VIII AKa 399/23 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Warszawie z 2024-04-30

Sygn. akt VIII AKa 399 / 23

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 kwietnia 2024r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VIII Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Izabela Szumniak

Sędziowie: SA Dariusz Drajewicz

SO (del.) Piotr Maksymowicz (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Karolina Pawłowska

przy udziale Prokuratora Stanisława Wieśniakowskiego

po rozpoznaniu w dniu 28 marca 2024r.

sprawy

1. D. P.

syna T. i G. z domu T.

urodzonego dnia (...) w W.

oskarżonego o czyny z: a) art. 18 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 12 § 1 kk; b) art. 18 § 1 kk w zw. z art. 299 §§ 1 i 5 kk w zw. z art. 12 § 1 kk

2. A. G. ( G. )

syna J. i D. z domu R.

urodzonego dnia (...) w W.

oskarżonego o czyny z: a) art. 18 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 12 § 1 kk; b) art. 299 §§ 1 i 5 kk w zw. z art. 12 § 1 kk;

3. M. K.

syna T. i W. z domu M.

urodzonego dnia (...) w W.

oskarżonego o czyny z: a) art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 12 § 1 kk; b) art. 299 §§ 1 i 5 kk w zw. z art. 12 § 1 kk;

4. R. M.

syna K. i J. z domu D.

urodzonego dnia (...) W.

oskarżonego o czyn z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 12 § 1 kk

naskutekapelacji wniesionych przez Prokuratora (w odniesieniu do wszystkich os­karżonych) oraz obrońcę oskarżonego R. M.

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

z dnia 29 września 202 3r., sygn. akt V K 271/22

I.  zmienia wyrok w zaskarżonej części w ten sposób, że:

1.  w kwalifikacji prawnej czynów i podstawie skazania oskarżonych:

D. P. za czyny przypisane mu w puntach 1. (pierwszym) i 5. (piątym),

A. G. za czyny przypisane mu w puntach 2. (drugim) i 6. (szóstym),

M. K. za czyny przypisane mu w puntach 3. (trzecim) i 7 (siódmym),

R. M. za czyn przypisany mu w punkcie 4. (czwar­tym)

przywołany art. 12 § 1 kk zastępuje art. 12 kk (w pierwotnym brzmieniu); nadto kwalifikację prawną tych wszystkich czynów i podstawę skazania uzupełnia o art. 4 § 1 kk i stwierdzenie, że zastosowanie mają przepisy ko­deksu karnego w brzmieniu obowiązującym w czasie ich popełnienia;

2.  zmienia rozstrzygnięcia z punktów 16., 17. i 18. (szesnastego, siedemnas­tego i osiemnastego) w ten sposób, że w miejsce przepadku korzyści ma­jątkowej na podstawie art. 46 § 1 kk (w brzmieniu obowiązującym przed dniem 8 czerwca 2010r.) w zw. z art 4 § 1 kk orzeka wobec oskarżonych D. P., A. G., M. K. i R. P. M. w związku ze skazaniem ich za czyny przypisane – odpowiednio – w punktach 1., 2., 3. i 4. (pierwszym, drugim, trzecim i czwartym) obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę solidarnie na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 259.065,86 (dwieście pięćdziesiąt dziewięć tysięcy sześćdziesiąt pięć 86/ 100) złotych;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zwalnia oskarżonych od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, wydat­kami w nim poniesionymi obciążając Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VIII AKa 399 / 23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 29 września 2023r.

sygn. akt V K 271/22

1.2. Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel subsydiarny

☐ oskarżyciel posiłkowy

obrońca oskarżonego R. M.

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1) kpk – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a) kpk – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskaza­ny w art. 438 pkt 1) kpk, chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpo­wiada prawu

art. 438 pkt 2) kpk – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3) kpk – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4) kpk – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub nie­słusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 kpk

brak zarzutów

1.4. Wnioski

zmiana

uchylenie

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

W. Ż

---

w postępowaniu odwoławczym nie przeprowadzano postępowania dowodowego

---

---

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

---

w postępowaniu odwoławczym nie przeprowadzano postępowania dowodowego

---

---

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

-----

-----

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

2.1.1.1

---

---

2.1.2.1.

---

---

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

APELACJA OBROŃCY oskarżonego
R. M.

zarzut obrazy prawa procesowego:

1.  art. 7 kpk w zw. z art. 4 kpk poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów oraz brak wszechstronne­go rozważenia wszelkich okoliczności, w tym przede wszystkim tych, które przemawiają za niewinnością Ra­fała M. – dowodu z wyjaśnień oskarżonego A. G. oraz [zeznań świadków] S. S., H. Ś. i B. G. oraz w zak­resie oceny ich wiarygodności i błędnego uznania, że R. M. popełnił czyn zabroniony, co miało istot­ny wpływ na wynik postępowania;

zarzut błędu w ustaleniach faktycznych:

2.  błędne ustalenie stanu faktycznego poprzez oparcie się na obciążających zeznaniach [ tak w apelacji] os­karżonego A. G., który składał wewnętrznie spójne zeznania [ tak w apelacji] i nie są one wiarygod­ne, co w konsekwencji istotnie wpłynęło na postępo­wanie, albowiem doprowadziło do błędnego odtworze­nia stanu faktycznego w zakresie sprawstwa i winy R. M., który jako pośrednik kredytowy je­dynie przedkładał dokumenty w banku nie mając kom­petencji, by stwierdzać, czy są one sfałszowane przez pozostałych współoskarżonych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

niezasadne

APELACJA PROKURATORA w odniesieniu do oskarżonego R. M.

zarzut rażącej niewspółmierności kary wymierzonej os­karżonemu za przypisany czyn poprzez:

a)  niesłuszne niezastosowanie środka karnego w postaci zakazu zajmowania stanowisk związanych z banko­wością, doradztwem finansowym i usługami bankowy­mi, podczas gdy wszechstronna i wnikliwa analiza ca­łokształtu materiału dowodowego prowadzi do wnios­ku, iż oskarżony nadużył przy popełnieniu zarzuconego mu czynu zajmowanego przez niego stanowiska, co przesądza o konieczności zastosowanie wobec niego środka karnego wnioskowanego przez prokuratora;

b)  poprzez orzeczenie wobec D. P., A. G. i M. K. przepadku korzyści z art. 299 § 7 kk, podczas gdy przepadku nie orzeka się w całości lub w części, jeżeli przedmiot, korzyść lub jej równowartość podlega zwrotowi pokrzywdzone­mu i w tej sytuacji zachodzą przesłanki do orzeczenia wobec [wszystkich] oskarżonych środka kompensacyj­nego z urzędu w postaci obowiązku solidarnego na­prawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego Banku (...) S.A w kwocie 264.000 zł na podstawie art. 415 § 1 kpk.

☐ zasadny

częściowo zasad­ny dot. obowiązku naprawienia szkody (art. 46 kk)

niezasadny dot. środka karnego z art. 41 kk

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd Okręgowy nie dopuścił się żadnych uchybień określonych w art. 439 § 1 kpk, których wystąpienie obligowałoby sąd odwoławczy do uchylenia zaskar­żonego wyroku niezależnie od granic zaskarżenia, podniesionych zarzutów, a także wpływu uchybienia na treść orzeczenia. Nie było również podstaw do jego modyfikacji na podstawie art. 440 kpk.

Wniosek o sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego złożył tylko obrońca oskarżonego R. M., toteż z uwagi na regu­lację art. 423 § 1a kpk w zw. z art. 457 § 2 kpk pisemne motywy odnoszą się do zarzutów sformułowanych w apelacji jego autorstwa, a w przypadku apelacji oskarżyciela publicznego – do zarzutów dotyczących wymienionego oskarżo­nego.

Najdalej idąca apelacja obrońcy oskarżonego, obejmująca żądanie zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie R. M. musiała zos­tać oceniona jako wyłącznie polemiczna.

Apelujący sformułował zarzut obrazy przepisów postępowania przywołując art. 7 kpk określający reguły oceny dowodów i art. 4 kpk, w którym skodyfikowana została zasada obiektywizmu.

Zauważyć trzeba, że zarzut obrazy art. 4 kpk nie może być podstawą środka odwoławczego, jako że przepis ten zawiera ogólną zasadę postępowania, nie nakazuje, ani nie zakazuje sądowi konkretnego sposobu procedowania. Wy­kazanie, że w toku postępowania odwoławczego doszło do naruszenia zasady obiektywizmu wymaga wskazania uchybień konkretnych przepisów służących realizacji tej zasady (np. wyrok SA w Warszawie z dnia 2.03.2023r., II AKa 552/22, Lex nr 3519529). Apelacja obrońcy nie wskazuje konkretnych uchy­bień, które prowadził miałyby do naruszenia zasady, iż organy prowadzące po­stępowanie karne są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności prze­mawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego. O ile skar­żący zarzuca jej naruszenie, to poza subiektywnym przedstawieniem, że za­padły wyrok jest niekorzystny dla jego klienta nie precyzuje, na czym miałoby ono polegać.

Skarżący formułując zarzut obrazy przepisów postępowania, to jest art. 7 kpk nie zdołał też wykazać, że sąd meriti niewłaściwie ocenił zebrany materiał dowodowy. Przekonanie o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną prawa procesowego, jeżeli poprzedza je ujaw­nienie w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 kpk) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 kpk), stanowi ono wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających za­równo na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 kpk), jest wyczer­pujące i logicznie - z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia ży­ciowego, a nadto zgodnie art. 424 § 1 pkt 1) kpk - właściwie uar­gumentowane w uzasadnieniu (wyrok SA w Warszawie z dnia 14.02.2023r., II AKa 529/22, Lex nr 3522440). Zarazem by zarzut naruszenia art. 7 kpk okazał się trafny, wymaga wykazania wad w ocenie konkretnych dowodów (wyrok tego Sądu z dnia 30.12.2022r., II AKa 293/22, Lex nr 3510437).

Apelujący utrzymuje, że R. M. w przypadku kredytu udzielonego S. S. i H. Ś. był jak zawsze szeregowym pośredni­kiem kredytowym, który przez lata działalności pośredniczył w setkach udzie­lonych kredytów i nigdy nie było zastrzeżeń do jego pracy. Zajmował się on przyjmowaniem dokumentów w celu pośrednictwa w zawieraniu umów – nie był osobą kompetentną do oceny wiarygodności, autentyczności oraz weryfi­kacji pod względem merytorycznym wniosków i dokumentów składanych przez klientów – to należało do zadań pracowników banku. Argumenty te są jedynie z pozoru trafne, bowiem nie wykluczają wersji przyjętej przez Sąd meriti (istot­nie głównie na podstawie wyjaśnień A. G.) o współudziale (w formie zjawiskowej pomocnictwa) w przestępstwie wyłudzenia kredytu hipotecznego. A. G. przekonująco opisał rolę R. M. w przestępstwie, gdzie zgodne z doświadczeniem życiowym było przyjęcie, że jako były pracow­nik Banku (...) S.A. znając chociażby procedury kredytowe, które w nim obowiązywały był osobą cenną celem uzyskania infor­macji o tym, jakie dokumenty należy przedstawić by uzyskać kredyt określonej wysokości. O ile samo przekazanie przez pośrednika kredytowego formularzy bankowych nie stanowi przestępstwa, to już informowanie, jakie dane należy wpisać, by bank udzielił kredytu w wysokości 264.000,00 zł świadczy o świa­domości oskarżonego, że pozostali sprawcy zmierzają do wyłudzenia kredytu. Gdyby było tak, jak chciałby obrońca, iż oskarżony jedynie przyjmował doku­menty i przekazywał je do banku, gdzie podlegały merytorycznej ocenie nie miałby powodu instruować A. G. i D. P. nie tylko, jakie dokumenty są wymagane, ale co konkretnie powinno się w nich znaleźć. Uwypuklić trzeba, że przecież wymienieni nie byli nawet kredytobiorcami – kredyt miał zostać udzielony S. S. (2) i H. Ś.. Nota­bene oskarżony w wyjaśnieniach potwierdza, że dokumenty związane z kredy­tem przywoził mu A. G., a on nigdy nie poznał S. S. (2), ani H. Ś.. Skoro oskarżony podaje, że A. G. nie dysponował żadnym pełnomocnictwem do reprezentowania S. S. (2) i H. Ś., to tym bardziej uwiarygadnia rzetelność relacji przekazanej przez A. G.. Na jakiej bowiem podstawie oskarżony – mający rzekomo wy­konywać jedynie czynności szeregowego pośrednika kredytowego przy kolej­nym kredycie – podejmował czynności polegające m. in. na gromadzeniu do­kumentów, następnie przekazaniu ich od (...) oddziału banku, by nas­tępnie sprawić, że umowa kredytowa zostanie podpisana w oddziale w War­szawie. Apelujący pomija, że o roli R. M. wyjaśniał nie tylko A. G., ale również D. P.. Nie ma znaczenia kwestia, że B. G. (uprzednio W.) nie rozpoznała oskarżonego na tablicach poglądo­wych, skoro bezsporne jest R. M. współpracował w (...) oddzia­łem banku, w którym świadek była zatrudniona. Sąd meriti prawidłowo częścio­wo tylko dał wiarę jej zeznaniom wskazując, że relacjonując mogła mieć obawy przed odpowiedzialnością karną (i dlatego nie pamiętała, czy S. S. (2) i H. Ś. byli osobiście w oddziale celem podpisania wniosku kredyto­wego). O ile zeznania S. S. (2) (z uwagi na kondycję psychiczną świadka) wymagały większej uwagi, to nikt nie podważa twierdzeń H. B.­nat (poprzednio Ś.), że nigdy nie zaciągała kredytu, ani nie zakupiła nie­ruchomości razem z S. S. (2). Do chwili obecnej nie ustalono, kim była kobieta, która dnia 3 lipca 2003r. zawarła umowę kredytową podając się za H. Ś.. Natomiast jedno jest pewne: H. Ś. i S. S. (2) nie byli w (...) oddziale banku celem złożenia wniosku; nie mieli też kontaktu z R. M.. S. S. (2) zeznawał wyłącznie o wi­zycie oddziale banku w W. (na P.), dokąd na skutek interwencji R. M. przekierowano sprawę już na etapie bezpośrednio poprze­dzającym podpisanie umowy.

Apelujący wiele uwagi skupił na depozycjach złożonych przez A. G. zestawiając je z co do zasady trafnie przywołanymi, wypracowanymi w orzecz­nictwie kryteriami oceny dowodu z pomówienia. Obrońca zasadnie zauważył, że wyjaśnienia złożone przez A. G. na rozprawie (k. 1472 i n.) były dość ogólne, ale przecież nie pozostawały w sprzeczności z wersją wydarzeń przedstawianą w postępowaniu przygotowawczym. Oczywiście R. M. kwestionował swoje zawinienie, ale jednocześnie potwierdził znajomość z A. G. jak i to, że to A. G. dostarczał dokumenty dotyczące przedmiotowego kredytu. A. G. (odmiennie niż R. M.) jest oso­bą uprzednio karaną, ale niejednokrotnie (a właściwie w większości przypad­ków) świadkami koronnymi lub małymi świadkami koronnymi są osoby z kry­minalną przeszłością. A. G. składając wyjaśnienia obciąża również sie­bie. R. M. obciąża też D. P.. Nie podnoszono w pos­tępowaniu, by pomiędzy R. M. a A. G. istniał jakikol­wiek konflikt, który mógłby skłonić tego drugiego do fałszywego oskarżenia. Ze względu na upływ czasu pomiędzy popełnieniem przestępstwa a pierwszymi przesłuchaniami dotyczącymi tego konkretnego kredytu naturalnym zjawiskiem był brak detali dotyczących przykładowo sposobu podziału kwoty wypłaconej przez bank. Natomiast wyjaśnienia A. G. pozwoliły na ustalenie kręgu osób zaangażowanych w zaciągnięcie kredytu, roli poszczególnych osób, jak też znalazły potwierdzenie w dowodach z dokumentacji bankowej. W świetle powyższego nie można było się zgodzić z argumentacją obrońcy, że sąd na skutek obrazy przepisów procesowych dopuścił się błędu w ustaleniach fak­tycznych.

Prokurator nie kwestionował wymiaru kary pozbawienia wolności wymierzonej oskarżonemu R. M., ani wymiaru kary grzywny (tak liczby sta­wek dziennych, jak i wysokości stawki). Nie polemizował też z rozstrzygnięciem o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności. W aspek­cie kary zarzuty oskarżyciela publicznego dotyczyły wyłącznie zaniechania orzeczenia środka karnego zakazu zajmowania stanowisk związanych z ban­kowością, doradztwem finansowym i usługami bankowymi oraz zaniechania orzeczenia obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego – w ten sposób miałaby się ujawnić rażąca niewspółmierność (łagodność) kary wymie­rzonej temu oskarżonemu.

Sąd jako niezasadny ocenił zarzut dotyczący zaniechania orzeczenia środka karnego zakazu zajmowania stanowisk ( zarzut III. apelacji).

Art. 41 kk (w redakcji z 2003 roku) stanowił: sąd może orzec zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu, jeżeli spraw­ca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego za­wodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem (§ 1). Sąd może orzec zakaz prowadzenia okreś­lonej działalności gospodarczej w razie skazania za przes­tępstwo popełnione w związku z prowadzeniem takiej działalności, jeżeli dalsze jej prowadzenie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem (§ 2).

Orzeczenie tego środka karnego było fakultatywne, zaś przesłanką jego zasto­sowania jest wykazanie, że sprawca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie sta­nowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym pra­wem. R. M. niewątpliwie nadużył reguł pośrednictwa kredytowego, ale nie oznacza to, że obecnie należy mu automatycznie zakazać pracy w tym zawodzie lub prowadzenia działalności gospodarczej o takim profilu. Należy podkreślić, że od popełnienia przypisanego przestępstwa upłynęło ponad 20 lat, zaś oskarżony – jak wynika z wyjaśnień (k. 1234v) od 2017 roku nie wy­konuje żadnych czynności związanych z szeroko pojętym sektorem usług fi­nansowych. Aktualnie pomaga znajomemu w prowadzeniu stolarni (k. 1233v). R. M. jest osobą niekaraną, a przypisane przestępstwo należy trakto­wać jako zachowanie incydentalne sprzed wielu lat. Nie ma zatem potrzeby eliminowania go z możliwości ewentualnego zarobkowania w tym sektorze, gdzie i tak do chwili zatarcia skazania będzie de facto wyłączony z możliwości podjęcia w nim zatrudnienia.

Ubocznie należało wskazać, że nie jest prawidłowe orzeczenie zakazu wyko­nywania zawodów związanych z pośrednictwem finansowym. Powinno się orzekać zakaz wykonywania zawodu pośrednika finansowego (zob. wyrok SN z dnia 22.04.2022r., II KK 13/22, Lex nr 3431427). Toteż – niezależnie od ustalenia niezasadności zarzutu – Prokurator winien ewentualnie postulować orzeczenie zakazu wykonywania zawodów doradcy finansowego, pośrednika kredytowego lub zajmowania stanowisk w bankach. Nadto oskarżony w okre­sie, kiedy dopuścił się przypisanego mu czynu prowadził własną działalność gospodarczą, toteż już bardziej adekwatny byłoby żądanie orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej związanej z pośrednictwem kredyto­wym.

Mimo częściowej nietrafności argumentów przedstawionych w uzasadnieniu apelacji Sąd Apelacyjny podzielił zarzut Prokuratora ( zarzut IV.) dotyczący orzeczenia wobec oskarżonych D. P., A. G. i M. K. przepadku korzyści majątkowej (na podstawie art. 299 § 7 kk) przy jednoczesnym zaniechaniu orzeczenia wobec wszystkich oskarżonych obowiązku solidarnego naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego banku.

Sąd Okręgowy uzasadniając zaskarżony wyrok (k. 1515) wyjaśnił, że nie orzekł obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego banku, ponieważ Prokurator wniosek taki złożył już po zamknięciu przewodu sądowego, zaś art. 49a § 1 kpk stanowi, że pokrzywdzony, a także prokurator, może aż do zamk­nięcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć wniosek, o którym mowa w art. 46 § 1 Kodeksu karnego . Prokurator polemizując ze stanowiskiem sądu I instancji wskazał (str. 16 apelacji), że sąd był uprawniony do orzeczenia tego środka z urzędu. Rzecz w tym, że apelujący przywołał aktualne brzmienie art. 46 § 1 kk, gdzie rzeczywiście już od dnia 8 czerwca 2010r. orzeczenie obowiązku naprawienia szkody może nastąpić z urzędu. Tymczasem w 2003 roku przepis ten miał odmienne brzmienie i stanowił: w razie skazania za przestępstwo spowodowania śmierci, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naru­szenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub przestępstwo przeciwko środowisku, mieniu lub obrotowi gospodarczemu, sąd, na wniosek pokrzywdzonego lub innej oso­by uprawnionej, orzeka obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w całości albo w części; przepisów prawa cywilnego o przedawnieniu roszczenia oraz możliwości zasądzenia renty nie stosuje się. Orzeczenie obowiązku naprawie­nia szkody wyłącznie w przypadku złożenia wniosku przez pokrzywdzonego lub inną osobę uprawnioną było regulacją względniejszą dla sprawców, przez co z uwagi na regulację art. 4 § 1 kk zastosowanie mógł mieć ten przepis tylko w redakcji z 2003 roku (por. wyrok SA w Krakowie z dnia 10.10.2013r., II AKa 111/13, Lex nr 1444532).

Wydawać by się mogło, że złożenie wniosku przez Prokuratora dopiero w gło­sach stron (zob. k. 1475) wyłączało możliwość orzeczenia obowiązku napra­wienia szkody, co słusznym czyniłoby argumentację przedstawioną przez sąd meriti. Jednak Sąd ten pominął, iż pełnomocnik Banku (...) S.A. (będącego następcą prawnym kredytodawcy Banku (...) S.A.) dnia 17 stycznia 2023r. złożył wniosek o orzeczenie obowiązku na­prawienia szkody na podstawie art. 46 § 1 kk wraz z oświadczeniem o dzia­łaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego (k. 1176). Wniosek został złożo­ny nawet przed otwarciem przewodu sądowego, a jego wniesienie – wobec brzmienia przytoczonego przepisu ( a na wniosek pokrzywdzonego orzeka) obligowało sąd do orzeczenia tego środka karnego (obecnie kompensacyj­nego). Szkoda wyrządzona przestępstwem bowiem na dzień wyrokowania ist­niała, gdyż kredyt (za wyjątkiem kwoty 4.934,14 zł) nie został spłacony.

Dlatego zaskarżony wyrok wymagał korekty, która polegała na zmianie roz­strzygnięć zawartych w punktach 16., 17. i 18. w ten sposób, że w miejsce przepadku równowartości korzyści majątkowej na podstawie art. 46 § 1 kk (w brzmieniu obowiązującym przed dniem 8 czerwca 2010r.) w zw. z art. 4 § 1 kk orzeczono wobec oskarżonych D. P., A. G., M. K. i R. M. w związku ze skazaniem ich za czyny przy­pisane odpowiednio – w punktach 1., 2., 3. i 4. – obowiązek naprawienia szko­dy poprzez zapłatę solidarnie na rzecz Banku (...) S.A. z sie­dzibą w W. kwoty 259.065,86 zł. Kwota ta jest niższa od równowartości w złotówkach kwoty kredytu denominowanego we frankach szwajcarskich, gdyż jak wynika z ustaleń sądu a quo bezpośrednio po jego udzieleniu spłaco­no kwotę 4.934,14 zł (por. k. 1505v). Przy dopuszczalności różnych rozwiązań (solidarność, w częściach równych lub stosownie do udziału każdego ze współ­sprawców w wyrządzonej szkodzie / pro rata parte/) sąd obciążył oskarżonych tych obowiązkiem solidarnie, gdyż w przypadku wyrządzenia szkody przez współsprawców przestępstwa zastosowanie ma art. 441 § 1 kc, w świetle któ­rego jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna (np. wyrok SA w War­szawie z dnia 21.04.2022r., II AKa 91/22, Lex nr 3345888).

Wniosek

apelacja obrońcy R. M. :

- o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzuconego mu czynu;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

niezasadny

apelacja Prokuratora o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

- orzeczenie środka karnego zakazu zajmowania stano­wisk;

- orzeczenie środka karnego obowiązku naprawienia szkody

☐ zasadny

częściowo zasadny dot. obo­wiązku naprawie­nia szkody

niezasadny dot. środka kar­nego zakazu

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

powody niezasadności lub częściowej zasadności wniosków wynikają z roz­ważań poświęconych zasadności zarzutów

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

I.1.

Z urzędu dokonano korekty zaskarżonego wyroku w zakresie kwalifikacji praw­nej czynów i podstawy skazania oskarżonych:

D. P. za czyny przypisane w punktach 1. i 5.,

A. G. za czyny przypisane w punktach 2. i 6.,

M. K. za czyny przypisane w punktach 3. i 7.,

R. M. za czyn przypisany w punkcie 4.

w ten sposób, że przywołany art. 12 § 1 kk zastąpiono art. 12 kk (w pierwot­nym brzmieniu); nadto kwalifikację prawną tych wszystkich czynów i podstawę skazania uzupełniono o art. 4 § 1 kk i stwierdzenie, że zastosowanie mają przepisy kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym w czasie ich popeł­nienia.

Sąd I instancji prawidłowo stosując z mocy art. 4 § 1 kk ustawę względniejszą (to jest przepisy kodeksu karnego obowiązujące w czasie popełnienia przez oskarżonych przypisanych im czynów) przepis ten powołał tylko w podsta­wach wymiaru kary, a powinien on się znaleźć również w kwalifikacji prawnej czynów oraz podstawie skazania. Nadto konsekwentnie jako przepis obrazu­jący działanie oskarżonych w warunkach czynu ciągłego należało w takiej sytuacji powołać art. 12 kk w pierwotnym brzmieniu.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

--

Przedmiot utrzymania w mocy

------

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

-------

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

I.1.-I.2 oraz II.

Przedmiot i zakres zmiany

I.1. w zakresie kwalifikacji prawnej czynów i podstawy skazania oskar­żonych:

D. P. za czyny przypisane mu w puntach 1. i 5.,

A. G. za czyny przypisane mu w puntach 2. i 6.,

M. K. za czyny przypisane mu w puntach 3. i 7,

R. M. za czyn przypisany mu w punkcie 4.

przywołany art. 12 § 1 kk zastąpiono art. 12 kk (w pierwotnym brzmie­niu); nadto kwalifikację prawną tych wszystkich czynów i podstawę ska­zania uzupełniono o art. 4 § 1 kk i stwierdzenie, że zastosowanie mają przepisy kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym w czasie ich po­pełnienia;

I.2. zmiana rozstrzygnięcia z punktów 16., 17. i 18. w ten sposób, że w miejsce przepadku korzyści majątkowej na podstawie art. 46 § 1 kk (w brzmieniu obowiązującym przed dniem 8 czerwca 2010r.) w zw. z art 4 § 1 kk orzeczono wobec oskarżonych D. P., A. G., M. K. i R.­ła P. M. w związku ze skazaniem ich za czyny przypisane – odpowiednio – w punktach 1., 2., 3. i 4. obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę solidarnie na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 259.065,86 zł;

II. utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy w pozostałym zakresie.

Zwięźle o powodach zmiany

wyjaśniono powyżej

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

-----

art. 439 kpk

Zwięźle o powodach uchylenia

------

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 kpk

Zwięźle o powodach uchylenia

------

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 kpk

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

------

4.1.

art. 454 § 1 kpk

Zwięźle o powodach uchylenia

------

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

-------------

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

-----

------

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

oskarżonych zwolniono z obowiązku poniesienia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze. Wydatki ponosi w takiej sytuacji Skarb Państwa.

7.  PODPISY

Izabela Szumniak

Dariusz Drajewicz Piotr Maksymowicz

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonego R. M.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

w całości

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

☐ na niekorzyść

w całości

w części

co do winy

co do kary

alternatywnie co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1) kpk – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a) kpk – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1) kpk, chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpo­wiada prawu

art. 438 pkt 2) kpk – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3) kpk – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4) kpk – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub nie­słusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 kpk

brak zarzutów

1.4. Wnioski

zmiana

uchylenie

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

co do kary w odniesieniu do oskarżonego R. M.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

na niekorzyść

☐ w całości

w części

co do winy

co do kary

alternatywnie co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1) kpk – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a) kpk – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1) kpk, chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpo­wiada prawu

art. 438 pkt 2) kpk – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3) kpk – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4) kpk – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub nie­słusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 kpk

brak zarzutów

1.4. Wnioski

zmiana

alternatywnie uchylenie

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Renata Sieradzan
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Warszawie
Osoba, która wytworzyła informację:  Izabela Szumniak,  Dariusz Drajewicz
Data wytworzenia informacji: