Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VIII AKa 78/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie zapadłego wyroku

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie wydany w dniu 11 kwietnia 2022 roku w sprawie sygn. akt V Ko 299/20

Podmiot wnoszący apelację

☒ prokurator

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ pełnomocnik Skarbu Państwa

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na niekorzyść

w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał postępowania dowodowego.

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

---------------------------------------------

-----------------------

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

----------------------------------------------

-------------------------

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu.

------------------------

---------------------------------------------------------

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzuty

Zarzuty zawarte w apelacji pełnomocnika Skarbu Państwa (...) Wydziału Zamiejscowego Departamentu Do Spraw Przestępczości Zorganizowanej I Korupcji Prokuratury Krajowej W G.:

1.  obraza przepisów postępowania 552 § 4 k.p.k. w zw. z art. 247 § 2 k.p.k. mająca wpływ na treść orzeczenia, poprzez błędne przyjęcie, iż zatrzymanie P. B., dokonane przez funkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorupcyjnego w dniu 20 sierpnia 2019 r., było niewątpliwie niesłuszne;

2.  obraza przepisów postępowania tj. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k., mająca wpływ na treść orzeczenia, poprzez błędną, dowolną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz jego wybiórcze potraktowanie, polegające na uwzględnieniu i przywołaniu w treści uzasadnienia tylko i wyłącznie okoliczności korzystnych dla wnioskodawcy z zupełnym pominięciem okoliczności przeciwnych wskazanych w stanowisku prokuratora, co doprowadziło do wydania niesłusznego orzeczenia w sprawie

Zarzuty zawarte w apelacji Prokuratora:

1.  obraza przepisów postępowania karnego, która miała wpływ na treść wyroku, w postaci art. 410 k.p.k. w postaci zaniechania dokonania wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności sprawy i rozważenia zeznań świadka R. M., z zeznań którego nie wynika aby osoby trzecie były świadkami zatrzymania wnioskodawcy, aby w czasie zatrzymania na skutek oczekiwania na decyzje w sprawie P. B., w dniu 21 sierpnia 2019 r. nastąpiły nadzwyczajne zdarzenia mające wpływ na wysokość zasądzonego zadośćuczynienia, oraz iż stan zdrowia żony wnioskodawcy w dniu zatrzymania P. B. budził obawy co do jej dobrostanu, co w konsekwencji skutkowało ustaleniem, że kwotą czyniącą zadość doznanej krzywdzie na skutek niewątpliwie niesłusznego zatrzymania wnioskodawcy będzie kwota 15.000 złotych

2.  błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść wyroku polegający na przyjęciu, że okoliczności takie jak: dotychczasowa niekaralność i brak kontaktów z organami ścigania, długi okres zatrzymania ponad 35 godzin, oczekiwanie na wykonanie czynności procesowych, konieczność spędzenia nocy w policyjnej izbie zatrzymań, niepokój o zonę, która była w 17 tygodniu ciąży, skutki w postaci potrzeby korzystania z porad psychologa i psychiatry, świadomość środowiska zawodowego co do zatrzymania wnioskodawcy wskazują, że kwotą odpowiednią, czyniącą zadość doznanej krzywdzie za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie będzie kwota 15.000 zł., podczas gdy właściwie ocenione zobiektywizowane kryteria wskazują, że zasądzona kwota zadośćuczynienia jest rażąco wygórowana w kontekście warunków, przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa i okoliczności sprawy.

zasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

Apelacja pełnomocnika Skarbu Państwa okazała się zasadna, co finalnie doprowadziło do zmiany zaskarżonego wyroku w jego punkcie 1. i oddalenia wniosku.

Zatrzymanie P. B. miało miejsce od dnia 20 sierpnia 2019 r. (godzina 06.02) do dnia 21 sierpnia 2019 r. (godzina 17.20) do sprawy PK VIII WZ Ds. 17.2018. (...) Wydziału Zamiejscowego Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury Krajowej w G.. Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i zarzutów podniesionych w apelacji pełnomocnika Skarbu Państwa pozwoliła na ustalenie, że wbrew stanowisku Sądu I instancji zatrzymanie P. B. nie może zostać uznane za niewątpliwie niesłuszne w rozumieniu art. 552 § 4 k.p.k.

W pierwszym rzędzie podkreślenia wymaga, że decyzja sądu rozpoznającego zażalenie na zatrzymanie, stwierdzająca iż było ono niesłuszne (niezasadne, nielegalne czy nieprawidłowe) nie przesądza automatycznie o zasadności roszczenia przewidzianego w art. 552 § 4 k.p.k. Rację ma zatem skarżący wskazując, iż nie każde zatrzymanie, które uznane zostało za niesłuszne wymaga przyznania zadośćuczynienia czy odszkodowania. Niewątpliwa niesłuszność zatrzymania z art. 552 § 4 k.p.k. nie jest tożsama z kryteriami badania zażalenia na zastosowanie zatrzymania. W trybie art. 552 § 4 k.p.k. nie wystarczy bowiem ustalenie, że zatrzymanie było niesłuszne, należy bowiem ustalić, że było ono „niewątpliwie niesłuszne” (tak np. w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 czerwca 2021 r., sygnatura akt AKa 97/21, LEX nr 3213796). Warunkiem dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie nie jest zaskarżenie decyzji o zatrzymaniu i wydanie przez sąd orzeczenia stwierdzającego niezasadność czy nielegalność tej czynności. Ocena tej kwestii wymaga natomiast dokonania ustalenia w zakresie całokształtu okoliczności zaistniałych w sprawie, w zakresie tego czy czynność zatrzymania nastąpiła zgodnie z przepisami prawa. Sąd Apelacyjny takiej oceny dokonał i doszedł do przekonania, że zatrzymanie wnioskodawcy nie może zostać uznane za niewątpliwie niesłuszne gdyż:

- odnośnie do zatrzymanego P. B. istniało uzasadnione przypuszczenie, że popełnił on przestępstwo. Świadczy o tym okoliczność, że po przedstawieniu mu zarzutów z art. 271 § 1 i 3 k.k. w zb. z art. 56 § 1 k.k.s. w zw. z art. 11 § 2 k.k. postanowieniem z dnia 21 sierpnia 2019 r. zastosowano wobec niego wolnościowe środki zapobiegawcze w postaci dozoru Policji z obowiązkiem stawiennictwa i zakazem kontaktowania z innymi podejrzanymi, poręczenia majątkowego w kwocie 80.000 zł. i zakazu opuszczania kraju a Sąd Rejonowy w Sopocie postanowieniem z dnia 19 sierpnia 2020 r., w sprawie II Kp 70/20 nie uwzględnił zażalenia obrońcy w tym przedmiocie. Okoliczność ta ma istotne znaczenie w kontekście tego, że zgodnie z treścią art. 249 § 1 k.p.k. środki zapobiegawcze, również te o charakterze wolnościowym mogą być stosowane wyłącznie w przypadku stwierdzenia, że zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje na duże prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa. Obecnie do sądu skierowany został akt oskarżenia obejmujący również osobę P. B.;

- zatrzymanie P. B. podjęte zostało z uwagi na konieczność zapewnienia prawidłowego toku czynności związanych z zabezpieczaniem dowodów w sposób uniemożliwiający bezprawne utrudnianie postępowania oraz konieczności niezwłocznego przedstawienia zarzutu i zastosowania wolnościowych środków zapobiegawczych. Pamiętać należy, że czynność ta była składową szeroko zakrojonej akcji, która obejmowała wówczas łącznie osiem osób, zaś przedstawione zarzuty zawierały element działania wspólnie i w porozumieniu. Zatrzymanie miało zatem na celu również uniemożliwienie nawiązania kontaktu przez osoby podejrzane i ewentualne ustalenia w zakresie przyjmowania określonej linii obrony. Wszystkie te osoby zostały zatem zatrzymane w podobnym czasie a następnie przeprowadzono czynności przedstawienia zarzutów i odebrania wyjaśnień, tak aby nie mogli się oni między sobą kontaktować. Równoczesne zatrzymanie wszystkich podejrzanych dało również możliwość przeprowadzenia w tym samym czasie przeszukań i zabezpieczenia dowodów bez ryzyka ich ukrycia czy zniszczenia. Zapobiegło nadto ewentualnym próbom ucieczki czy ukrywania się. Było zatem, wbrew stanowisku Sadu I instancji niezbędne dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania;

- było ono konieczne w celu niezwłocznego zastosowania środka zapobiegawczego (art. 247 § 2 k.p.k.). Jednocześnie Sąd Apelacyjny nie podziela poglądu, że warunki konieczności oraz proporcjonalności związane z zatrzymaniem są zrealizowane tylko wtedy gdy zatrzymanie ma stanowić podstawę do zastosowania izolacyjnego środka zapobiegawczego (poglądy takie wyrażali Piotr Kardas w opracowaniu „Między zatrzymaniem a tymczasowym aresztowaniem. Kilka uwag o systemie reguł gwarancyjnych w postępowaniu typu habeas corpus (w:). Środki przymusu w znowelizowanej procedurze karnej”, red. A. Lach, Toruń 2016, str. 29 – 30 czy Dariusz Świecki (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom I, wyd. IV P). Stanowisko takie, jak słusznie podnosi również skarżący pełnomocnik, nie znajduje oparcia w literalnej wykładni art. 247 § 2 k.p.k., który przewiduje możliwość zatrzymania gdy zachodzi potrzeba niezwłocznego zastosowania każdego środka zapobiegawczego, nie zaś wyłącznie tymczasowego aresztowania;

- nie budzi zastrzeżeń sam przebieg czynności zatrzymania. Zastrzeżeń takowych, odnośnie do sposobu przeprowadzenia czynności przez agentów Centralnego Biura Antykorupcyjnego, bezpośrednio po zatrzymaniu nie wnosił również sam P. B.. Czas trwania zatrzymania związany był natomiast z koniecznością skoordynowania większej liczby czynności przeprowadzanych jednocześnie w stosunku do wielu osób, był zatem, wbrew stanowisku Sądu meriti adekwatny do skomplikowania przedsięwziętej akcji. Zatrzymanie niewątpliwie związane były z niedogodnościami dla osoby zatrzymywanej i jego bliskich. Nie implikują one natomiast uznania, że dokonana w takich warunkach czynność zatrzymania była niewątpliwie niesłuszna.

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny, uwzględniając apelację pełnomocnika Skarbu Państwa zmienił zaskarżony wyrok i oddalił wniosek o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz P. B. odszkodowania i zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie. W kontekście natomiast przedstawionej przez pełnomocnika wnioskodawcy na rozprawie w dniu 15 lipca 2024 r. informacji o postanowieniu Sądu Rejonowego dla Warszawy M. w W. o umorzeniu postępowania karnego w stosunku do między innymi P. B. wskazuje, że:

- przywołane postanowienie jest nieprawomocne;

- badanie okoliczności związanych z przesłankami uznania czynności zatrzymania za niewątpliwie niesłuszną nie jest uzależnione od rozstrzygnięcia, które ostatecznie zapadło w sprawie.

Wobec oddalenia wniosku o zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienia zbędnym jest ustosunkowanie się do zarzutów apelacji prokuratora, gdyż koncentrowała się ona na kwestii wysokości zasądzonego zadośćuczynienia, zmierzając do jego obniżenia.

Wnioski

W apelacji pełnomocnika Skarbu Państwa:

o zmianę zaskarżonego wyroku w części poprzez oddalenie wniosku o zasądzenie od Skarbu Państwa zadośćuczynienia i odszkodowania z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania w sprawie PK VIII WZ Ds. 17.2018, jako niezasadnego.

W apelacji Prokuratora:

o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie zadośćuczynienia w kwocie 2. 000 zł. tytułem niewątpliwie niesłusznego zatrzymania, w pozostałym zakresie o utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy..

wniosek pełnomocnika Skarbu Państwa zasadny

wniosek prokuratora niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

Z przyczyn, jak wyżej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k.).

--------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1

Przedmiot utrzymania w mocy

------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

-----------------------------------------------------------------------------------------

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zmieniono zaskarżony wyrok w jego punkcie 1., w ten sposób, że wniosek w zasądzonej części oddalono, a w pozostałym zakresie wyrok utrzymano w mocy

Zwięźle o powodach zmiany.

Z przyczyn, jak wyżej.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

----------------------------------------------------------------

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

4.

Konieczność warunkowego umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.

----------------------------------------------------------------

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

----------------------------------------------------------------------------------------------------

5.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku

Lp.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

-------------------------------------

------------------------------------------------

6.  Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

II.

Podstawą decyzji o obciążeniu Skarbu Państwa wydatkami poniesionymi w postępowaniu odwoławczym był przepis art. 554 § 4 k.p.k.

7.  PODPISY

Izabela Szumniak

Dariusz Drajewicz Agnieszka Brygidyr - Dorosz

1.3 Granice zaskarżenia

Wpisać kolejny numer załącznika 1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik Skarbu Państwa

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Uwzględnienie wniosku odnośnie do odszkodowania i zadośćuczynienia

1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

W części uwzględniającej wniosek

1.3.2 Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.3 Granice zaskarżenia

Wpisać kolejny numer załącznika 2

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Zasądzenie zadośćuczynienia ponad kwotę 2.000 zł.

1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do wysokości zadośćuczynienia

1.3.2 Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana