Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VIII AKa 46/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

4

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie z dnia 18 października 2022 roku, sygn. akt V K 131/21

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ pełnomocnicy oskarżycieli posiłkowych R. W. i M. W.

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca oskarżonego D. L. (1)

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ pełnomocnik wnioskodawcy

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części, w jakiej oddalono wniosek

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Odnośnie do apelacji prokuratora:

1. błąd w ustaleniach fatycznych przejętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, a polegający na:

a) w odniesieniu do oskarżanego D. W. (1):

- niezasadnym przyjęciu, że ww. oskarżony swoim zachowaniem nie wypełnił znamion zarzucanego mu czynu z art. 239 § 1 k.k., podczas gdy stan faktyczny sprawy wskazuje, że oskarżony wyczerpał swoim zachowaniem znamiona zarzucanemu mu czynu,

b) w odniesieniu do oskarżanego D. L. (1):

- niezasadnym przyjęciu, że ww. oskarżony swoim zachowaniem wypełnił znamiona przestępstwa z art. 148 § 1 k.k., podczas gdy z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, że oskarżony czyn ten popełnił w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie, a tym samym wyczerpał ustawowe znamiona kwalifikacji postaci zbrodni zabójstwa, tj. popełnił czyn, który winien być zakwalifikowany z art. 148 § 2 pkt 3 k.k.,

- niezasadnym przyjęciu, że oskarżony działał w zamiarze ewentualnym, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynuka, że oskarżony swoim zachowaniem bezpośrednio zmierzał do konfrontacji z pokrzywdzonym i działał w zamiarze bezpośrednim zabójstwa,

2. nadto rażącą niewspółmierność kary orzeczonej wobec D. L. (1) w stosunku do stopnia winy oskarżonego, stopnia społecznej szkodliwości popełnionego przez niego przestępstwa, jego właściwości i warunków osobistych, celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie kara ma osiągnąć wobec oskarżonego oraz potrzeby kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Odnośnie do apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego M. W.

I. w zakresie pkt 1 sentencji wyroku:

1. obrazę przepisów postępowania mająca wpływ na treść orzeczenia tj.

a) art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. polegającą na dowolnej i niezgodnej z zasadami prawidłowego rozumowania oraz ze wskazaniami doświadczenia życiowego ocenie zgromadzonego materiału dowodowego tj. dowodu w postaci nagrania rozmowy telefonicznej pomiędzy oskarżonym D. W. (1) a dyspozytorem nr 112, poprzez uznanie, iż rozmowa ta „miała na celu zgłoszenie zdarzenia do odpowiednich służb” z pominięciem faktu, iż treść tej rozmowy wskazuje na zgłoszenie zdarzenia, które nie miało miejsca (ugodzenie nożem oskarżonego D. L. (1));

b) art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. i uznanie, iż „Sąd bazując na zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym nie znalazł okoliczności potwierdzających możliwość przypisania sprawcy niniejszego czynu” i arbitralne przyjęcie, iż „nie można więc przyjąć, że obaj oskarżeni uzgadniali wersję zdarzenia – a co za tym idzie – D. W. (1) chciał utrudniać postępowanie karne;

c) art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. poprzez pominięcie wskazania na jakich dowodach sad oparł się uznając za nieudowodniony „Fakt działania w dniu 30 grudnia 2020 r. ok. godz. 23:33 w N., woj. (...), przy ul. (...) w celu utrudniania postępowania karnego, dotyczącego pozbawienia życia D. W. (2), udzielenia pomocy sprawy przestępstwa – D. L. (1) w ten sposób, że zadzwonił na numer alarmowy 112 i poinformował dyspozytora o odmiennym, niż rzeczywisty, przebiegu zdarzenia z dnia 30 grudnia 2020 r., w wyniku którego doszło do zabójstwa D. W. (2), to jest poinformował, że to D. W. (2) wtargnął do jego mieszkania i ugodził nożem D. L. (1), tworząc w ten sposób fałszywe alibi dla sprawcy przestępstwa - D. L. (1)” oraz dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych.

2. błąd w ustaleniach stanu faktycznego przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na treść tego orzeczenia a polegający na braku jakichkolwiek ustaleń co do przebiegu zdarzenia w kontekście udziału w nim D. W. (1) – czy był na balkonie przed zdarzeniem, czy prowokował pokrzywdzonego i „zachęcał” do przyjęcia do jego mieszkania, gdzie był podczas zdarzenia – dwukrotnego ugodzenia przez D. L. (1) nożem pokrzywdzonego D. W. (2), co w tym czasie robił i z jakiego powodu na jego skarpetach znajdują się ślady krwi pokrzywdzonego D. W. (2).

II. w zakresie pkt 2 i następnych sentencji wyroku:

1. błąd w ustaleniach stanu faktycznego przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na treść tego orzeczenia a polegający na przyjęciu, iż:

a) w dniu 30.12.2020 r. ok. godz. 23.30 na balkonach przy ul. (...) doszło do kłótni sąsiedzkiej między oskarżonym D. L. (1) a pokrzywdzonym D. W. (2) - w sytuacji gdy dokonanie prawidłowych ustaleń faktycznych winno skutkować ustaleniem, iż to oskarżeni D. L. (1) i D. W. (1) będąc na balkonie, rzucali petardy, zachowywali się głośno, używali wobec pokrzywdzonego D. W. (2) słów powszechnie uważanych za obelżywe, prowokowali pokrzywdzonego aby przyszedł do mieszkania w którym przebywali obaj oskarżeni;

b) doszło do szarpaniny między oskarżonym D. L. (1) a pokrzywdzonym D. W. (2), w wyniku którego popchnięty przez pokrzywdzonego D. L. (1) chwycił się blatu kuchennego, na którym leżał nóż – w sytuacji gdy dokonanie prawidłowej oceny dowodów i prawidłowych ustaleń faktycznych winno skutkować ustaleniem, iż D. L. (1) w żaden sposób niesprowokowany przez D. W. (2) chwycił za nóż, którym dwukrotnie ugodził pokrzywdzonego;

c) w wyniku szarpaniny z pokrzywdzonym D. L. (1) doznał obrażeń twarzy – w sytuacji gdy dokonanie prawidłowych ustaleń faktycznych winno skutkować ustaleniem, iż D. W. (2) w żaden sposób nie atakował D. L. (1) a przyszedł do tego mieszkania jedynie w celu rozmowy z sąsiadami, aby w nocy zachowywali się ciszej;

d) okolicznością łagodzącą uwzględnioną przy wymiarze kary dla D. L. (1) są stwierdzone u niego zaburzenia osobowości o typie osobowości dyssocjalnej oraz uzależnienie od alkoholu – w sytuacji gdy dokonanie prawidłowych ustaleń winno skutkować uznaniem tych okoliczności za obciążające przy wymiarze kary; oskarżony wiedząc o swoich „problemach” od wielu lat nie podjął żadnych działań aby się leczyć i w żaden pozytywny sposób nie zmienił swojego życia i zachowania, co doprowadziło do tragicznej śmierci pokrzywdzonego.

2. błąd w ustaleniach stanu faktycznego polegający na braku ustaleń w istotnym zakresie tj.:

a) brak ustaleń w zakresie motywu jakim kierował się pokrzywdzony przychodząc do mieszkania zajmowanego przez oskarżonych, których dokonanie potwierdziłoby, że celem oskarżonego było zapewnienie spokoju/bezpieczeństwa swojemu małoletniemu synowi i „pokojowe” zwrócenie uwagi oskarżonym, aby zachowywali ciszę nocną;

b) brak ustaleń w jaki sposób zachowywali się obaj oskarżeni – w czasie ich pobytu na balkonie bezpośrednio przed zdarzeniem, w czasie zdarzenia (gdzie przebywał D. W. (3)), po zdarzeniu (po wyjściu pokrzywdzonego z ich mieszkania) do czasu przyjazdu policji (jest to kilkanaście/ kilkadziesiąt minut) – a zarazem uznanie, iż brak podstaw do przyjęcia, iż oskarżony D. L. dokonał zabójstwa w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie, tj. bez istotnego wyraźnego powodu, podjęte w celu wyżycia się, wywołania podziwu i swoistego uznania środowiska,

c) brak ustaleń co do braku zasadności zadośćuczynienia na rzecz M. W. w wysokości wnioskowanej przez oskarżyciela publicznego i reprezentującą małoletniego M. W. matkę A. W. (1) – ponad kwotę 50.000 zł.

3. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia tj. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. polegającą na dowolnej i niezgodnej z zasadami prawidłowego rozumowania oraz ze wskazaniami doświadczenia życiowego ocenie zgromadzonego materiału dowodowego m.in.:

- przez uznanie iż wyjaśnienia obu oskarżonych są wiarygodne i stanowią podstawę czynienia ustaleń faktycznych, jak również, iż są zbieżne z zeznaniami świadka I. B., A. W. (2), M. W. (k. 503v) wbrew istotnym rozbieżnościom zarówno w zakresie wydarzeń na balkonie, agresywnego zachowania oskarżonych, jak również co do zachowania pokrzywdzonego, który poszedł porozmawiać z sąsiadami o ich niebezpiecznym i głośnym zachowaniu celem zapewnienia spokoju swemu synowi,

- przez uznanie, iż protokół eksperymentu procesowego wraz z załącznikami (k. 168-170a) jest dowodem wiarygodnym i spójnym z pozostałym materiałem dowodowym mimo, iż przedstawia „jedną z wersji” przedstawianych przez D. L. (1), która jest sprzeczna z zeznaniami świadka M. W., świadka A. W. (2), świadka I. B., z protokołem oględzin z k. 402 (długość ciała zmarłego – 183 cm a w eksperymencie osoba występująca jako pokrzywdzony ma ok. 200 cm wzrostu),

- poprzez uznanie, iż zeznania świadków M. A. (pokrzywdzony – sąsiad – „to porządni ludzie”, oskarżony – sąsiad – jest agresywny, słucha głośno muzyki), K. D. nie mają znaczenia dla przedmiotowego zdarzenia, w sytuacji gdy świadkowie ci – bezpośredni sąsiedzi oskarżonych i pokrzywdzonego – wskazali na zachowania, w dniu zdarzenia, zarówno oskarżonych jak i pokrzywdzonego, co winno zostać wzięte pod uwagę przy weryfikacji wyjaśnień oskarżonych i czynieniu ustaleń faktycznych,

- poprzez pominiecie zeznań G. W. (k. 84), która określiła pokrzywdzonego jako osobę, które nie piła, nie paliła, nie była agresywna „syn był bardzo spokojnym człowiekiem”

- poprzez uznanie, iż protokół oględzin D. L. (1) (k. 56-66) jest dowodem potwierdzającym, iż oskarżony „w wyniku szarpaniny” z pokrzywdzonym doznał obrażeń twarzy – w sytuacji gdy z protokołu tego wynika jedynie, iż podczas oględzin u oskarżonego stwierdzono otarcie naskórka pod lewym okiem, nad lewym uchem i zadrapanie naskórka na górnej części małżowiny usznej, natomiast brak jest jakichkolwiek obiektywnych dowodów, aby ślady te powstały w wyniku działania pokrzywdzonego D. W. (2) i w czasie jego pobytu w mieszkaniu oskarżonych

Odnośnie do apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego R. W.:

Co do D. W. (1)

1. błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść orzeczenia, polegający na:

a) przyjęciu, że działanie D. W. (1) nie wypełnia dyspozycji art. 239 § 1 k.k.,

b) przyjęciu, że obaj oskarżeni nie mogli uzgodnić wersji zdarzenia, albowiem zdarzenie trwało krótko i było dynamiczne, podczas gdy D. L. (1) w trakcie wyjaśnień składanych w dniu 31 grudnia 2020 r. san wskazał, że instruował D. W. (1) jakie informacje ma przekazać policji, w tym aby ten przekazał dyspozytorowi, że to on został napadnięty, zaś D. W. (2) rzucił się na niego, a on jedynie się bronił,

c) przyjęciu, że rozmowa z dyspozytorem numeru 112 miała na celu jedynie zgłoszenie zdarzenia do odpowiednich służb, podczas gdy w trakcie rozmowy z dyspozytorem D. W. (1) faktycznie przedstawił zupełnie odmienny przebieg zdarzenia od faktycznego (który musiał być mu dokładnie znany albowiem obserwował zdarzenie z odległości 3-4 kroków) wskazując, że to D. L. (1) został ugodzony nożem, podczas gdy później w trakcie wyjaśnień złożonych w dniu 31.12.2020 r. podał „kolega nic nie mówił o nożu”, „nie widziałem noża w ogóle”,

2. obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na treść wyroku tj. art. 7 k.p.k. poprzez orzekanie z naruszeniem zasady swobodnej oceny dowodów, na zasadzie niedozwolonej arbitralności, a w konsekwencji dokonanie oceny dowodów z pominięciem sprzecznych wyjaśnień złożonych przez D. W. i D. L. w postępowaniu przygotowawczym oraz z pominięciem nagrania rozmowy D. W. z dyspozytorem 112.

Co do D. L. (1):

1. błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść orzeczenia, polegający na:

a) przyjęciu, że D. L. popełnił przestępstwo zabójstwa D. W. w zamiarze ewentualnym w typie podstawowym, podczas gdy z zebranego sprawie materiału dowodowego, w szczególności zachowania D. L. przed zdarzeniem, jak i też z analizy jego zmiennych i niekonsekwentnych wyjaśnień wynika, że oskarżmy dział w zamiarem bezpośrednim w typie kwalifikowanym w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie, a w konsekwencji przyjęcie przez sąd, że działanie D. L. wyczerpało znamiona przestępstwa z art. 148 § 1 k.k., nie zaś z art. 148 § 2 pkt 3 k.k.,

b) bezpodstawnym przyjęciu, że intencją oskarżonego D. L. nie było pozbawienie życia D. W., a jedynie odparcie „ataku” na swoją osobę,

c) przyjęcie, że otwierając drzwi mieszkania oskarżony nie miał zamiaru dokonania zabójstwa, podczas gdy oskarżony zwabił pokrzywdzonego do mieszkania nie mając zamiaru przeprosić D. W. za swoje zachowanie, ale po to by pokazać mu swoją siłę i przewagę nie wykluczając użycia śmiercionośnego narzędzia,

d) przyjęcie, że D. W. zaatakował oskarżonego D. L. podczas gdy okoliczność taka nie wynika z materiału dowodowego, tym bardziej że z zeznań świadka I. B. wynika, że D. W. wychodził z domu spokojny i był opanowany, a jego celem była rozmowa z sąsiadami, zaś sam oskarżony wyjaśnił, że D. W. zapukał do drzwi i wszedł do mieszkania,

e) przyjęcie, że D. L. użył noża, gdy D. W. uderzył go w twarz, podczas gdy ta okoliczność nie wynika z wyjaśnień oskarżonego, który w wyjaśnieniach złożonych w postępowaniu przygotowawczym wskazał, że lewą ręką zasłaniał twarz,

f) pominięcie, że D. L. polecił D. W., aby ten powiedział policji, że to D. W. go napadł i rzucił się na niego, a on się tylko bronił, co oznacza ze ta wersja zdarzenia nie była prawdziwa, gdyż w przeciwnym wypadku D. L. nie musiałby instruować swojego kolegi o przebiegu zdarzenia.

2. obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 k p k poprzez orzekanie z naruszeniem zasady swobodnej oceny dowodów, na zasadzie niedozwolonej arbitralności, a w konsekwencji dokonanie oceny dowodów z pominięciem materiału dowodowego w zakresie sprzecznych wyjaśnień oskarżonego D. L. złożonych w postępowaniu przygotowawczym, zeznań świadka I. B., opinii sądowo-psychiatrycznej dot. oskarżonego sporządzonej w toku postępowania

3. rażąca niewspółmierność wymierzonej kary, wyrażająca się w orzeczenie wobec niego 10 lat pozbawienia wolności, podczas gdy stopień społecznej szkodliwości czynu z art. 148 § 1 k.k., którego dopuścił się oskarżony, biorąc pod uwagę dotychczasową jego karalność przeciw życiu i zdrowiu, rodzaj naruszonego dobra jakim jest życie, a także sposób i okoliczności popełnienia czynu, jest znaczny, a konieczność osiągnięcia celów zapobiegawczych i wychowawczych w stosunku do skazanego oraz kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, uzasadnia wymierzenie kary w wyższym wymiarze.

Odnośnie do apelacji obrońcy:

1. obrazę art. 7 k.p.k. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę dowodu z wyjaśnień złożonych przez D. L. (1), w zakresie w jakim sąd odmówił im wiary, a które są konsekwentne, stanowcze i zgodne z pozostałym materiałem dowodowym, co skutkowało przyjęciem, że oskarżony umyślnie zadał pokrzywdzonemu cios nożem w klatkę piersiową, godząc się ze spowodowaniem śmierci pokrzywdzonego, choć okoliczności przedmiotowe zdarzenia, w tym sięgnięcie przez oskarżonego po leżący w zasięgu jego ręki nóż dopiero w trakcie obrony przed ciosami zadawanym oskarżonemu w twarz, a następnie skierowanie tego noża w kierunku oskarżonego, który napierając na oskarżonego, chwytając go przedramieniem za szyję i dusząc go, usiłował go przewrócić jednocześnie przemieszczając się razem z oskarżonym w pozycji pochylonej, nie daje podstaw do przyjęcia, iż zamiarem oskarżonego było celowe i objęte świadomością zadanie ciosu w okolice klatki piersiowej czy brzucha pokrzywdzonego, a tym samym brak podstaw do przypisania oskarżonemu popełnienia umyślnego zabójstwa z zamiarem ewentualnym.

2. obrazę art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego oceny wyjaśnień oskarżonego i przyjęcie, iż oskarżony w sposób brawurowy chciał przede wszystkim zmierzyć się z pokrzywdzonym, dążył do konfrontacji fizycznej, zachęcał pokrzywdzonego aby wszedł do mieszkania, w którym przebywał oskarżony, oraz iż z tego względu nie można mówić o strachu czy stanie silnego wzburzenia odczuwanym przez oskarżonego na skutek ataku pokrzywdzonego po wcześniejszym wtargnięciu do mieszkania, podczas gdy oparta na zasadach doświadczenia życiowego i prawidłowego rozumowania ocena wyjaśnień oskarżonego i częściowo innych dowodów wskazuje na fakt, iż w istocie oskarżony nie przewidywał, iż pokrzywdzony faktycznie będzie usiłował wejść do czyjegoś mieszkania, w którym znajduje się dwóch mężczyzn, że dokona napaści fizycznej na oskarżonego, zaś osoba zaatakowana we własnym mieszkaniu przez agresywnego, większego, cięższego i silniejszego napastnika, uderzona przez niego w twarz, duszona i przewracana ma prawo odczuwać strach lub silne wzburzenie.

3. obrazę art. 4 k.p.k. i art. 6 k.p.k. w zw. z art. 193 § 1 i § 3 k.p.k. i art. 410 k.p.k. a contrario oraz art. 7 k.p.k. polegające na zaniechaniu przeprowadzenia dowodów zawnioskowanych przez obronę i oddaleniu wniosku dowodowego obrony w postaci dowodu z opinii biegłego psychologa dotyczącej okoliczności wymagającej wiedzy specjalistycznej mającej wpływ na dokonanie oceny prawnej czynu zarzuconego oskarżonemu, a tym samym uniemożliwienie oskarżonemu podjęcia realnej obrony w toku postępowania sądowego oraz zgromadzenia materiału dowodowego niezbędnego do poczynania niewątpliwych ustaleń faktycznych.

4. obrazę art. 410 k.p.k. poprzez pominiecie istotnych okoliczności wynikających z dokumentacji zdjęciowej oględzin oskarżonego, w zakresie w jakim dokumentacja ta wskazuje, że oskarżony L. zranił się we wskazujący palec prawnej ręki, w której trzymał nóż, co skutkowało braku ustalenia faktu, że oskarżony L. chwycił nóż dopiero, gdy pod wpływem uderzenia i naporu ciała pokrzywdzonego wpadł na blat kuchenny, a nie miał w ręku noża w chwili otwarcia drzwi, ani nie przygotował go wcześniej, a co ma wpływ zarówno na przypisanie oskarżonemu umyślności jak i rozważanie działania przez oskarżonego w warunkach obrony koniecznej.

V. W przypadku przyjęcia, iż Sąd Okręgowy prawidłowo przyjął, iż oskarżony działał z zamiarem ewentualnym zabójstwa pokrzywdzonego D. W. (2), zarzut naruszenia art. 7 i art. 410 k.p.k. poprzez dowolną, wybiórczą i jed­nostronną ocenę materiału dowodowego, dokonaną wbrew zasadom prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, polegającą na wadliwym ustaleniu, iż:

a) oskarżony nie działał w warunkach obrony koniecznej, albowiem nie odpierał bezpośredniego i bezprawnego zamachu na swoje zdrowie i życie, a ponadto zastosował środek nie­adekwatny do uchylenia zamachu na swoje zdrowie, gdyż użył noża przeciwko nieuzbrojonemu na­pastnikowi, podczas gdy D. L. (1) bronił się przed atakującym go pięściami i duszącym go, posiadającym nad nim przewagę wzrostu, wagi i siły, pokrzywdzonym D. W. (2) i nie miał jakiegokolwiek innego wyjścia, niż użyć leżącego w zasięgu jego ręki noża, dla skutecznego uchylenia zamachu na swoje zdrowie,

b) nie doszło do wdarcia się przez pokrzywdzonego do mieszkania zajmowanego przez oskarżonego albowiem oskarżony zachęcał pokrzywdzonego do przyjścia do mieszkania i otworzył pokrzywdzonemu drzwi, podczas gdy w rzeczywistości nie było wolą oskarżonego zaproszenie pokrzywdzonego do mieszkania i nie spodziewał się, iż po otwarciu pokrzywdzonemu drzwi, ten wtargnie do środka i rozpocznie atak fizyczny na oskarżonego,

c) oskarżony nie działa pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu, gdyż w sposób brawurowy dążył do konfrontacji z pokrzywdzonym i wpuścił go do mieszkania, podczas gdy w rzeczywistości nie ma znaczenia stan emocjonalny oskarżonego w czasie poprzedzającym rozpoczęcie przez pokrzywdzonego zamachu na zdrowie oskarżonego a stan w chwili chwycenia i gotowości użycia noża znajdującego się w zasięgu ręki oskarżonego.

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut zasadny

Zarzut zasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut zasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut częściowo zasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut zasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Z uwagi na fakt, że część zarzutów obrazy przepisów prawa procesowego zawartych w apelacjach prokuratora, pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego R. W. oraz pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego M. W., w zakresie zarzutów dotyczących oskarżonego D. W. (1) odnosi się do tych samych kwestii dotyczących oceny poszczególnych dowodów czy też błędu w ustaleniach faktycznych to z tego względu zostaną one omówione łącznie aby uniknąć zbędnego powtarzania tych samych argumentów. Natomiast pozostałe zarzuty podniesione w środkach zaskarżenia dotyczące oskarżonego D. L., które nie są tożsame, zostaną przeanalizowane i omówione oddzielnie.

Ad. D. W. (1):

Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe dochowując wymogów przewidzianych w przepisach art. 7 k.p.k. i 410 k.p.k. Zarzuty dowolności oceny materiału dowodowego przez Sąd I instancji mają charakter polemiczny, jako najzupełniej sprzeczne z analizą dowodów zawartą w odniesieniu do D. W. (1). Wnioski sądu w tym przedmiocie wywiedzione zostały z wszechstronnej, odpowiadającej przepisom art. 410 k.p.k. analizy dowodów. Brak jest zatem podstaw aby zakwestionować dokonane przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne w zakresie czynu przypisanego temu oskarżonemu.

Autorzy apelacji opierają swoje stanowisko przede wszystkim na sprzecznościach w wypowiedziach oskarżonych, widząc w składaniu przez nich wyjaśnieniach przede wszystkim ich złą wolę (wynikającą ze współdziałania) a nie, ograniczający możliwości prawidłowej percepcji stan nietrzeźwości, krótki czas do wezwania policji i dynamiczny przebieg zdarzenia. Słusznie Sąd Okręgowy oparł sią z w tym zakresie na nagraniu z rozmowy telefonicznej między D. W. (1) i operatorem numeru alarmowego 112. Jego uważna analiza przeczy twierdzeniom jakoby D. W., będąc uprzednio przygotowanym do jej przeprowadzenia, już w jej trakcie realizował linie obrony przyjętą przez D. L.. O ile brak jest możliwości jednoznacznego ustalenia z czyjej inicjatywy zgłoszenie to zostało dokonane, o tyle uważne zapoznanie się z nagraniem rozmowy – treść protokołu nie oddaje w pełni jego przebiegu – prowadzi do jednoznacznego wniosku, że ustalenia co do przebiegu i skutków zdarzenia były czynione w trakcie rozmowy z operatorem – D. W. przekazywał D. L. pytania kierowane przez operatora, nie znając na nie odpowiedzi, tak co do okoliczności napadnięcia go jak i co do potrzeby pomocy medycznej. Jego stanowcze wypowiedzi dotyczyły jedynie najścia jego mieszkania przez sąsiada – D. W. i krwawienia jego kolegi od ugodzenia nożem – na co wskazywały plamy krwi na jego podkoszulce. Istotny jest także sposób formułowania pytań przez operatora, usiłującego ustalić przebieg zdarzenia, by powiadomić odpowiednie służby, wymuszający konkretne, zwięzłe odpowiedzi i ustalający kierunek rozmowy. Sposób udzielenia odpowiedzi przez D. W., wskazuje, że nie potrafił samodzielnie przekazać precyzyjnych informacji, które realizowałyby wersję obrony koniecznej D. L.. Powyższe przeczy tezie prokuratora, jakoby obaj oskarżeni ustalili już chwilę po zdarzeniu jaką wersją jego przebiegu przyjmą i aby telefon wykonany przez D. W. miał na celu naprowadzenie powstępowania na nieprawidłowe tory. Analiza wyjaśnień W. pozwala na ustalenie przyczyn wykonania telefonu: „ja zadzwoniłem (…) bo mój kolega D. L. (1) był we krwi i sąsiad wszedł mi do domu”, „ja zadzwoniłem, bo sąsiad mnie popchnął na ten stół”. Jako najemca lokalu, oskarżony mógł się czuć zobowiązany do powiadomienia Policji. Mógł sobie także nie zdawać przy tym sprawy z rozmiaru obrażeń odniesionych przez D. W. i z tego, że zawiadomienie organów ścigania działa faktycznie przeciwko jego koledze. Nie sposób także przy tym mówić o próbie obarczenia pokrzywdzonego winą za ugodzenie D. L. nożem, skoro do takiego zdarzenia w ogóle nie doszło. Można to zgłoszenie w tym zakresie rozpatrywać najwyżej jako usiłowanie zawiadomienia o przestępstwie, które nie zaistniało. Powyższe wskazywać też może na brak wiedzy oskarżonego D. W. co do tego, kto kogo faktycznie ugodził nożem. Istotne jest przy tym, że oskarżony zaprzeczył by pokrzywdzony przyszedł z nożem. Niezasadne są zatem twierdzenia jakoby zgłoszenie zdarzenia miało realizować przyjętą przez D. L. wersję obrony koniecznej. Brak jest także jednoznacznych przesłanek do przyjęcia, że D. W. widział przebieg całego zdarzenia, wobec brak możliwości precyzyjnego ustalenia gdzie wówczas się znajdował. Rozbieżności w relacjach obu oskarżonych co do miejsca, gdzie znajdował się oskarżony D. W. podczas zdarzenia i jego w nim udziału, świadczą w ocenie Sądu właśnie o braku porozumienia w tym zakresie między oskarżonymi i przyjęciu wspólnej wersji zdarzeń.

Istne jest także, że D. W. nie wspierał przed sądem linii obrony D. L., odmawiając składania wyjaśnień.

Bezzasadny jest także zarzut obrazy art. 424 k.p.k. albowiem Sąd I instancji, w sposób logiczny, klarowny i precyzyjny wskazał dlaczego opiera wyrok na jedynym obiektywnym w sprawie dowodzie – ww. nagraniu rozmowy. Zatem nie można mówić tu o obrazie tego przepisu tym bardziej, iż hipotetyczne naruszenie tegoż uregulowania nie może być uznane za postawę odwoławczą w rozumieniu art. 437 pkt 2 k.p.k., albowiem nie rzutuje ono na treść wyroku.

Odnośnie do apelacji prokuratora w zakresie zarzutów dotyczących oskarżonego D. L. (1):

Bezpodstawny jest zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku w odniesieniu do przyjętej przez sąd kwalifikacji z art. 148 § 1 k.k. Podzielając rozważania oskarżyciela co do przeprowadzonej przez niego analizy znamienia motywacji zasługującej na szczególne potępienie wskazać należy, że ugodzenie nożem pokrzywdzonego przez D. L. nie było bezpośrednim następstwem zwrócenia mu uwagi za rzucanie z balkonu petard, lecz słownej a następnie siłowej konfrontacji obu mężczyzn.

Podzielić natomiast należy zarzut dotyczący poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń w zakresie zamiaru przypisanego oskarżonego. Wskazania wiedzy, logicznego rozumowania i życiowego doświadczenia dyktują konkluzję, że zadanie pokrzywdzonemu pierwszego ciosu bezpośrednio w serce świadczy o zamiarze bezpośrednim spowodowania ciężkich obrażeń ciała i o godzeniu się na skutek śmiertelny. W tym kontekście wskazać należy, że oskarżony nie zainteresował się też stanem ofiary, pomimo, że zdawał siebie sprawę z konsekwencji zadania ciosu nożem w klatkę piersiową. Wezwanie policji – bez względu na to z czyjej odbyło się inicjatywy – i oczekiwanie na jej przyjazd oznacza, że oskarżony rozumiał też rangę swojego czynu. Innymi słowy wiedział, że popełnił przestępstwo. Nie trzeba wszak skomplikowanych zabiegów logicznych, aby oszacować następstwa ugodzenia nożem w klatkę piersiową, szczególnie, że oskarżony był już skazany w innej sprawie za zadawanie ciosów nożem (wyrok. K. 110) – posługiwanie się tego rodzaju przemocą nie było mu obce. Ponadto zadanie drugiego ciosu, także z dużą siłą – o czym świadczy długość rany 11 cm przy długości ostrza ok. 15 cm - świadczy o determinacji sprawcy, wykluczając przypadkowość a także o tym, że przewidywał on możliwość skutku śmiertelnego i godził się nań. Biegły lekarz sądowy jednoznacznie wskazał w swojej opinii, że uszkodzenia ciała doznane przez ofiarę nie dawało mu szansy przeżycia. Oskarżony natomiast nie podjął żadnej aktywności w celu udzielenia mu pomocy. W tym stanie rzeczy użycie niebezpiecznego narzędzia w postaci noża, siła ciosów, ich ilość, miejsce zadania uderzeń w istotne dla życia człowieka części ciała, stopień agresji, przekonują, że oskarżony godził się, iż spowoduje skutek w postaci śmierci pokrzywdzonego. „Element woli zawarty w zamiarze bezpośrednim, określony czasownikiem "chce", obejmuje również sytuację, w której sprawca zdaje sobie sprawę z nieuchronności pewnych skutków, nawet jeśli mu na nich nie zależy”.(vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11 lutego 2016 r., sygn. II AKa 438/15, wyrok składu 7 sędziów SN z dnia 28 czerwca 1977 r., VI KRN 14/77, OSNKW 1978, nr 4-5, poz. 43).

Rację należało przyznać skarżącemu prokuratorowi, że orzeczona kara jest nieadekwatna do stopnia zawinienia oraz społecznej szkodliwości czynu oskarżonego, jak też nie realizuje potrzeb prewencji indywidualnej oraz w zakresie kształtowania świadomości społecznej.

Sposób działania oskarżonego, który był już w przeszłości karany za przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu wskazuje na znaczną demoralizację sprawcy, nieskuteczność wcześniej stosowanych kar, wysoki poziom lekceważenia porządku prawnego oraz podstawowego dobra prawem chronionego, jakim jest zdrowie i życie człowieka.

O zaangażowaniu sprawcy w dążeniu do celu świadczy rozmiar i charakter zadanych obrażeń. Nie można pominąć przy tym, że konflikt z pokrzywdzonym zapoczątkował oskarżony rzucaniem petard i swoim prowokacyjnym działaniem, po zwróceniu mu uwagi, zmierzał do konfrontacji siłowej z D. W..

Przypisany oskarżonemu czyn zagrożony był – na dzień popełnienia przestępstwa tj. 30 grudnia 2020 r. - karą od 8 do 15 lat pozbawienia wolności albo karą 25 lat pozbawienia wolności albo karą dożywotniego pozbawienia wolności – co obligowało sąd do zastosowania art. 4 § 1 k.k.

Orzeczona w zaskarżonym wyroku kara 10 lat pozbawienia wolności w istocie nie odzwierciedla ustalonych okoliczności obciążających, w tym również zachowania po popełnieniu przestępstwa, kiedy to sprawca nie zainteresował się losem ofiary ani udzieleniem jej pomocy.

Kara zbliżona do dolnej granicy ustawowego zagrożenia nie oddaje całego ładunku społecznej szkodliwości czynu, który budzi stanowczy sprzeciw i w żaden sposób nie wpisuje się w funkcjonowanie społeczeństwa cywilizowanego, stanowiąc przejaw bezpodstawnej agresji, w dodatku bez wykazania, aby ofiara dostarczyła ku temu jakiekolwiek powody.

Kara winna zatem zostać tak ukształtowana, aby zarówno w odbiorze sprawcy, jak i w społecznym odczuciu nie została poczytana za przejaw pobłażliwości, czy zawoalowanego przyzwolenia na taki sposób demonstrowania własnej niechęci.

W ocenie Sądu Apelacyjnego kara sprawiedliwą, realizującą dyrektywy art. 53 kk, a jednocześnie należycie uwzględniającą wagę wszystkich trafnie ustalonych okoliczności obciążających, jest kara 15 lat pozbawienia wolności.

Odnośnie do apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego M. W. w zakresie zarzutów dotyczących oskarżonego D. L. (1):

Ad. II .1.

Chybiony jest zarzut, by Sąd Okręgowy błędnie ustalił, iż doszło do kłótni sąsiedzkiej między oskarżonym D. L. (1) a pokrzywdzonym D. W. (2) – powyższe wynika wprost z zeznań naocznych świadków I. B. i M. W. a ponadto A. W. (2) a także częściowo wyjaśnień D. L. (1).

Za prawidłowe uznać należy także ustalenia dotyczące szarpaniny między oskarżonym D. L. (1) a pokrzywdzonym D. W. (2). Rozważania zaprezentowane w tym zakresie, w pisemnych motywach wyroku są zgodne z zasadami prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego, a nadto znajdują oparcie w całokształcie istotnych okoliczności i dowodów, ocenionych z należytą wnikliwością i we wzajemnej korelacji. Sądowej oceny w powyższym zakresie nie wzruszają polemiczne wywody podniesione w środku odwoławczym.

Także obrażenia jakich doznał oskarżony D. L. w wyniku szarpaniny z pokrzywdzonym znajdują wprost oparcie w materiale dowodowym, szczegółowo wskazanym przez Sąd Okręgowy. Poza protokołem oględzin i opinią biegłej sądowej, istotnym dowodem jest nadto zapis eksperymentu procesowego (k. 168-170a), przeprowadzonego 2 dni po zdarzeniu, na którym widoczne są obrażenia na twarzy oskarżanego D. L., które z początkowego otarcia przeszły w zasinienie, co znalazło także wyraz w opinii uzupełniającej biegłej.

Prawidłowo także Sąd Okręgowy uznał jako okolicznością łagodzącą uwzględnioną przy wymiarze kary dla D. L. (1) zaburzenia osobowości o typie osobowości dyssocjalnej oraz uzależnienie od alkoholu. Sformułowany w tym zakresie zarzut także nie jest zasadny i nie zasługuje na uwzględnienie.

Ad. II 2.

Brak było natomiast możliwości ustalenia motywu jakim kierował się pokrzywdzony przychodząc do mieszkania zajmowanego przez oskarżonych. Na podstawie relacji I. B. i M. W. a także częściowo wyjaśnień oskarżonych, Sąd Okręgowy ustalił że pokrzywdzony był nastawiony konfrontacyjnie.

Także niemożność ustalenia zachowania oskarżonych na balkonie bezpośrednio przed zdarzeniem nie była niezbędna ani w pełni miarodajna dla poczynienia niezbędnych ustaleń faktycznych.

Zgodzić się natomiast należy z pełnomocnikiem w zakresie braku uzasadnienia wysokości przyznanego przez Sąd Okręgowy zadośćuczynienia w wysokości 50.000 zł. Kwestia ta będzie przedmiotem dalszych rozważań Sądu.

Ad. II 3.

Bezpodstawny jest również art. 410 k.p.k. powiązany z naruszeniem art. 7 k.p.k. bowiem z analizy pisemnych motywów zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd Okręgowy dokonał analizy i oceny wszystkich zgromadzonych w sprawie dowodów i nie pominął żadnej z istotnych okoliczności.

Autor apelacji błędnie upatruje naruszenia powyższego przepisu przez pryzmat niewłaściwej, w jego mniemaniu, oceny wyjaśnień oskarżonych i zeznań wskazanych świadków w zakresie wydarzeń na balkonie, agresywnego zachowania oskarżonych i zachowania pokrzywdzonego. Taki wywód jest dowolny, bo nie znajduje oparcia w faktach ustalonych przez Sąd, pozostaje też sprzeczny z logiką i doświadczeniem życiowym. Stąd nie może być oceniony inaczej niż polemika z ustaleniami Sądu.

Nie jest zatem tak, jak wywodzi skarżący, aby Sąd Okręgowy dał wiarę wzajemnie wykluczającym się wyjaśnieniom oskarżonych i zeznań świadków M. W., świadka A. W. (2), świadka I. B., skoro Sąd I instancji określił różny zakres wiarygodności oraz przydatności tych dowodów, klarownie wskazując, że wyjaśnieniom oskarżonych walor taki przyznał tylko w zakresie, w jakim znajdują one potwierdzenie w innych, niekwestionowanych dowodach. Przeprowadzone dowody zostały ocenione zgodnie z zasadą obiektywizmu a ich analiza w sposób logiczny uzasadniona.

Wbrew twierdzeniom pełnomocnika Sąd Okręgowy trafnie ocenił wartość dowodową protokołu eksperymentu procesowego. Przytaczana przez skarżącego argumentacja w tym zakresie, jest nieprzekonująca i nie znajduje oparcia w okolicznościach sprawy.

Nie znajduje uznania sądu odwoławczego także próba podniesienia rangi dowodowej depozycji M. A., K. D. i G. W., którzy nie byli naocznymi świadkami zdarzenia i nie posiadali wiedzy o jego przebiegu.

Także rozważania skarżącego podważające ustalenia Sądu Okręgowego w zakresie obrażeń odniesionych przez D. L. w inny niż ustalony sposób przez sąd sposób i w innym czasie, nie były przekonujące i stąd nie mogły skutecznie podważyć ustaleń Sądu meriti, także w kontekście wniosków opinii biegłej S. T. (k. 713-718).

Odnośnie do apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego R. W. w zakresie zarzutów dotyczących oskarżonego D. L. (1):

Ad. 1 a)

Rozważania w zakresie zasadności przyjęcia zamiaru bezpośredniego popełnienia przestępstwa zabójstwa D. W. oraz braku podstaw do kwalifikacji czynu z art. 148 § 2 pkt 3 k.k., poczynione przez sąd odwoławczy podczas rozpoznawania apelacji prokuratora, zachowują swoją aktualność także w odniesieniu do niniejszego zarzutu i nie ma potrzeby ich powtarzania.

Ad. 1. b) – f)

Zarzuty w pkt od b) do f) w swej treści nie wskazują na kwestionowanie ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Okręgowy w oparciu o przyjęte do podstawy faktycznej dowody, lecz stanowią polemikę ukierunkowaną na mniej korzystną dla oskarżonego analizę dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych. Użyte przez autora apelacji sformułowania wskazują na zamiar „obalenia” nie tyle dowodów i poczynionych na ich podstawie ustaleń a dają wyraz zapatrywaniu o możliwości zaistnienia w stronie podmiotowej przestępstwa popełnionego przez D. L. znamion innych i o innym nasileniu niż przyjęte przez sąd. Polemika taka nie skutkuje możliwością uznania, iż Sąd Okręgowy działając w ramach własnego przekonania mieszczącego się w granicach swobodnej oceny dowodów, dopuścił się wyrokowania w warunkach błędu co do ustaleń faktycznych.

Ad. 2

Formułując zarzut obrazy art. 7 k.p.k. pełnomocnik nie wskazał na czym polega istota obrazy tego przepisu w niniejszej sprawie. Zasada swobodnej oceny dowodów oznacza, że sąd powinien każdy dowód ocenić w taki sposób, aby nie popełnić błędu natury faktycznej, logicznej i aby ta ocena była zgodna z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego. Redagując zarzut obrazy art. 7 k.p.k. należy wiec wskazać w treści tego zarzutu jaki konkretnie dowód czy dowody został przez sąd oceniony dowolnie oraz, co istotne, w czym ta dowolność się przejawia. Skarżący nie wskazał tego w treści zarzutu, co czyni go niejasnym a przez to niezasadnym.

Ad 3.

Zasadność zarzutu rażącej niewspółmierności kary znajduje odzwierciedlenie w rozważaniach dotyczących apelacji prokuratora.

Odnośnie do apelacji obrońcy:

Ad. I

Wbrew polemice autora apelacji, zebrane dowody, ocenione prawidłowo przez Sąd Okręgowy, tak wyjaśnienia oskarżonych, zeznania świadków A. W. (2), świadka I. B., M. W. w powiązaniu z opinią biegłej – specjalisty medycyny sądowej S. T., jednoznacznie wskazują, że D. L. (1) umyślnie i celowo zadawał ciosy nożem pokrzywdzonemu i w ten sposób pozbawił go życia. Autor apelacji błędnie upatruje naruszenia art. 7 k.p.k. przez pryzmat niewłaściwej, w jego mniemaniu, oceny wyjaśnień oskarżonego, pomijając brak konsekwencji w relacji D. L., instrumentalne i niewiarygodne zmienianie wyjaśnień i stawienie się w roli wręcz ofiary ataku pokrzywdzonego. Taka wersja pomija istotne szczegóły, nie przedstawia całości przebiegu zdarzenia i nie znajduje rzeczywistego potwierdzenia w materiale dowodowym, a zatem nie dowodzi, że D. W. był stroną atakującą. Sąd I instancji prawidłowo wykazał, że oskarżony nie działał w obronie koniecznej, o czym będzie jeszcze mowa niżej.

Ad. II

Za chybiony i bezpodstawny uznać należy także ten zarzut. W przeciwieństwie do argumentacji Sądu I instancji, którą uznać należy za profesjonalną a ocenę materiału dowodowego, której dokonał ten Sąd za zgodną z dyrektywami płynącymi z instytucji zawartej w art. 7 k.p.k., stanowisko skarżącego uznać należało jedynie za polemikę z prawidłowym orzeczeniem, która wynikała z roli procesowej, tj. występowanie w przedmiotowej sprawie w charakterze obrońcy oskarżonego. Formułując zarzuty apelacji, obrońca nie wykazał jednak, aby Sąd Okręgowy uchybił wskazywanym normom prawnym, poza przedstawieniem w tym zakresie własnej subiektywnej oceny dowodów. Sąd zobowiązany był do całościowej a przy tym obiektywnej oceny materiału dowodowego w tym także depozycji poszczególnych osób, nie wyłączając wyjaśnień oskarżonych i takiej oceny dokonał, nie uchybiając przy tym regulacji z art. 7 k.p.k., logicznie wiążąc fakty i okoliczności jakie wynikały z tej oceny. Wnioski, jakie należało wyciągnąć z całości zgromadzonego materiału w oparciu o zasady logicznego rozumowania, jak też doświadczenia życiowego były jednoznaczne i przesądzały o winie oskarżonego. Obrońca kwestionując ocenę poszczególnych dowodów nie dokonał zestawienia faktów i ich wzajemnej korelacji, wybiórczo traktując poszczególne dowody. Pominął bowiem relacje I. B. i M. W., opisujących okoliczność sprzeczki na balkonie pomiędzy oskarżonymi i pokrzywdzonym, zachęcenie ofiary by przyszła do mieszkania, w którym znajdowali się oskarżeni, wpuszczenie D. W. do mieszkania przez D. L. oraz zadanie mu dwóch ciosów nożem podczas wzajemnej szarpaniny. Zachęcając pokrzywdzonego do przyjścia do mieszkania oskarżonych, D. L. zdawał sobie sprawę z przewagi fizycznej D. W., skoro rozmawiał z nim na balkonie.

Twierdzenie, że oskarżony został napadnięty, duszony i przewracany nie zostało w żadnym stopniu przez obrońcę nawet uprawdopodobnione. Podobną wartość zawierało twierdzenie obrońcy, iż oskarżony odczuwał wówczas strach i silne wzburzenie, co nie wynikało z żadnego dowodu, nawet wyjaśnień D. L..

Reasumując stwierdzić należy, iż zarówno ocena zgromadzonego materiału dowodowego, jak też oparte na jej podstawie ustalenia faktyczne, których dokonał Sąd I instancji znalazły pełną aprobatę Sądu Apelacyjnego. Stosując się do dyrektywy – zwięzłości – tym bardziej uznać należało za zbędne ponowne przytaczanie przekonującej argumentacji Sądu Okręgowego.

Ad. III

Bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 4 k.p.k. i art. 6 k.p.k. w zw. z art. 193 § 1 i § 3 k.p.k. i art. 410 k.p.k. a contrario oraz art. 7 k.p.k. Przekonanie Sądu o wiarygodności jednych dowodów i jej braku w przypadku innych, pozostaje pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k., jeżeli zostało poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, rozważeniem okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego, pozostaje zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku. Dopuszczając dowód z opinii biegłych psychiatrów, Sąd Okręgowy rozważał także poszerzenie składu opiniującego o biegłego psychologa. Analiza zawarta w ustnej opinii biegłych psychiatrów (k. 967-971) doprowadziła jednak do wniosku o braku konieczności dodatkowego skorzystania z wiedzy biegłego psychologa. Obrońca usiłuje wykazać zasadność powołanie dowodu z opinii biegłego na okoliczności, które w procesie karnym dowodzone są za pomocą innych źródeł dowodowych. W niniejszym zakresie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w zakresie sprawstwa i winy oskarżonego D. L. (1) oraz właściwie je ocenił, mając na uwadze treść art. 7 k.p.k. Oparł się na całości przedstawionego mu materiału dowodowego oraz wobec tego odnośnie poczynionych ustaleń nie naruszył art. 410 k.p.k. ponieważ uchybienie normie zawartej w przepisie art. 410 k.p.k. może nastąpić jedynie w wypadku nieuwzględnienia przy wyrokowaniu całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, a nie poprzez nieuwzględnienie czegoś, co potencjalnie dopiero mogłoby zostać na tej rozprawie ujawnione. Natomiast art. 4 k.p.k. ustanawia ogólną dyrektywę nakazującą badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego – a więc przepis ten nie może samodzielnie stanowić podstawy zarzutu apelacyjnego i należy go powiązać z naruszeniem konkretnych regulacji czy uprawnień. Obraza art. 6 k.p.k. tj. naruszenie prawa do obrony oskarżonego nie może zaś wynikać z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, gdyż zasadę tej oceny reguluje art. 7 k.p.k. Niewłaściwe jest utożsamianie naruszenia art. 7 k.p.k. z obrazą art. 6 k.p.k., które dotyczą odmiennych sytuacji.

Ad. IV

Nie sposób podzielić także zarzutu obrazy art. 410 k.p.k. Warunkowanie skaleczenie palca prawej ręki D. L. koniecznością nagłego chwycenia noża w obronie własnej jest zupełnie nieuprawnioną, bezpodstawną hipotezą. Taki sposób argumentacji nie może skutecznie podważyć trafności rozstrzygnięcia Sądu, bo ma on charakter jedynie polemiczny. Nie jest znana geneza skaleczenia tego palca przez oskarżonego, jednak półokrągły kształt rany nie świadczy o tym, że doszło do jej powstania w momencie chwytania noża. Jest to zupełnie dowolna interpretacja obrońcy.

Ad. V

Zarzuty obrońcy dotyczące obrazy prawa procesowego w postaci art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. nie były zasadne.

Zwrócić bowiem uwagę należy na następujące ustalenia oraz kwestię rozwoju i następstw wypadków. Oskarżony po sprzeczce z D. W. na balkonie, zaprzeczając rzucaniu petard, prowokuje jego przyjścia do mieszkania, będąc gotowym na konfrontację siłową do której miedzy mężczyznami dochodzi. Oskarżony widział pokrzywdzono na balkonie, wiedział, że jest od niego wyższy i silniejszy. Skoro otworzył mu drzwi i był gotowy na użycie siły wobec niego, trudno mówić o tym, aby jedynie bronił się przed atakującym pokrzywdzonym i nie miał innego wyjścia niż użycie noża. Mija się obrońca z prawdą twierdząc, że oskarżony był duszony i atakowany pięściami, skoro na jego ciele nie znaleziono żadnych śladów poza zasinieniem od okiem i niewielkim zadrapaniem nad uchem. Nic nie wskazuje na to, by poza uderzeniem w twarz, pokrzywdzony nadużywał swojej fizycznej przewagi. Analiza wyjaśnień oskarżonego (w zestawieniu z pozostałym materiałem dowodowym) została przeprowadzona przez Sąd I instancji prawidłowo oraz właściwie uargumentowana (k. 1052-1054) a żadne z twierdzeń wskazanych w apelacji obrońcy, logiki ustaleń faktycznych i oceny dowodów nie zdołały obalić. Za zbędne zatem uznać należy ponowne przytaczanie argumentacji, która już została przedstawiona w niniejszym uzasadnieniu. Reasumując zatem stwierdzić należy, iż żaden z przedstawionych w apelacjach zarzutów nie zasługiwał na uwzględnienie. Argumentacja obrońcy nie była przekonującą i stanowiła jedynie kontynuację linii obrony oskarżonego.

Wniosek

Wnioski odnośnie do apelacji prokuratora:

1. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w zakresie pkt 1 wyroku, dot. uniewinnienia D. W. (1);

2. zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie pkt 2 i skazanie oskarżonego D. L. (1) za czyn z art. 148 § 2 pkt 3 k.k. oraz przyjęcie w opisie czynu, że działał on z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życia oraz w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie, z błahego powodu, jakim było zwrócenie uwagi o zaprzestanie strzelenia z petard oraz wymierzenie mu kary na podstawie art. 148 § 2 pkt 3 k.k.;

3. zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie pkt 2, w części dotyczącej orzeczenia o karze wymierzonej D. L. (1), poprzez wymierzenie oskarżonemu kary dożywotniego pozbawienia wolności;

4. pozostawienie wyroku w pozostałym zakresie w niezmienionej postaci.

Wnioski odnośnie do apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego M. W.:

1. Uchylenie zaskarżonego wyroku w pkt 1 - sentencji wyroku tj. w zakresie uniewinnienia D. W. (1) i przekazanie przedmiotowej sprawy – we wskazanym zakresie – do ponownego rozpoznania sądowi I instancji;

2. w zakresie pkt 2 sentencji – o jego zmianę i orzeczenie, że sąd oskarżonego D. L. (1) uznaje za winnego tego, że w dniu 30 grudnia 2020 r. w mieszkaniu nr (...) znajdującym się w budynku nr (...) przy ulicy (...) w N., działając z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życia, w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie, z błahego powodu, jakim było zwrócenie uwagi o zaprzestanie strzelania z petard, dokonał zabójstwa D. W. (2), w ten sposób, że ugodził go nożem w klatkę piersiową powodując ranę kłutą o długości 11 centymetrów przedniej powierzchni klatki piersiowej po stronie lewej z uszkodzeniem w przebiegu kanału lewej komory serca, następowym krwotokiem wewnętrznym i wstrząsem, skutkującej zgonem D. W. (2) oraz ranę kłutą grzbietu po stronie lewej z kanałem drążącym w mięśniach, także o długości 11 centymetrów tj. art. 148 § 2 pkt 3 i wymierzenie kary dożywotniego pozbawienia wolności;

3. w zakresie pkt 4 sentencji wyroku – o jego zmianę i orzeczenie od oskarżonego na rzecz M. W. zadośćuczynienie w kwocie 100.000 zł;

4. obciążenie oskarżonych kosztami pełnomocnika ustanowionego przez oskarżyciela posiłkowego.

Wnioski odnośnie do apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego R. W.:

1. odnośnie D. W. - o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie oskarżonemu kary 3 lat pozbawienia wolności, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji;

2. odnośnie D. L. – o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę kwalifikacji prawnej czynu z art. 148 § 1 k.k. na art. 148 § 2 pkt 3 k.k. i wymierzenie oskarżonemu kary dożywotniego pozbawienia wolności lub w przypadku nie uwzględnienia wniosku o zmianę kwalifikacji prawnej czynu i pozostawienie kwalifikacji pranej z art. 148 § 1 k.k. – wymierzenie oskarżonemu kart 25 lat pozbawienia wolności, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji;

3. w każdym przypadku – o zasądzenie na rzecz oskarżyciela posiłkowego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego wg norm przepisanych.

Wnioski odnośnie do apelacji obrońcy:

O zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od popełnienia przypisanego mu w wyroku czynu, ewentualnie uniewinnienie oskarżonego po przyjęciu, iż działał on w ramach obrony koniecznej, ewentualnie umorzenie postępowania po przyjęciu, iż doszło do sytuacji określonej w § 2a lub 3 art. 25 k.k.

☒ niezasadne

☒ częściowo zasadne

☒ niezasadne

☒ częściowo zasadne

☒ niezasadne

☒ częściowo zasadne

☒ zasadne

☒ niezasadne

☒ niezasadne

☒ niezasadne

☒ niezasadne

☒ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Powody nieuwzględnienia wniosków co do D. W. (1) oraz jedynie częściowego uwzględnienie wniosków wobec D. L. (1) zostały omówione w części dotyczącej zarzutów zawartych w apelacjach.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

II

Przedmiot utrzymania w mocy

Utrzymano w mocy zaskarżony wyrok w zakresie pkt 1, 3, 5-7

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Powodami utrzymania w mocy zaskarżonego wyroku jest bezzasadność zarzutów i wniosków apelacji prokuratora, pełnomocników oskarżycieli posiłkowych i obrońcy oraz brak okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu przez sąd odwoławczy.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

I.

Przedmiot i zakres zmiany

Ustalono zamiar bezpośredni dokonania zabójstwa.

Podwyższono karę pozbawienia wolności z 10 do 15 lat.

Podwyższono wysokość zadośćuczynienia z kwoty 50.000 zł do 100.000 zł.

Uzupełniono podstawę prawną skazania o art. 4 § 1 k.k.

Zwięźle o powodach zmiany

Zmiana dotycząca postaci zamiaru dokonania przestępstwa oraz wymiaru orzeczonej za nie kary pozbawienia wolności została omówiona wyżej.

W ocenie Sądu odwoławczego zasadne i słusznie było podwyższenie zasądzonej na rzecz M. W. kwoty zadośćuczynienia do wnioskowanej wysokości 100.000 zł. Zasądzając w tym zakresie kwotę 50.000 zł Sąd Okręgowy nie wskazał żadnych konkretnych okoliczności, które w tym zakresie miał na uwadze. W ocenie Sądu Apelacyjnego zasądzona kwota 100.000 zł winna spełnić swoją rolę, uwzględnia zarówno funkcję kompensacyjną jak i nie ma charakteru symbolicznego. Wysokość zadośćuczynienia odzwierciedla rozmiar krzywdy wyrządzonej osobie uprawnionej. Krzywda ta oceniona jest być poprzez pryzmat subiektywnych doznań syna pokrzywdzonego M. W., w tym jego krzywdy psychicznej. Brak jest przy tym jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, iż kwota tak jest rażąco wygórowana, przekraczająca ramy kompensacji, czy też prowadząca do nadmiernego niezasadnego wzbogacenia się osoby pokrzywdzonej.

Uzupełnienie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu D. L. (1) w pkt 2 i podstawy skazania o zapis „w brzmieniu obowiązującym w dniu 30 grudnia 2020 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. było konieczne wobec zmiany ówczesnego brzmienia art. 148 § 1 k.k. na obowiązujące obecnie mniej korzystne dla oskarżonego zagrożenie karą pozbawienia wolności.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

Z uwagi na rozmiar i charakter orzeczonej kary, jak też fakt, że D. L. (1) jest pozbawiony wolności, Sąd Apelacyjny zwolnił oskarżonego od obowiązku zapłaty kosztów sądowych za drugą instancję.

7.  PODPIS

SSA Piotr Schab

SSA Dorota Radlińska SSA Przemysław Filipkowski

SSA Michał Lasota SSA Sławomir Machnio

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie z dnia 18 października 2022 roku, sygn. akt V K 131/21

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części, w jakiej oddalono wniosek

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego R. W.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie z dnia 18 października 2022 roku, sygn. akt V K 131/21

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części, w jakiej oddalono wniosek

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

3

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego M. W.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie z dnia 18 października 2022 roku, sygn. akt V K 131/21

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części, w jakiej oddalono wniosek

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

4

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego D. L. (1)

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie z dnia 18 października 2022 roku, sygn. akt V K 131/21

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części, w jakiej oddalono wniosek

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana