Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VIII AKa 36/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 26 marca 2021 r., XII K 145/16

1.1.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.1.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.1.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.1.  Wnioski

☒

Uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.1.  Ustalenie faktów

1.1.1.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.

1.1.

Nie dotyczy

1.1.1.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.

2.1.

Nie dotyczy

1.1.  Ocena dowodów

1.1.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt

2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Nie dotyczy

1.1.1.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

Nie dotyczy

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

W zakresie czynów opisanych w punktach:

- IV obrazy przepisów prawa materialnego w postaci naruszenia art. 12 § 1 k.k.;

- V, VI, IX, X, XI, XIII obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 286 § 1 k.k. oraz art. 12 § 1 k.k.;

- XIV, XV obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 286 § 1 k.k.;

- rażącej niewspółmierność kary

oraz obrazy art. 6 k.p.k. polegającej na naruszeniu prawa do obrony z powodu udziału w rozprawie pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, który pozostawał w konflikcie z oskarżoną, gdyż przed rozpoczęciem postępowania sądowego udzielał jej porad prawnych.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Prokurator oskarżył J. L. o pięć zachowań kwalifikowanych z art. 270 § 1 k.k. lub art. 270 § 3 k.k., w opisie których nie określił czasu ich popełnienia. Błąd ten sąd a quo powielił i pomimo nieustalenia czasu zdarzeń przyjął, że zachowania te stanowią ciąg przestępstw, o którym mowa w art. 91 § 1 k.k. (pkt IV części dyspozytywnej wyroku).

Prokurator zarzucił także oskarżonej popełnienie szeregu czynów, które zakwalifikował z art. 286 § 1 k.k. (niekiedy nawet w zw. z art. 294 § 1 k.k.), w opisie których pominął znamiona występku z art. 286 § 1 k.k. (w szczególności zmanienia doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem). Błąd ten Sąd Okręgowy także powielił, dodatkowo, kwalifikując z art. 286 § 1 k.k. nawet te zachowania, odnośnie do których prokurator tej kwalifikacji nie zastosował (pkt X i XIV części dyspozytywnej wyroku). Pomimo tych błędów, sąd a quo w zakresie niektórych zachowań zastosował instytucję czynu ciągłego (art. 12 k.k.), wobec innych od niej odstąpił.

Obrońca wadliwie skonstruował zarzuty, powołując się na uchybienia wtórne, a nie pierwotne, ale nie pozbawia to skuteczności zasadniczej części jego apelacji. Obraza prawa materialnego polega na jego wadliwym zastosowaniu lub niezastosowaniu w orzeczeniu, które oparte jest na trafnych i niekwestionowanych ustaleniach faktycznych (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 września 2020 r., V KK 349/20, L.). Strona podmiotowa czynu ciągłego, zastosowania którego domaga się obrońca, sprowadza się do wykonania z góry powziętego zamiaru (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2023 r., (...) 58/22, L.). Zamiar sprawcy jest elementem faktycznym i oznacza zjawisko ze sfery rzeczywistości, a nie z dziedziny ocen czy wartości, zatem podnoszenie zarzutu obrazy prawa materialnego w związku z kwestionowaniem zamiaru, czy jego postaci jest bezzasadne (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2007 r., IV KK 32/07, L.). Skarżący w istocie kwestionuje błąd w ustaleniach faktycznych, wynikający z obrazy przepisów postępowania.

Stosownie do art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k., wyrok skazujący powinien zawierać dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu. Jak trafnie dostrzega się w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2023 r., I KK 264/22 (L.), niedopuszczalne jest zaakceptowanie takiej konstrukcji opisu przypisanego czynu, która nie zawiera określenia wystarczająco dokładnie granic czasowych owego czynu. Opisy czynów zamieszczonych w pkt IV od 1 do 7 części dyspozytywnej wyroku zawierają sformułowanie: „ w bliżej nieustalonym okresie czasu, jednakże nie później niż do dnia”. Sformułowanie „ nie później niż do dnia” oznacza, że do popełniania czynu mogło dojść w każdym okresie czasu przed tym dniem. Nie można zatem wykluczyć, że karalność tak opisanego czynu uległa przedawnieniu. Obowiązkiem sądu a quo było przeprowadzenie przewodu sądowego w taki sposób, aby na podstawie dowodów w tym przewodzie gromadzonych ten czas ustalić. Niewypełnienie tego zadania przez sąd a quo rodzi konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości przed tym sądem. W pojęciu dokładnego określenia czynu przypisanego, w rozumieniu przepisu art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k., mieści się precyzyjne określenie czasu popełniania przestępstwa, które ma istotne znaczenie dla pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2021 r., IV KK 122/21, L.). Określenie tego czasu pozwoli sądowi a quo na poprawne ustalenie, czy zachowania te stanowią czyn ciągły, o którym mowa w art. 12 § 1 k.k. i tym samym ustalenie zasadności wniosku obrońcy odnośnie do zastosowania instytucji czynu ciągłego.

Stosownie do art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k., wyrok skazujący powinien zawierać nie tylko dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu, ale także jego kwalifikację prawną. Co oczywiste, opis czynu zawarty w wyroku (art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.) musi odpowiadać kompletowi znamion czynu zabronionego, albowiem odpowiedzialności penalnej podlega tylko ten, kto popełnia czyn zabroniony (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2023 r., III KK 100/23, L.). Prawidłowo dostrzega obrońca, że opisy czynów zamieszczonych w pkt V, VI, IX, X, XI, XIII, XIV i XV części dyspozytywnej wyroku nie zawierają kompletu znamion przypisanego przez sąd a quo przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. (a w konsekwencji także zastosowanej w pewnych wypadkach instytucji, o której mowa w art. 294 § 1 k.k.). Co więcej, sąd I instancji zaniechał wyjaśnienia tego uchybienia i nie sporządził uzasadnienia odnośnie do zachowań opisanych w pkt. XIV i XV części dyspozytywnej wyroku.

Wyeliminowanie błędów zastosowanej kwalifikacji prawnej oraz sporządzenie brakującej części uzasadnienia w zakresie opisanych wyżej zachowań pozwoli sądowi a quo na poprawne ustalenie, czy zachowania, o których mowa w pkt. od V do XV części dyspozytywnej wyroku stanowią czyn ciągły, o którym mowa w art. 12 § 1 k.k., i tym samym ustalenie zasadności wniosku obrońcy odnośnie do zastosowania instytucji czynu ciągłego, także w zakresie zachowań opisanych w pkt. VII i VIII części dyspozytywnej wyroku.

Inaczej rzecz się przedstawia odnośnie do zarzutu obrazy art. 6 k.p.k. Po pierwsze, art. 6 k.p.k. nie stanowi samodzielnej podstawy odwoławczej, a jedyny nakaz, jaki wyprowadzić można z tego przepisu, to nakaz pouczenia o prawie do korzystania z pomocy obrońcy. Po drugie, obrońca nie wskazał żadnej jednostki normatywnej o randze ustawowej, która wprowadzałaby zakaz udziału w rozprawie pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, który udzielał oskarżonemu porad prawnych przed rozpoczęciem postępowania sądowego. Po trzecie, obrońca nie wykazał, jaki wpływ miał ten udział na treść zaskarżonego orzeczenia, czego wymaga art. 438 pkt 2 k.p.k. dla skuteczności zarzutu obrazy przepisów postępowania.

Ocena zarzutu rażącej niewspółmierności kary jest bezprzedmiotowa z uwagi wydanie orzeczenia kasatoryjnego i normę wynikającą z art. 436 k.p.k.

Wniosek

o zmianę lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek jest zasadny w zakresie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nie dotyczy

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.1.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.1.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Uwzględniwszy uchwałę Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2019 r., I KZP 3/19 (L.), uznać należy, że w niniejszej sprawie zachodzi konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości przed sądem pierwszej instancji. W kontekście wszystkich okoliczności istotnych dla prawidłowego rozstrzygnięcia w kwestii odpowiedzialności karnej oskarżonej, czynności procesowe, które w toku przewodu sądowego podejmował sąd okręgowy, nie były w istocie w pełni przydatne dla osiągnięcia tego celu, jako że z obiektywnego punktu widzenia nieprowadzące do możliwości poczynienia trafnych ustaleń przez sąd pierwszej instancji, w zakresie stwierdzenia, czy występują przesłanki odnośnie do zastosowania instytucji czynu ciągłego, o którym mowa w art. 12 § 1 k.k. Przyczyniły się do tego błędy, jakie popełnił sąd a quo odstępując od ustalenia czasu popełnienia przestępstw albo wadliwie je kwalifikując, a nawet odstępując od sporządzenia uzasadniania wyroku w odniesieniu do niektórych zdarzeń.

1.1.1.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd okręgowy powinien przeprowadzić przewód sądowy w całości, nie uchybiając konieczności ustalenia czasu popełnienia zachowań zarzucanych oskarżonej oraz przesłanek zastosowania czynu ciągłego wobec wszystkich zarzucanych jej czynów (art. 12 § 1 k.k.) i uwzględniając, że (z uwagi na podmiot składający apelacje) nie jest możliwe poczynienie ustaleń na niekorzyść oskarżonej, w szczególności w zakresie zachowań wadliwe kwalifikowanych z art. 286 § 1 k.k.

Sąd I instancji powinien poczynić prawidłowe ustalenia faktyczne, które będą wynikały z całokształtu wszystkich dostępnych dowodów i okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

IV

Z uwagi na treść orzeczenia kasatoryjnego i brak potrzeby rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, nie zachodziła konieczność orzekania w przedmiocie kosztów.

7.  PODPIS

Dariusz Drajewicz (spr.)

Izabela Szumniak Dorota Radlińska

1.1.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

całość wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

Zmiana