Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VIII AKa 344/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie zapadłego wyroku

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie wydany w dniu 14 czerwca 2023 roku w sprawie sygn. akt XVIII K 55/23

Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu.

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzuty

Na podstawie art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k.:

1.  Obrazę przepisów postępowania a mianowicie art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k. i art. 424 § 1 pkt. 1 k.p.k. polegającą na naruszeniu zasady obiektywizmu i nie uwzględnieniu przez Sąd przy wyrokowaniu i w uzasadnieniu wyroku całości okoliczności ujawnionych w toku rozprawy sądowej poprzez uznanie za istotne jedynie okoliczności ujawnionych w toku rozprawy sądowej poprzez uznanie za istotne jedynie okoliczności przemawiających na niekorzyść oskarżonego, a nie uwzględnienie okoliczności świadczących na jego korzyść, przekroczeniu przez Sąd Okręgowy zasady swobodnej oceny dowodów i dokonaniu ich dowolnej oceny polegającej na uznaniu za wiarygodne i korelujące ze sobą zeznań P. i K. K. (1) oraz D. Z. (1), w sytuacji gdy ich zeznania nie były jednolite, spójne i konsekwentne, a będąc przesłuchiwani niejednokrotnie zmieniali swoje zeznania, a także poprzez dokonanie ustaleń faktycznych w zakresie zachowania oskarżonego S. P. (1) w mieszkaniu w tym rzekomego użycia śrubokrętu jak i rzekomego celowania nożem w serce wyłącznie w oparciu o zeznania I. P. (1), które nie znalazły potwierdzenia w innych przeprowadzonych w sprawie dowodach.

2.  Naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 192 § 2 k.p.k. poprzez przesłuchanie I. P. (1) bez udziału biegłego psychologa podczas gdy w trakcie rozprawy ujawniły się wątpliwości co do zdolności postrzegania lub odtwarzania przez nią postrzeżeń z uwagi na podniesioną okoliczność leczenia się od lat u psychiatry oraz zażywania w związku z tym silnych leków psychotropowych, a w następstwie dowolne uznanie przez Sąd, iż nie zachodzi konieczność słuchania świadka z udziałem biegłego psychologa mimo, że Sąd nie posiadał specjalistycznej wiedzy w tym zakresie.

3.  Obrazę przepisów postępowania mającej wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, tj. art. 170 § 1 pkt. 2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. poprzez bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego o przesłuchanie w charakterze świadka M. S., podczas gdy z przeprowadzonego przez w/wym. Kuratora wywiadu środowiskowego wynika, iż od sąsiadów uzyskała informację, że wyzwiska i awantury w rodzinie P. były obustronne, wobec czego dowód ten miał istotne znaczenie w sprawie, w szczególności pod kątem ustalenia danych osobowych sąsiadów od których pozyskała przedmiotowe informacje, a co skutkowało błędnym ustaleniem w zakresie sprawstwa oskarżonego w zakresie rzekomego znęcania się.

4.  Obrazę przepisów postępowania mającej wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, tj. art. 366 § 1 k.p.k. w zw. z art. 167 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt. 2 k.p.k. polegającą na nie dążeniu przez Przewodniczącego w myśl zasady prawdy materialnej do wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, w szczególności odstąpieniu od uzupełniającej opinii biegłego w zakresie ustalenia czy dolegliwości bólowe na które powołuje się oskarżycielka posiłkowa de facto stanowią pokłosie inkryminowanego zdarzenia z dnia 8 lipca 2022 roku.

5.  Obrazę przepisów postępowania, tj. art. 7 k.p.k. polegającą na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów polegająca na dokonaniu tej oceny w sposób dowolny i niezgodny z zasadami doświadczenia życiowego i logiki, a przez to pominięcie w toku tej oceny części wyjaśnień oskarżonego i zeznań pokrzywdzonej, zawierających opis istotnych okoliczności zdarzenia oraz elementów zachowania oskarżonego, które mają zasadnicze znaczenie dla dokonania ustaleń odnośnie do zamiaru, z jakim działał oskarżony, przede wszystkim pominięcie oceny takich elementów zachowania oskarżonego jak dobrowolne zaniechanie przez niego zrealizowania domniemanego zamiaru zabójstwa pokrzywdzonej, mimo że zranienie jej w dłoń nie skutkowało jej śmiercią, a w następstwie dobrowolne odstąpienie od zadania kolejnych ciosów a także skutku jakim było wspomniane zranienie nożem li tylko dłoni pokrzywdzonej.

6.  Błąd w ustaleniach faktycznych, będący konsekwencją wyżej opisanego sposobu przeprowadzenia procesu oceny dowodów, polegający na przyjęciu, że oskarżony S. P. działał z zamiarem bezpośrednim pozbawienia życia pokrzywdzonej I. P. (1), pomimo że prawidłowo dokonana ocena materiału dowodowego nie daje podstaw do poczynienia takich ustaleń, w konsekwencji zaś do przyjęcia takiej kwalifikacji zachowania oskarżonego, zaś jedyną możliwą kwalifikacją oddająca treść zachowania oskarżonego jest przez przestępstwo stypizowane w przepisie art. 157 § 1 k.p.k.

☐ zasadne

☐ częściowo zasadne

☒ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

1. Zarzuty apelacyjne należy ocenić jako nietrafne, w tym znaczeniu, że nie mogły doprowadzić do wydania rozstrzygnięć, wnioskowanych w złożonym środku odwoławczym. Nie oznacza to całkowitej nietrafności argumentacji zaprezentowanej przez skarżącego, ale braku wpływu niekiedy słusznych uwag tej osoby, na treść prawomocnego wyroku. Z tymi zastrzeżeniami stwierdzić należy, że wydając zaskarżone orzeczenie, sąd I instancji nie dopuścił się, zarzucanej mu obrazy przepisów postępowania ani też, będącego ich konsekwencją, błędu w ustaleniach faktycznych. W szczególności, w przeciwieństwie do stanowisk zajętych przez skarżącego w apelacji, argumentacja zawarta w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku obejmowała całość, zebranego w sprawie materiału dowodowego i zasadniczo prawidłową ich ocenę. W efekcie tego, sąd I instancji doszedł do podlegających uwzględnieniu ustaleń i co do stanu faktycznego i co do przyjętej kwalifikacji karnej.

2. Na wstępie dalszych rozważań wskazać należy, że „ Granice kontroli odwoławczej wyznacza skarżący w środku odwoławczym (…) Granice kontroli odwoławczej wyznaczają dwa elementy o różnym charakterze. Pierwszy to zakres zaskarżenia, który ma charakter stały, gdyż na każdym skarżącym spoczywa obowiązek wskazania w środku odwoławczym zakresu zaskarżenia (art. 427 § 1 in principio w zw. z art. 425 § 2 zdanie pierwsze k.p.k.). Drugi element to zarzuty odwoławcze; ma on charakter „ruchomy”, gdyż nie zawsze wyznacza granice kontroli odwoławczej. Zależy to od podmiotu skarżącego (…) Jedynie w wypadkach wskazanych w ustawie sąd odwoławczy zobowiązany jest orzekać poza granicami środka odwoławczego , a więc poza zakresem zaskarżenia, a w wypadku zaskarżenia przez oskarżyciela publicznego lub pełnomocnika, orzekając na niekorzyść oskarżonego – także poza granicami podniesionych zarzutów. Taką podstawę stanowią art. 435, 439 § 1, art. 440 i 455 k.p.k. W razie stwierdzenia jednego ze wskazanych w tych przepisach uchybień sąd odwoławczy, niezależnie od zakresu zaskarżenia oraz podniesionych zarzutów, zobowiązany jest wyjść poza te granice środka odwoławczego” (tezy 1 i 2 do art. 433 k.p.k. w: Świecki Dariusz, Postępowanie odwoławcze w sprawach karnych. Komentarz. Orzecznictwo, wyd.VII. Opublikowano: WKP 2024).

3. Powyższe uwagi były konieczne z uwagi na okoliczność, że wśród postawionych zarzutów, brak było naruszenia prawa do obrony S.D. P. a jednocześnie, w uzasadnieniu apelacji podniesione zostały uwagi, że „ Biorąc (…) pod uwagę stan jego zdrowia psychicznego w momencie zatrzymania, następnie stawiania zarzutu, przesłuchania w Prokuraturze jak i w trakcie posiedzenia aresztanckiego, bez wątpienia zachodziła konieczność ustanowienia obrońcy z urzędu celem ochrony praw…”.

Uwagi te należy ocenić jako wadliwie dokonaną (nie w zarzucie, a w uzasadnieniu apelacji) sygnalizację zaistnienia bezwzględnej przyczyny uchylenia orzeczenia wskazanej w przepisie art. 439 § 1 pkt. 10 k.p.k., która uzasadnia działania sądu odwoławczego z urzędu.

4. Podstawą stanowiska skarżącego co do złego stanu psychicznego S.D. P., utrzymującego się do posiedzenia „ aresztanckiego”, były wrażenia autora apelacji oparte na własnych spostrzeżeniach „ Podczas pierwszego widzenia w areszcie śledczym” i na tym, o czym mieli mu mówić wówczas funkcjonariusze służby więziennej. Stanowisko to, któremu skarżący nadał cechę „ oczywistości” (użycie słów „ bez wątpienia”), nie opierało się więc na obiektywnych, podlegających weryfikacji podstawach, a co za tym idzie, nie dowodziło w sposób pewny istnienia wątpliwości co do ówczesnej poczytalności oskarżonego, braku możliwości udziału tej osoby w sprawie i prowadzenia obrony w sposób samodzielny i rozsądny, jak i co do występowania innych okoliczności ją utrudniających. Przeciwko temu stanowisku, przemawiają też następujące fakty.

I tak, z protokołu zatrzymania oskarżonego (k.3) wynikało, że S.D. P. podpisał się pod treścią tego dokumentu obejmującego m.in. jego oświadczenia woli.

W trakcie pierwszego przesłuchania w sprawie (k.52v) oraz w trakcie posiedzenia aresztowego (k.98), oskarżony informował o swoim stanie zdrowia, a w tym, negował występowanie dolegliwości psychicznych i neurologicznych i przyznawał się jedynie do doraźnego uczestnictwa w spotkaniach poświęconych alkoholizmowi. Na protokole pierwszego przesłuchania znajdowały się podpisy tej osoby, w tym pod oświadczeniem, że odczytał jego treść (k.53v). Z kolei wyjaśnienia tej osoby złożone w trakcie tych czynności, nie zdradzały jakichkolwiek wątpliwości we wskazanym, przez skarżącego kierunku. Podkreślenia wymaga choćby okoliczność, że w trakcie pierwszego przesłuchania w sprawie, S.D. P. nie przyznał się do popełnienia zarzucanych mu czynów. Nie ma więc powodu, aby z przyczyn wskazanych w apelacji, podchodzić do nich „ ze szczególna dozą ostrożności”. Założyć przy tym należy, że wystąpienie jakichkolwiek wątpliwości co do szeroko rozumianej „ poczytalności” S.D. P., spotkałoby z adekwatną reakcją funkcjonariuszy państwa, którzy mieli z tą osobą do czynienia, a tak nie było. Na zdjęciach z k.84-91, oskarżony nie stwarzał wrażenia osoby zdezorientowanej czy zagubionej.

Należy wreszcie zwrócić uwagę na dwa, dodatkowe elementy.

Po pierwsze, adw. Ł. R. został ustanowiony obrońcą oskarżonego w dniu 14 lipca 2022r. co oznacza, że nie mógł mieć osobistych spostrzeżeń co do sposobu zachowania tej osoby w trakcie dwóch pierwszych przesłuchań, mających miejsce kilka dni wcześniej.

Po drugie, w aktach sprawy znajduje się m.in. opinia sądowo psychiatryczna tej osoby po przeprowadzonej obserwacji (k.260-322, t.II), która nie ujawniała jakichkolwiek okoliczności, uzasadniających zasadność omawianego stanowiska skarżącego.

Tytułem uzupełnienia tego wątku rozważań dodać należy, że „ Bezwzględne przyczyny odwoławcze odnoszą się tylko do uchybień zaistniałych w postępowaniu sądowym . Nie dotyczą więc uchybień powstałych w postępowaniu przygotowawczym, chyba że przeniknęły one potem do postępowania sądowego. Wówczas jednak będą to uchybienia, którymi obarczone jest orzeczenie sądu, co daje podstawę ich podniesienia w zarzucie odwoławczym” (Świecki Dariusz, Postępowanie odwoławcze…, ibidem). Tymczasem, za skarżącym przyjąć należy, że wskazywane przez niego naruszenie prawa do obrony zakończyło się w momencie jego wstąpienia do sprawy co oznacza, że nie przeniknęło do postępowania sądowego.

Tak więc nie istniała konieczność przyznania oskarżonemu obrońcy z urzędu na etapie jego dwóch pierwszych przesłuchań w sprawie i nie zaistniała z tego powodu bezwzględna przyczyna uchylenia wyroku. Niewątpliwie też, sąd I instancji nie miał obowiązku, odniesienia się do tych kwestii w pisemnym uzasadnieniu.

5. Odnośnie zarzutu znęcania się S.D. P. nad żoną I. P. (1), to rozważania zawarte w apelacji, miały charakter polemiczny do ustaleń sądu I instancji. Skarżący m.in. za S.D. P. („ Nie miałem świadomości co oznacza art. 207 k.k. ”, k.463) twierdził, że przyznając się do winy w tym zakresie w trakcie posiedzenia aresztowego, oskarżony wykazał brak świadomości „ w zakresie znaczenia art. 207 § 1 k.k. ”. Nadto, skarżący zbyt dużą miarę przykładał do niekiedy mającego miejsce, dwustronnego wyzywania się małżonków P., jako elementu ujawnionego m.in. w wywiadzie środowiskowym i z jego punktu widzenia, podważającego znamiona omawianego typu przestępstwa, które dodatkowo miał nie być brany pod uwagę przez sąd I instancji. Argumentacja ta, jak również wniosek o przesłuchanie M. S., mający prowadzić do wykazania tych obustronnych wyzwisk, nie zasługiwały na uwzględnienie. Poza wskazanymi wyżej uwagami, pomijały one także wagę i znaczenie dowodów, a w tym i wyjaśnień oskarżonego, tłumaczących powody awantur i opisujących ich przebieg.

6. Zupełnie prawidłowe rozważania, przeprowadził w tym zakresie sąd I instancji. W szczególności, w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku podkreślał on systematyczność i powtarzalność, negatywnych zachowań oskarżonego wobec I. P., motywowanych uczuciem zazdrości. Przy czym, „ Działania te występowały w postaci zamiaru bezpośredniego, bowiem oskarżony chciał wyrządzić żonie krzywdę, wyładowując na niej złość, znieważając ją i używając wobec niej wulgaryzmów” co oznaczało, zrealizowanie przez tę osobę znamion „ znęcania się” w kodeksowym rozumieniu tego pojęcia, wskazanego m.in. w apelacji.

Należy dodać, że podstawą tych ustaleń były przede wszystkim zeznania pokrzywdzonej (wg. której „ główną przyczyną agresywnego zachowania się oskarżonego było: nadużywanie alkoholu, chorobliwa zazdrość i przejściowe problemy w pracy”). Nadto, oparte one zostały na zeznaniach małżonków K. („ co do problemu alkoholowego S. P. (1) oraz wielokrotnych wyzwisk rzucanych przez oskarżonego pod adresem swojej żony”, jak również co do wiedzy tych osób, że awantury w domu stron odbywały się prawie codziennie), a w tym K. K. (1) („ pokrzywdzona zwierzała się jej, że mąż wielokrotnie ją uderzył i dusił”) oraz D. Z. (1) (agresywne zachowania „ polegające na wyzwiskach oraz przemocy fizycznej”). Z dowodów tych wynikała przewaga S.D. P. nad I. P., której ta albo nie mogła się przeciwstawić albo mogła to uczynić w niewielkim stopniu. Jak sam oskarżony przyznał, w zgodności z ww. dowodami, „ Zdarzało się, że żona przejawiała wobec mnie zachowania przemocowe, ale najczęściej to w obronie własnej, ja ją i ona mi oddawała” (k.53). Wskazać też należy na inne wypowiedzi S.D. P., w których przyznawał, że problemem rodzinnym była jego choroba alkoholowa, której w istocie nie leczył („ Ostatnio częściej spożywam alkohol, przestałem chodzić na mityngi…, k.53 ). Powszechnie znany, nie wymagający dowodzenia, jest negatywny wpływ tej okoliczności na kształtowanie prawidłowych relacji z najbliższymi, w tym wypadku przede wszystkim z pokrzywdzoną I. P.. Zeznania tej osoby w pełni w ten schemat się wpisywały. Jak sam oskarżony przyznawał: „ Zdarzało się, że wszczynałem awantury pod wpływem alkoholu (…) Groziłem żonie. Czasami mówiłem, że ją zabiję (…) Było tak, że groziłem jej nożem…”, k.53). Tym samym, także w oparciu o te wyjaśnienia oskarżonego, które nie powinny były zostać odrzucone przez sąd I instancji, nie można było stawiać tezy o równości stron co do przejawianej względem siebie agresji, a w szczególności wskazywać, jak czynił to wielokrotnie skarżący, że stroną atakującą, na równi z S.D. P., była też I. P.. Dodać należy, że zachowania tych osób stanowiące przedmiot rozważań w części uzasadnienia zaskarżonego wyroku, oddzielić należy od powszechnie znanych sytuacji, gdy w rozpadających się związkach, takich jak małżeństwo P., codziennie pojawiają się wyzwiska, kłótnie i wzajemne pretensje, którym nie towarzyszą jednak zdarzenia o dużej intensywności, nakierowane na uzyskanie przewagi jednej ze stron nad drugą.

7. Przechodząc do argumentacji zawartej w apelacji, to jest, że I. P. „ posiadała interes w przedstawianiu męża w jak najgorszym świetle, albowiem (…) przymierza się do sprawy rozwodowej a co de facto może jej się przydać” a jej syn D. nigdy nie darzył S.D. P. szacunkiem, co miało podważać prawdziwość ich zeznań, zwrócenia uwagi wymaga okoliczność, że bez względu na motywację świadków, mają oni obowiązek mówić prawdę. Realizację tego obowiązku sąd ustala w oparciu o całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego, ocenianego w sposób swobodny. W przypadku zeznań I. P. i D. Z., sąd I instancji słusznie uznał je za wiarygodne. Dodać należy, że uwzględniając argumentację skarżącego, należałoby już na wstępie odrzucić wyjaśnienia S.D. P. biorąc pod uwagę jedynie to, że składając je, chciał on obronić się przed odpowiedzialnością karną za zarzucane mu czyny.

8. Zeznania M. W. (1) dotyczyły przede wszystkim przebiegu przedmiotowych zdarzeń mających miejsce w nocy z 8 na 9 lipca 2022r. Istotnie przy tym, świadek ten nie posiadał wiedzy na temat uprzednich, negatywnych zachowań S.D. P. względem żony. Okoliczność ta, sama w sobie, nie podważała jednak ich wiarygodności jako istotnego dowodu w sprawie.

Jako zupełnie dowolne ocenić należało stanowisko skarżącego, że o braku obiektywizmu K. K. w przedstawianiu swojej, własnej wiedzy o sprawie świadczyła jej wypowiedź, że starała się unikać oskarżonego. Z kolei podnosząc tezę, że „ Będąc przesłuchiwana niejednokrotnie zmieniała swoje zeznania, które nie korelowały z zeznaniami z postępowania przygotowawczego”, obrońca oskarżonego jej nie rozwinął. Brak było więc możliwości jej odniesienia do konkretnych depozycji tej osoby i w oparciu o nie, dokonania oceny jej zasadności. Podobnie, a wiec jako gołosłowne, ocenić należy inne stanowisko skarżącego, odnoszące się tym razem do depozycji P. K. (1), że nie sposób je „ uznać za jednolite, spójne i konsekwentne”. Pewnego rodzaju nadużyciem było też, zupełnie dowolne przedstawienie przez obrońcę oskarżonego tezy o konflikcie tej osoby z oskarżonym w oparciu o „ okoliczność wzywania w przeszłości policji w związku z prowadzeniem pojazdu pod wpływem alkoholu”. Należy dodać, że S.D. P. w swoich wyjaśnieniach nie podnosił, że pozostaje w konflikcie z sąsiadami.

9. Fakt, że obrona, tj. oskarżony i jego adwokat, nie zostali powiadomieni w postępowaniu przygotowawczym o wyznaczonym na dzień 14 lipca 2022r. przesłuchaniu D. Z., świadczy o uchybieniu proceduralnym, które jednak zostało konwalidowane wskutek przesłuchania tej osoby przed sądem. Nie musiało więc ono zostać omówione przez sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Należy przy tym dodać, że obrońca oskarżonego nie wskazał wpływu tego uchybienia na treść tego orzeczenia.

10. Przechodząc do argumentów apelacji odnoszących się do drugiego z przypisanych S.D. P. czynów, to opierały się one na wybranych fragmentach przeprowadzonych dowodów i miały charakter polemiczny do ustaleń sądu I instancji. Celem skarżącego było wykazanie, że S.D. P. nie usiłował zabić swojej żony a całość zdarzenia miała rozpocząć się od obustronnej szarpaniny, „ na co wskazują obrażenia na ciele zarówno pokrzywdzonej jak i oskarżonego połączone w ferworze odurzenia alkoholowego z użyciem noża”. Jednocześnie, w tym środku odwoławczym, jej autor starał się pomijać okoliczności niekorzystne dla oskarżonego, a w tym pobiegnięcie przez tę osobę z nożem w ręku za uciekającą I. P., dogonienie jej przed drzwiami małżonków K. i zadanie jej tam uderzenia tym narzędziem połączonego z groźbą spowodowania jej śmierci. Nie sposób więc przyjąć, że skarżący starał się przedstawić przebieg zdarzeń w sposób uwzględniający wszystkie, wiążące się z nim elementy.

11. Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku m.in. wskazał, że „ Nie ulega wątpliwości, że oskarżony zadając cios nożem, w lewą część klatki piersiowej (okolicy serca) pokrzywdzonej I. P. (1) jednocześnie wypowiadając groźby pozbawienia jej życia bezpośrednio zmierzał do pozbawienia życia pokrzywdzonej”.

Odnośnie kierunku uderzenia nożem, to pokrzywdzona, na etapie postępowania przygotowawczego i przed sądem zeznawała, że jej mąż „ kierował ostrze w okolice serca (…) W chwili uderzenia dłoń trzymałam na wysokości serca aby zasłonić się przed uderzeniem (…) Gdyby nie telefon trzymany w dłoni trzymany przy sercu z pewnością by mnie zabił. Ostrze kierował prosto w serce” (k.28, 28v) oraz, że „ Dłoń z telefonem miałam maksymalnie 5 cm od serca, więcej niż 10 cm nie było, na wysokości lewej piersi” (k.469). Inny dowód opisujący to uderzenie, czyli zeznania P. K., nie były tak precyzyjne. Świadek ten początkowo zeznał, że widział przez wizjer jak „ S. zaatakował I. poprzez dźgnięcie nożem, było to na wysokości klatki piersiowej kobiety” (k.19v). Z wypowiedzi tej nie wynikało więc wprost, że oskarżony kierował ostrze tego narzędzia w serce pokrzywdzonej. Z kolei podczas rozprawy sądowej, niespełna rok później, P. K. m.in. zeznał, że „ Nie pamiętam, w której ręce S. trzymał nóż (…) z racji tego, że stała (I. P.- przyp. sądu) odwrócona plecami to nie widziałem tego samego momentu ciosu. Jak wbiegał to widziałem nóż w ręku, ostrzem do przodu” (k.473). Wreszcie, w trakcie pierwszego przesłuchania w sprawie K.M. K., która nie widziała uderzenia nożem zeznała, że tuż po tym zdarzeniu I. P. „ krzyczała że boli, że chciał ją zabić, że chciał ją dźgnąć w brzuch” (k.24v). Następnie, składając depozycje przed sądem, świadek podała, że pokrzywdzona „ pokazywała, że gdyby nie to, że trzymała telefon w ręce to wbiłby się jej w serce” (k.474) i „ I. płakała i mówiła, że chciał ją zabić i celował w serce” (k.475).

Zeznania D. Z. i M. W. nie wnosiły w tym zakresie żadnych, istotnych informacji.

Oceniając zeznania I. P. oraz małżonków K., to najbardziej wiarygodne, nie tylko z uwagi na konsekwencję wypowiedzi, ale także największą dokładność, wynikającą z możliwości obserwacji omawianego zachowania S.D. P., było to, co w swoich depozycjach mówiła pokrzywdzona. Nie sposób jednak nie odnieść tego ustalenia do zeznań K.K., w których świadek ta opisywała w istocie dwie odmienne relacje pokrzywdzonej na temat kierunku zadania jej uderzenia nożem. Wreszcie, w oparciu o zeznania P. K. (1), nie można było mieć pewności, co rzeczywiście świadek ten zauważył i pamiętał. W tym więc zakresie, nie mogą one stanowić podstawy, nie budzących żadnych wątpliwości ustaleń.

12. Podsumowując powyższe rozważania, wskazać należy, że przedmiotowe zdarzenie miało dynamiczny charakter, co oznacza obiektywną trudność, w jednoznacznym przyjęciu, czy oskarżony celował ostrzem noża w brzuch I. P., czy w lewą stronę klatki piersiowej tej osoby. Utrudnieniem dla tego ustalenia było także wykonywanie przez tę osobę ruchów obronnych, a w tym zasłanianie się ręką. I. P. mogła nie być więc pewna, w którą część jej ciała został ukierunkowany cios jej męża i stąd różne jej oceny i wypowiedzi w tym zakresie. Tym niemniej, z punktu widzenia kwalifikacji karnej przyjętej przez sąd I instancji, brak jest podstaw do nadania tej okoliczności pierwszorzędnego znaczenia. Zadanie uderzenia nożem w każdą z tych, sąsiadujących ze sobą części ciała pokrzywdzonej, co mogło zostać objęte ogólnym sformułowaniem, że chodzi o „ okolice serca”, niosłoby ze sobą poważne niebezpieczeństwo spowodowania zgonu tej osoby zwłaszcza, gdy towarzyszyła temu dość istotna siła uderzenia (powodująca przebicie dłoni i telefonu komórkowego). Tym samym, odrzucenie jednoznacznego ustalenie sądu I instancji, co do uderzenia nożem ukierunkowanego w lewą stronę klatki piersiowej pokrzywdzonej, do czego zobowiązywał przepis art. 5 § 2 k.p.k., nie oznacza podważenia przyjętej w wyroku kwalifikacji prawnej takiego zachowania się S.D. P..

13. Okoliczności przedmiotowej sprawy, wbrew twierdzeniom zawartym w apelacji, nie dają podstaw do zakwalifikowania omawianego czynu S.D. P. z innych przepisów Kodeksu karnego, niż uczynił to sąd I instancji w zaskarżonym wyroku. Obrońca zbyt wielką wagę przykładał do zaprzestania przez oskarżonego atakowania żony, po zadaniu przez niego pierwszego uderzenia nożem, upatrując w całym zachowaniu tej osoby dobrowolne odstąpienie od kontynuowania czynu. Stanowisko to nie może zostać uwzględnione z niżej wskazanych powodów.

14. O bezpośrednim zamiarze zabójstwa I. P. świadczy szereg okoliczności, które prawidłowo zostały przez sąd I instancji w tym zakresie uwzględnione. I tak, uderzenie pokrzywdzonej nożem stanowiło kulminację uprzednich, przestępnych zachowań, bardzo nietrzeźwego oskarżonego, począwszy od wywołania awantury w mieszkaniu, w trakcie której doszło do próby ugodzenia tej osoby śrubokrętem w szyję (co nie powiodło się- vide zeznania I. P., k.28, a tym samym nie pozostawiało śladów na szyi tej osoby), poprzez bicie jej pięściami, przewrócenie na łóżko i duszenie, a wreszcie gonienie jej po schodach z nożem w ręku. Dodać należy, że ukierunkowanemu na brzuch bądź klatkę piersiową ofiary atakowi tym narzędziem, zadanemu z siłą przebijającą dłoń pokrzywdzonej i trzymany w ręku telefon, towarzyszyły groźby pozbawienia życia tej osoby. Przy czym, przebicie dłoni, stanowiące efekt uboczny działania oskarżonego a nie jego główny cel, w sposób przyjęty przez sąd, podlegało kwalifikacji z art. 157 § 2 k.k. Tak więc zamiar zabicia I. P. wynikał nie tylko z podejmowanych przez S.D. P. działań, ale i z wypowiadanych przez tę osobę słów, co łącznie świadczyło o jego działaniu bezpośrednio ukierunkowanym na osiągnięcie tego celu. Dodać należy, że relacja pokrzywdzonej opisującej wszystkie te etapy, była bardzo szczegółowa i konsekwentna. Pozostawała też w zgodności z potwierdzonymi przez lekarza obrażeniami ciała, których wówczas doznała. Nie można było więc jej odrzucić pod pretekstem, że stanowiła wyłączny dowód opisujący zachowanie S.D.P. poprzedzające ugodzenie nożem.

Odnośnie skutków rany kłutej lewej ręki pokrzywdzonej, to nie tylko nie ma sprzeczności pomiędzy opinią biegłego lekarza z zakresu chirurgii ogólnej A. Z. (k.36-39) a zaświadczeniem lekarza ortopedy M. K. (2) (k.480), co należy mówić o wzajemnym uzupełnianiu się tych dowodów. Biegły lekarz potwierdził więc, że do powstania takiej rany doszło i nie wiązała się ona z uszkodzeniem ścięgien prostowników i zginaczy oraz z zaburzeniami ukrwienia i unerwienia ręki. Z kolei lekarz ortopeda, po około roku od zaistnienia zdarzenia, dodatkowo opisał kolejne jego następstwa w postaci dolegliwości bólowych występujących u I. P. „ przy zginaniu palców zwłaszcza II i III” i ograniczeniu swobody ruchu w tym zakresie wynikających z „ blizny strony grzbietowej ograniczającej poślizg prostowników”. Nie może być więc wątpliwości, w tym podnoszonych przez skarżącego, skąd te dolegliwości bólowe pochodzą, to jest, że ich źródłem nie są urazy z przeszłości doznane przez pokrzywdzoną „ w ramach wykonywania obowiązków zawodowych”.

Także ujawnienie śrubokręta w pokoju oskarżonego potwierdzało prawdziwość depozycji tej osoby, co nie oznacza, że przedmiot ten został tam wcześniej przyniesiony, aby zadać nim uderzenia I. P..

W tych warunkach w pełni zasadnie, zeznania tej osoby stanowiły podstawę ustaleń co do stanu faktycznego i kwalifikacji karnej czynu, którego dopuścił się S.D. P..

15. Odnosząc się do argumentacji zawartej w apelacji co do odstąpienia przez S.D. P. od kontynuowania ataku, to miało to miejsce już po wyjątkowo niebezpiecznym zadaniu uderzenia nożem. Można założyć, że gdyby pokrzywdzona nie podjęła obrony, to mógł on się zakończyć nawet jej śmiercią. Nie miał więc racji skarżący, gdy abstrahując od tej obrony i od innych okoliczności, takich jak ukierunkowanie ciosu w okolice serca I. P., szczególnie narażoną na wywołanie skutku śmiertelnego i siłę ciosu, dowodził, że „ gdyby oskarżony S. P. (1) chciał spowodować skutek śmiertelny lub godzić się z uświadomioną możliwością zadania takiego skutku, to mógł wybrać bardziej skuteczny sposób zadania ciosu, grożący dużo poważniejszymi skutkami dla życia i zdrowia pokrzywdzonej”. Tym samym, niekontynuowanie ataku na tę osobę, wynikające z przestraszenia się S.D. P., czy to widokiem krwawienia tej osoby (jak m.in. wyjaśnił oskarżony), czy wydobywania się dymu z przebitego telefonu komórkowego (na co wskazywał P. K.), czy wreszcie z innych, zewnętrznych przyczyn, nie uzasadnia przyjęcia „ dobrowolnego odstąpienia od dokonania”, o którym mowa w art. 15 § 1 k.k., ze skutkami przewidzianymi w tym przepisie, a ma wpływ na wymiar kary.

Należy w tym miejscu dodać, że zarzut nieuwzględnienia w tym zakresie przez sąd I instancji przepisu art. 5 § 2 k.p.k. nie jest zasadny, gdyż proces ustalania stanu faktycznego sprawy nie wiązał się z wystąpieniem wątpliwości, których nie można było usunąć.

16. Przechodząc do zarzutu domniemanej obrazy przepisu art. 192 § 2 k.p.k., to „… możliwość wezwania do udziału w przesłuchaniu zarówno biegłego lekarza, jak i biegłego psychologa jest warunkowana wystąpieniem konkretnych okoliczności wskazujących na istnienie jednej z trzech wątpliwości, a mianowicie co do stanu psychicznego świadka, co do stanu rozwoju umysłowego oraz co do zdolności postrzegania i odtwarzania faktów. Jak wskazano, wątpliwości te muszą zachodzić na podstawie określonych faktów (uprawdopodobnień) wynikających z konkretnych sytuacji procesowych czy faktycznych (…) Wydaje się jednak, że spostrzeżenie to musi być dodatkowo uzupełnione istnieniem co najmniej przypuszczenia niezgodności zeznań z rzeczywistością” (vide tezy 6, 7 w Świecki Dariusz, ibidem). Nie można więc mówić o konieczności przesłuchania świadka w obecności biegłego w każdym wypadku, gdy osoba ta leczy się psychiatrycznie i zażywa silne leki psychotropowe a jednocześnie, nie zostały uzewnętrznione (a zwłaszcza odpowiednio udokumentowane) wątpliwości, mogące „ świadczyć o możliwości wystąpienia u świadka zaburzeń w tych sferach, o których traktuje ten przepis” (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 29 grudnia 2022 roku, II AKa 247/22). Ze stanowiskiem tym w zgodności pozostają też inne judykaty, podważające konieczność przesłuchania w obecności biegłego np. osoby nadużywającej alkohol (vide postanowienie Sądu Najwyższego z 13 lipca 2022 roku, V KK 267/22; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 lipca 2023 roku , II AKa 401/22) czy małoletniej (wyrok Sądu Najwyższego z 19 marca 1984 r., I KR 48/84, OSNPG 1985/2, poz. 26). Zwrócenia uwagi wymaga też teza wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 listopada 2020 roku (II AKa 236/20, że „ Art. 192 § 2 k.p.k. nie ma charakteru przepisu bezwzględnie obowiązującego, a jedynie fakultatywny i w związku z tym sąd może (a więc nie musi) skorzystać z udziału biegłego lekarza lub biegłego psychologa w razie powzięcia wątpliwości, co do stanu psychicznego świadka, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego spostrzeżeń”.

Powracając do przedmiotowej sprawy, to jako argument uzasadniający przesłuchanie I. P., skarżący powołał wyłącznie psychiatryczne leczenie się tej osoby i zażywanie silnych leków psychotropowych nie wskazując jednocześnie, jakichkolwiek przykładów wypowiedzi tej osoby, które ujawniałyby występowanie którejkolwiek z wątpliwości, o których traktuje omawiany przepis. Tak więc i ten zarzut, oceniony musiał zostać jako niezasadny.

Wnioski

O zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

1. Uniewinnienie oskarżonego od popełnienia czynu opisanego w pkt. I wyroku.

2. W zakresie czynu opisanego z pkt. II wyroku poprzez zakwalifikowanie przypisanego oskarżonemu czynu jako przestępstwa z art. 157 § 1 k.k. i wymierzenie kary sprawiedliwej.

☐ zasadne

☐ częściowo zasadne

☒ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

Niezasadne z przyczyn, o których była mowa we wcześniejszej części uzasadnienia.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k.).

Kara jednostkowa wymierzona S.D. P. za czyn z punktu II aktu oskarżenia i kara łączna, orzeczone zostały przez sąd I instancji w sposób rażąco surowy, co uzasadniało przyjęcie rażącej niesprawiedliwości orzeczenia (art. 440 k.p.k.)

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności.

Wymierzając S.D. P. karę jednostkową za ww. czyn, sąd I instancji nie uwzględnił tego, że zadał on swojej żonie tylko jedno uderzenie nożem, po czym, mając taką możliwość, nie kontynuował już swojego ataku. Nadto, sąd ten pominął w swoich rozważaniach dotyczących kary za ten czyn okoliczność, że tuż po zatrzymaniu, oskarżony w istocie przyznał się do popełnienia tego przestępstwa a nawet wskazał nóż, który wówczas użył. Niewątpliwie przyczyniło się to do wyjaśnienia sprawy.

W tych warunkach należało uznać, że karą adekwatną, uwzględniającą wszystkie jej dyrektywy, wynikające m.in. z pozostałych okoliczności, wziętych w tym zakresie pod uwagę przez sąd I instancji, będzie kara 9 lat pozbawienia wolności.

Obniżeniu wymiaru jednej z kar jednostkowych, znacznie surowszej od drugiej, z wymierzonych tej osobie kar, uzasadniało też obniżenie wymiaru kary łącznej do 10 lat pozbawienia wolności, jako również spełniającej wszystkie, wymagane prawem dyrektywy, a w tym uwzględniające okoliczności, wzięte w tym zakresie przez ten sąd pod uwagę.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

Z przyczyn, jak wyżej.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie wydany w dniu 14 czerwca 2023 roku w sprawie sygn. akt XVIII K 55/23 został zmieniony poprzez obniżenie do 9 lat pozbawienia wolności kary za czyn z punktu II. sentencji wyroku (punktu II. aktu oskarżenia) i obniżenie do 10 lat łącznej pozbawienia wolności za przypisane tej osobie czyny.

Zwięźle o powodach zmiany.

Z przyczyn, o których była mowa we wcześniejszych częściach uzasadnienia.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia.

4.

Konieczność warunkowego umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania.

5.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku

Lp.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

I. c)

Na podstawie art. art. 63 § 1 k.k. zaliczono oskarżonemu, na poczet orzeczonej w podpunkcie I. b) kary łącznej pozbawienia wolności, okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 9 lipca 2022 roku godz. 00:30 do dnia 9 kwietnia 2024r. przy przyjęciu, że jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równa się jednemu dniowi kary pozbawienia wolności.

6.  Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

III.

Uznając, że uiszczenie przez S.D. P. kosztów sądowych byłoby dla tej osoby zbyt uciążliwe ze względu na pobyt w jednostce penitencjarnej, sąd w trybie art. 624 § 1 k.p.k., zwolnił tę osobę od ich ponoszenia a wydatkami poniesionymi w postępowaniu odwoławczym, obciążył Skarb Państwa.

7.  PODpiSY

Przemysław Filipkowski Sławomir Machnio Piotr Bojarczuk

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie wydany w dniu 14 czerwca 2023 roku w sprawie sygn. akt XVIII K 55/23

Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana