Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VIII AKa 55/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 21 grudnia 2023 r., sygn. VIII Ko 49/22

1.1.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny – pełnomocnik wnioskodawczyni

1.1.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.1.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.1.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.1.  Ustalenie faktów

1.1.1.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.1.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.1.  Ocena dowodów

1.1.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Nie dotyczy – Sąd II instancji nie przeprowadzał postępowania dowodowego

1.1.1.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

2.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Naruszenie przepisów prawa materialnego, tj:

a) art. 445§1 kc. w zw. z art.552§4 k.p.k. poprzez błędną wykładnię polegająca na błędnym uznaniu, że przy określaniu wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę istotne są i mają przeważające znacznie przesłanki obiektywne, tj. aktualne warunki życia społeczeństwa, pominięcie przy tym wszystkich okoliczności faktycznych sprawy, nadaniu marginalnego znaczenia subiektywnym odczuciom krzywdy towarzyszącym wnioskodawczyni, czy konsekwencji związane z przeprowadzeniem wobec niej zupełnie bezpodstawnie czynności zatrzymania skutkujących pozbawieniem jej wolności, a także poczuciem pokrzywdzenia, jakiej doświadczyła wnioskodawczyni w wyniku niesłusznego zatrzymania, w sytuacji gdy prawidłowa ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego, okoliczności towarzyszących wpływu pozbawienia wolności na stan psychiczny wnioskodawcy oraz rozmiaru doznanych cierpień uzasadnia przyznanie zadośćuczynienia w kwocie zgłoszonej w treści wniosku;

b) art. 445§1 kc w zw. z art. 361§1 kc poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że kwota 2500 zł będzie kwotą adekwatną do doznanych przez wnioskodawczynię cierpień, w konsekwencji dokonanie błędnego oszacowania odpowiedniej kwoty zadośćuczynienia przyznanej wnioskodawczyni.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja wniesiona przez pełnomocnika wnioskodawczyni K. A. okazała się merytorycznie niezasadna.

Na wstępie zauważyć należy, iż choć apelująca pełnomocnik wnioskodawczyni podnosi zarzuty obrazy przepisów prawa materialnego, to w rzeczywistości zarzuty te sprowadzają się do kwestionowania wysokości zasądzonego zadośćuczynienia. Skoro zatem skarżąca nie kwestionuje oparcia zaskarżonego rozstrzygnięcia na przepisach prawa cywilnego, tj. art. 445§1 k.c. i art. 361§1 k.c., a jedynie kwestionuje ustalenie, iż Sąd I instancji ustalił wysokość tego zadośćuczynienia na kwotę 2500 zł, która to kwota, według apelującej, jest kwotą nieodpowiednią, w rozumieniu art. 445§1 k.c. i art. 361 k.c., to w rzeczywistości zarzuty te sprowadzają się do kwestionowania w tym zakresie ustaleń faktycznych. Nie budzi bowiem żadnych wątpliwości konieczność posiłkowania się w niniejszym postępowaniu, przy ustalaniu wysokości należnego zadośćuczynienia z powodu krzywdy doznanej przez wnioskodawczynię w wyniku stosowanego wobec niej niewątpliwie niesłusznego zatrzymania, normami prawa cywilnego. Podkreślić w tym miejscu należy, że zadośćuczynienie ma formę jednorazowego świadczenia pieniężnego i zarówno na gruncie prawa cywilnego, jak i stosowania właściwych instytucji prawa karnego, jak choćby w przypadku przepisu art. 552§4 k.p.k. pełni funkcję kompensacyjną.

W treści art. 445§1 k.c. ustawodawca jednoznacznie wskazał, że suma zadośćuczynienia powinna być odpowiednia, co oznacza, że powinna odzwierciedlać w pełni rozmiar doznanej krzywdy, tj. stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania, nieodwracalność następstw i inne okoliczności, których nie sposób wymienić wyczerpująco (vide: wyrok SN z dnia 30 stycznia 2004 r., I CK 131/03, OSNC 2005/2/40, wyrok SN z dnia 27 lutego 2004 r., V CK 282/03, LEX nr 183777). Podnosi się, że wysokość zadośćuczynienia powinna być z jednej strony rozumiana szeroko, gdyż obejmuje cierpienia fizyczne, jak i psychiczne a tym samym powinna być odczuwalna dla poszkodowanej i przynosić jej równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia psychiczne, ale z drugiej strony powinna być utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (vide: wyrok SN z dnia 14 lutego 2008 r., II CSK 536/07, LEX nr 461725; wyrok SN z dnia 10 marca 2006 r., IV CSK 80/05, OSNC 2006/10/175; wyrok SN z dnia 26 listopada 2009 r., III CSK 62/09, LEX nr 738354).

Bezspornym zatem jest, że o wysokości zadośćuczynienia powinien decydować rozmiar cierpień jakich doznała pokrzywdzona - tak fizycznych, jak i psychicznych. Rozmiar ten należy każdorazowo określić na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Przyznana suma pieniężna zadośćuczynienia ma stanowić ekwiwalent poniesionej szkody niemajątkowej wynagradzający doznane cierpienia oraz mający ułatwić przezwyciężenie ujemnych przeżyć. Oceniając rozmiar doznanej krzywdy, trzeba zatem wziąć pod uwagę całokształt okoliczności takich jak: intensywność cierpień i czas ich trwania oraz nieodwracalność następstw zdarzeń, konieczność korzystania z pomocy innych osób oraz inne czynniki podobnej natury. Decydującym kryterium jest rozmiar krzywdy, cierpienia fizyczne w postaci bólu i innych dolegliwości oraz cierpienia psychiczne polegające na ujemnych doznaniach przeżywanych w związku z cierpieniami i następstwami, zwłaszcza trwałym lub nieodwracalnym uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia. Nie ulega przy tym żadnych wątpliwości, iż każdy przypadek powinien być indywidualnie badany i oceniony według kryterium obiektywnego z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że Sąd I instancji, ustalając wysokość zadośćuczynienia wbrew twierdzeniom skarżącej wskazał na istotne okoliczności, jakie nakazywały uznać, iż kwota 2500 zł jest kwotą odpowiednią w rozumieniu art. 445§1 k.c. Dostrzegając bowiem samą długość stosowanego zatrzymania, Sąd I instancji wziął pod uwagę także wiek i stan zdrowia wnioskodawczyni ( fakt chorowania na cukrzycę). Sąd uwzględnił też, że wnioskodawczyni została zatrzymana przez kilku policjantów, którzy wciągnęli ją do stojącego w pobliżu radiowozu. Uwzględnił także, że stosowano wobec wnioskodawczyni środki przymusu bezpośredniego ( zakucie kajdankami, skutkujące otarciami na nadgarstkach), co spowodowało u niej ból, a nadto zatrzymanie wywołało u wnioskodawczyni silne emocje, wzburzenie, zaś czynność przeszukania uczucie poniżenia. Sąd I instancji słusznie zauważył, iż po zatrzymaniu K. A. zapewniono jej możliwość skorzystania z pomocy obrońcy, skontaktowania się z osobą najbliższą, jak też zapewniono pomoc medyczną oraz umożliwiono jej spożywania posiłków i napicia się wody. Jednocześnie Sąd I instancji zauważył, że dokonane w dniu 11.04.2021r. zatrzymanie K. A. było niezasadne, ale legalne i prawidłowe. Tym samym Sąd I instancji zasadnie doszedł do wniosku, iż kwota 2500 zł jest „odpowiednim zadośćuczynieniem”, gdyż, cyt.: „ w sposób odpowiedni zrekompensuje wnioskodawczyni wyrządzoną jej krzywdę. Kwota ta stanowi również kwotę odpowiadającą miesięcznemu dochodowi wnioskodawczyni. Niewątpliwie z punktu widzenia funkcji kompensacyjnej roszczenia uzyskanie dodatkowej kwoty w wysokości miesięcznego dochodu stanowi realny, a nie jedynie symboliczny ekwiwalent pieniędzy.”

Zapoznając się z apelacją, można odnieść wrażenie, iż skarżąca powyższej argumentacji w ogóle nie dostrzega. Apelacja w zasadzie sprowadza się do gołosłownej polemiki z argumentami wskazanymi przez Sąd I instancji. Skarżąca wskazuje na zasady obowiązujące w demokratycznym państwie, istotę wolności i innych praw obywatelskich. Skarżąca zarzuca Sądowi I instancji stosowanie „kryteriów klasistowskich”, ale jednocześnie podnosi, że wnioskodawczyni jest „jedną z najbardziej aktywnych osób aktywistycznych w Polsce i nie ma drugiej takiej osoby, której sytuacja mogłaby posłużyć za miernik czy wyznacznik krzywdy i jej rekompensaty.” Zauważyć jednak należy, że kwestia zasadności przyznania zadośćuczynienia nie była kwestią sporną, ani Sąd I instancji ani strony nie negował zasadności przyznania zadośćuczynienia i tym samym naruszenia praw wnioskodawczyni. Sporna była wysokość zadośćuczynienia. Przypomnieć zatem należy, że nie zawsze w pełni mierzalny (wymierny) charakter okoliczności sprawy sprawia, że sąd ma normatywną swobodę w ustalaniu odpowiednich sum tytułem należnego zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, co sprawia, że korygowanie jego wysokości w kwotach zasądzonych przez sądy niższej instancji jest możliwe i dopuszczalne tylko wówczas, gdy stwierdza się oczywiste naruszenie ogólnych zasad (kryteriów) ustalania wysokości zadośćuczynienia.” (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 26 lipca 2016 r., II PK 193/15, LEX nr 2151422). Tego jednak Sąd odwoławczy nie stwierdził.

Sąd Apelacyjny tym samym uznał, że przyznana wnioskodawczyni suma 2500 zł tytułem zadośćuczynienia nie wykracza poza przyznaną Sądowi I instancji swobodę. Jak już wskazano wyżej, Sąd ten szczegółowo rozważył całokształt okoliczności mających znaczenie dla oceny rozmiaru krzywdy jakiej doznała wnioskodawczyni i nadał im właściwą rangę, a przyznana suma pieniężna ma realną wartość ekonomiczną zdatną by kompensować doznaną krzywdę. Sąd Okręgowy zatem w sposób prawidłowy rozpoznał roszczenie o zadośćuczynienie, o którym orzekł mając na względzie, że winno być ono proporcjonalne do rodzaju naruszenia prawa oraz stopnia dolegliwości dla wnioskodawcy. Sąd Okręgowy wyjaśnił z jakich przyczyn miarkował kwotę zadośćuczynienia stwierdzając, że „z punktu widzenia funkcji kompensacyjnej roszczenia uzyskanie dodatkowej kwoty w wysokości miesięcznego dochodu stanowi realny, a nie jedynie symboliczny ekwiwalent pieniężny” i te poglądy Sąd odwoławczy podzielił w całości.

Wniosek

O zmianę skarżonego wyroku poprzez zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczyni kwoty 30.000,00 złotych, tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, powstałą w związku z niewątpliwie niesłusznym zatrzymaniem

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Bezzasadność zarzutów apelacji.

3.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

4.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.1.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 21 grudnia 2023 r. sygn. akt VIII Ko 49/22

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Z przyczyn, jak wyżej.

1.1.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.1.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.1.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.1.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.1.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

5.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2,3

Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczyni K. A. kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym, a kosztami postępowania odwoławczego obciążył Skarb Państwa.

6.  PODPIS

Agnieszka Brygidyr-Dorosz

Sławomir Machnio Dorota Radlińska

1.1.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik wnioskodawczyni K. A.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Utrzymanie w mocy wyroku w zaskarżonej części

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana