Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VIII AKa 374/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenia zapadłych wyroków

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie wydany w dniu 29 sierpnia 2023 roku w sprawie sygn. akt VIII K 135/22

Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

x na korzyść

☐ na niekorzyść

x w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☒

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

Ł. J.

Około 5-7 lat temu, oskarżony był „ osobą dziwną, introwertyczną, mającą swoje specyficzne poglądy, ale też inteligentną i oczytaną”. Pewnego dnia, w sposób płynny („ bez zająknięcia”), logicznie i szczegółowo przedstawił świadkowi swoją teorię, że „ jest osobą wyższą i że narodził się w kosmosie (…) są tam inne istoty, które kierują wszechświatem i on jest jedną z tych istot, która zeszła na ziemię i jego życie toczy się wokół tego, aby uciekać przed szpiegami tych innych istot, przez niego nazwanych demonami”. Ł.P. J. twierdził również, że „ napisał (…) piosenkę A. K., a ona mu ją ukradła”.

Oskarżony nadto „ leczył się u psychologa jako dziecko (…) pojawiły się jakieś kontakty z sektą” oraz od „ zawsze interesowała go religia”.

zeznania I. R.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

Ł. J.

Oskarżony jest osobą chorą psychicznie („… moja pierwsza myśl była taka, że jest nienormalny, ale jego opowieść była tak składna i szczegółowa, że zaczęłam wątpić, czy nie jest prawdziwa”).

zeznania I. R.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu.

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzuty

1. Naruszenie art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.k. poprzez przeprowadzenie postępowania i skazanie oskarżonego za czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zb. z art. 227 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w sytuacji gdy postępowanie o czyn pozostający w zbiegu z czynem zarzucanym zostało prawomocnie zakończone wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Południe w W. z dnia 30 sierpnia 2019 r. sygn. akt IV K 601/19, (dalej będzie używany skrót: „ sprawa IV K 601/19”- przyp. sądu) zatem Sąd I instancji na podstawie art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. powinien był umorzyć postępowanie odnośnie tego czynu, co stanowi bezwzględną przesłankę odwoławczą, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k..

2. Naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na treść orzeczenia, polegające na:

a) jego błędnej wykładni, tj. art. 12 kk poprzez uznanie, że skoro żaden z występków za które oskarżony został skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego Warszawa P. sygn. akt IV K 601/19 nie obejmował działania na szkodę A. K., T. K. i J. N. (1), a w przywołanym wyroku nie przyjęto konstrukcji czynu ciągłego, to brak jest podstaw do przyjęcia, że doszło do konsumpcji skargi publicznej, podczas gdy przyjęcie przez sąd powagi rzeczy osądzonej wymaga samodzielnego ustalenia czy zachowanie będące przedmiotem postępowania było częścią osądzonej już wcześniej aktywności sprawcy, mającej charakter czynu ciągłego lub przestępstwa wieloczynowego,

b) niezastosowaniu art. 60 § 3 k.k. w zw. z art. 4 § 1 kk w sytuacji gdy oskarżony ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia, zatem spełnił wszystkie wymogi uzasadniające obligatoryjne zastosowanie wobec niego nadzwyczajnego złagodzenia kary.

3. Obraza przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia bowiem skutkowała błędnym ustaleniem stanu faktycznego, tj,:

a) art. 7 w zw. z art. 410 kpk polegające na pominięciu materiału dowodowego w postaci listów osadzonego do rodziny i osób bliskich (które to Sąd z urzędu zatrzymał i skopiował k.856, k.1035), nieprzekazaniu tegoż materiału biegłym psychiatrom i psychologowi, podczas gdy podstawą wyroku powinien być cały materiał zgromadzony w sprawie, a podstawą opiniowania biegłych- wszystkie istotne informacje dot. stanu zdrowia oskarżonego,

b) art. 170 § 1 pkt 3 k.p.k. poprzez oddalenie wniosku dowodowego złożonego przez oskarżonego podczas rozprawy głównej w dniu 30 listopada 2022r. o przesłuchanie w charakterze świadka psychologa P. K. terapeuty w celu uzupełnienia opinii biegłego psychologa jako dowód nieprzydatny z uwagi na znaczny upływ czasu od prowadzonej terapii podczas gdy z dokumentacji medycznej wynika, że od wielu lat oskarżony jest pod opieką psychologów oraz lekarzy psychiatrów, z uwagi na uprzednie zaburzenia przyjmował silne leki (S., C.) zatem rzetelna ocena stanu zdrowia oskarżonego powinna obejmować cały okres leczenia,

c) art. 170 § 1 pkt 3 i 5 k.p.k. oddalenie wniosku dowodowego obrońcy o przesłuchanie świadka I. R. na okoliczność zdrowia psychicznego oskarżonego jako dowód nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności oraz zmierzający do przedłużenia postępowania, mimo że świadek w dniu 22 listopada 2022 r. stawiła się w Sądzie i była gotowa złożyć zeznania, świadek zna oskarżonego od 40 lat i dysponuje wiadomościami, które pozwoliłyby biegłym na kompleksową ocenę uprzednich zachowań (a także zdrowia psychicznego) oskarżonego,

d) art. 203 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k. w zw. z art. 7 kpk i 410 kpk poprzez oddalenie wniosku oskarżonego o ponowne przeprowadzenie badań psychologicznych, psychiatrycznych i neurologicznych oraz wniosku obrońcy o skierowanie oskarżonego na uzupełniające badanie psychiatryczne wskazując, że wnioskujący nie wykazali aby dotychczas złożone opinie były niejasne czy niepełne podczas zgodnie z zeznaniami biegłego psychologa T. G. rzetelny diagnosta nigdy nie będzie na podstawie pojedynczej konsultacji, bez ewentualnej historii klinicznej tej osoby, formułował rozpoznanie choroby psychicznej (…)”- zeznania biegłego T. G. z rozprawy 28 listopada 2022r.

Powyższe miało wpływ na ustalenia faktyczne w sprawie tj. skutkowało ustaleniem, że oskarżony manipuluje objawami choroby i oddaleniem wniosków dowodowych w zakresie dalszej diagnostyki oskarżonego, a w konsekwencji uznaniem, że Ł. J. nie przejawia objawów choroby psychicznej, podczas gdy dopuszczenie ww. dowodów oraz dalsza diagnostyka pozwoliłaby na prawidłowe ustalenie stanu faktycznego w zakresie stanu zdrowia oskarżonego.

4. Obraza przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez wadliwą, niewszechstronną ocenę materiału dowodowego polegającą na uznaniu, że:

a) „ przyznanie się oskarżonego było wyrazem kalkulacji procesowej i nie może być według Sądu oceniane w kategoriach wyrażenia skruchy” co skutkowało błędnym ustaleniem stanu faktycznego, a w konsekwencji uznaniem, że w przedmiotowej sprawie nie występują okoliczności łagodzące i wymierzeniem oskarżonemu kary 7 lat pozbawienia wolności, podczas gdy prawidłowa ocena zgromadzonego w sprawie materiału wskazuje na okoliczność że oskarżony już podczas pierwszego przesłuchania (w dniu 30 kwietnia 2019r.) złożył obszerne wyjaśnienia, w których przyznał się do dziesięciu czynów (w tym objętego niniejszym postępowaniem), współpracował z organami ścigania, ujawnił kulisy popełnienia czynów, co powinno mieć wpływ na łagodniejszy wymiar kary,

b) „ oskarżony obejmował swoim zamiarem wiek pokrzywdzonych i ich kondycję fizyczną” (k.14 uzasadnienia) podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego wskazuje na fakt, że oskarżony zamiarem obejmował co najwyżej odbiór pieniędzy i przekazanie ich, pokrzywdzone zobaczył dopiero w chwili czynu, przez kierującego procederem był poinformowany o kwocie pieniędzy jaką ma odebrać, nie o wieku pokrzywdzonych,

c) przeznaczenia przez oskarżonego pieniędzy na libację alkoholową stanowi o jego wysokiej demoralizacji, a w konsekwencji wymierzenie rażąco surowej kary podczas gdy z materiału dowodowego wynika, że oskarżony od 12 roku życia zmaga się z nałogiem alkoholowym, podejmował liczne terapie, które okazywały się bezskuteczne, zatem prawidłowa ocena materiału dowodowego winna skutkować ustaleniem, że oskarżony jest osobą chorą zaś przeznaczenie przez niego niewielkich środków uzyskanych z przestępstwa na alkohol stanowiło emanację nałogu i winno skutkować skierowaniem go na leczenie.

5. Rażąca niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu kary polegająca na orzeczeniu bezwzględnej kary pozbawienia wolności w wymiarze 7 lat w sytuacji, kiedy oskarżony od początku przyznał się do zarzucanego czynu, podjął współpracę z organami ścigania, popełnił czyn bez użycia przemocy, był swoistą marionetką w rękach organizatorów przestępczego procederu, co powinno wpłynąć na wymierzenie kary łagodniejszej.

☐ zasadne

☒ częściowo zasadne

☐ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

1.  Podniesione w apelacji zarzuty okazały się w dużej mierze nietrafne i nie doprowadziły do uchylenia zaskarżonego wyroku i umorzenia postępowania bądź przekazania sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania ani do dalej idącego złagodzenia wymiaru kary pozbawienia wolności, to jest w sposób zawnioskowany w apelacji.

2.  Odnośnie zarzutów z punktu 1 i 2a, to ocenić je należało jako pozbawione podstaw.

Wyrokiem wydanym w sprawie IV K 601/19 (k.775b, t.IV), Ł.P. J. został prawomocnie skazany za pięć zachowań, które co do sposobu działania tej osoby, były bardzo zbliżone zarówno do siebie, jak i do zachowania będącego przedmiotem obecnie prowadzonej sprawy. Przy czym, czyn popełniony na szkodę A.K. i innych, miał miejsce w tym samym dniu, co zachowanie z punktu II wyroku wydanego w sprawie IV K 601/19. Okoliczność ta nie została jednak uwzględniona przez sąd I instancji jako uzasadniająca przyjęcie, że w odniesieniu do wszystkich czynów, to jest z obu tych spraw karnych, Ł.P. J. działał w ramach czynu ciągłego.

Jak zostało to wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, „ w przywołanym prawomocnym wyroku (tj. wydanym w sprawie IV K 601/19- przyp. sądu) nie przyjęto konstrukcji czynu ciągłego w rozumieniu artykułu 12 § 1 k.k. a żaden z występków nie obejmował działania na szkodę A. K., T. K. i J. N. (1) ”. Okoliczność ta przesądziła, zdaniem sądu I instancji, o braku „ podstaw do przyjęcia, że doszło do konsumpcji skargi publicznej” w przedmiotowej sprawie. Innymi słowy, uwzględniając treść wyroku w sprawie IV K 601/19, sąd ten nie przyjął, że czyn popełniony przez Ł.P. J. na szkodę A.K., T.K. i J. N. stanowił fragment przedmiotu tego, prawomocnie już zakończonego procesu karnego. Stanowisko to nie było prawidłowe. Ma rację skarżąca, że oceniając, czy czyn popełniony na szkodę tych osób stanowił fragment przedmiotu sprawy o sygn. IV K 601/19, zgodnie z przepisem art. 8 § 1 k.p.k., sąd I instancji powinien był to zagadnienie rozstrzygnąć samodzielnie. Nie oznacza to jednak, z przyczyn podanych niżej, zasadności omawianych w tym miejscu zarzutów apelacji.

3.  Podobieństwo czynów popełnionych przez sprawcę, krótkie odstępy czasu pomiędzy nimi a nawet, rozpoczęcie realizacji jednego z nich przed zakończeniem innego czynu, co zdaniem skarżącej odnosiło się do zachowań Ł.P. J. podjętych w dniu 12 kwietnia 2019r., nie jest wystarczające do przyjęcia, że osoba ta działała w ramach czynu ciągłego a więc, że jedno z takich zachowań, stanowiące przedmiot obecnie prowadzonego postępowania, zostało już „ skonsumowane” poprzez wydanie wyroku w sprawie IV K 601/19. Dodatkowym warunkiem przyjęcia konstrukcji „ czynu ciągłego” jest bowiem zachowanie sprawcy „ w wykonaniu z góry powziętego zamiaru” (art.12 § 1 k.k.: „ Dwa lub więcej zachowań, podjętych w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, uważa się za jeden czyn zabroniony (…)”) a tego, nie sposób Ł.P. J. przypisać.

4.  Termin „ w wykonaniu z góry powziętego zamiaru” „… oznacza, po pierwsze, że w skład czynu ciągłego mogą wchodzić wyłącznie zachowania umyślne (por. wyrok SN z 4.12.2008 r., III KK 242/08, Biul. PK 2009/1, s. 24). Po drugie, zamiar dotyczący ich wszystkich musi istnieć już przed podjęciem pierwszego z nich (por. postanowienie SN z 3.10.2011 r., V KK 96/11, LEX nr 1044083). Wydaje się, że zamiar ten powinien być należycie skonkretyzowany. Nie wchodzi tu zatem w grę zamiar ogólny ani tzw. odnawiany (Wąsek [w:] Górniok i in., t. 1, s. 188; Kardas [w:] Wróbel, Zoll I/1, s. 227–228; Kardas, Przestępstwo ciągłe w prawie, s. 279; Marek, Komentarz, s. 57–58). Nie są też czynem ciągłym zachowania popełniane w wykorzystaniu trwałej sposobności, bez powziętego z góry zamiaru (Wąsek [w:] Górniok i in., t. 1, s. 188)” (teza 6 w: Mozgawa Marek (red.), Kodeks karny. Komentarz aktualizowany. Opublikowano: LEX/el. 2024).

5.  W przypadku oskarżonego, jak wynikało to z wyjaśnień tej osoby (vide k.202, t.II i nast.), miał on brać udział w odbiorze pieniędzy od starszych osób, w bliżej nieokreślonej z góry liczbie takich aktów przestępnego zachowania i w odniesieniu do bliżej nieokreślonych z góry pokrzywdzonych. Nie można więc mówić o objęciu jednym i tym samym, z góry powziętym zamiarem, całości jego działalności sprzecznej z prawem (vide wyrok Sądu Najwyższego wydany w dniu 28 listopada 2023 roku w sprawie I KK 112/23; LEX nr 3717426) stanowiącej przedmiot postępowania w sprawie IV K 601/19 (vide stanowisko zajęte w apelacji, str. 6, że „ zastosowanie do wszystkich zarzucanych w poprzednim postępowaniu karnym czynów art. 12 k.k. mogło być wątpliwe”) i w sprawie niniejszej. W zakresie czynów wyczerpujących znamiona tych samych typów czynów zabronionych, kwalifikowana być ona powinna, przy dodatkowym wykazaniu działania Ł.P. J. „ z wykorzystaniem takiej samej sposobności”, jako „ ciąg przestępstw” z art. 91 § 1 k.k. Odnośnie zdarzeń z 12 kwietnia 2019r., to oskarżony ten wyjaśnił nadto, że dopiero po odbiorze 3.000 zł za czyn popełniony na szkodę A.K., jej siostry i J. N. (co wbrew stanowisku obrony, należy interpretować jako zakończenie tego przestępstwa), mężczyzna o imieniu P., który w popełnianiu przestępstw był jego przełożonym i odbierał od niego wyłudzone pieniądze „ Powiedział mi żebym nie wyłączał telefonu (tego samego, vide argumentacja apelacji, str. 6- przyp. sądu) , bo coś jeszcze dziś będę miał do zrobienia po około dwóch godzinach otrzymałem telefon”. Chodziło o popełnienie w tym dniu drugiego przestępstwa, tym razem na szkodę L. S. (pkt II wyroku wydanego w sprawie IV K 601/19).

Podejmując zamiar popełnienia czynu na szkodę A.K. i członków rodziny tej osoby, oskarżony nie wiedział więc jeszcze, że w tym samym dniu zostanie poproszony o popełnienie jeszcze innego czynu. Świadczy to o działaniu tego oskarżonego w dniu 12 kwietnia 2019r. nie z góry powziętym zamiarem, ale z zamiarem „ ogólnym” czy tzw. „ odnawialnym”, wyrażającym się w istocie pozostawaniem w przestępczej dyspozycji, nie wiążącej się z góry powziętą wiedzą, ile czynów sprzecznych z prawem i jakich, w tym dniu popełni.

6.  Wyżej zaprezentowane rozważania przeczą więc zasadności zarzutów apelacji wskazanych w punktach 1 i 2a i tym samym nie uzasadniają przyjęcia w oparciu o nie, „ że w przedmiotowej sprawie zachodzi powaga rzeczy osądzonej”.

Wskazane w tym środku odwoławczym orzeczenia sądów są w pełni trafne, ale nie odnoszą się do prowadzonej obecnie sprawy.

7.  Jako pozbawione podstaw, ocenić należy zarzuty wskazane w punktach 2b i 4a apelacji.

Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 60 § 3 k.k. obowiązującym w dacie wydania wyroku: „S ąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli ujawni on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia”.

W przedmiotowej sprawie, brak jest podstaw do przyjęcia, że Ł.P. J. spełnił wszystkie, wskazane w tym przepisie przesłanki umożliwiające zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary a nawet warunkowe zawieszenia jej wykonania.

Składając wyjaśnienia w przedmiotowej sprawie, w tym przede wszystkim podczas przesłuchania przed organami ścigania w sprawie IV K 601/19 (vide k.201-203v), oskarżony ten istotnie podał pseudonimy współpracowników, szczegóły działania grupy i miejsca spotkań w W.. Nadto, brał on udział w czynności operacyjnej oraz wskazał, „ że w areszcie został nazwany konfidentem i został pobity w dniu 6 sierpnia 2022r.”. Tym niemniej, wiedza ta, poza ujęciem szefa grupy o pseudonimie (...), do którego miało dojść wskutek informacji pochodzących od Ł.P. J., nie została potwierdzona procesowo. Trudno w takim wypadku przesądzać o jej pełnej prawdziwości a tym samym przydatności dla organów powołanych do ścigania przestępstw.

Należy podkreślić, że sąd I instancji uznał za wiarygodne wyjaśnienia oskarżonego tylko w takim zakresie „ w jakim przyznał się on do popełnienia zarzuconego mu czynu”, odrzucając jako niepolegające na prawdzie te wypowiedzi tej osoby, w których wskazywał, że „ został zmanipulowany, był narzędziem w czyichś rękach, działał pod wpływem nacisków innej osoby”. Rozważania w tym zakresie należy ocenić jako w pełni swobodne. Sąd ten oparł je na dokładnej analizie tego, co mówił Ł.P. J. i co rzeczywiście wskazywało na zmienność jego postawy wobec stawianych mu zarzutów, oraz na porównaniu treści wyjaśnień tej osoby z zebranym w sprawie materiale dowodowym. Stąd, rozważania te w pełni zasługują na uwzględnienie.

8.  Prawdziwości relacji Ł.P. J. o osobach „uczestniczących w popełnieniu przestępstwa” (w wymaganej ustawowo liczbie co najmniej dwóch; vide teza 35 w Majewski Jarosław (red.), Kodeks karny. Komentarz. Opublikowano: WKP 2024 i uchwała SN z 25.02.1999 r., I KZP 38/98, OSNKW 1999/3–4, poz. 12) oraz o istotnych okolicznościach jego popełnienia, nie dowodzi wyłączenie do odrębnego postępowania materiałów dotyczących nieustalonych mężczyzn, którzy obok oskarżonego, jako współsprawcy, działający z nim wspólnie i w porozumieniu, mieli brać udział w przedmiotowym przestępstwie (vide postanowienie z 4 maja 2019r., k.507-508, t.III), ani zwrócenie się przez prokuratora Prokuratury Rejonowej (...) w W. „ do Sądu Okręgowego VIII Wydział Karny o nadesłanie odpisu protokołu rozprawy z dnia 26 września 2022 r. w sprawie sygn. akt VIII K 135/22, na której Ł. J. składał wyjaśnienia” (vide argumentacja zawarta w apelacji, str. 9). Brak jest też skutku wskazanego w innym postanowieniu prokuratora z 4 maja 2019r. (k.514-515), że „ jeżeli operacyjnie jakieś nowe okoliczności dotyczące współsprawców zostaną ustalone, przełożone one zostaną na proces karny we właściwym trybie w ramach postępowania wyłączonego”.

9.  Odnośnie oceny sądu I instancji, że przeprosiny Ł.P. J. nie były szczere wskazać należy, że oparta ona została na szeregu okoliczności wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, a w tym, na okazaniu skruchy przez tę osobę „ dopiero na rozprawie przed Sądem, kiedy to perspektywa poniesienia odpowiedzialności karnej (…) zaczęła się materializować”, na braku deklaracji „ o podjęciu działań w celu zrekompensowania szkody wyrządzonej przestępstwem” oraz na braku szczerej, spontanicznej refleksji nad popełnionym czynem.

Ocena ta, jako oparta na ww., rzeczywistych podstawach, nie była więc dowolna, co przesądza o jej trafności.

Tut. sąd nie dostrzega też sprzeczności pomiędzy postawą oskarżonego składającego obciążające wyjaśnienia w celu zapewnienia sobie korzystniejszej sytuacji procesowej a brakiem z jego strony rzeczywistej skruchy. Ma ona charakter wyłącznie pozorny i nie uniemożliwia dokonania „ moralnej oceny motywacji oskarżonego”, opierającej się na innych, to jest społecznych a nie prawnych kryteriach.

10.  Odnośnie zarzutów z punktów 3a-3d apelacji, to ocenić je należy jako zasadniczo nietrafne.

Badając stan poczytalności oskarżonego, sąd I instancji przeprowadził opinie biegłych z zakresu psychiatrii, psychologii i neurologii. Ich opis oraz wynikające z nich wnioski, zostały przedstawione i omówione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Sposób działania tego sądu w omawianym zakresie nie budzi zastrzeżeń co do jego prawidłowości. Uwaga ta odnosi się przede wszystkim do rozważań tego sądu prowadzących do oceny tych opinii jako jasnych, pełnych oraz wyczerpujących pytania sądu i stron. W konsekwencji, uwzględnieniu podlega też, dokonana na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego ocena, wynikających z nich wniosków, jako w pełni wiarygodnych.

W pełni więc zasadnie, z przyczyn podanych w postanowieniu znajdującym się na k.999, sąd I instancji oddalił wnioski dowodowe obrony o ponowne przeprowadzenie badań psychologicznych, psychiatrycznych i neurologicznych oraz o skierowanie oskarżonego na uzupełniające badania psychiatryczne. Nie było też potrzeby powołania nowych biegłych lekarzy psychiatrów na etapie postępowania odwoławczego, czemu sąd dał wyraz w trakcie rozprawy w dniu 17 czerwca 2024r. wydając w tym zakresie postanowienie oddalające wniosek obrony.

11.  Przechodząc do zarzutów apelacji, to biegli lekarze z zakresu psychiatrii, wydając swoje obszerne opinie, wzięli m.in. pod uwagę całość dostępnej, sięgającej 2011r., kompleksowej dokumentacji medycznej oskarżonego, wypowiedzi tej osoby oraz wyniki z jego osobistego badania. Zwracały w szczególności uwagę kategoryczne spostrzeżenia biegłych, które odnosząc się wprost do zarzutu stawianego oskarżonemu, jednocześnie przedstawiały szerszą perspektywę stanu zdrowia psychicznego tej osoby, to jest, że w różnych okresach, w tym i w styczniu 2022 roku, podczas konsultacji w Zakładzie Karnym w H., „ oskarżony wypowiadał treści, które miały charakter treści urojeniowych, potwierdzał obecność halucynacji słuchowych mających miejsce przed zarzutem, ale nie tylko, bo również występujących w trakcie pobytu w areszcie, natomiast część tych wypowiedzi budziło nasze podejrzenia co do wiarygodności, podejrzewałyśmy proces symulacji”. Jako ich przykład, biegłe podały informacje Ł.P. J. „ o diable, który chodzi po celi i zostawia ziemię z butów” dodając, że „ To są takie treści, które często są podawane przez osoby nie chore psychicznie, ale takie które starają się przedstawić jako osoba chora” (k.704). Nie sposób tych uwag nie odnieść do zeznań I. R., w których świadek ta, nie stwierdzając, że znany jej od dzieciństwa Ł.P. J. jest chory psychicznie, jednocześnie opisywała wypowiedzi tej osoby sprzed wielu już lat, których treść odpowiadała temu, co zostało już uwzględnione (w tym zwłaszcza w oparciu o informacje pochodzące z późniejszego okresu- przyp. sądu), w opinii biegłych. Nie podważając wiarygodności tego świadka, należało więc przyjąć, że zeznania te nie wnosiły nic ponad to, co stanowiło już ich przedmiot i wnioski (vide wypowiedź biegłych z rozprawy z 24 października 2022r.: „… zapoznałyśmy się z całą treścią z tego doniesienia z rozprawy w dniu 26 września 2022r. i uważamy, że odnośnie zarzutu niepoczytalności te wypowiadane obecnie treści również o charakterze psychotycznym nie mają wpływu, bo opiniowany bardzo racjonalnie, zbornie relacjonuje przebieg wydarzeń objętych zarzutem. Te doznania, które są wskazane w wyjaśnieniach oskarżonego z 26 września 2022 r. opisywane były również wcześniej z dokumentacji z pobytu oskarżonego w areszcie śledczym”, k.706). Podobnie ocenić należy także dowody z korespondencji załączonej do akt sprawy w postaci listów oskarżonego i pisma matki tej osoby. One również, poprzez prezentowanie w nich określonych treści, wpisywały się w ustalenia biegłych psychiatrów i tym samym nie stanowiły dowodu na okoliczności, nie objęte opiniami tych osób. Tym samym, nie było potrzeby przekazania ich biegłym celem dodatkowego opiniowania.

Należy dodać, że skserowanie korespondencji oskarżonego przez sąd pozostaje bez wpływu na powyższe ustalenia. Związku takiego nie podała też skarżąca we wniesionej przez siebie apelacji.

12.  Informacje jakich mógł udzielić przed sądem odwoławczym terapeuta P. K., objęte zostały opiniami psychiatrycznymi i psychologicznymi znacznie wykraczającymi w czasie, poza okres terapii, jaką oskarżony przechodził u tej osoby. Z tego też powodu, jak i wskutek obecnych trudności w przeprowadzeniu dowodu z przesłuchania tej osoby w charakterze świadka, a wreszcie wobec braku związku pomiędzy dokumentacją medyczną leczenia tej osoby a przedmiotem sprawy, postanowieniami z 17 czerwca 2024r, należało oddalić wnioski dowodowe obrony.

13.  Odnośnie obecności funkcjonariusza/funkcjonariuszy policji w trakcie badania psychiatrycznego oskarżonego, biegłe z zakresu psychiatrii wypowiadały się na rozprawie w dniu 18 maja 2023r. (k.998). Nie stwierdziły one jakiegokolwiek wpływu, w tym zwłaszcza negatywnego, na jego wynik. Stanowisko to oparte zostało na ocenie ówczesnego zachowania się Ł.P. J. („ W opisie zachowania opiniowanego w czasie badania odnotowałyśmy, że był w rzeczowym kontakcie, tok myślenia i wypowiedzi były raczej przyspieszone, a nie spowolnione. Był wielomówny, w nastroju wyrównanym (…) rezonerski- tzn. że mówił dużo, chętnie (…) nie zgłaszał chęci pozostawania samemu i nie zgłaszał, że obecność funkcjonariusza działa na niego krępująco”, k.998) i z tego powodu, zasługuje ono na uwzględnienie.

14.  W trakcie rozprawy w dniu 18 maja 2023r., biegłe z zakresu psychiatrii wypowiadały się także co do opinii biegłego neurologa, z którą to, jak również ze streszczeniami dodatkowej dokumentacji neurologicznej, się zapoznały (k.996). Jak wynika z dalszego przebiegu czynności ówczesnego ich przesłuchania, wystarczyło to do przedstawienia stanowczych wniosków, że ich własne ustalenia, pozostawały w zgodności z ustaleniami biegłych: psychologa i neurologa. Wnioski te zasługiwały na uwzględnienie.

15.  Wskazując w apelacji na okoliczność, że jedna z biegłych badała oskarżonego już w 2019r. i sugerując wysokie prawdopodobieństwo, że z tego właśnie powodu nie zmieniła ona własnej, wydanej uprzednio decyzji, obrońca tej osoby pomijała fakt, że obecnie prezentowane opinie psychiatryczne były szczegółowe, wielopłaszczyznowe, oparte na bogatej dokumentacji, co do istoty zgodne z opiniami innych biegłych a nadto, sięgające obecnego okresu czasu. Tym samym, przy prezentowanym w uzasadnieniu stanowisku o ich pełnej wiarygodności, sugestię tę, jako pozbawioną rzeczywistych podstaw, należało odrzucić.

16.  Odnośnie kary wymierzonej Ł.P. J. i zarzutów, jakie w związku z tym rozstrzygnięciem przedstawione zostały w apelacji- pkt 4a-5, należy zauważyć, że jakkolwiek sąd I instancji w tym zakresie dokonał szczegółowych i zasadniczo trafnych rozważań, to jednak, nieproporcjonalnie duży nacisk położył na okoliczności, dla oskarżonego niekorzystne oraz, albo nie uwzględnił okoliczności, które przemawiały na korzyść tej osoby, albo nie nadał im prawidłowej miary.

17.  Punktem wyjścia dalszych rozważań jest trafna uwaga skarżącej, że „ Sąd przy wymiarze kary zobowiązany jest baczyć, aby jej dolegliwość „nie przekraczała stopnia winy”. Zupełnie prawidłowo wskazane zostało przy tym w apelacji orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku (wyrok z 5 października 2022r., sygn. II AKa 76/22), zawierające wskazania co do wagi tego określenia i jego właściwego rozumienia. Trafnie też skarżąca odniosła to określenie do Ł.P. J. i uwag, jakie odnośnie dysfunkcji w funkcjonowaniu tej osoby, w zakresie „obniżonej efektywności dojrzałych mechanizmów obronnych osobowości”, znalazły się w opinii sądowo- psychologicznej. Wywody te należy uzupełnić o inne spostrzeżenie biegłego z zakresu psychologii, że oskarżony prezentował deficyty funkcji poznawczych na poziomie łagodnym (vide k.764). Niewątpliwie, występowanie u oskarżonego ww. deficytów, obniżało stopień winy tej osoby. Jednocześnie przy tym, z braku relacji o przebiegu przedmiotowego przestępstwa pochodzącej od innych jego sprawców, nie można było za skarżącą w sposób jednoznaczny przyjąć, że zostały one celowo wykorzystane przez organizatorów całego procederu, a on sam „ został zmanipulowany i wykorzystany”. Ustalenia sądu I instancji w tym zakresie należało więc ocenić jako w pełni trafne.

18.  Do kategorii deficytów obniżających stopień winy zaliczyć też należy „ uzależnienie mieszane”, rozpoznane u oskarżonego przez biegłych lekarzy psychiatrów, które co prawda nie znosiło ani nie ograniczało w stopniu znacznym poczytalności tej osoby w czasie popełniania przypisanego mu czynu i w trakcie postępowania procesowego ale niewątpliwie, o czym będzie mowa niżej, miało wpływ na wykorzystanie kwoty pochodzącej z tego przestępstwa na cel, w oczywisty sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.

Wyższy stopień winy wynikałby w takim wypadku z sytuacji, gdyby oskarżony przeznaczył pieniądze, uzyskane wskutek przestępstwa, na ww. cel, nie będąc osobą uzależnioną.

19.  Przechodząc do stopnia społecznej szkodliwości czynu przypisanego oskarżonemu, to wynikał on nie tyle z wysokości kwoty pieniężnej, którą on sam miał otrzymać za udział w nim, co z wysokości kwoty łącznie wyłudzonej od pokrzywdzonych w granicach określonych zarzutem. Niewątpliwie, była ona znacznej wartości w kodeksowym rozumieniu tego pojęcia i w całości objęta była świadomością i zamiarem ŁP.J..

20.  Na korzyść tej osoby przemawiały wyjaśnienia, które złożył on w dniu 30 kwietnia 2019r. i które, jak trafnie zauważyła skarżąca, „ do dnia dzisiejszego stanowią (…) kluczowy materiał obciążający (…) stanowią także podstawę ścigania innych zaangażowanych w proceder sprawców”. W dalece niewystarczającym stopniu, okoliczność ta została uwzględniona przez sąd I instancji. Istotnie, gdyby nie te wyjaśnienia, mogłaby chociażby powstać trudność w rozpoznaniu oskarżonego przez osoby pokrzywdzone przestępstwem, a to z kolei mogłoby stać się powodem umorzenia postępowania względem tej osoby. Nadto, to ich treść umożliwiała określenie czynów, których dopuścił się oskarżony we współdziałaniu z innymi sprawcami.

21.  Wykorzystanie przez oskarżonego pieniędzy pochodzących z przestępstwa na alkohol, słusznie zostało ocenione przez sąd I instancji jako okoliczność niekorzystna dla Ł.P. J.. Ustalenie to należy uzupełnić o uwagę, o której była mowa wyżej, że powinna ona zostać oceniona przez ten sąd także z perspektywy uzależnienia tej osoby m.in. od alkoholu i zmagania się jej z chorobą alkoholową od wielu już lat. Należy dodać, że sposób wykorzystania pieniędzy uzyskanych wskutek przestępstwa, stanowił jedyną okoliczność, którą sąd I instancji wprost ocenił w kategorii stopnia winy oskarżonego.

22.  Idąc dalej, społeczna szkodliwość przedmiotowego przestępstwa nie wynikała z drastycznego, brutalnego, wiążącego się z udręczeniem ofiar itp. sposobu jego popełnienia, co przede wszystkim z przebiegłości sprawców i dalece przemyślanego i zorganizowanego mechanizmu ich działania. Tym samym, argumenty zawarte w apelacji, że „ Oskarżony dopuścił się zarzucanego czynu bez użycia przemocy (…) upewnił się, że nikomu nie stanie się krzywda (…) nie był agresywny, ani napastliwy, nie nalegał na przekazanie mu pieniędzy, nie groził”, nie mają znaczenia w przedmiotowej sprawie.

Miała przy tym rację skarżąca, że sąd I instancji błędnie wskazał, że zabrane pokrzywdzonym pieniądze „ były gromadzone przez całe życie” w znaczeniu, że chodziło o całość środków, które osoby te posiadały, gdy tymczasem, „ kolejną transzę (…) przekazały parę dni później…”. Z drugiej strony przyjąć należy, że Ł.P. J. „ obejmował swoim zamiarem wiek pokrzywdzonych i ich kondycję fizyczną”, gdyż po pierwsze, założeniem sprawców popełniających czyny takiego rodzaju, jakiego dopuścił się oskarżony jest to, że ich ofiarami są osoby przede wszystkim starsze, gorzej funkcjonujące społecznie i poznawczo niż osoby młodsze a po drugie, w momencie odbierania od pokrzywdzonych pieniędzy, co wynikało między innymi z jego wyjaśnień, był świadomy ich zaawansowanego wieku.

23.  Wymierzona przez sąd I instancji kara siedmiu lat pozbawienia wolności jest rażąco surowa. Poza wyżej wskazanymi okolicznościami, dodać należy, że zachodziła w tym zakresie także wyraźna dysproporcja pomiędzy tą karą, a karami wymierzonymi tej osobie w sprawie IV K 601/19, której nie uzasadniała, nie aż tak duża różnica w stopniu społecznej szkodliwości czynu, przypisanego obecnie tej osobie i czynów objętych ww. postępowaniem, na którą składała się przede wszystkim wysokość szkód, jakich w wyniku ich popełnienia ponieśli pokrzywdzeni. Zasadna jest więc wątpliwość, przedstawiona przez skarżącą w apelacji, że „… oceniając czy jest to wyrok sprawiedliwy, należy odpowiedzieć na pytanie jaki byłby sprawiedliwy wyrok w przypadku ujęcia osób- inicjatorów przestępczego procederu, sprawców kierowniczych”.

Tym samym, uwzględniając całokształt okoliczności sprawy odniesionych do dyrektyw wymiaru kary określonych w przepisie art. 53 k.k. przyjąć należało, że wskazane w nim cele, w pełni realizuje kara dwóch lat pozbawienia wolności a nie, zawnioskowana w apelacji, kara 10 miesięcy pozbawienia wolności.

24.  Żadnych zastrzeżeń nie budzą wreszcie rozstrzygnięcia sądu I instancji co do obowiązku naprawienia szkody, jak i co do orzeczenia, o podaniu wyroku do publicznej wiadomości. Należy dodać, że zostały one objęte wnioskami apelacji, a nie zarzutami a nadto, tylko co do rozstrzygnięcia z art. 46 k.k., skarżąca zamieściła w tym środku odwoławczych argumentację, podważającą trafność tego rozstrzygnięcia. Rozpoznawanie tych domniemanych uchybień wykraczało więc poza granice rozpoznania sprawy w postępowaniu apelacyjnym (art. 433 § 1 k.p.k.). Tym niemniej ocenić należy tę argumentację jako nietrafną. Odnosząc się do jej treści zwrócenia uwagi wymaga okoliczność, że odpowiedzialność solidarna miałaby miejsce w przypadku wskazanym w przepisie art. 441 § 1 k.c., to jest, jeżeli kilka osób ponosiłoby odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym. Tymczasem, w przedmiotowej sprawie, odpowiedzialność tę, w sytuacji braku naprawienia szkody, ponosi wyłącznie Ł.P. J..

Wnioski

1. Uchylenie zaskarżonego orzeczenia i umorzenie postępowania.

ewentualnie:

2. zmianę zaskarżonego wyroku w ten sposób, że w pkt 1 złagodzenie wymierzonej oskarżonemu kary 7 lat pozbawienia wolności wymierzenie oskarżonemu kary dziesięciu miesięcy pozbawienia wolności, a także zmianę pkt III w ten sposób, że zobowiązanie oskarżonego do naprawienia szkody w wysokości zobowiązania go do uiszczenia na rzecz pokrzywdzonej kwoty 50 000 zł zamiast 263 500 zł, a nadto zmianę pkt IV zaskarżonego wyroku poprzez podanie wyroku do publicznej wiadomości poprzez jego publikację w całości na stronie internetowej Komendy Stołecznej Policji przez okres jednego roku zamiast przez okres 1 roku i 6 miesięcy

ewentualnie:

3. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadne

☐ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

Wnioski zaprezentowane w apelacji, poza wskazanym w punkcie 2, tj. zmiany zaskarżonego wyroku poprzez złagodzenie wysokości orzeczonej kary pozbawienia wolności, nie okazały się zasadne. Decyzja ta stanowiła konsekwencję nieuwzględnienia zarzutów apelacyjnych, o czym była mowa wyżej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k.).

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1

Przedmiot utrzymania w mocy

Poza takimi elementami zaskarżonego wyroku, jak wyeliminowanie z opisu czynu słowa „nieprawdziwego” i przede wszystkim, obniżenie wymiaru kary pozbawienia wolności za czyn przypisany Ł.P. J., wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie wydany w dniu 29 sierpnia 2023 roku w sprawie sygn. akt VIII K 135/22

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

O przyczynach ww. rozstrzygnięcia była mowa we wcześniejszych częściach uzasadnienia oraz dodatkowe uwagi zostaną podane niżej.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

c)  z punktu I. sentencji wyroku- wers 6, wyeliminowane zostało słowo „nieprawdziwego”,

d)  złagodzona do 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności została kara wymierzona za czyn przypisany Ł.P. J. w punkcie I. sentencji wyroku.

Zwięźle o powodach zmiany.

Użycie w redakcji czynu przypisanego Ł.P. J. słowa „ nieprawdziwego” (funkcjonariusza Policji) wypaczało sens zarzutu. Sprawcy podawali się telefonicznie za prawdziwego funkcjonariusza policji i prokuratora.

Wymierzenie oskarżonemu kary 7 lat pozbawienia wolności było orzeczeniem rażąco surowym. Kara 2 lat pozbawienia wolności za przypisany czyn spełniała wszystkie, ustawowe dyrektywy jej wymiaru.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia.

4.

Konieczność warunkowego umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania.

5.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku

Lp.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

6.  Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

3.

O zwolnieniu Ł. J. od ponoszenia kosztów sądowych i o obciążeniu Skarbu Państwa wydatkami za postępowanie odwoławcze, sąd orzekł na podstawie art. 624 § 1 k.p.k.

7.  PODPISY

Przemysław Filipkowski Sławomir Machnio Michał Lasota

Oznaczenia zapadłych wyroków

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie wydany w dniu 29 sierpnia 2023 roku w sprawie sygn. akt VIII K 135/22

Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

x na korzyść

☐ na niekorzyść

x w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☒

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana