Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

VIII AKa 234/23 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Warszawie z 2024-04-08

VIII AKa 234/23

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VIII Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Sławomir Machnio (spr.)

SSA Adam Wrzosek

SSO (del.) Piotr Bojarczuk

P rotokolant: starszy sekretarz sądowy Katarzyna Rucińska

przy udziale prokuratora Karola Węgrzyna

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2024 roku

w sprawie z wniosku S. M. (1) przeciwko Skarbowi Państwa o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłą z niewątpliwie niesłusznego zatrzymania

apelacji wniesionej przez prokuratora od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 3 listopada 2021 roku, sygn. VIII Ko 29/20

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddala wniosek S. M. (1) o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłą z zatrzymania tej osoby w dniu 25 lutego 2019 roku;

II.  wydatkami poniesionymi w postępowaniu odwoławczym obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VIII AKa 234/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie zapadłego wyroku

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie wydany w dniu 03 listopada 2021 roku w sprawie sygn. akt VIII Ko 29/20

Podmiot wnoszący apelację

☒ prokurator

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny.

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu.

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzuty

Zarzuty zawarte w apelacji prokuratora:

1.  Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, poprzez nieprawidłowe stwierdzenie, że zatrzymanie S. M. (1) w śledztwie w Prokuratury (...) w W. o sygn. RP I Ds.11.2018 było „oczywiście niesłuszne”, co dało podstawę do uwzględnienia wniosku o zasądzenie na jej rzecz od Skarbu Państwa kwoty 15.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami tytułem zadośćuczynienia.

2.  Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, poprzez niesłuszne stwierdzenie, że kwota zadośćuczynienia w wysokości 15.000 zł jest w pełni adekwatna biorąc pod uwagę okres izolacji S. M. (1), to jest od godz. 6:11 w dniu 25 lutego 2019r. do godz. 13:05 w dniu 26 lutego 2019r. oraz poniesione w związku z zatrzymaniem cierpienia fizyczne i psychiczne dolegliwości oraz konsekwencje uszczerbku na zdrowiu osobistym i społecznym, mimo, że w świetle okoliczności niniejszej sprawy, w tym danych wynikających z dokumentacji medycznej Centrum Medycznego (...).M., M. S. sp. j. Centrum Psychiatrii i Psychoterapii Poznawczo Behawioralnej w L., wskazującej inne źródła dolegliwości zdrowotnych S. M. (1) niż sam fakt zatrzymania, uznać ją należy za kwotę znacznie zawyżoną, nie odpowiadającą jednocześnie przeciętnej stopie życiowej.

3.  Obrazę przepisów postępowania, a mianowicie art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów z pominięciem zasad logiki, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, tj.:

- przyjęcie na podstawie dokumentacji medycznej Centrum Medycznego (...).M., M. S. sp. j. Centrum Psychiatrii i Psychoterapii Poznawczo Behawioralnej w L., błędnego wniosku, że na zdiagnozowany wówczas zły stan psychiczny wnioskodawczyni wpływ miała trauma związana z jej zatrzymaniem przez Centralne Biuro Antykorupcyjne, tymczasem z przywołanych dokumentów wynika, że powodem podjętych przez S. M. (1) tuż po zatrzymaniu w dniu 28 lutego 2019r. konsultacji lekarskich było „pogorszenie stanu psychicznego od roku”, towarzyszące temu pogorszenie stanu somatycznego oraz „rozstanie z chłopakiem w ostatnim tygodniu”,

- przyjęcie, że zeznania S. M. (1) nie nasuwają wątpliwości, co do zgodności z prawdziwym stanem rzeczy i stanowią pełnowartościowy materiał dowodowy oraz korespondują z pozostałym materiałem dowodowym ujawnionym w toku postępowania pomimo, iż pozostają w sprzeczności z zapisami wyżej przytoczonej dokumentacji medycznej Centrum Medycznego (...).M., M. S. sp. j. Centrum Psychiatrii i Psychoterapii Poznawczo Behawioralnej w L., zaś jej wyjaśnienia, dlaczego podała w czasie badania lekarskiego rzekomo nieprawdziwe powody swojego złego samopoczucia, inne niż związane z zatrzymaniem przez (...), nie zasługują na wiarę, jako nielogiczne i sprzeczne ze wskazaniami doświadczenia życiowego.

☐ zasadne

☒ częściowo zasadne

☐ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

1.  Zarzut apelacji, w zakresie, w jakim podważone zostało przyjęcie przez sąd I instancji „ oczywiście niesłusznego” zatrzymania S. M. (1) w śledztwie Prokuratury (...) w W. o sygn. RP I Ds.11.2018, okazał się w pełni trafny. Tym samym, zgodnie z przepisem art. 436 k.p.k., w części tego środka odwoławczego, w której skarżący kwestionował wysokość zadośćuczynienia przyznanego tej osobie, z tytułu tego zatrzymania, apelację tę należy ocenić jako bezprzedmiotową.

2.  Odnośnie zarzutów odwoławczych, które stanowią najistotniejszy element składowy środka odwoławczego, gdyż wyznaczają sądowi odwoławczemu granice rozpoznania sprawy (art. 433 § 1 k.p.k.), rzutują na zakres zaskarżenia orzeczenia oraz determinują wniosek odwoławczy (art. 427 § 1 i art. 425 § 2 zdanie pierwsze k.p.k.), należy mówić o metodyce ich stawiania. Tak więc, jako „ zasadę trzeba przyjąć, że po pierwsze, zarzut odwoławczy formułuje się co do uchybienia, a więc jedno uchybienie to jeden zarzut, a po drugie, zarzut powinien dotyczyć uchybienia o charakterze pierwotnym, natomiast nie stawia się dodatkowo zarzutu w stosunku do jego następstw, czyli dalszych uchybień (uchybienia wtórne). Uchybienia wtórne, będące następstwem uchybienia pierwotnego, świadczą bowiem o istotności (relewantności) zarzutu pierwotnego, skoro jego zaistnienie powoduje dalsze konsekwencje. Z tego powodu uchybienia wtórne powinny zostać wykorzystane przez skarżącego jako podstawa do wykazania, że zarzucane uchybienie pierwotne mogło mieć wpływ na treść orzeczenia z uwagi na jego następstwa w sferze związanej z prawidłowością wydanego orzeczenia” (teza 2 w Świecki Dariusz, Postępowanie odwoławcze w sprawach karnych. Komentarz do art. 438 k.p.k.. Orzecznictwo, wyd.VII. Opublikowano: WKP 2024).

3.  We wniesionej apelacji, zarzuty nr 2 i 3 łączą się w tym znaczeniu, że argumentacja przedstawiona w pierwszym z nich (nr 2), zgodnie z zaprezentowanym wyżej stanowiskiem, winna stanowić podstawę „… do wykazania, że zarzucane uchybienie pierwotne (opisane w punkcie 3 zarzutów- przyp. sądu) mogło mieć wpływ na treść orzeczenia z uwagi na jego następstwa w sferze związanej z prawidłowością wydanego orzeczenia”. Tym samym, zarzut nr 2 nie powinien był zostać w tym środku odwoławczym wyodrębniony.

4.  Okolicznością bezsporną w przedmiotowej sprawie było uznanie przez Sąd Rejonowy dla Warszawy- Śródmieścia w Warszawie, w postanowieniu wydanym w dniu 4 czerwca 2019r. w sprawie II Kp 867/19, że zatrzymanie S. M. (1) było niezasadne. Powodem takiej decyzji sądu był brak „… zmaterializowania się przesłanek z art. 247 § 1 pkt 1 k.p.k. By stanowisko organu procesowego odnośnie zatrzymania i doprowadzenia było słuszne, konieczne jest istnienie podstaw do zatrzymania w sensie obiektywnym, a więc by znajdowało oparcie w dotychczasowym stanie sprawy, a nie jedynie w odczuciu organu ścigania”.

5.  Stanowisko zawarte w treści tego postanowienia, jakkolwiek nie było dla sądu I instancji wiążące, to zostało przez ten sąd podzielone przy dokonywaniu oceny, że przedmiotowe zatrzymanie S. M. było „ oczywiście niesłuszne”. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zaprezentowane zostało więc stanowisko, „ iż nie było podstaw do stwierdzenia utrudniania przez S. M. (1) postępowania”, opierające się na:

a)  braku wcześniejszej próby wezwania tej osoby do prokuratury, „ na które podejrzana by nie odpowiedziała”, „ co tym bardziej nie przemawiało za próbą jakiegokolwiek utrudniania postępowania”,

b)  będąc w tej sprawie świadkiem, osoba ta stawiła się na wezwanie i złożyła obszerne zeznania,

c)  organom ścigania znany był jej „ adres zarówno zamieszkania jak też miejsca pracy”.

Tym samym, zdaniem sądu I instancji, obawa utrudniania przez S. M. postępowania „ nie była realna a jedynie hipotetyczna”.

6.  Rację miał jednak skarżący podkreślając, że:

a)  „ przesłuchanie danej osoby, jako świadka, a następnie, po jakimś czasie, jej zatrzymanie, jako podejrzanej, nie jest niczym nadzwyczajnym w procesie karnym”,

b)  „ To, że ktoś stawił się dobrowolnie jako świadek na przesłuchanie w postępowaniu karnym, nie niweluje obawy, że może się nie stawić lub w inny sposób utrudniać postępowanie, w sytuacji, gdy będzie wzywany ponownie do stawiennictwa w charakterze podejrzanego, gdyż występuje wówczas w odmiennej roli procesowej, w której dopiero aktualizuje się obawa przed poniesieniem odpowiedzialności karnej…”.

Stanowiska te oparte zostały na doświadczeniu życiowym, bazującym na praktyce prokuratorskiej autora apelacji. Nie oznacza to, że można je z tego powodu ocenić jako obce dla sądu rozpoznającego przedmiotową sprawą. Wręcz przeciwnie, wyżej opisane sytuacje procesowe są znane też w praktyce orzeczniczej, chociażby w związku z rozpoznawaniem wniosków prokuratorskich o zastosowanie tymczasowego aresztowania bądź przedłużenie stosowania tego środka. Nierzadko, po uznaniu ich zasadności w danej sprawie, sąd opiera na nich swoje orzeczenia.

7.  Należy podkreślić, że wyżej wskazane, w swojej istocie polemiczne stanowiska skarżącego odnosiły się wyłącznie do sformułowań zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i nie wyczerpywały całości zawartości apelacji, w tej jej części, w której kwestionowane było ustalenie o „ oczywiście niesłusznym” zatrzymaniu S. M.. Podstawowym zarzutem w niej zawartym było nie uwzględnienie przez sąd I instancji treści postanowienia o zastosowaniu tego środka w którym prokurator, „ jako zasadniczą jego przyczynę wskazał obawę utrudniania w inny sposób postępowania oraz konieczność natychmiastowego zastosowania środków zapobiegawczych”. Miał przy tym rację skarżący, że przepisy art. 247 § 1 i 2 k.p.k. „… przewidują 3 alternatywne przesłanki zarządzenia przez prokuratora zatrzymania osoby podejrzanej (…) Oznacza to, że do legalnego i zasadnego zatrzymania wystarczy wystąpienie tylko jednej z tych przesłanek. Inaczej mówiąc, pogląd Sądu Rejonowego, według którego, nie istniała obawa, że S. M. (1) nie stawi się dobrowolnie na czynności procesowe w charakterze podejrzanej, nie miał znaczenia dla oceny zasadności zatrzymania, skoro w dalszym ciągu aktualne pozostawały dwie pozostałe przesłanki zatrzymania”.

8.  Powyższy zarzut, został w pełni trafnie postawiony co oznaczało, wbrew twierdzeniom zawartym w odpowiedzi na apelację, brak konieczności wykazania w apelacji, „ że obawa niestawiennictwa Wnioskodawcy na wezwanie Prokuratury istniała w sensie obiektywnym”. Zarzut ze środka odwoławczego, opierał się bowiem na treści postanowienia o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu S. M. z 20 lutego 2019r. (vide k4-5 akt II Kp 867/19), w którym nie zostało wskazane, że organ je wydający obawia się, że osoba ta nie stawi się na wezwanie (art. 247 § 1 pkt. 1 k.p.k.), ale wynikało z niego, że zachodzi uzasadniona obawa, że podejrzana ta może w inny, bezprawny sposób utrudniać postępowanie (art. 247 § 1 pkt. 2 k.p.k.; w uzasadnieniu tego orzeczenia, stanowisko to było szeroko argumentowane) oraz potrzeba „ niezwłocznego zastosowania (…) środka zapobiegawczego w calu zabezpieczenia prawidłowego toku (…) postępowania przygotowawczego” (art. 247 § 2 k.p.k.).

9.  Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, podzielając pogląd Sądu Rejonowego zaprezentowany w postanowieniu o sygn. akt II Kp 867/19, w żaden sposób nie odniósł się do rzeczywistych i o czym będzie mowa niżej, w pełni zasadnych powodów zatrzymania S. M.. Nie miała więc racji pełnomocniczka tej osoby podnosząc w odpowiedzi na apelację, że „ Argumentacja Prokuratury nie wytrzymuje konfrontacji ze stanem faktycznym” oraz podkreślając okoliczność, w danej sprawie jedynie porządkową, że „ W istocie już dwa Sądy potwierdziły zasadność roszczeń Wnioskodawcy”. Brak tego odniesienia się stanowi uchybienie, uzasadniające zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie wniosku o przyznanie tej osobie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, wynikłą z jej zatrzymania.

10.  Odnośnie obawy, bezprawnego utrudniania postępowania ze strony S. M., jako jednego z powodu zatrzymania tej osoby, prokurator przede wszystkim wskazał, że „ razem z nią tego samego dnia zatrzymano jednocześnie 18 osób w różnych częściach Polski”. Jest to bardzo ważna okoliczność, której znaczenie dla oceny przedmiotowego zatrzymania zostało w istocie pominięte i przez sąd I instancji i przez pełnomocniczkę wnioskodawczyni. Ta ostatnia, w odpowiedzi na apelację, całość argumentacji skarżącego w tym zakresie skwitowała poprzestając na nieadekwatnych sformułowaniach, że „ Prokuratura uzasadnia swoje twierdzenie w sposób utrudniający jakąkolwiek polemikę. Idąc powyższym tokiem rozumowania, zastosowanie zatrzymania jest zawsze zasadne, ponieważ Prokurator zgodnie z przepisami KPK zawsze ma obowiązek zapewnienia prawidłowego biegu śledztwa”.

Tymczasem, żadne inne działania prokuratorskie nie ujawniają dobitniej obawy przed podejmowaniem przez podejrzanych, w tym i S. M., w tej złożonej podmiotowo i przedmiotowo sprawie, bezprawnych, zakłócających tok śledztwa zachowań, w postaci chociażby ustalania przez te osoby wspólnej linii obrony (m.in. ta obawa została wskazana w treści postanowienia o zatrzymaniu S. M.) i nie zabezpieczają skuteczniej przed takimi zachowaniami, niż jednoczesne zatrzymanie tych osób. W przypadku S. M. podstawa takiej obawy wynikała z jej domniemanej roli „ w realizacji działań przestępnych (…) Była ona bowiem swego rodzaju pośrednikiem między Idea Bankiem, a (...), znała osobiście wielu spośród współpodejrzanych, miała również ogromną wiedzę o mechanizmach przestępczego procederu” (apelacja prokuratora, k.258). Oczywistym jest przy tym, że decyzja o jednoczesnym zatrzymaniu wielu osób, oparta na takich, jak w przedmiotowej sprawie podstawach, jako element zaskoczenia, nie wiąże się z uprzednim kierowaniem wezwań do każdej z nich z osobna, aby stawiły się na przesłuchanie. Miał też rację prokurator odrzucając tezę, że fakt, że „ postanowienie o zatrzymaniu zrealizowano dopiero po 5 dniach, świadczy o tym, że nie było pilnej potrzeby stosowania środków zapobiegawczych”. Istotnie, w warunkach niniejszej sprawy, teza ta oderwana była „ od realiów i metodyki prowadzenia postępowania przygotowawczego” albowiem „ czynność zatrzymania musi być (…) poprzedzona ustaleniami i rozpoznaniem w zakresie aktualnego miejsca pobytu osoby zatrzymywanej”. W tym wypadku, chodziło o szybkie ustalenia obejmujące adresy wszystkich osób, które zamierzano zatrzymać, co oznaczało, że znajomość adresu S. M. już w dniu 20 lutego 2019r., nie była do tego wystarczająca. Wreszcie, uwaga zawarta w odpowiedzi na apelację, że „ Osoba podejrzana w postępowaniu karnym nie może ponosić negatywnych konsekwencji problemów logistycznych jakie mogą mieć organy ścigania” jest trafna, ale nie można jej odnieść do przedmiotowej sprawy. Wszak S. M. nie została zatrzymana wcześniej od innych podejrzanych i będąc już pozbawiona wolności, nie oczekiwała na realizację zatrzymań tych osób.

11.  Wskazane w postanowieniu o zatrzymaniu S. M. powody przyjęcia, że zachodziła uzasadniona obawa, że osoba ta będzie utrudniała postępowanie przygotowawcze, stanowić mogły również podstawę wniosku o zastosowanie wobec niej środków zapobiegawczych (art. 258 § 1 pkt. 2 k.p.k.). Z kolei użyty w tym orzeczeniu inny argument, że „ planowane jest postawienie zatrzymanej zarzutu popełnienia czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. zagrożonego surową karą pozbawienia wolności do lat 10. Okoliczność ta może dodatkowo determinować go do utrudniania prowadzonego śledztwa w przypadku gdy miałaby ona stawić się na przesłuchanie z „wolnej stopy””, odpowiadał treści art. 258 § 2 k.k. i tym samym wskazywał, że wobec S. M., już na tym etapie istniały, zdaniem prokuratora, podstawy nie tylko do zatrzymania tej osoby ale również jej tymczasowego aresztowania.

Zwrócenia uwagi wymaga też okoliczność, że ani „ uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa”, stanowiące warunek zatrzymania, ani późniejsze przyjęcie „ dużego prawdopodobieństwa” popełnienia przez S. M. przestępstwa (art. 249 § 1 k.p.k.), uzasadniające stosowanie wobec tej osoby środków zapobiegawczych, nie były skutecznie kwestionowane przez powołane do tego organa. Po pierwszym przesłuchaniu wnioskodawczyni w charakterze podejrzanej, niezwłocznie zostały wobec niej zastosowane wolnościowe środki zapobiegawcze.

12.  Należy zauważyć, że „ W doktrynie pojawiły się wątpliwości, czy zatrzymanie (…) jest możliwe wówczas, gdy w jego wyniku dochodzi do zastosowania tylko tymczasowego aresztowania (P. Kardas, Relacje między zatrzymaniem a tymczasowym aresztowaniem. Kilka uwag o systemie reguł gwarancyjnych w postępowaniu typu habeas corpus [w:] Środki przymusu w znowelizowanej procedurze karnej, red. A. Lach, Toruń 2016, s. 29–30), czy także środka nieizolacyjnego. Wykładnia celowościowa przemawia za przyjęciem dopuszczalności zatrzymania w celu niezwłocznego zastosowania każdego środka zapobiegawczego (…) Okoliczności sprawy mogą bowiem wskazywać na konieczność niezwłocznego zastosowania środka zapobiegawczego, bez potrzeby sięgania po środek izolacyjny”. Zwrócenia uwagi wymaga też, w istocie tożsamy z nim pogląd, zaprezentowany w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z 1 czerwca 2023r. (wydanego jako kasacyjny w przedmiotowej sprawie o sygn. akt II KK 94/23), że „… zarówno stylizacja art. 247 § 2 k.p.k., jak i wewnętrzna systematyka przepisu art. 247 k.p.k., a zwłaszcza treść § 4 i 5 tego przepisu dają silny argument do wyprowadzenia wniosku, iż charakter koniecznego do zastosowania środka zapobiegawczego, w sytuacji gdy zatrzymanie jest stosowane na podstawie art. 247 § 2 k.p.k., może ulec zmianie w toku takiej czynności jak np. przesłuchanie podejrzanego i zamiast zakładanego wstępnie (…) wystąpienia z wnioskiem o tymczasowe aresztowanie (…) może dojść do podjęcia decyzji o zastosowaniu środka wolnościowego (art. 247 § 5 k.p.k.). Wiązanie w takiej sytuacji okoliczności podjęcia przez prokuratora decyzji o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu na podstawie art. 247 § 2 k.p.k. tylko i wyłącznie z koniecznością złożenia późniejszego wniosku o tymczasowe aresztowanie, mogłoby działać w istocie na niekorzyść podejrzanych, albowiem niezależnie od podstawy i wyjaśnień podejrzanego, prokurator kierowałby wniosek o tymczasowe aresztowanie…”. Poglądy te, tut. sąd w pełni podziela. Waga tej argumentacji przeważa nad cytowanym w odpowiedzi na apelację, stanowiskiem P. K., że „… skoro zatrzymanie wiąże się z pozbawieniem wolności, to przyjąć należy, iż warunki konieczności oraz proporcjonalności związane z instytucją zatrzymania są zrealizowane, gdy zatrzymanie ma stanowić podstawę zastosowania izolacyjnego środka zapobiegawczego” i to pomijając fakt, że w istocie, dotyczyło ono sytuacji, która wystąpiła w przedmiotowej sprawie.

13.  Idąc dalej, zwrócenia uwagi wymaga, podkreślona w apelacji okoliczność, że „ postanowienie prokuratora o zastosowaniu wobec S. M. (1) wolnościowych środków zapobiegawczych po rozpoznaniu zażalenia obrońcy S. M., zostało utrzymane w mocy- nota bene przez ten sam Sąd Rejonowy orzekający w tym samym składzie osobowym, co w przypadku postanowienia w przedmiocie zażalenia na zatrzymanie” (apelacja prokuratora, k.257).

Okoliczność ta, mogłaby dowodzić wewnętrznej sprzeczności i, jak zostało to dalej nazwane w apelacji, nawet nielogiczności działań sądu, w takim tylko wypadku, gdyby rozpoznając zażalenie na zatrzymanie, sąd ten odniósł się do rzeczywistych powodów tej decyzji, określonych w postanowieniu z 20 lutego 2019r., a później inaczej je ocenił w drugim z ww. postanowień, a tak nie było. Wagę dla sprawy ma natomiast inna, również wskazana w apelacji okoliczność wynikająca z decyzji o utrzymaniu w mocy postanowienia prokuratora o stosowaniu środków zapobiegawczych, a więc w istocie potwierdzenie w niej prawidłowości, działań prokuratorskich w zakresie zatrzymania S. M., opartych w obu tych wypadkach, na takiej samej argumentacji.

Tym samym stanowisko pełnomocniczka S. M., że „ nie ma żadnego związku” pomiędzy „ utrzymaniem (albo zastosowaniem- przyp. sądu) wolnościowych środków zapobiegawczych względem Wnioskodawcy a uznaniem jego zatrzymania za bezpodstawne”, oparte na różnych przesłankach oceny prawidłowości zastosowania każdej z tych instytucji z osobna, ma walor jedynie teoretyczny, nie odnoszący się do realiów przedmiotowej sprawy.

14.  Należy dodać, że autor apelacji, w przekonujący sposób odniósł się w tym środku odwoławczym także do o zatrzymaniu S. M. o 6.00, oraz skutecznie podważył tezy, „ o zbędnym oczekiwaniu na przesłuchanie S. M. blisko 5 godzin od zatrzymania” i o niezasadnym przetrzymywaniu tej osoby do połowy dnia następującego po dniu jej przesłuchania w charakterze podejrzanej. Nie ma potrzeby powtarzania w tym miejscu argumentów skarżącego, ściśle łączących się z następującymi po sobie działaniami procesowymi, w pełni usprawiedliwionymi obszernością i skomplikowanym charakterem okolicznościami sprawy.

15.  Podsumowując, miał rację skarżący podnosząc, że „ zaistniały przesłanki zatrzymania S. M. (1) w śledztwie (…) Prokuratury (...) w W. (…) w postaci realnej obawy utrudniania postępowania i potrzeby niezwłocznego zastosowania wobec niej środka zapobiegawczego, co potwierdza decyzja Sądu w przedmiocie zażalenia na postanowienie o zastosowaniu tych środków zapobiegawczych”. Tym samym, zatrzymanie to nie nosiło cech „ oczywistej niesłuszności”.

16.  Na marginesie tych rozważań wskazać należy, że tut. sąd nie kwestionuje prawdziwości stanowiska S. M., że zatrzymanie to było bardzo trudnym przeżyciem, którego negatywne skutki może w jakiejś mierze odczuwać do dzisiaj. Tym niemniej, nie są one wystarczające do uwzględnienia w jakiejkolwiek mierze wniosku tej osoby o zadośćuczynienie z tego tytułu.

Zwrócenia uwagi wymaga też okoliczność, że na chwilę obecną nie zapadł jeszcze prawomocny wyrok w postępowaniu karnym prowadzonym przeciwko tej osobie. Miał więc rację skarżący podkreślając, że „ nie sposób ocenić jednoznacznie, czy szkoda (…; wyrządzona tej osobie- przyp. sądu) była realnym i nieuniknionym następstwem zasadnych, legalnych i koniecznych czynności procesowych prokuratora, czy też traumą związaną z bezpodstawnym zatrzymaniem niewinnej osoby. Ponadto w przypadku skazania S. M. w postępowaniu karnym, Sąd będzie zobowiązany zaliczyć okres zatrzymania na poczet kary”.

Wnioski

W apelacji prokuratora znalazł się wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie wniosku S. M. (1).

☒ zasadny

☐ częściowo zasadne

☐ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

Rozważania zawarte w poprzedzającej części uzasadnienia uzasadniają wydania rozstrzygnięcia, o które wnioskował prokurator.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k.).

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie wydany w dniu 3 listopada 2021 roku w sprawie sygn. akt VIII Ko 29/20 został zmieniony poprzez oddalenie wniosku S. M. (1) o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłą z zatrzymania tej osoby w dniu 25 lutego 2019 roku.

Zwięźle o powodach zmiany.

Z przyczyn, jak wyżej.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia.

4.

Konieczność warunkowego umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania.

5.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku

Lp.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

6.  Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

II.

Podstawą decyzji o obciążeniu Skarbu Państwa wydatkami poniesionymi w postępowaniu odwoławczym był przepis art. 554 § 4 k.p.k.

7.  PODPISY

Adam Wrzosek Sławomir Machnio Piotr Bojarczuk

8.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie zapadłego wyroku

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie wydany w dniu 03 listopada 2021 roku w sprawie sygn. akt VIII Ko 29/20

Podmiot wnoszący apelację

☒ prokurator

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny.

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Renata Sieradzan
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Warszawie
Osoba, która wytworzyła informację:  Sławomir Machnio,  Adam Wrzosek ,  Piotr Bojarczuk
Data wytworzenia informacji: