VIII AKa 98/23 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Warszawie z 2024-06-04
Sygn. akt VIII AKa 98/23
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 czerwca 2024 roku
Sąd Apelacyjny w Warszawie VIII Wydział Karny w składzie:
Przewodniczący: SSA Piotr Schab (spr.)
Sędziowie: SSA Agnieszka Brygidyr - Dorosz
SSA Dorota Radlińska
Protokolant: st. sekr. sąd. Karolina Pawłowska
przy udziale Prokuratora: Piotra Smolińskiego
po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2024 r. i 23 maja 2024 r.
sprawy D. J. (1) urodzonego (...) w W., syna M. i T. z domu M., oskarżonego o czyny: z art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § k.k., 284 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § k.k., art. 270 § 1 k.k. w zb. z art. 77 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości oraz art. 587 § 1 k.s.h. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., oraz art. 300 § 1 k.k.
na skutek apelacji obrońcy od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 27 maja 2022 roku, sygn. akt XVIII K 84/18
I. zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;
II. zasądza na rzecz Skarbu Państwa od oskarżonego kwotę 9400 (dziewięć tysięcy czterysta) złotych tytułem opłaty za postępowanie odwoławcze oraz obciąża go kosztami tego postępowania.
UZASADNIENIE
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
VIII AKa 98/23 |
||||||||||||||||||
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
||||||||||||||||||||
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA |
||||||||||||||||||||
1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||
Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 27 maja 2022 roku, sygn. akt XVIII K 84/18 |
||||||||||||||||||||
1.2. Podmiot wnoszący apelację |
||||||||||||||||||||
☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
||||||||||||||||||||
☐ pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego |
||||||||||||||||||||
☐ oskarżyciel prywatny |
||||||||||||||||||||
☒ obrońca oskarżonego |
||||||||||||||||||||
☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
||||||||||||||||||||
☐ pełnomocnik wnioskodawcy |
||||||||||||||||||||
1.3. Granice zaskarżenia |
||||||||||||||||||||
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||||||||||||||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||||||||||||||||||
☐ w części , w jakiej oddalono wniosek |
☐ |
co do winy |
||||||||||||||||||
☐ |
co do kary |
|||||||||||||||||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||||||||||||||||
1.3.2. Podniesione zarzuty |
||||||||||||||||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||||||||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||||||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||||||||||||||||||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||||||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||||||||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||||||||||||||||
☐ |
||||||||||||||||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||||||||||||||||
1.4. Wnioski |
||||||||||||||||||||
☐ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
|||||||||||||||||
2. Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy |
||||||||||||||||||||
2.1. Ustalenie faktów |
||||||||||||||||||||
2.1.1. Fakty uznane za udowodnione |
||||||||||||||||||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
||||||||||||||||
2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione |
||||||||||||||||||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
||||||||||||||||
2.2. Ocena dowodów |
||||||||||||||||||||
2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||||||||||||||||||||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
||||||||||||||||||
2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||||||||||||||||||||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2 |
Dowód |
zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
||||||||||||||||||
. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||||||||||||||||||||
Lp. |
Zarzut |
|||||||||||||||||||
Obraza przepisów postępowania karnego, która miała wpływ na treść zapadłego orzeczenia: - art. 366 § 1 k.p.k. w zw. z art. 2 § 2 k.p.k. poprzez zaniechanie ustalenia czy istnieją wpłaty gotówkowe na konta udziałowców spółki (...) SA odpowiadające wypłatom gotówkowym z konta bankowego oskarżonego i poprzestanie na przyjęciu na wiarę oświadczeń udziałowców spółki (...), iż nie otrzymali wskazywanych przez oskarżonego kwot zaliczek na poczet wypłaty dywidendy, - art. 366 § 1 k.p.k. w zw. z art. 2 § 2 k.p.k. w zw. z art. 193 k.p.k. poprzez zaniechanie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego na okoliczność czy, a jeśli tak, to kto i kiedy dokonał ingerencji w historię rachunku bankowego przesyłanego przez oskarżonego do biura księgowego, ustalenie czy i kto oraz w jaki sposób dokonywał ingerencji w treść korespondencji mailowej między oskarżonym a A. K. (1) oraz sms-owej między A. K. (1) a D. J. (1), - art. 193 k.p.k. w zw. z art. 201 k.p.k. poprzez uzyskanie kolejnych opinii biegłych z zakresu badania pisma, mimo uzyskania opinii biegłej U. S., bez wykazania, że opinia ta była niepełna, niejasna i zawierająca wewnętrzne sprzeczności, a tylko z tego powodu, że pokrzywdzony przedstawił opinię prywatną przeczącą treści opinii wywołanej w toku postępowania karnego oraz błędnej oceny treści wyjaśnień oskarżonego, -naruszenie art. 366 § 1 k.p.k. w zw. z art. 2 § 2 k.p.k. poprzez uznanie, iż nie dochodziło do wypłat przez oskarżonego zaliczek na poczet dywidendy w formach gotówkowych mimo przyznania przyjmowania takich wypłat przez udziałowców (w przygotowanym oświadczeniu) bez równoczesnego zbadania w jakiej formie były one wykonywane i czy istotnie dochodziło do zwrotów zaliczek celem ostatecznej wypłaty całej kwoty dywidendy, - art. 366 § 1 k.p.k. w zw. z art. 2 § 2 k.p.k. poprzez niezbadanie w żaden sposób czy istotnie oskarżony przed dokonaniem wypłaty pieniędzy z zlikwidowanych lokat kapitałowych z konta spółki dokonał uprzednio wpłaty 1,5 min zł na konta spółki oraz tytułu prawnego tej wpłaty, - art. 193 k.p.k. poprzez zaniechanie uzyskania opinii biegłego do spraw wyceny wartości akcji spółek mimo, że okoliczność ta wymaga wiedzy specjalnej, a miała podstawowe znaczenie dla oceny zachowania oskarżonego opisanego w zakresie czynu IV. |
Zarzut niezasadny Zarzut niezasadny Zarzut niezasadny Zarzut niezasadny Zarzut niezasadny Zarzut niezasadny |
|||||||||||||||||||
Zarzuty apelacji nie mogły wpłynąć na ocenę zasadności zaskarżonego rozstrzygnięcia. Sprowadzają się one bowiem do argumentacji o celowości rozwinięcia postępowania dowodowego w kierunku, który nie doprowadzi do uzyskania informacji wspierających tezy obrony. Znamienne, że obrońca, początkując zarzuty apelacji przyjmuje założenie, które nie znajduje rzeczowego uzasadnienia, a mianowicie – że o ile dokonano wpłat gotówkowych na rachunki bankowe akcjonariuszy spółki (...) S.A. w kwotach „odpowiadających” wypłatom z rachunku bankowego oskarżonego, to okoliczność powyższa podważa prawdziwość wypowiedzi świadków negujących wersję oskarżonego D. J. (1), który przekonuje, że rozliczył gotówką należności tych osób. Po pierwsze bowiem nie sposób wykazywać więzi przyczynowo – skutkowej między ewentualnymi wypłatami pieniędzy z rachunku bankowego oskarżonego a wpłatami na rachunki bankowe akcjonariuszy spółki. Po drugie, nie jest możliwa weryfikacja tytułu ewentualnych operacji gotówkowych, o których mowa w zarzucie. Po trzecie zaś brak jest jasnego kryterium oceny skali owych kwot jako „odpowiadających” wypłatom z rachunku D. J. (1). Jeśli również nie sposób ustalić motywu, dla którego oskarżony, w obrocie związanym z funkcjonowaniem spółki akcyjnej miał odstąpić od rozliczeń bezgotówkowych na rzecz licznych operacji w gotówce, obejmujących bardzo znaczne kwoty – analizowany zarzut apelacji nie może podważyć spójnych relacji świadków, zaprzeczających linii obrony D. J.. Dowody te zostały prawidłowo ocenione przez sąd I instancji, który wyprowadził z nich słuszne wnioski. Kontynuując zarzuty apelacji obrońca wywodzi konieczność zasięgnięcia opinii biegłego w celu ustalenia, czy dokonano ingerencji w „historię rachunku bankowego przesyłanego przez oskarżonego do biura księgowego”. Wiedza specjalna biegłego ma zatem zostać zdaniem autora apelacji wykorzystana do uzasadnienia tezy środka odwoławczego, nie wynikającej żadną miarą ze zgromadzonego materiału dowodowego, o rzekomej „ingerencji w historię rachunku bankowego”. Dowody sprawy nie dają żadnej przesłanki, by przyjąć założenie – wbrew zeznaniom świadków oraz dokumentacji, poddanej szczegółowej analizie przez sąd okręgowy, iż istotnie sfałszowano historię rachunku bankowego, o którym wypowiada się obrońca. Wymaga zaznaczenia fakt, że argumentów takich nie wskazuje się w środku odwoławczym. Brak więc jakichkolwiek podstaw by założyć, że rozstrzygnięcie sprawy wymagało w powyższym aspekcie zasięgnięcia wiedzy specjalnej biegłego, stosownie do przepisu art. 193 kpk; rozwinięcie postępowania dowodowego w tym kierunku nie może być motywowane przypuszczeniem obrońcy, które pozostaje oderwane od materiałów sprawy. Założyć należy, że intencją obrony jest w tym wypadku spowodowanie takich czynności dowodowych, zakresu których nie sposób jasno ustalić, a które oparte zostaną na dokumentacji, niemogącej odzwierciedlać pełnej rachunkowości spółki z racji okresu przechowywania dokumentów księgowych. Dopełnieniem omawianego argumentu apelacji jest stwierdzenie, iż sąd okręgowy nie zbadał ewentualnego „sposobu” ingerencji w historię rachunku bankowego, co należy rozumieć jako mnożenie tez, niepopartych żadnymi racjonalnymi przesłankami, niemożliwych do weryfikacji, a w efekcie – zmierzających do bezzasadnego przedłużenia, czy wręcz obalenia postępowania dowodowego. Analogicznie trzeba odnieść się do stanowiska obrońcy, dotyczącego rzekomej ingerencji w korespondencję SMS oraz prowadzoną za pośrednictwem poczty elektronicznej pomiędzy oskarżonym a A. K. (1). Również w tym wypadku wskazywanie na konieczność sięgania po wiedzę specjalną biegłego zmierza jedynie do wsparcia najzupełniej dowolnej hipotezy apelacji, niepopartej żadnym sprawdzalnym argumentem i całkowicie sprzecznej z zeznaniami świadka A. K.. Oczywiste jest przy tym, także dla obrońcy, że przy uwzględnieniu m. in. znacznego upływu czasu od zdarzeń objętych aktem oskarżenia, uzyskanie materiału mogącego być poddanym badaniu biegłego zgodnie z postulatem apelacji jest wykluczone. Całkowicie bezzasadny jest także zarzut, mający podważać uzyskanie przez sąd okręgowy „kolejnych” opinii z zakresu pisma, pomimo uprzedniego złożenia do akt sprawy opinii, która odpowiadała linii obrony oskarżonego. Obrońca formułując dowolną ocenę, iż pierwotna opinia nie powinna budzić wątpliwości sądu w płaszczyźnie art. 201 kpk nie dostrzega, że swobodne uznanie sądu, prowadzące do wydania rozstrzygnięcia zakłada konieczność pełnej weryfikacji dowodów sprawy. Sąd, dostrzegając nowe okoliczności, które doprowadziły do uznania za niejasną pierwotnej opinii, miał obowiązek zastosowania powyższego przepisu. Fakt, że stanowisko sądu, skutkujące sięgnięciem po opinię uzupełniającą powzięte zostało w wyniku stanowiska oskarżyciela posiłkowego, żadną miarą nie deprecjonuje prawidłowości postępowania w tym zakresie. Sąd okręgowy wyczerpująco i trafnie uzasadnił źródło przekonania o potrzebie rozwinięcia czynności dowodowych wedle art. 201 kpk oraz przyczyny, dla których opinia, stanowiąca korektę pierwotnego stanowiska biegłej, wydana na podstawie znacznie szerszego materiału porównawczego, winna stanowić podstawę ustaleń faktycznych. Kwestionowane czynności sądu I instancji nie budzą wątpliwości. Prawidłowo ustalono w postępowaniu rozpoznawczym, wbrew zarzutowi apelacji, że nie dochodziło do realizacji przez oskarżonego wypłat gotówkowych na rzecz akcjonariuszy „na poczet dywidendy”. Po pierwsze przeczą temu zeznania świadków: P. M., K. K., S. R. i A. K. (1), szczegółowo przeanalizowane w motywach zaskarżonego wyroku. Zbieżność tych relacji słusznie uznano za wiodącą przesłankę ich wiarygodności. Teza obrońcy, iż świadkowie ci potwierdzić mieli stan przeciwny nie znajduje dowodowego poparcia. Wskazać należy na sprzeczność w argumentacji autora apelacji, który zakłada z jednej strony, że oskarżony realizował wypłaty gotówkowe z tytułu dywidendy na rzecz akcjonariuszy, z drugiej natomiast strony twierdzi, iż uchybieniem sądu było nieustalenie formy dokonywania tych wypłat. Istotnym jest, że stanowisko to jest całkowicie niezgodne ze słusznym ustaleniem sądu okręgowego, że wypłaty gotówkowe, o których obszernie wyjaśniał oskarżony w istocie rzeczy nie miały miejsca. Odnośnie do zarzutu niezbadania przez sąd I instancji prawdziwości twierdzenia obrony, iż oskarżony, przed wypłatą pieniędzy ze zlikwidowanych lokat kapitałowych spółki wpłacił 1.5 mln zł. na konta spółki wystarczy zaakcentować, że nie istnieje związek między zarzutami stawianymi D. J. (1) a powyższą tezą, którą zresztą zawarto w apelacji bez żadnych argumentów na jej poparcie. Próba sprowadzenia postępowania dowodowego do wykazywania zasadności tezy, która nie ma w sprawie znaczenia, a nadto – z racji upływu czasu nie sposób w sposób pewny przesądzić jej prawdziwości, stanowi kolejną próbę bezzasadnego przedłużenia procesu. Co do ostatniego z zarzutów środka odwoławczego – samo dowodowe znaczenie stanu majątkowego spółek, w odniesieniu do czynu wyczerpującego dyspozycję art. 300 par. 1 kk, przypisanego oskarżonemu w punkcie IV zaskarżonego wyroku, nie implikuje rzecz jasna konieczności dopuszczenia dowodu z kolejnej opinii specjalistycznej. Nie sposób wszak zredukować zakresu materiału dowodowego, dającego sądowi I instancji pole do dokonania ustaleń faktycznych i logicznego, spójnego wnioskowania o realizacji przez oskarżonego cech tego przestępstwa. Twierdzenie autora apelacji, że sąd okręgowy nie przeprowadził „żadnych dowodów” dla ustalenia, czy zarzut przestępstwa z art. 300 par. 1 kk jest słuszny, jest natomiast jaskrawo sprzeczne z faktem, że ustalenia sądu w tym zakresie oparte zostały na sprawozdaniach finansowych wraz z informacjami uzupełniającymi, opiniach biegłego rewidenta, dotyczących tych sprawozdań, oraz szeregu innych dokumentów, wymienionych szczegółowo na stronie 13 i 14 szczegółowego uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Wnioski, podjęte w postępowaniu rozpoznawczym z tych dowodów, nie budzą żadnych wątpliwości co do ich trafności. Sąd odwoławczy podzielił stanowisko wyrażone przez sąd I instancji dotyczące kar jednostkowych i łącznej kary pozbawienia wolności oraz grzywny. Tak ustalona sankcja karna odpowiada przesłankom ujętym w art. 53 kk. Argumenty sądu okręgowego, dotyczące zarówno kar jednostkowych, jak i łącznych zasługują na aprobatę. Odnoszą się do wszelkich przesłanek wymiaru kary, wskazanych w ustawie. Z tych wszystkich przyczyn orzeczono, jak w części dyspozytywnej. |
||||||||||||||||||||
Wniosek |
||||||||||||||||||||
Zmiana wyroku poprzez uniewinnienie D. J. (1) od wszystkich zarzuconych mu czynów. |
☒ niezasadny |
|||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||||||||||||||||||||
4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
||||||||||||||||||||
1. |
||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności |
||||||||||||||||||||
5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
||||||||||||||||||||
5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||
I |
Przedmiot utrzymania w mocy |
|||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy |
||||||||||||||||||||
Powodami utrzymania w mocy zaskarżonego wyroku jest bezzasadność zarzutów i wniosków apelacji obrońcy oraz brak okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu przez sąd odwoławczy. |
||||||||||||||||||||
5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||
Przedmiot i zakres zmiany |
||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach zmiany |
||||||||||||||||||||
5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||
5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
||||||||||||||||||||
1.1. |
||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia |
||||||||||||||||||||
2.1. |
Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości |
|||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia |
||||||||||||||||||||
3.1. |
Konieczność umorzenia postępowania |
|||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia |
||||||||||||||||||||
4.1. |
||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia |
||||||||||||||||||||
5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
||||||||||||||||||||
5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku |
||||||||||||||||||||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
|||||||||||||||||||
6. Koszty Procesu |
||||||||||||||||||||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
|||||||||||||||||||
II |
Orzeczenie w kwestii kosztów postępowania odwoławczego wydano na podstawie art. 626 § 1 k.p.k., 627 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. a także przepisów art. 2 ust. 1, art. 3 ust. 1, art. 6 i art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (t.j. Dz. U. 1983.49.223 i późn. zm.) |
|||||||||||||||||||
7. PODPIS |
||||||||||||||||||||
SSA Piotr Schab SSA Agnieszka Brygidyr – Dorosz SSA Dorota Radlińska |
WZÓR ZAŁĄCZNIKA DO FORMULARZA UZASADNIENIA WYROKU SĄDU ODWOŁAWCZEGO
Załącznik do formularza UK 2
1.3. Granice zaskarżenia |
||||||
Kolejny numer załącznika |
1 |
|||||
Podmiot wnoszący apelację |
obrońca |
|||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 27 maja 2022 roku, sygn. akt XVIII K 84/18 |
|||||
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||||
☐ w części, w jakiej oddalono wniosek |
☐ |
co do winy |
||||
☐ |
co do kary |
|||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||
1.3.2. Podniesione zarzuty |
||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||
☐ |
||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||
1.4. Wnioski |
||||||
☐ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Warszawie
Osoba, która wytworzyła informację: Piotr Schab, Agnieszka Brygidyr-Dorosz , Dorota Radlińska
Data wytworzenia informacji: