Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VIII AKa 83/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

3

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 4 lipca 2022 r., sygn. VIII Ko 119/21

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☒ inny - pełnomocnik reprezentanta Skarbu Państwa

☒ inny – pełnomocnik wnioskodawcy

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy:

błąd w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego orzeczenia, obraza art. 7 k.p.k., naruszenie art. 361 § 2 i art. 448 k.c. - szczegółowo opisane w petitum apelacji.

Apelacja pełnomocnika Prezesa Sądu Rejonowego w Pruszkowie, reprezentującego Skarb Państwa:

obraza przepisów postępowania, mająca wpływ na treść wyroku, tj. art. 552 § 1 k.p.k. i art. 558 k.p.k. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c., szczegółowo opisana w petitum apelacji.

Apelacja prokuratora:

obraza przepisów prawa procesowego, mająca wpływ na treść wyroku, tj. art. 7, art. 167, art. 366 § 1, art. 410 i art. 424 § 1 k.p.k., szczegółowo opisana w petitum apelacji,

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, szczegółowo opisany w petitum apelacji.

☐ zasadny

☒ zarzuty zawarte w apelacjach prokuratora i pełnomocnika Skarbu Państwa - częściowo zasadne

☒ zarzuty zawarte w apelacji pełnomocnika wnioskodawcy - niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

- częściowo zasadne są apelacje prokuratora i pełnomocnika Prezesa Sądu Rejonowego w Pruszkowie, reprezentującego Skarb Państwa,

- apelacja pełnomocnika wnioskodawcy jest niezasadna.

Na wstępie należy zauważyć, że w przedmiotowej sprawie Sąd Apelacyjny badał możliwość zaliczenia okresu, w którym wnioskodawca P. K. był pozbawiony wolności w sprawie Sądu Rejonowego w Pruszkowie sygn. akt II K 39/16, na poczet kar orzeczonych w innych sprawach. Tego rodzaju zaliczenie okazało się niemożliwe (vide:pismo Sądu Rejonowego dla Warszawy - P. z dnia 21 sierpnia 2023 r. k.867, postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy - P. z dnia 21 listopada 2023 r., sygn. III Ko 1928/23, III K 1330/19, k. 889 - 889v.)

W zakresie rozstrzygnięcia o odszkodowaniu.

Do wykazania, że wnioskodawca przed pozbawieniem wolności w sprawie o sygn. akt II K 39/16 wykonywał pracę zarobkową, z której uzyskiwał określone dochody, nie jest konieczne złożenie stosownej umowy o pracę, czy innego dokumentu potwierdzającego zatrudnienie i określającego wysokość osiąganych z tego tytułu dochodów. Dowodem w tym zakresie mogą być bowiem zeznania wnioskodawcy bądź świadków. Na rozprawie przed Sądem Okręgowym wnioskodawca wskazał, że przed pozbawieniem go wolności pracował jako kucharz, zarabiając 12 – 14 zł za godzinę pracy. Stwierdził też, że:

- przebywając na wolności mógłby uzyskiwać wynagrodzenie 4 000 zł brutto. Miał mieć możliwość pracy przy wynajmie mieszkań na doby i z tego tytułu osiągać dochody w wysokości 50 zł za godzinę,

- w 2017 r. pracował jako taksówkarz (protokół rozprawy przed Sądem Okręgowym).

Na rozprawie odwoławczej wnioskodawca oświadczył, że:

- od jednej z firm taksówkowych wynajmował samochód za kwotę 150 zł dziennie i świadczył usługi z zakresu przewozu osób, prowadzenie tej działalności zakończył na przełomie 2016/2017 r.,

- w okresie poprzedzającym osadzenie go w zakładzie karnym pracował jako kucharz w pociągach, w wagonach W., zarabiając 180 zł dziennie. Była to tzw. praca „na czarno”. Po odczytaniu zeznań z rozprawy przed Sądem pierwszej instancji, gdzie stwierdził, że pracując jako kucharz zarabiał 12 – 14 zł za godzinę pracy, potwierdził te depozycje, dodając, że mógł uzyskiwać dochody do 180 zł dziennie z tej pracy.

Odnosząc się do powyższych relacji wnioskodawcy brak jest podstaw do kwestionowania jego zeznań, że przed rozpoczęciem wykonywania kary w sprawie o sygn. akt II K 39/16 pracował on w charakterze kucharza, osiągając dochody w wysokości 12 – 14 zł za godzinę pracy. W wyniku pozbawienia wolności wnioskodawca utracił zatem możliwość wykonywania powyższej pracy, co skutkowało zaistnieniem szkody majątkowej. Podstawą do wyliczenia szkody winny być dochody osiągane przez wnioskodawcę z tytułu pracy jaką wykonywał bezpośrednio przed osadzeniem w jednostce penitencjarnej, a tym samym nie mogą to być dochody pochodzące ze świadczenia usług przewozu osób albowiem wnioskodawca przestał je wykonywać na przełomie 2016/2017 r., a więc przed wydaniem przez Sąd Rejonowy w Pruszkowie postanowienia z dnia 29 sierpnia 2017 r., sygn. II Ko 1706/17 o zarządzeniu wykonania kary 2 lat pozbawienia wolności w sprawie o sygn. akt II K 39/16, a także ewentualna bądź potencjalna możliwość osiągania dochodów z pracy polegającej na wynajmie mieszkań.

Szkoda z niesłusznego pozbawienia wolności nie jest sumą utraconych zarobków, lecz różnicą między stanem majątkowym, jaki by istniał, gdyby poszkodowanego nie pozbawiono wolności. Powstanie i rozmiar tej szkody są zależne od tego, czy i jakie poszkodowany miałby możliwości zarobkowe, pozostając na wolności i w jakim zakresie by je wykorzystał, jakie wydatki poniósłby na utrzymanie własne i rodziny, na potrzeby kulturalne, rozrywkowe i inne, czy i ile przeznaczyłby na oszczędności lub zwiększenie trwałych składników majątku i na jakie straty mógłby być narażony (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 czerwca 2014 r., sygn. II AKa 116/14).

Mając na uwadze:

- 2-letni pobyt wnioskodawcy w zakładzie karnym, osiąganie przeciętnego wynagrodzenia w wysokości 13 zł za godzinę pracy, 40-godzinny tydzień pracy,

- wydatki, które wnioskodawca musiał ponosić na swoje utrzymanie,

Sąd Apelacyjny ustalił, że odszkodowanie należne P. K. nie może przekraczać kwoty 39 000 i z tych też względów dokonał zmiany w wysokości odszkodowania zasądzonego w zaskarżonym wyroku.

Kwota należnego odszkodowania nie może być powiększona o alimenty, do których łożenia był zobowiązany wnioskodawca. Alimenty te – w przypadku gdyby wnioskodawca nie został pozbawiony wolności - musiałby on bowiem płacić z osiąganych dochodów, które po potrąceniu wydatków niezbędnych do własnego utrzymania zostały określone w wysokości wskazanej wyżej.

W zakresie rozstrzygnięcia o zadośćuczynieniu.

Przy ustalaniu, w ramach swobodnego uznania, wysokości zadośćuczynienia, za krzywdę wyrządzoną niesłusznym pozbawieniem wolności należy brać pod uwagę wszystkie ustalone w sprawie okoliczności rzutujące na określenie krzywdy wyrządzonej osobie pozbawieniem jej wolności, w tym zwłaszcza okres izolowania od społeczeństwa, który w miarę rozciągania w czasie w naturalny sposób wzmaga poczucie krzywdy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2011 r., sygn. IV K 137/11, Prok. I Pr. – wkł. 2012/4/20).

Wnioskodawca zanim został osadzony do odbycia kary pozbawienia wolności orzeczonej w sprawie Sądu Rejonowego w Pruszkowie o sygn. akt II K 39/16 był już wcześniej karany i przebywał w warunkach izolacji penitencjarnej, co powoduje, że odbywanie kolejnej kary pozbawienia wolności było dla niego mniej dolegliwe niż dla osoby, która wcześniej nie przebywała w zakładzie karnym. Tym niemniej pozbawienie wolności przez okres 2 lat musiało potęgować u wnioskodawcy stres i powodować narastającą frustrację. W stosunku do osoby uprzednio karanej, która była już pozbawiona wolności nie można jednakże mówić, że kolejne osadzenie w zakładzie karnym w sposób istotny narażało ją na utratę dobrego imienia, prestiżu i reputacji wśród osób bliskich, znajomych i w środowisku, w którym przebywa bądź w wyraźny sposób wpływało na obniżenie jej statusu społecznego. Odnosi się to również do wynikających z poszukiwania wnioskodawcy wizyt funkcjonariuszy Policję w miejscu jego zamieszkania, u osób z rodziny i sąsiadów.

Zdaniem wnioskodawcy podczas odbywania kary pozbawienia wolności w sprawie o sygn. akt II K 39/16 stan jego zdrowia uległ pogorszeniu, a opieka medyczna nie była właściwa. Brak jest podstaw do jednoznacznego zakwestionowania powyższych twierdzeń wnioskodawcy. Nie można też wykluczyć, że podczas odbywania przez wnioskodawcę kary pozbawienia wolności miały miejsce niewłaściwe zachowania funkcjonariuszy Policji (oświadczenie wnioskodawcy na rozprawie odwoławczej w dniu 1 lutego 2024 r.).

Należy zwrócić uwagę, że wśród elementów istotnych z punktu widzenia wysokości zadośćuczynienia wyróżnia się także przeciętną stopę życiową społeczeństwa. Wysokość zadośćuczynienia winna bowiem służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, ale nie być jednocześnie źródłem nieuzasadnionego wzbogacenia (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2011 r., sygn. III K252/14, LEX 1640256).

Uwzględniając powyższe okoliczności należało zasądzone na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienie obniżyć do kwoty 96 000 zł, a więc do kwoty wskazanej prze prokuratora na rozprawie odwoławczej (protokół rozprawy z dnia 1 lutego 2024 r.).

Wniosek

Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy:

podwyższenie zasądzonego na rzecz P. K. odszkodowania do kwoty 105 000 zł i zadośćuczynienia do kwoty 405 000 zł,

ewentualnie:

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Apelacja Prezesa Sądu Rejonowego w Pruszkowie, reprezentującego Skarb Państwa:

zmiana zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie w całości roszczenia o odszkodowanie i przyznanie zadośćuczynienia w wysokości 10 000 zł.

Apelacja prokuratora:

1.  w zakresie rozstrzygnięcia o zadośćuczynieniu – uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, a w zakresie rozstrzygnięcia o odszkodowaniu – oddalenie wniosku w całości,

bądź:

2.  w zakresie rozstrzygnięcia o zadośćuczynieniu – zmiana zaskarżonego orzeczenia poprzez jego obniżenie do kwoty 2 000 zł w stosunku miesięcznym i oddalenie wniosku o odszkodowanie,

bądź:

3.  zmiana zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie wniosku o odszkodowanie.

☐ zasadny

☒ zarzuty zawarte w apelacjach prokuratora i pełnomocnika reprezentanta Skarbu Państwa - częściowo zasadne

☒ zarzuty zawarte w apelacji pełnomocnika wnioskodawcy - niezasadne

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zawarto we wcześniejszej części niniejszego uzasadnienia.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zasądzone na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienie obniżono do kwoty 90 000 zł, a odszkodowanie do kwoty 39 000 zł.

Zwięźle o powodach zmiany

Zawarto we wcześniejszej części niniejszego uzasadnienia.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Rozstrzygnięcie o kosztach sądowych postępowania apelacyjnego znajduje uzasadnienie w treści art. 554 § 4 k.p.k.

7.  PODPIS

Sławomir Machnio Adam Wrzosek Piotr Bojarczuk

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik wnioskodawcy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Oddalenie wniosku co do zasądzenia na rzecz wnioskodawcy odszkodowania i zadośćuczynienia w zakresie przekraczającym kwoty wskazane w zaskarżonym wyroku.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik Prezesa Sądu Rejonowego w Pruszkowie, reprezentującego Skarb Państwa

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

zasądzenie na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienia w kwocie powyżej 10 000 zł i odszkodowania.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

3

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Oddalenie wniosku co do zasądzenia na rzecz wnioskodawcy odszkodowania i zadośćuczynienia w zakresie przekraczającym kwoty wskazane w zaskarżonym wyroku.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana