Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 kwietnia 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VII Wydział Gospodarczy i Własności Intelektualnej w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Jolanta de Heij – Kaplińska (spr.)

Sędziowie: Marcin Kołakowski

(del.) Jacek Bajak

po rozpoznaniu w dniu 27 kwietnia 2021 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa G. K.

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 14 września 2018 r., sygn. akt XX GC 1046/13

uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

Marcin Kołakowski Jolanta de Heij – Kaplińska Jacek Bajak

VII AGa 2326/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 03 sierpnia 2013 r. powódka G. K. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. kwoty 80.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 31 lipca 2013 r. tytułem odszkodowania za szkodę obejmującą koszty związane z rewitalizacją akustyczną w zakresie nieruchomości leżącej przy ul. (...) w W., której jest właścicielem, niezbędne do poniesienia w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego z uwagi na objęcie nieruchomości obszarem ograniczonego użytkowania (OOU). Wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, iż jest właścicielką zabudowanej nieruchomości, stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...) dla której prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...), położonej przy ul. (...) w W.. W związku z wejściem w życie Uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z 20 czerwca 2011 roku przedmiotowa nieruchomość znalazła się w strefie ograniczonego użytkowania. Powódka wskazała, iż w związku z ograniczeniami sposobu korzystania z nieruchomości w postaci nadmiernego hałasu wywołanego ruchem lotniczym, na mocy art. 129 ust. 2 i 3 ustawy Prawo ochrony środowiska (dalej: ustawa POŚ) żąda odszkodowania za poniesioną szkodę i szkoda obejmuje koszty rewitalizacji akustycznej budynku w celu wypełnienia wymagań technicznych zapewaniających właściwy klimat akustyczny. Powódka wskazała na powoda, jako odpowiedzialnego za poniesioną przez nią szkodę, jako że jego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku z ustanowieniem OOU. Powódka wystąpiła do pozwanego ze zgłoszeniem roszczeń i wezwała go do zapłaty pismem z dnia 30 lipca 2013 r. Pomimo wezwania pozwany nie spełnił jednak żądania powódki.

Pozwany Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania. W pierwszej kolejności zarzucił niewykazanie powstania i wysokości szkody, podnosił niewykazanie przez powódkę, że w lokalu stanowiącym jej własność istnieje nieodpowiedni poziom klimatu akustycznego, wymagający przeprowadzenia tzw. rewitalizacji akustycznej. Samo położenie nieruchomości w OOU nie oznacza automatycznie, że na danej nieruchomości występuje przekroczenie norm hałasu w środowisku określone dla zabudowy mieszkaniowej. Pozwany wykluczył zmniejszenie wartości nieruchomości powódki w związku z położeniem w OOU, zaprzeczył zasadności żądania naprawienia szkody w postaci zwrotu kosztów na rewitalizację akustyczną budynku, w sytuacji gdy w rzeczywistości takich kosztów dotychczas nie poniesiono.

Pismem złożonym na rozprawie w dniu 05 kwietnia 2018 r. strona powodowa rozszerzyła powództwo o kwotę 48.692,94 zł, wnosząc łącznie o zasądzenie od pozwanego na rzez powódki kwoty 128.692,94 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 31 lipca 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty. Pismo zawierające rozszerzenie powództwa zostało doręczone pełnomocnikowi strony pozwanej.

Wyrokiem z dnia 14 września 2018 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy orzekł w poniższy sposób:

I. zasądza od pozwanego Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W. na rzecz powódki G. K. kwotę 128.692,94 zł (sto dwadzieścia osiem tysięcy sześćset dziewięćdziesiąt dwa złote 94/100) wraz z odsetkami ustawowymi od tej kwoty od dnia 31 lipca 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od tej kwoty od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty.

II. zasądza od pozwanego Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W. na rzecz powódki G. K. kwotę 18.300,13 zł (osiemnaście tysięcy trzysta trzynaście złotych 13/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

III. nakazuje pobrać od pozwanego Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W. na rzecz rachunku Skarbu Państwa kwotę 1119,49 zł (jeden tysiąc sto dziewiętnaście złotych 49/100) tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

IV. nakazuje pobrać od pozwanego Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W. na rzecz rachunku Skarbu Państwa kwotę 2435 zł (dwa tysiące czterysta trzydzieści pięć złotych) tytułem nieuiszczonej przez powódkę częściowej opłaty od pozwu.

Powyższy wyrok został wydany na podstawie następujących ustaleń faktycznych i rozważań prawnych:

Powódka G. K. jest właścicielem nieruchomości gruntowej o obszarze 784 m ², zabudowanej budynkiem mieszkalnym o powierzchni użytkowej 381,30 m ² i niemieszkalnym o powierzchni 9 m ², położnej w W., przy ul. (...), dla nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta o nr KW (...). (...) położona jest na działce nr (...) w obrębie (...)

Nieruchomość powódki objęta jest obszarem ograniczonego użytkowania na podstawie uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. i znajduje się ona poza strefami Z1 i Z2. Nieruchomość powódki nie znajdowała się na obszarze M obszaru ograniczonego użytkowania utworzonego na podstawie rozporządzenia Wojewody (...) nr 50 z dnia 7 sierpnia 2007 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W..

Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W. jest zarządcą (...) im. (...) w W.. Powódka pismem doręczonym pozwanemu w dniu 30 lipca 2013 roku wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 658.778,29 zł tytułem szkody wobec objęcia jej nieruchomości OOU i ograniczeniami w korzystaniu z nieruchomości. Wyznaczyła pozwanemu jednodniowy termin do zapłaty odszkodowania.

Nieruchomość powódki znajduje się na obszarze, na którym dochodzi do przekroczeń dopuszczalnego poziomu hałasu, zarówno przy pomiarach nocnych, wynoszących 52,2 db wyrażonych wskaźnikiem LAeqN równoważnego hałasu środowiskowego obliczonego wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dna 16 czerwca 2011 r., oraz 55,8 db wyrażonych wskaźnikiem LAeqD symulowanego poziomu hałasu środowiskowego obliczonego Rozporządzenia Ministra Środowiska z dna 16 czerwca 2011 r., zaś w pomiarach dziennych przekroczenia wynosiły odpowiednio 60,8 db wyrażonych wskaźnikiem LAeqN równoważnego hałasu środowiskowego obliczonego wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dna 16 czerwca 2011 r., oraz 63,2 wyrażonych wskaźnikiem LAeqD symulowanego poziomu hałasu środowiskowego obliczonego Rozporządzenia Ministra Środowiska z dna 16 czerwca 2011 r. Izolacyjność akustyczna przegród zewnętrznych w nieruchomościach pozwanej przy założeniu braku przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, przy zamkniętych oknach jest wystarczająca. Na badanej nieruchomości nie został zapewniony właściwy klimat akustyczny, jako że w związku z występowaniem na nieruchomości przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu na skutek operacji lotniczych, wartości izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych są niewystarczająca. Aby zapewnić na nieruchomości odpowiedni klimat akustyczny konieczne jest zastosowanie dodatkowych zabezpieczeń. Nieruchomość objęta jest uciążliwością z powodu hałasu.

Minimalny koszt rewitalizacji akustycznej budynku wynosi 128.692,94 zł. Dotyczy wymiany stolarki okiennej w budynku i zwiększenia izolacyjności dachu i ścian zewnętrznych, instalacji klimatyzatorów.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie niewymagających dowodu bezspornych twierdzeń stron, opinii biegłych sądowych i przesłuchania strony powodowej oraz dowodów z dokumentów, znajdujących się w aktach niniejszej sprawy, które nie pozostawały ze sobą w sprzeczności i których autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy nie zakwestionowała skutecznie żadna ze stron niniejszego postępowania. Wobec niekwestionowania złożonych do akt kserokopii dokumentów, brak było podstaw do żądania złożenia tych dokumentów w oryginale.

W zakresie ustalenia rzeczywistej izolacyjności akustycznej budynku mieszkalnego należącego do powódki, a także wymaganej izolacyjności akustycznej oraz ustalenia czy istnieje konieczności zastosowania dodatkowych zabezpieczeń akustycznych Sąd Okręgowy poczynił ustalenia faktyczne w oparciu o opinię biegłego sądowego z zakresu akustyki M. Z.. Sąd nie uznał za zasadne przeprowadzenie dowodu z opinii kolejnego biegłego z zakresu akustyki wobec uznania, iż przeprowadzona w sprawie opinia w wystarczający sposób wyjaśnia okoliczności, na które dowód ten został przeprowadzony. Biegły w oparciu o swoją wiedzę, fachowość oraz doświadczenie zawodowe opracował opinię, która była spójna i rzeczowa. Wnioski sformułowane w opinii są pełne, logiczne, umotywowane. Biegły zgodnie z postanowieniem dowodowym określił obecną izolacyjność akustyczną budynku mieszkalnego znajdującego się na nieruchomości powódki, określił również wymagana izolacyjność akustyczną budynku zgodnie z polskimi normami oraz wymogami przewidzianymi w uchwale Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. nr 76/11 z uwzględnieniem wartości miarodajnego poziomu dźwięku wynikającego z map akustycznych oraz ustalił, czy istnieje konieczność zastosowania dodatkowych zabezpieczeń akustycznych w budynku należącym do powódki. Przeprowadzona analiza wykazała występowanie naruszeń klimatu akustycznego w budynku, która powodowana była działalnością pozwanego, biegły wskazał również na konieczność zastosowania dodatkowych zabezpieczeń akustycznych. Metodologia działań biegłego nie budziła zastrzeżeń Sądu. Biegły również uzupełnił swoją opinie ustnie podczas rozprawy, wyjaśnienia wówczas poczynione przez biegłego, zdaniem Sądu, w wystarczający sposób odniosły się do zastrzeżeń poczynionych przez stronę pozwaną.

W zakresie ustalenia rodzaju prac i wysokości kosztów związanych z rewitalizacją akustyczną nieruchomości powódki Sąd Okręgowy poczynił ustalenia w oparciu biegłego sądowego z zakresu budownictwa J. T.. Opinia jest wiarygodna. Biegły w oparciu o swoją wiedzę, fachowość oraz doświadczenie zawodowe opracował opinie, która była spójna i rzeczowa. Wnioski opinii są rzeczowe, pełne i umotywowane. Biegły zgodnie z postanowieniem dowodowym określił rodzaj prac i wysokość kosztów rewitalizacji akustycznej nieruchomości powódki. Przeprowadzona analiza wykazała występowanie naruszeń klimatu akustycznego w budynku pozwanej, która powodowana była działalnością pozwanego, biegły wskazał również na konieczność zastosowania dodatkowych zabezpieczeń akustycznych. Metodologia działań biegłego nie budziła zastrzeżeń Sądu. Biegły zarówno w przedstawionej przez siebie opinii pisemnej, jak też uzupełniającej opinii ustnej, wskazał konieczne do wykonania prace budynku powódki, a także przekonująco wykazał koszt przeprowadzenia prac związanych z rewitalizacją akustyczna budynku. Zdaniem Sądu, w wystarczający sposób odniosły się do zastrzeżeń poczynionych przez stronę pozwaną.

Za dowód wiarygodny Sąd Okręgowy ocenił zeznania powódki w charakterze strony. Wypowiedź była logiczna, szczegółowa, korespondowała z opinią biegłego z zakresu akustyki. Sąd pominął jako nieistotny dowód z ekspertyzy budowlanej, bowiem opinia nie stanowi opinii biegłego sądowego.

Sąd Okręgowy zważył, że w przedmiotowej sprawie powódka dochodziła ostatecznie zasądzenia od pozwanego kwoty 128.692,94 zł, wskazując, iż w związku z ustanowieniem w drodze uchwały 76/11 Sejmiku Województwa (...) z 20 czerwca 2011 r. obszaru ograniczonego użytkowania niezbędne jest przeprowadzenie w nieruchomości stanowiącej własność powódki prac budowlanych celem rewitalizacji akustycznej budynku. Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia powódka wskazała art. 129 ustawy w zw. z art. 136 ust. 3 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. ustawy Prawo ochrony środowiska.

Pozwany w ramach podjętej obrony procesowej zarzucał brak wykazania przez powódkę szkody, tego że na nieruchomości istnieje nieodpowiedni poziom klimatu akustycznego, wymagający przeprowadzenia tzw. rewitalizacji akustycznej. Pozwany podnosił również, iż upłynął powódce termin zawity na zgłoszenie roszczenia dochodzonego pozwem.

Bezsporny pomiędzy stronami był fakt, iż nieruchomość powoda objęta została obszarem ograniczonego użytkowania, utworzonym na podstawie uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. i że znajduje się ona poza strefami Z1 i Z2.

Istota sporu sprowadzała się do ustalenia, czy objęcie nieruchomości powódki obszarem ograniczonego użytkowania skutkowało powstaniem szkody i w jakiej wysokości oraz czy pomiędzy ową szkodą a ograniczeniami wynikającymi z objęcia ww. nieruchomości obszarem ograniczonego użytkowania zachodzi adekwatny związek przyczynowy.

Podstawa prawna powództwa oparta jest na art. 129 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 maja 2012 r. (sygn. akt I CSK 509/11) jednoznacznie wypowiedział się, że w takim wypadku właściwą podstawę prawną uzyskania przez poszkodowanego ochrony w zakresie roszczenia o naprawienie szkody w postaci zmniejszenia się wartości nieruchomości, wynikającej z faktycznego oddziaływania lotniska pozwanego, emitującego hałas w stopniu, który uzasadniał utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania uznać należy art. 129 ust. 2 POŚ. Wyłączył tym samym możliwość oparcia powództwa na przepisie art. 435 k.c.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 POŚ, jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. Stosownie zaś do art. 129 ust. 2 POŚ, w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości.

Zgodnie zaś z treścią art. 136 ust. 3 POŚ w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków, szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są: obowiązywanie Uchwały lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, OSNC-ZD2009/4/103).

Zdaniem Sądu Okręgowego powódka wykazała występowanie wszystkich wymaganych prawem przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego. Sąd na podstawie zeznań strony, a przede wszystkim opinii biegłego z zakresu akustyki, podzielił stanowisko powódki, że objęcie nieruchomości obszarem ograniczonego użytkowania spowodowało konieczność poniesienia przez powódkę kosztów rewitalizacji akustycznej nieruchomości powódki. W toku przeprowadzonego postępowania wykazano, iż na nieruchomości wskutek wejścia w życie uchwały dochodziło do przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu i nadal te przekroczenia istnieją.

Nieruchomość powódki leży poza strefą Z1 i Z2. Zgodnie z § 3 uchwały granicę zewnętrzną obszaru ograniczonego użytkowania wyznacza się na podstawie obwiedni izolinii równoważnego poziomu dźwięku A LAeqN = 45 dB i izolinii LAeqD = 55 dB w przypadku, gdy izolinia LAeqN = 45 dB zawiera się wewnątrz obszaru ograniczonego izolinią LAeqD = 55dB. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku dopuszczalny poziom hałasu lotniczego w porze nocnej dla zabudowy mieszkaniowej zgodnie ze wskaźnikiem LAeq N wynosi do 50 dB, natomiast w porze dziennej dla zabudowy mieszkaniowej zgodnie ze wskaźnikiem LAeq D wynosi do 60 dB.

Strona powodowa wykazała, że na jej nieruchomości doszło do przekroczenia tych norm. Z wydanej w niniejszej sprawie opinii przez biegłego sądowego akustyka M. Z. wynika, że na terenie badanej nieruchomości dochodzi do przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu lotniczego, określonych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Biegły stwierdził przy tym, że nieruchomość powódki:

- przekracza równoważnego poziomu dźwięku 55<LAeq D<60dB dla pory dnia (tabela 3.1.1. i tabela 3.2.1.)

- przekracza równoważnego poziomu dźwięku 45<LAeq N<50dB dla pory nocy (tabela 3.1.1. i tabela 3.2.1.)

Idąc dalej, przekroczenie dopuszczalnych norm hałasu na nieruchomości powódki spowodowało konieczność przeprowadzenia prac dotyczących rewitalizacji akustycznej budynku, co wskazał biegły akustyk i budowlaniec. Zgodzić się należy ze stanowiskiem powódki, iż w przypadku roszczeń odszkodowawczych z tytułu szkody obejmującej koszty związane z rewitalizacja akustyczną budynków znajdujących się na nieruchomości w obrębie OOU w celu zapewnienia mu właściwego klimatu akustycznego jako wypełnienia wymagań technicznych dla budynków znajdujących się w OOU, szkodą jest koszt prac z tym związanych, niezależnie od tego, czy zostały, czy maja zostać poniesione. Obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje bowiem z chwilą wyrządzenia szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany już dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić. (por. wyrok SA w Poznaniu z 07 lutego 2013 r. sygn. I ACa 1156/12)

Z powyższego wywodu wynika, że strona powodowa, której nieruchomość została objęta OOU, wobec której to nieruchomości nałożono określone wymagania techniczne, poniosła szkodę, o której mowa w art. 129 ust. 2 POŚ, którą stanowią wydatki niezbędne do poniesienia w celu wypełnienia wymagań technicznych budowlanych nałożonych na nieruchomość. Koszty te pozostają do poniesienia z uwagi na brak wykonania dotychczasowych prac związanych z rewitalizacją akustyczną w zakresie nieruchomości. Powódka winna zwiększyć izolacyjność ścian zewnętrznych, dachu, wymienić stolarkę okienną na mniej przenikliwą wobec hałasu lotniczego.

Sąd stwierdza, iż pomiędzy szkodą a powstaniem ograniczeń wynikających z OOU wobec nieruchomości powódki istnieje związek przyczynowy adekwatny, wskazany w treści art. 361 § 1 k.c. Powódka wykazała niezbędne przesłanki do zasądzenia na jej rzecz żądanej kwoty. Powódka wykazała prawo własności do nieruchomości oraz fakt, że nieruchomość została objęta OOU na skutek wejścia w życie uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. Ponadto wykazała, iż w związku z tym, że jej nieruchomość znajduje się na obszarze ograniczonego użytkowania faktycznie występują na jej nieruchomości przekroczenia norm dopuszczalnego hałasu, w związku czym poniosła szkodę majątkową przejawiająca się w tym, iż jest zmuszona ponieść koszty rewitalizacji akustycznej nieruchomości.

Określając wysokość szkody należało przyjąć wysokość kosztów niezbędnych do poniesienia w zakresie rewitalizacji akustycznej nieruchomości powódki. Określając wysokość tych kosztów, Sąd oparł się na opinii biegłego z dziedziny budownictwa, wskazującego kwotę 128.692,94 zł, wysokość kosztów niezbędnych do zapieczenia akustycznego nieruchomości powódki. Żadne z proponowanych przez biegłego prac i wartość nie jest przez Sąd kwestionowana.

Sąd nie podzielił podnoszonego przez stronę pozwaną zarzutu upływu terminu zawitego, w jakim powódka mogła wystąpić z roszczeniem dochodzonym w niniejszym postępowaniu. Pozwany podnosił, iż Rozporządzenie nr 50 Wojewody (...) z dnia 07 sierpnia 2007 r. obowiązywało do czasu wejścia w życie uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W.. Powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 09 lutego 2017 r., sygn. Akt III CZP 114/15, pozwany podnosił, że właściciel nieruchomości, który wystąpił z roszczeniem w okresie dwóch lat od wejścia w życie uchwały nr 76/11 może domagać się naprawienia szkody spowodowanej ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości wynikającym wyłącznie z tej uchwały. Strona pozwana wskazała, iż w odniesieniu do nieruchomości powódki uchwala nr 76/11 nie wprowadziła żadnych nowych ograniczeń w przeznaczeniu lub sposobie korzystania z nieruchomości, zatem wprowadzenie tejże uchwały w życie nie otworzyło powódce terminu do zgłoszenia roszczeń.

Powyższe stanowisko pozwanego należało uznać za błędne. Zgodnie art. 129 ust. 4 POŚ z roszczeniem odszkodowawczym można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Takimi aktami prawnymi miejscowego były zarówno Rozporządzenie nr 50 Wojewody (...) z dnia 07 sierpnia 2007 r., a także uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r.. Zauważyć jednakże, iż obszar ograniczonego użytkowania wprowadzony Rozporządzeniem nr 50 (Obszar M) nie pokrywa się obszarem ograniczonego użytkowania sprawdzonym uchwałą nr 76/11 (OOU), zaś nieruchomość powódki nie znajdowała się na obszarze określnym Rozporządzaniem nr 50, tylko na obszarze wytyczonym Uchwałą nr 76/11. Z tego tez powodu powódka powinna zgłosić roszczenie w dwuletnim terminie zawitym liczonym od dnia wejścia w życie uchwały nr 76/11, tj. do dnia 03 sierpnia 2013 r., co zrobiła składając pozwanemu żądanie 30 lipca 2013 r. (k. 12-13).

Z ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych wynika, iż do dochowania terminu zawitego określonego w art. 129 ust. 4 POŚ, powodującego utrzymanie prawa do dochodzenia roszczeń przed sądem należy uznać zgłoszenie roszczeń obowiązanemu i wezwanie go do zapłaty, dokonane w ww. terminie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 2011 r. sygn. VI ACa 14/11).

W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał roszczenie powódki o zapłatę odszkodowania z tytułu szkody obejmującej koszty związane z rewitalizacją akustyczna w zakresie nieruchomości powódki niezbędne do poniesienia w celi zapewnienia właściwego klimatu akustycznego z uwagi na objęcie nieruchomości OOU. Roszczenie zostało uznane za uzasadnione w całości, jako wysokość ostatecznie dochodzonego roszczenia pokrywała się ze sporządzonym przez biegłego sądowego wyliczeniem kosztów rewitalizacji akustycznej nieruchomości powódki. O odsetkach orzeczono na podstawie art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 i 2 k.c. przy uwzględnieniu zmian wynikających z ustawy z 9 października 2015 roku, o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 1830). Powódka wezwała pozwanego do spełnienia świadczenia 30 lipca 2013 r., zakreślając termin 1 dnia na wykonanie zobowiązania. Roszczenia stało się wymagalne dnia następnego. Do wyliczenia dnia wymagalności roszczenia Sąd zastosował przepisy art. 4421 § 1 k.c. i art. 455 k.c.

O kosztach procesu orzeczono w pkt II sentencji na podstawie zasady odpowiedzialności strony za wynik procesu i kosztów celowych z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W. na rzecz G. K. kwotę 18.300,13 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika procesowego w pierwszej instancji (§ 2 w zw. z § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu), 4000 zł opłaty stosunkowej od pozwu opłaconego przez powódkę oraz 10.683,13 zł opłaconych przez powódkę kosztów przeprowadzenia opinii biegłych w sprawie, zgodnie z postanowieniami Sądu z dnia 29 kwietnia 2016 r. i 15 maja 2017 r.

W pkt. III i IV sentencji, na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 83 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 113 ust. 1 cyt. ustawy nakazano pobrać na rzecz rachunku Skarbu Państwa od pozwanego kwotę 1.119,49 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa określnych w postanowieniach z dnia 16 stycznia 2016 r. i 11 czerwca 2018 r. Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz rachunku Skarbu Państwa kwotę 2.435 zł tytułem nieuiszczonej przez powódkę części opłaty od pozwu na skutek rozszerzenia żądania.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł pozwany Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W. zaskarżając wyrok w całości zarzucając:

1.  naruszenie przepisów postępowania mogące mieć wpływ na wynik sprawy, tj.:

a)  art. 233 § 1 k.p.c.

- poprzez błędną oraz sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego, tj. opinii z dnia 22 kwietnia 2016 roku oraz opinii ustnej z dnia 5 stycznia 2017 roku (Opinia akustyczna) biegłego sądowego z zakresu akustyki M. Z. oraz opinii z maja 2017 roku i ustnej opinii uzupełniającej z dnia 5 kwietnia 2018 roku (Opinia z zakresu budownictwa) biegłego z zakresu budownictwa J. T. poprzez uznanie, że w budynku powoda położonym na nieruchomości przy ul. (...) ( (...), (...)) należy poczynić dodatkowe nakłady dotyczące rewitalizacji akustycznej w związku z objęciem (...) Ograniczonego (...) (OOU), podczas gdy wnioski Opinii akustycznej, zawierają liczne uchybienia i braki w ustaleniu okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności pozwanego i szkody w rozumieniu art. 129 -136 POŚ,

- poprzez uznanie, że Opinia z zakresu budownictwa jest rzetelna, jasna i logiczna pomimo, że Biegły nie opierał się na Opinii akustycznej, wykroczył poza tezę dowodową postanowienia z dnia 12 października 2015 r. oraz uznał, że nakłady związane z rewitalizacją akustyczną obejmuje również montaż rolet w oknach oraz koszty związane z połacią dachową pomimo, iż nakłady te związane są z izolacyjnością cieplną, a nie akustyczną Budynku,

- poprzez błędną ocenę przez Sąd pierwszej instancji dowodu z przesłuchania stron ograniczonego do przesłuchania powoda zeznającego, że na (...) dochodzi do przekroczeń dopuszczalnych norm hałasu i zwiększenia poziomu hałasu od momentu wejścia w życie OOU i uznanie treści zeznań na podstawę ustalenia stanu faktycznego, pomimo że powód nie jest akustykiem i nie posiada wiedzy specjalistycznej w tym zakresie, a ponadto powód jako strona postępowania był zainteresowany korzystnym dla siebie rozstrzygnięciem sprawy;

b) art. 321 k.p.c.

- poprzez zasądzenie na rzecz powoda od pozwanego kwoty 75 007,43 zł odszkodowania z tytułu rewitalizacji cieplnej, na którą składają się montaż rolet słonecznych oraz koszty połaci dachowej, podczas gdy powód dochodził odszkodowania z tytułu rewitalizacji akustycznej na podstawie art. 129 POŚ w związku z wejściem w życie Uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. nr 76/11, a zgodnie z tym przepisem odszkodowanie z tytułu rewitalizacji akustycznej nie obejmuje rewitalizacji cieplnej Budynku, co w konsekwencji stanowi rozstrzygnięcie ponad żądanie pozwu;

c) art. 217 ¹ § 3 k.p.c.

- poprzez pominięcie prawidłowo zgłoszonego wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego niż biegły M. Z. na okoliczności wskazane przez pozwanego w piśmie z dnia 10 września 2015 roku, podczas gdy okoliczności mające istotne znaczenie dla sprawy nie zostały wyjaśnione;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) 5 ust. 1 pkt 1 e) ustawy Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 roku (Dz.U. z 2018 r. poz. 1202) w związku z § 326 pkt 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z dnia 15 czerwca 2002 r.) oraz w związku z § 6 ust. 2 Uchwały poprzez ich błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że montaż klimatyzacji w Budynku wchodzi w zakres tzw. rewitalizacji akustycznej Budynku, podczas gdy z wyżej przywołanych przepisów wynika, że przez tzw. prawidłowy klimat akustyczny Budynku należy rozumieć zapewnienie odpowiedniej izolacyjności przegród wewnętrznych i zewnętrznych Budynku;

b) art. 129 ust. 2 POŚ w związku z art. 136 ust. 3 POŚ oraz art. 361 § 1 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że pozwany powinien naprawić szkodę w zakresie dodatkowych zabezpieczeń akustycznych w związku z objęciem Nieruchomości OOU tj. ponieść koszty rewitalizacji Budynku, podczas gdy w sprawie nie zostało jednoznacznie wyjaśnione, czy w Budynku faktycznie istnieje nieprawidłowy klimat akustyczny, skutkujący koniecznością rewitalizacji akustycznej Budynku oraz, że pomiędzy brakiem klimatu akustycznego w Budynku, a wprowadzeniem OOU występuje normalny związek przyczynowy;

c. art. 129 ust. 2 POŚ w związku z art. 136 ust. 3 POŚ w związku z art. 322 POŚ i w związku z art. 361 § 1 k.c. poprzez ich błędną wykładnię, tj. uznanie przez Sąd pierwszej instancji, że obowiązek naprawienia szkody, który spoczywa na pozwanym w związku z wprowadzeniem OOU obejmuje również koszty rewitalizacji cieplnej, w tym montaż rolet i połaci dachowej, pomimo że obowiązek pozwanego dotyczy jedynie naprawienia szkody w zakresie dodatkowych zabezpieczeń akustycznych koniecznych w związku z objęciem Nieruchomości obszarem OOU;

d) art. 481 k.c. w związku z art. 455 k.c. i w związku z art. 363 § 2 k.c. poprzez ich błędne zastosowanie polegające na zasądzeniu powodowi od pozwanego odsetek ustawowych od kwoty 128 692,94 zł od dnia 31 lipca 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od tej kwoty od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, podczas gdy prowadzi to do bezpodstawnego przysporzenia po stronie powoda, a wartość zasądzonego odszkodowania wykraczała poza ramy zobowiązania odszkodowawczego z uwagi na ustalenie ostatecznej wysokości szkody poniesionej przez powoda w wyroku, a zatem prawidłowym winno być naliczenie odsetek ustawowych od daty wydania wyroku.

Mając na względzie podniesione w apelacji zarzuty skarżący wnosił o:

1.  zmianę wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonym zakresie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu za postępowanie apelacyjne, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

2.  ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania oraz pozostawienie temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach procesu, w tym o kosztach postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwanego, powód wnosił o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania w drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja pozwanego była uzasadniona w zakresie prowadzącym do uchylenia zaskarżonego wyroku.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że kwota 128.692,94 zł odpowiadała szkodzie z tytułu rewitalizacji akustycznej. Powód domagał się zasądzenia odszkodowania w związku z nakładami, które należy ponieść w celu spełnienia przez budynek wymagań technicznych na obszarze ograniczonego użytkowania. Podstawą żądania pozwu w tej części był art. 136 ust. 3 POŚ, zgodnie z którym w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. Zasądzona kwota wynikała z opinii biegłego z zakresu budownictwa, który opierał się na wynikach opinii biegłego z zakresu akustyki.

Zasadniczym motywem apelacji była nieprawidłowa ocena materiału dowodowego wpływająca na ustalenia faktyczne, które zostały wyprowadzone z tegoż materiału dowodowego, a następnie stanowiły podstawę zastosowania prawa materialnego. Zarzuty prawa materialnego możliwe są do rozważenia, tylko przy prawidłowo ustalonym stanie faktycznym, dlatego w pierwszej kolejności uwagi wymaga ocena wskazanych uchybień przy zastosowaniu art. 233 k.p.c.

Biegły z zakresu akustyki miał odpowiedzieć na pytanie, czy w Budynku jest zachowany prawidłowy klimat akustyczny w związku z położeniem Nieruchomości w OOU. Pozwany zarzuca badaniom biegłego, że opierają się na założeniach przekraczających Uchwałę co do wzrostu liczby operacji lotniczych, co do symulacji rozwoju hałasu w przyszłości przy zwiększonych operacjach i flocie, do tego nie opierał się na mapach akustycznych stanowiących podstawę utworzenia Uchwały. Zarzuty te mają drugorzędne znaczenie, bowiem faktem jest, że w obrębie OOU nie są dotrzymywane standardy jakości środowiska jakie obowiązują poza OOU przede wszystkim z uwagi na to, iż są przekroczone dopuszczalne wartości poziomu hałasu w porze nocy i poziomu hałasu w porze dnia obowiązujące na mocy powszechnie obowiązujących przepisów prawa określone w załączniku do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku wydanego na podstawie art. 113 ust. 1 POŚ.

Wniosek ten wynika przede wszystkim z tego, że wartości dopuszczalnego poziomu hałasu w budynku przyjmować należy wg (...)„Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach – Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach” przywołanej w zakresie ochrony przed hałasem przez rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2002, nr 75, poz. 690). Wskazane rozporządzenie opisuje, jak powinien być zaprojektowany i wykonany budynek, aby spełniał standard gwarantujący ochronę przed hałasem. Według §326 poziom hałasu oraz drgań przenikających do pomieszczeń w budynkach mieszkalnych, budynkach zamieszkania zbiorowego i budynkach użyteczności publicznej, z wyłączeniem budynków, dla których jest konieczne spełnienie szczególnych wymagań ochrony przed hałasem, nie może przekraczać wartości dopuszczalnych, określonych w Polskich Normach dotyczących ochrony przed hałasem pomieszczeń w budynkach oraz oceny wpływu drgań na ludzi w budynkach, wyznaczonych zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi metody pomiaru poziomu dźwięku A w pomieszczeniach oraz oceny wpływu drgań na ludzi w budynkach. W budynkach przegrody zewnętrzne i wewnętrzne oraz ich elementy powinny mieć izolacyjność akustyczną nie mniejszą od podanej w Polskiej Normie dotyczącej wymaganej izolacyjności akustycznej przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Wymagania odnoszą się do izolacyjności:

1) ścian zewnętrznych, stropodachów, ścian wewnętrznych, okien w przegrodach zewnętrznych i wewnętrznych oraz drzwi w przegrodach wewnętrznych – od dźwięków powietrznych, 2) stropów i podłóg – od dźwięków powietrznych i uderzeniowych.

Uszczegółowione w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać́ budynki, wynikają z jednego z siedmiu wymagań postawionych budynkom przez ustawę z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. Nr 49, poz. 414) w przepisie art. 5 ust. 1 pkt 9 w brzmieniu ustawy z dnia 16.04.2004 r. (Dz.U. Nr 93, poz. 888), która wchodziła w życie 31.05.2004 r. Wskazany przepis określał, że obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając spełnienie wymagań podstawowych dotyczących:

a) bezpieczeństwa konstrukcji,

b) bezpieczeństwa pożarowego,

c) bezpieczeństwa użytkowania,

d) odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska,

e) ochrony przed hałasem i drganiami,

f) oszczędności energii i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród.

Mimo zmieniających się wersji brzmienia artykułu 5.1. sprawa ochrony przed hałasem była zachowywana i także obecnie stanowi, że obiekt budowlany jako całość oraz jego poszczególne części, wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając spełnienie podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych określonych w załączniku I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr (...) z dnia 9 marca 2011 r. [6] ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dz. Urz. UE L 88 z 04.04.2011, str. 5, z późn. zm.), dotyczących:

a)  nośności i stateczności konstrukcji,

b)  bezpieczeństwa pożarowego,

c)  higieny, zdrowia i środowiska,

d)  bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów,

e)  ochrony przed hałasem,

f) oszczędności energii i izolacyjności cieplnej,

g) zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych.

Po drugie, w celu uwzględnienia w procesie projektowania i realizacji obiektów ogólnych zapisów dotyczących ochrony przed hałasem, konieczne jest posługiwanie się obiektywnymi wskaźnikami pozwalającymi na ocenę hałasu zawartymi nie tylko w ustawie Prawo budowlane, ale również ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.

W wydanym na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. 2007 nr 120, poz. 826 z póżn. zm.) określone zostały wartości dopuszczalnych poziomów hałasu. Wartości dopuszczalne wyrażone są wskaźnikami hałasu LDWN, LN, LAeqD i LAeqN w zależności od rodzaju przeznaczenia terenu, rodzaju obiektu lub działalności będącej źródłem hałasu oraz okresu, do którego odnoszą się poziomy hałasu, jako czas odniesienia. Załącznik do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. (poz. 826) określa dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne są wyrażone wskaźnikami LDWN, LN, które to wskaźniki mają zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem. Są to wyższe wskaźniki w porównaniu do wartości dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne.

Po trzecie, §6 uchwały nr 76/11 przewiduje dla istniejących budynków zastosowanie zabezpieczeń zapewniających właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach zgodnie z ustawą Prawo budowlane i przepisami wykonawczymi do tej ustawy.

Zgodnie z art. 136 ust. 2 POŚ w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków, szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2 są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

Budynek powoda został wybudowany w 2005 roku (wypis z kartoteki budynków, k.10), nie zostało ustalone, czy spełniał normy ochrony przed hałasem obowiązujące w dacie zakończenia budowy. Nie wystarcza zapewnienie powoda podane pismem 27 sierpnia 2015 roku strona 5 (k. 79), gdy pozwany wyraźnie stawia problem do rozstrzygnięcia, czy inwestor wywiązał się z obowiązków nałożonych przepisami powszechnie obowiązującego prawa przy wzniesieniu nieruchomości (pismo z 10 września 2015 roku strona 4, k. 106). Nie ma również ustaleń, czy budynek był zmieniany ze skutkiem dla klimatu akustycznego, w takim wypadku, czy jego zmiany uwzględniały i odpowiadały obowiązującym normom ochrony przed hałasem.

Istotą sprawy jest ustalenie, czy pozwany ponosi odpowiedzialność za szkodę powoda związaną z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, który określił wymagania techniczne dla budynków. Dlatego, że nieruchomość powoda nie była wcześniej objęta rozporządzeniem nr 50, dopiero utworzenie OOU uchwałą nr 76/11 stało się źródłem określenia wymagań technicznych dla budynków objętych obszarem ograniczonego użytkowania. Przed wejściem w życie uchwały nr 76/11 standard jakości środowiska, w miejscu posadowienia nieruchomości, nie był narażony na jego niedotrzymanie ze względu na działanie lotniska, tym samym wystarczające było spełnienie dla budynku norm przewidzianych ustawą Prawo budowlane wg PN-B-02151-02. Pozwany ponosi odpowiedzialność za szkodę, ale tylko taką, która jest w związku z wprowadzeniem uchwały nr 76/11, mocą której uzyskał prawo naruszania standardu jakości środowiska poprzez emitowanie hałasu. Działanie pozwanego nie jest bezprawne. Pozwany nie ponosi odpowiedzialności za szkodę polegającą na przystosowaniu budynku do wymagań Polskiej Normy, która powinna być zastosowana niezależnie od tego, czy nastąpi niedotrzymanie standardu jakości środowiska. Prowadzone postępowanie dowodowe nie koncentrowało się na ustaleniu stanu akustycznego wyjściowego dla budynku, mimo że izolacyjność akustyczna przegród budowlanych była tezą wskazaną w postanowieniu z dnia 12 października 2015 roku (k. 113). W postanowieniu Sąd zasięgnął wiedzy specjalistycznej akustyka dla obecnej (czyli po wejściu w życie uchwały nr 76/11) rzeczywistej izolacyjności akustycznej zewnętrznych przegród budowlanych, pomijając stan izolacyjności akustycznej budynku w dacie jego wybudowania (2005 i w dacie poprzedzającej wejście w życie uchwały), a przez to odpowiedniość tego stanu do norm obowiązujących dla ochrony przed hałasem w tamtym czasie. Z kolei stan akustyczny rzeczywisty (obecny) winien odwoływać się do normy zapewniającej odpowiednią izolacyjności ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 Prawo budowlane i przepisami wykonawczymi do tej ustawy. Wówczas stanie się wyraźne, jak powinien być zaprojektowany budynek powoda i czy wymagania projektowe i budowlane budynek spełniał w dniu poprzedzającym wejście w życie uchwały nr 76/11 i jakie zastosować zabezpieczenia dla doprowadzenia do zapewnienia klimatu akustycznego wywołanego wprowadzeniem OOU. Szkodą powoda będzie dostosowanie budynku do takiego stanu, że poziom dźwięku hałasu A przenikającego do pomieszczeń nie będzie przekraczał dopuszczalnych norm wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach.

Uchwała nr 76/11 przy wymaganiach technicznych budynków różnicuje budynki na nowo projektowane i istniejące. Dla tych pierwszych wymogiem jest zapewnienie odpowiedniej izolacyjności ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów; dla drugich, zastosowanie zabezpieczeń zapewniających właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach. Nie jest jasne, dlaczego w uchwale nr 76/11 zdefiniowano rozumienie odpowiedniej izolacyjności akustycznej przegród budowlanych (§2 “ilekroć w uchwale jest mowa”), przy niezastosowaniu tego terminu w kolejnych postanowieniach uchwały. Zdaje się, że ściany zewnętrzne, okna i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachy i stropodachy są przykładem przegród budowlanych. Budynek istniejący zdaniem Sądu Apelacyjnego może zostać dostosowany do stanu zapewniającego odpowiednią izolacyjność poprzez zastosowanie zabezpieczeń, tak aby osiągnąć izolacyjność akustyczną budynku nowo projektowanego. Zakres zabezpieczeń zależy od (i) izolacyjności akustycznej przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych wymaganych normami w chwili wybudowania budynku powoda (bądź jego zmian) (stan wyjściowy budynku) w porównaniu do (ii) odpowiedniej izolacyjności akustycznej przegród budowlanych określonej zgodnie z normami w dziedzinie akustyki budowlanej, z uwzględnieniem poziomu hałasu w środowisku powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych w chwili wejścia w życia uchwały nr 76/11, ewentualnie do (iii) izolacyjności akustycznej przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych adekwatnej do rzeczywistych przekroczeń dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych (stan obecny budynku). Poziom hałasu w środowisku powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych na nieruchomości powoda może mieścić się w normach określonych załącznikiem do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. (poz. 826), czyli być legalnym, mimo że nie odpowiadającym standardom jakości środowiska. Może jednak przekraczać normy dopuszczalnych naruszeń standardu środowiska, stając się wykroczeniem poza zalegalizowane naruszenia.

W związku z tym, skoro nieruchomość powoda jest w obrębie OOU, a priori oznacza to, że nie są dotrzymane standardy jakości środowiska, inaczej nie znalazła by się w tym obszarze. Pytanie tylko, w jakim zakresie standardy są naruszone i do tego ma służyć opinia biegłego akustyka. Biegły z zakresu akustyki ustalił przekroczenie poziomu hałasu LAmax 70 dB oraz równoważnego poziomu dźwięku dla pory nocnej LAeq N 52,2 i 55,8 dB i dnia LAeq D 60,8 i 63,2 dB (w zależności od metody) (punkt 2.1, punkt 3.1, punkt 3.2 opinii). Wartości uzyskane są odpowiednie dla Z2 bądź Z1 obszaru. Dzięki tej opinii uzyskało się odpowiedź o poziomie hałasu na nieruchomości.

Żadna z opinii nie udziela odpowiedzi jaki jest poziom dźwięku w pomieszczeniach. Opinia biegłego z zakresu akustyki stwierdza, że na nieruchomości występują przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku przewidzianych rozporządzeniem Ministra Środowiska z 14 czerwca 2007 r. i zmierzone wartości izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych są niewystarczające. Wskazanie biegłego co do zastosowania dodatkowego zabezpieczenia akustycznego nie poddaje się weryfikacji, na jakiej podstawie taki wniosek został wyprowadzony. Biegły uznaje, że do poprawy izolacyjności akustycznej ścian należy wymienić okna na takie, których pakiet szybowy ma certyfikat izolacyjności większy niż 38 dB. Profile okienne powinny posiadać jak najwięcej komór wewnętrznych. Dalej biegły wskazuje, że należy zapewnić specjalny montaż okien zapobiegający przedostaniu się dźwięku pomiędzy ramą okienną a murem. Czytelne w opinii jest przyjęcie, że należy poprawić izolacyjność akustyczną ścian. Sąd pierwszej instancji nie zweryfikował opinii w kontekście ustaleń, czy ściany w chwili wybudowania budynku spełniały izolacyjność odpowiadającej normie obowiązującej w dacie zakończenia budowy i czy adekwatnym sposobem zapewnienia właściwego klimatu w pomieszczeniach jest wymiana okien. Poprawę klimatu można, jak wskazuje biegły z zakresu akustyki, osiągnąć specjalnym montażem okien.

Dla zapewnienia właściwego klimatu akustycznego zastosowanie dodatkowych zabezpieczeń ma być adekwatne. Jak doprowadzić do tego stanu wymagana jest wiedza specjalistyczna. Przede wszystkich specjalista z dziedziny budownictwa dysponuje wiedzą, według jakich norm określać izolacyjność akustyczną używanych materiałów i jakie zastosować materiały, tak by dzięki zastosowanym materiałom osiągnięto zabezpieczenie przed dźwiękiem emitowanym przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych a hałas nie przekraczał dopuszczalnych norm. Znajomość zastosowanych materiałów (parametry akustyczne) oraz wykonawstwa (sposób łączenia ścian działowych ze ścianą zewnętrzną, ścian ze stropem, osadzenia stolarki) wpłynie na ocenę możliwości poprawy izolacyjności akustycznej. Na ten element zwracał uwagę biegły z zakresu akustyki zalecając wymianę okien z większym certyfikatem izolacyjności (niż 38 dB), ale z zapewnieniem specjalnego montażu (pkt 4 wniosków opinii, k. 147). Nie ma oceny przez Sąd pierwszej instancji zaproponowanych rozwiązań wskazanych w opinii biegłego z zakresu budownictwa. Przede wszystkim powinno być wyjaśnione, czy zachodzi potrzeba wymiany całej stolarki okiennej. Po drugie, biegły z zakresu akustyki nie wskazywał na potrzebę zastosowania wygłuszenia połaci dachowych, stąd też, czy zastosowanie tego rozwiązania jest niezbędne, czy przeciwnie, samo rozwiązanie wyeliminuje potrzebę wymiany okien połaciowych. Po trzecie, nie ma ustalenia, jak na poprawę izolacyjności ścian wpłynie samo poprawienie montażu istniejących okien. Odczytując opinie wynika, że wskaźnik okien jest zgodny z PN-EN ISO 717-1, ale nie wynika, czy wbudowane okna przy istniejących ścianach były tej klasy, by zapewniały dopuszczalny poziom hałasu na datę zakończenia budowy.

Pozwany ponosi odpowiedzialność za szkodę pozostającą w związku przyczynowym z koniecznością zastosowania zabezpieczenia zapewniającego właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach, a nie za koszty wszystkich zabezpieczeń. Jeżeli zatem powód dochodzi roszczeń odszkodowawczych w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania, to rozmiar szkody, a w konsekwencji wysokość odszkodowania, powinny być ustalone w taki sposób, aby uwzględniały wyłącznie okoliczność wejścia w życie aktu ustanawiającego taki obszar i nałożony wymóg zastosowania zabezpieczeń zapewniających właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach. Szkoda może równać się kosztom, ale przy znanym stanie wyjściowym budynku odpowiadającego normom ochrony przed hałasem.

Ponownie rozpoznając sprawę staje się konieczne przeprowadzenie na nowo postępowania dowodowego w celu dokonania ustalenia stanu wyjściowego budynku pod kątem zachowania norm PN-B-02151-02:1987 (Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach – Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach) oraz PN-B-02151-3:1999 (Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem w budynkach – Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych – Wymagania). Następnym elementem będzie ustalenie przekroczeń dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach, bowiem sporządzona opinia biegłego z zakresu akustyki ustala jedynie, że ściany zewnętrzne nie spełniają wymagań izolacyjności dla normy PN-B-02151-3:2015 (norma zastępująca normę PN-B-02151-3:1999). Najistotniejszym stanie się dobór zastosowania zabezpieczeń zapewniających właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach. Wiadomości specjalne są przy tych ustaleniach niezbędne, dlatego może być sporządzona łączna opinia biegłego z zakresu akustyki i budownictwa, a co najmniej rozwiązania biegłego z zakresu budownictwa winne być skonsultowane z biegłym z zakresu akustyki, jeżeli techniczne rozwiązania nie pokrywają się ze wskazaniami akustyka. Zastosowanie zabezpieczeń zapewniających właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach zgodnie z ustawą Prawo budowlane i przepisami wykonawczymi do tej ustawy wymaga podania jakie normy mają zastosowanie i jakie elementy techniczne poprawiają izolacyjność akustyczną. Zastosowanie wymagań technicznych dla otrzymania właściwego klimatu akustycznego wymaga przekonującego umotywowania z ewentualnymi obliczeniami, jak proponowane zabezpieczenie zapewni izolacyjność akustyczną istniejącego budynku. Dodatkowo wyjaśnienia proponowanych rozwiązań izolacyjności cieplnej, bowiem uchwała nr 76/11 przewiduje zapewnienie wymaganej wymiany powietrza w pomieszczeniu oraz – w przypadku wymiany okien istniejących – zachowania ich dotychczasowej izolacyjności cieplnej. Odszkodowanie z tytułu poprawy klimatu akustycznego. nie może obejmować kosztów doprowadzenia nieruchomości do standardów ochrony akustycznej wymaganej na podstawie powszechnie obowiązujących norm i przepisów Prawa budowlanego, ani poprawienia standardu nieruchomości ponad niezbędny dla zabezpieczenia zapewniającego właściwy klimat akustyczny.

Zagadnienie, od jakiej chwili uprawnionemu do otrzymania odszkodowania za szkodę określoną w art. 129 ust. 2 POŚ. należą się odsetki za opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia było sporne w orzecznictwie. Według jednego ze stanowisk, odsetki przysługują wierzycielowi od dnia wyrokowania, kiedy dłużnik uzyskuje wiedzę o istnieniu swojego zobowiązania i jego wysokości. Według drugiego stanowiska, dopiero z chwilą określenia w toku procesu przez biegłego wielkości spornej szkody i doręczenia pozwanemu odpisu opinii dłużnik dowiaduje się o rozmiarze swojego zadłużenia i popada w opóźnienie, jeżeli nie spełni swojego świadczenia niezwłocznie. Według trzeciego ze stanowisk, wymagalność roszczenia o zapłatę odszkodowania łączy się z czynnością wezwania dłużnika do spełnienia świadczenia. Ujawniona rozbieżność stanowisk prezentowanych w judykaturze była przyczyną podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały z dnia 8 listopada 2019 r., III CZP 32/19 (OSNC 2020, nr 10, poz. 81), zgodnie z którą zasądzenie odszkodowania za szkodę określoną w art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 POŚ. według cen z dnia jego ustalenia nie wyłącza przyznania odsetek za opóźnienie od dnia powstania stanu opóźnienia. Dodatkowo miarodajne w tej mierze są wypowiedzi Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 września 2020 roku, I CSK 626/18, które Sąd Apelacyjny podziela.

W orzecznictwie dominuje stanowisko, że z „nierozpoznaniem istoty sprawy” mamy do czynienia nie tylko wtedy, gdy sąd w ogóle nie rozstrzygnął o tym, co stanowiło zasadniczy przedmiot żądania stron i to nawet w razie popełnienia poważnych błędów w formułowaniu stanu faktycznego lub oceny prawnej, ale również wówczas, gdy nie odniósł się odpowiednio do merytorycznych twierdzeń i zarzutów stron, rzutujących na treść rozstrzygnięcia. Z kolei wszelkie inne wady rozstrzygnięcia, dotyczące naruszeń prawa materialnego, czy też procesowego (poza nieważnością postępowania i nieprzeprowadzeniem postępowania dowodowego w całości), nie uzasadniają uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2014 r., II CZ 117/13, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2016 r., IV CZ 63/16). Przypadek niniejszej sprawy polegający na zaniechaniu przez Sąd pierwszej instancji zbadania materialnoprawnej podstawy żądania pozwu (szkoda oparta na Uchwale nr 76/11 przy braku ustalenia stanu akustycznego budynku przed wejściem w życie Uchwały nr 76/11) poprzez przyjęcie za trafne istnienia związku przyczynowego kwalifikuje się do nierozpoznania istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. Uchybienia popełnione przez Sąd pierwszej instancji wymagałyby przeprowadzenia całego postępowania dowodowego i dokonania na nowo subsumpcji bezpośrednio w postępowaniu apelacyjnym. W przyjętym modelu apelacji pełnej, postępowanie przed sądem drugiej instancji stanowi kontynuację postępowania pierwszoinstancyjnego. Tymczasem w niniejszej sprawie Sąd drugiej instancji nie kontynuowałby postępowania, tylko prowadził nowe postępowanie w całości.

Konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości zgodnie z art. 386 §4 k.p.c. jest jedną z przyczyn, umożliwiających wydanie przez sąd drugiej instancji wyroku kasatoryjnego. W sprawie zachodzi potrzeba poczynienia po raz pierwszy niezbędnych ustaleń faktycznych co do stanu budynku a przez to źródła szkody, związku przyczynowego i wysokości szkody, więc skorzystanie w takim wypadku z możliwości uzupełnienia postępowania dowodowego przez sąd drugiej instancji godziłoby w zasadę dwuinstancyjności postępowania sądowego, zagwarantowaną w art. 176 Konstytucji.

W tym stanie rzeczy naruszenie przepisów prawa procesowego uzasadnia podstawę określoną art. 386 § 4 k.p.c. i wydanie orzeczenia kasatoryjnego.

O kosztach postępowania Sąd Apelacyjny orzekł w oparciu o art. 108 § 2 k.p.c. pozostawiając ich rozstrzygnięcie Sądowi pierwszej instancji przy ponownym rozpoznaniu sprawy.

Marcin Kołakowski Jolanta de Heij-Kaplińska Jacek Bajak