Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VIII AKa 284/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 28 kwietnia 2023 r., sygn. XII Ko 37/22

1.1.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☒ inny - pełnomocnik reprezentanta Skarbu Państwa

☐ inny – pełnomocnik wnioskodawcy

1.1.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.1.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.1.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.1.  Ustalenie faktów

1.1.1.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.1.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.1.  Ocena dowodów

1.1.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.1.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

- obraza prawa materialnego, tj. art. 5 k.c. w zw. z art. 552 § 4 k.p.k. w zw. z art. 555 k.p.k., szczegółowo opisana w pkt 1 petitum apelacji,

- obraza prawa materialnego, tj. art. 552 § 4 k.p.k. w zw. z art. 554 § 2a k.p.k. w zw. z art. 554 § 2b pkt 3 k.p.k. k.p.k., szczegółowo opisana w pkt 2 petitum apelacji,

- obraza prawa materialnego, tj. art. 554 § 4 k.p.k. w zw. z art. 554 § 2a k.p.k. w zw. z art. 554 § 2b pkt 3 k.p.k. k.p.k., szczegółowo opisana w pkt 3 petitum apelacji,

ewentualnie

- obraza prawa materialnego, tj. art. 552 § 4 k.p.k. w zw. z art. 6 ust. 5 ustawy o Policji, szczegółowo opisana w pkt 4 petitum apelacji,

ewentualnie

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, szczegółowo opisany w petitum apelacji.

☒ zarzuty zawarte w pkt 2-4 petitum apelacji - zasadne

☒ zarzuty zawarte w pkt 1 i w pkt 5 petitum apelacji - niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Określony w art. 555 k.p.k. roczny termin przedawnienia roszczeń o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie liczony jest od daty zwolnienia zatrzymanego. W przedmiotowej sprawie wniosek o zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie J. Ż., mające miejsce w dniach 7 - 8 sierpnia 2020 r., został złożony w Sądzie Okręgowym w Warszawie w dniu 3 sierpnia 2022 r. W toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji pełnomocnik Komendanta Stołecznego Policji, reprezentującego Skarb Państwa, podniósł zarzut przedawnienia roszczenia (protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2023 r., k. 148).

W świetle oświadczeń złożonych na rozprawie odwoławczej przez wnioskodawczynię J. Ż. i jej pełnomocnika adw. B. S. nie ulega wątpliwości, że w terminie określonym w art. 555 k.p.k. został sporządzony wniosek o zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie wnioskodawczyni w dniach 7 – 8 sierpnia 2020 r., który z winy Kancelarii (...) nie został złożony w Sądzie Okręgowym w Warszawie przed upływem roku od zatrzymania wnioskodawczyni (vide: protokół rozprawy odwoławczej z dnia 1 marca 2024 r., na której poza odebraniem oświadczenia od adwokat B. S. odczytano także oświadczenie złożone przez J. Ż. złożone na rozprawie w dniu 10 stycznia 2024 r.). Brak jest podstaw do kwestionowania powyższych oświadczeń. Wniosek o zadośćuczynienie opatrzony jest datą 29 lipca 2021 r., co potwierdza, że został on faktycznie sporządzony przed upływem roku od zatrzymania wnioskodawczyni. Jednocześnie nie ma żadnych przesłanek do twierdzenia, że sporządzono go w terminie późniejszym i celowo antydatowano. Adwokat B. S. w złożonym na rozprawie odwoławczej oświadczeniu szczegółowo wyjaśniła dlaczego złożone przez nią pełnomocnictwo do reprezentowania wnioskodawczyni zostało jej udzielone w dniu 5 września 2022 r., a opłatę od tego pełnomocnictwa uiściła w dniu 29 lipca 2022 r.

Termin przedawnienia, o którym mowa w art. 555 k.p.k. ma charakter cywilnoprawny, przy czym zarzut przedawnienia jest skuteczny, gdy nie koliduje on z określonymi w art. 5 k.c. zasadami współżycia społecznego. Pełnomocnik Komendanta Stołecznego Policji w uzasadnieniu apelacji podniósł, że: „(…) powołanie się na art. 5 k.c. w związku z zarzutem przedawnienia, może mieć miejsce tylko w wypadkach wyjątkowych, kiedy wnioskodawca wykaże, że nie miał realnej możliwości (prawnej lub faktycznej) zgłoszenia żądania w okresie biegu terminu przedawnienia, o jakim mowa w art. 555 k.p.k. Do takich okoliczności można przykładowo zaliczyć: długotrwałą obłożną chorobę, całkowity upadek sił powodujący konieczność zapewnienia opieki osoby trzeciej w sprawach codziennej egzystencji, ubezwłasnowolnienie, długotrwały pobyt za granicą, połączony z niemożnością nawiązania kontaktu z krajem”. Zdaniem skarżącego: „Do takich okoliczności nie można zaliczyć omyłki profesjonalnego pełnomocnika wobec którego powinno się oczekiwać szczególnej staranności przy prowadzeniu spraw. Prowadziłoby to bowiem do sytuacji, w której termin określony w art. 555 k.p.k. miał zastosowanie do wnioskodawcy osobiście składającego wniosek o zadośćuczynienie z powodu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania, ale już nie do wnioskodawcy reprezentowanego przez profesjonalny podmiot, który powołując się na omyłkę pełnomocnika może złożyć go w każdym czasie”. Wymieniony przez skarżącego w uzasadnieniu apelacji katalog okoliczności uzasadniających powołanie się na art. 5 k.c. w związku z podniesionym zarzutem przedawnienia nie jest zamknięty. Należy zauważyć, że wnioskodawczyni z fachowym podmiotem, jakim jest adwokat, ustaliła złożenie wniosku o zadośćuczynienie. Ustalenie powyższe oraz sporządzenie stosownego wniosku miało miejsce przed upływem terminu przedawnienia. Z winy Kancelarii (...) nie doszło do złożenia wniosku w terminie przewidzianym w art. 555 k.p.k. Błąd pełnomocnika nie powinien pociągać za sobą negatywnych skutków dla reprezentowanej przez niego strony, gdyż prowadziłoby to – w przypadku, o którym mowa w przedmiotowej sprawie – do pozbawienia prawa do dochodzenia należnych jej roszczeń (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26 października 2022 r., sygn. II AKa 218/22, LEX nr 3460926, dotyczący okoliczności usprawiedliwiających uchybienie terminowi z art. 555 k.p.k.). Nie bez znaczenia dla tego rodzaju stanowiska jest także to, że nie można wnioskodawczyni postawić zarzutu, że po dokonaniu z adwokat B. S. ustaleń dotyczących złożenia wniosku o zadośćuczynienie, nie interesowała się biegiem tej sprawy. Wiadomym jest, że terminy rozprawy w sprawach, w tym rozpoznawanych przez wydziały karne, mają miejsce po upływie znacznego czasu od ich wpływu. Nie było zatem powodów, aby wnioskodawczyni zwracała się do swojego pełnomocnika w celu wyjaśnienia opieszałości lub podjęcia działań związanych ze stwierdzeniem przewlekłości prowadzonego postępowania. Wnioskodawczyni, podobnie zresztą jak jej pełnomocnik, oczekiwała na rozpoznanie sprawy. Należy zauważyć, że w sprawie zdarzeń z dnia 7 sierpnia 2020 r. akt oskarżenia wobec wnioskodawczyni został wniesiony do Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia dopiero w dniu 30 lipca 2021 r., a w sprawie tej dotychczas nie wyznaczono terminu rozprawy. Zażalenie na zatrzymanie zostało z kolei rozpoznane przez Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w dniu 25 lutego 2021 r. Jednocześnie adwokat B. S. bezzwłocznie po wykryciu, że nie złożono wniosku o zadośćuczynienie, dopełniła w tym zakresie stosownych czynności.

Mając na uwadze powyższe rozważania stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy trafnie uznał, iż podniesiony w toku prowadzonego postępowania zarzut przedawnienia stanowi nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c. i nie mógł być uwzględniony.

Skarżący podniósł w apelacji, że zasądzone na rzecz wnioskodawczyni zadośćuczynienie w kwocie 10 000 zł jest nadmierne i przekracza rozmiar krzywdy wyrządzonej jej wskutek zatrzymania oraz dolegliwości psychicznych jakich wówczas doznała. Zdaniem odwołującego Sąd pierwszej instancji nie wziął pod uwagę zarówno wszystkich okoliczności sprawy, doświadczenia życiowego oraz standardu życia społeczeństwa (str. 7 uzasadnienia apelacji).

Zatrzymanie wnioskodawczyni trwało niecałą dobę. Sąd Okręgowy podniósł jednakże, że:

- zatrzymanie zdecydowanie przekraczało czas niezbędny do przeprowadzenia z udziałem wnioskodawczyni czynności procesowych. Wnioskodawczynię przesłuchano bowiem dopiero w dniu 8 sierpnia 2020 r., a trwające kilkanaście minut przesłuchanie zakończono o godz. 19:10. Nie było przy tym żadnego obiektywnego powodu uniemożliwiającego przeprowadzenie tej czynności bezpośrednio po doprowadzeniu J. Ż. do Komendy Policji w dniu 7 sierpnia 2020 r.;

- wnioskodawczyni towarzyszyło poczucie zagrożenia albowiem nie została bezzwłocznie poinformowana o przysługujących jej prawach i obowiązkach. W tym zakresie została pouczona dopiero w godzinach nocnych;

- wnioskodawczyni nie była wcześniej karana, ani zatrzymywana;

- wnioskodawczyni była spokojna, a pomimo to transportowano ją w kajdankach zapiętych z tyłu;

- podczas przeszukania mającego miejsce w toalecie, wnioskodawczyni polecono, aby bieliznę i rzeczy osobiste kładła na desce sedesowej, co naruszało godność zatrzymanej.

Sąd Okręgowy uznał też za miarodajną relację wnioskodawczyni, że po zatrzymaniu jej stan zdrowia psychicznego uległ pogorszeniu i w tym zakresie oparł się na opinii wydanej przez A. B.. Nadto trauma związana z przebiegiem zdarzenia i działaniami funkcjonariuszy Policji spowodowała u J. Ż. utratę zaufania do Policji, jako służby dbającej o każdego bez względu na wyrażane poglądy.

Powyższych okoliczności skarżący w złożonej apelacji nie kwestionował. Sąd Apelacyjny również nie znalazł podstaw do podważania tych ustaleń. W tym stanie rzeczy nie można uznać, że zasądzone na rzecz wnioskodawczyni zadośćuczynienie jest nadmierne. Należy też zauważyć, że nie odbiega ono w sposób znaczący od rekompensat zasądzanych z tego samego tytułu w podobnych sprawach.

Odszkodowanie i zadośćuczynienie, o których mowa w art. 552 k.p.k. zasądza się od Skarbu Państwa i nie ma potrzeby wskazywania konkretnych jednostek organizacyjnych, które działają w ramach swoich zadań w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa. Odnosi się to również do rozstrzygnięć dotyczących obciążania Skarbu Państwa kosztami procesu. Skutkowało to dokonaniem zmian, o których mowa w wyroku odwoławczym.

Wnioski

Zmiana zaskarżonego wyroku w sposób szczegółowo opisany w petitum apelacji.

☐ zasadne

☒ częściowo zasadne

☐ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zawarto we wcześniejszej części niniejszego uzasadnienia.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.1.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.1.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Wyeliminowanie z pkt 1 zaskarżonego sformułowania: „- statio fisci Komendy Stołecznej Policji w W.” oraz z pkt 3 zaskarżonego wyroku sformułowania: „ statio fisci Komendy Stołecznej Policji w W.”

Zwięźle o powodach zmiany

Zawarto we wcześniejszej części niniejszego uzasadnienia.

1.1.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.1.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.1.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.1.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Rozstrzygnięcie o kosztach sądowych postępowania apelacyjnego znajduje uzasadnienie w treści art. 554 § 4 k.p.k.

7.  PODPIS

Sławomir Machnio Adam Wrzosek Piotr Bojarczuk

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik Komendanta Stołecznego Policji, reprezentującego Skarb Państwa.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Rozstrzygnięcia zawarte w pkt 1 i pkt 3 zaskarżonego wyroku.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana