności systemu od 2006r., zaś sprawa dotyczy 2013r. Uwzględniono fakt uprzednich naruszeń zakazu stosowania bezprawnych praktyk naruszających zbiorowe interesy pasażerów, co stwierdzono w decyzjach z dnia 2 kwietnia 2015r., 16 maja 2014r., 12 grudnia 2013r.

Uwzględniono skalę działalności powoda oraz jego możliwości finansowe, w tym przychód za rok 2014 w wysokości 305 989 468 zł. W tej sytuacji, w ocenie Sądu Apelacyjnego, kara w wymiarze 78 112,67 zł , stanowiąca 0,004% przychodu spełnia wymóg proporcjonalności i spełni cele kary (represyjny, prewencyjny i edukacyjny).

Bezzasadny okazał się również zarzut naruszenia art. 6 ust. 3 lit. a i c Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, w myśl którego każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą ma co najmniej prawo do niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżenia a także bronienia się osobiście lub przez ustanowionego przez siebie obrońcę, a jeśli nie ma wystarczających środków na pokrycie kosztów obrony - do bezpłatnego korzystania z pomocy obrońcy.

W ocenie powoda naruszenie to miało polegać na sformułowaniu sentencji zaskarżonej decyzji w sposób nieprecyzyjny, bez dokładnego wskazania i opisania naruszenia, którego dopuściła się spółka.

Sąd Apelacyjny - co do zasady - dopuszcza w przypadku decyzji administracyjnej, mocą której na przedsiębiorcę jest nakładana kara pieniężna, sformułowanie zarzutu opartego na naruszeniu art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, ponieważ w przypadku postępowań dotyczących nałożenia kar administracyjnych zastosowanie znajdują zasady i standardy prawa karnego. Jednakże w niniejszym przypadku powodowi postawiono prawidłowy zarzut, umożliwiając mu prawo do obrony.

Przede wszystkim wskazać należy, że w relewantnym stanie prawnym istniał dualizm w zakresie wydawania decyzji dotyczących naruszenia zbiorowych interesów pasażerów. Na podstawie art. 14 b ust. 1 i 2 w zw. z art. 13 ust. 6 ustawy o transporcie kolejowym, Prezes UTK stwierdzał fakt stosowania zabronionej praktyki i nakazywał usunięcie nieprawidłowości stwierdzonych podczas wykonywania nadzoru w zakresie przestrzegania praw pasażerów. Natomiast na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 5 lit. b powyższej ustawy karze pieniężnej podlegał zarządca, przewoźnik kolejowy lub właściciel dworca albo zarządzający dworcem, który naruszył zakaz stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy pasażerów w transporcie kolejowym, o którym mowa w art. 14b ust. 1 utk.

Zgodnie z obowiązującym wówczas stanem prawnym, Prezes UTK decyzją z dnia 9 grudnia 2013r. (znak (...) (...)), utrzymaną w mocy decyzją z 3 marca 2015r., (znak (...) (...), stwierdził stosowanie przez powoda bezprawnych praktyk naruszających zbiorowe interesy pasażerów w transporcie kolejowym polegających na niezapewnieniu podróżnym należytej obsługi w zakresie systemu sprzedaży i rezerwacji miejsc w pociągach, co jest niezgodne z art. 14 ust. 1 prawa przewozowego. Decyzja ta jest ostateczna, gdyż była przedmiotem kontroli sądowej i Naczelny Sąd Administracyjny w dniu 14 grudnia 2017r. oddalił skargę kasacyjną od wyroku WSA w Warszawie z dnia 7 sierpnia 2015r., oddalającego skargę od w/w decyzji. (k.185-192).

Postanowieniem z dnia 22 stycznia 2014r. Prezes UTK wszczął postępowanie administracyjne w sprawie nałożenia na powoda kary pieniężnej za naruszenie zakazu stosowania bezprawnych praktyk naruszających zbiorowe interesy pasażerów w transporcie kolejowym, polegających na braku zapewnienia podróżnym obsługi w zakresie systemu sprzedaży i rezerwacji miejsc w pociągach, co miało być niezgodne z art. 14 ust. 1 prawa przewozowego. Zaskarżona w niniejszej sprawie decyzja z dnia 9 października 2015r. pokrywa się z zakresem postanowienia o wszczęciu postępowania administracyjnego. Powód w toku całego postępowania sądowego był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, składał wnioski i oświadczenia, zgłaszał dowody. Realizował więc swoje prawo do obrony. Podobnie było w postępowaniu administracyjnym. W toku postępowania administracyjnego był sześć razy informowany o treści art. 10 § 1 k.p.a. i przysługującym mu prawie do zapoznania się z aktami sprawy i wypowiedzeniu się co do zebranego materiału dowodowego. Pełnomocnik powoda z tego prawa skorzystał. Pozwany zapewnił więc powodowi prawo do bycia wysłuchanym, prawo do odpowiedniego czasu i możliwości przygotowania obrony.

Nie sposób zgodzić się z powodem, że sentencja zaskarżonej decyzji została sformułowana w sposób uniemożliwiający ustalenie za co została ukarana powodowa spółka. Wynika to jednoznacznie z decyzji wraz z uzasadnieniem i brak podstaw by przyjąć, że „opis czynu” miałby być zawarty wyłącznie w sentencji decyzji.

Mając na uwadze powyższe względy należało dojść do wniosku, że powód miał jasno określony przedmiot postępowania, był wielokrotnie wzywany do zajęcia stanowiska w sprawie i miał możliwość składania wyjaśnień. Decyzja została wydana w oparciu o szczegółowo wskazane przepisy prawa, po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, w którym właściwie określono jego przedmiot. Powodowi zapewniono prawo do obrony i w konsekwencji prawo do sprawiedliwego procesu.

Wyrok Sądu I instancji odpowiada prawu, stąd apelacja powoda jako bezzasadna podlegała oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego oparto na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego ustalono na mocy § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r. poz. 1804 ze zm.).

Magdalena Sajur- Kordula Jolanta de Heij-Kaplińska Anna Szanciło