VIII AKa 399/23 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Warszawie z 2024-04-30
Sygn. akt VIII AKa 399 / 23
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 3 kwietnia 2024r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie VIII Wydział Karny w składzie:
Przewodniczący: SSA Izabela Szumniak
Sędziowie: SA Dariusz Drajewicz
SO (del.) Piotr Maksymowicz (spr.)
Protokolant: st. sekr. sąd. Karolina Pawłowska
przy udziale Prokuratora Stanisława Wieśniakowskiego
po rozpoznaniu w dniu 28 marca 2024r.
sprawy
1. D. P.
syna T. i G. z domu T.
urodzonego dnia (...) w W.
oskarżonego o czyny z: a) art. 18 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 12 § 1 kk; b) art. 18 § 1 kk w zw. z art. 299 §§ 1 i 5 kk w zw. z art. 12 § 1 kk
2. A. G. ( G. )
syna J. i D. z domu R.
urodzonego dnia (...) w W.
oskarżonego o czyny z: a) art. 18 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 12 § 1 kk; b) art. 299 §§ 1 i 5 kk w zw. z art. 12 § 1 kk;
3. M. K.
syna T. i W. z domu M.
urodzonego dnia (...) w W.
oskarżonego o czyny z: a) art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 12 § 1 kk; b) art. 299 §§ 1 i 5 kk w zw. z art. 12 § 1 kk;
4. R. M.
syna K. i J. z domu D.
urodzonego dnia (...) W.
oskarżonego o czyn z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 12 § 1 kk
naskutekapelacji wniesionych przez Prokuratora (w odniesieniu do wszystkich oskarżonych) oraz obrońcę oskarżonego R. M.
od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie
z dnia 29 września 202 3r., sygn. akt V K 271/22
I. zmienia wyrok w zaskarżonej części w ten sposób, że:
1. w kwalifikacji prawnej czynów i podstawie skazania oskarżonych:
-
-
D. P. za czyny przypisane mu w puntach 1. (pierwszym) i 5. (piątym),
-
-
A. G. za czyny przypisane mu w puntach 2. (drugim) i 6. (szóstym),
-
-
M. K. za czyny przypisane mu w puntach 3. (trzecim) i 7 (siódmym),
-
-
R. M. za czyn przypisany mu w punkcie 4. (czwartym)
przywołany art. 12 § 1 kk zastępuje art. 12 kk (w pierwotnym brzmieniu); nadto kwalifikację prawną tych wszystkich czynów i podstawę skazania uzupełnia o art. 4 § 1 kk i stwierdzenie, że zastosowanie mają przepisy kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym w czasie ich popełnienia;
2. zmienia rozstrzygnięcia z punktów 16., 17. i 18. (szesnastego, siedemnastego i osiemnastego) w ten sposób, że w miejsce przepadku korzyści majątkowej na podstawie art. 46 § 1 kk (w brzmieniu obowiązującym przed dniem 8 czerwca 2010r.) w zw. z art 4 § 1 kk orzeka wobec oskarżonych D. P., A. G., M. K. i R. P. M. w związku ze skazaniem ich za czyny przypisane – odpowiednio – w punktach 1., 2., 3. i 4. (pierwszym, drugim, trzecim i czwartym) obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę solidarnie na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 259.065,86 (dwieście pięćdziesiąt dziewięć tysięcy sześćdziesiąt pięć 86/ 100) złotych;
II. w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;
III. zwalnia oskarżonych od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, wydatkami w nim poniesionymi obciążając Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
VIII AKa 399 / 23 |
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
2 |
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA |
1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 29 września 2023r. sygn. akt V K 271/22 |
1.2. Podmiot wnoszący apelację |
☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☐ oskarżyciel subsydiarny |
☐ oskarżyciel posiłkowy |
☒ obrońca oskarżonego R. M. |
☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☐ inny |
1.3. Granice zaskarżenia |
||||
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||
☒ na korzyść ☒ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||
☒ w części |
☒ |
co do winy |
||
☒ |
co do kary |
|||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||
1.3.2. Podniesione zarzuty |
||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||
☐ |
art. 438 pkt 1) kpk – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||
☐ |
art. 438 pkt 1a) kpk – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1) kpk, chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu |
|||
☒ |
art. 438 pkt 2) kpk – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||
☒ |
art. 438 pkt 3) kpk – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||
☒ |
art. 438 pkt 4) kpk – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||
☐ |
||||
☐ |
brak zarzutów |
1.4. Wnioski |
|||
☒ |
zmiana |
☐ |
uchylenie |
2. Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy |
2.1. Ustalenie faktów |
|||||
2.1.1. Fakty uznane za udowodnione |
|||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
1. |
W. Ż |
--- |
w postępowaniu odwoławczym nie przeprowadzano postępowania dowodowego |
--- |
--- |
2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione |
|||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
1. |
--- |
w postępowaniu odwoławczym nie przeprowadzano postępowania dowodowego |
--- |
--- |
2.2. Ocena dowodów |
||
2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
2.1.1.1 |
----- |
----- |
2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2 |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
2.1.1.1 |
--- |
--- |
2.1.2.1. |
--- |
--- |
3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||
Lp. |
Zarzut |
|
APELACJA OBROŃCY oskarżonego zarzut obrazy prawa procesowego: 1. art. 7 kpk w zw. z art. 4 kpk poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów oraz brak wszechstronnego rozważenia wszelkich okoliczności, w tym przede wszystkim tych, które przemawiają za niewinnością Rafała M. – dowodu z wyjaśnień oskarżonego A. G. oraz [zeznań świadków] S. S., H. Ś. i B. G. oraz w zakresie oceny ich wiarygodności i błędnego uznania, że R. M. popełnił czyn zabroniony, co miało istotny wpływ na wynik postępowania; zarzut błędu w ustaleniach faktycznych: 2. błędne ustalenie stanu faktycznego poprzez oparcie się na obciążających zeznaniach [ tak w apelacji] oskarżonego A. G., który składał wewnętrznie spójne zeznania [ tak w apelacji] i nie są one wiarygodne, co w konsekwencji istotnie wpłynęło na postępowanie, albowiem doprowadziło do błędnego odtworzenia stanu faktycznego w zakresie sprawstwa i winy R. M., który jako pośrednik kredytowy jedynie przedkładał dokumenty w banku nie mając kompetencji, by stwierdzać, czy są one sfałszowane przez pozostałych współoskarżonych. |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadne |
|
APELACJA PROKURATORA w odniesieniu do oskarżonego R. M. zarzut rażącej niewspółmierności kary wymierzonej oskarżonemu za przypisany czyn poprzez: a) niesłuszne niezastosowanie środka karnego w postaci zakazu zajmowania stanowisk związanych z bankowością, doradztwem finansowym i usługami bankowymi, podczas gdy wszechstronna i wnikliwa analiza całokształtu materiału dowodowego prowadzi do wniosku, iż oskarżony nadużył przy popełnieniu zarzuconego mu czynu zajmowanego przez niego stanowiska, co przesądza o konieczności zastosowanie wobec niego środka karnego wnioskowanego przez prokuratora; b) poprzez orzeczenie wobec D. P., A. G. i M. K. przepadku korzyści z art. 299 § 7 kk, podczas gdy przepadku nie orzeka się w całości lub w części, jeżeli przedmiot, korzyść lub jej równowartość podlega zwrotowi pokrzywdzonemu i w tej sytuacji zachodzą przesłanki do orzeczenia wobec [wszystkich] oskarżonych środka kompensacyjnego z urzędu w postaci obowiązku solidarnego naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego Banku (...) S.A w kwocie 264.000 zł na podstawie art. 415 § 1 kpk. |
☐ zasadny ☒ częściowo zasadny dot. obowiązku naprawienia szkody (art. 46 kk) ☒ niezasadny dot. środka karnego z art. 41 kk |
|
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||
Sąd Okręgowy nie dopuścił się żadnych uchybień określonych w art. 439 § 1 kpk, których wystąpienie obligowałoby sąd odwoławczy do uchylenia zaskarżonego wyroku niezależnie od granic zaskarżenia, podniesionych zarzutów, a także wpływu uchybienia na treść orzeczenia. Nie było również podstaw do jego modyfikacji na podstawie art. 440 kpk. Wniosek o sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego złożył tylko obrońca oskarżonego R. M., toteż z uwagi na regulację art. 423 § 1a kpk w zw. z art. 457 § 2 kpk pisemne motywy odnoszą się do zarzutów sformułowanych w apelacji jego autorstwa, a w przypadku apelacji oskarżyciela publicznego – do zarzutów dotyczących wymienionego oskarżonego. Najdalej idąca apelacja obrońcy oskarżonego, obejmująca żądanie zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie R. M. musiała zostać oceniona jako wyłącznie polemiczna. Apelujący sformułował zarzut obrazy przepisów postępowania przywołując art. 7 kpk określający reguły oceny dowodów i art. 4 kpk, w którym skodyfikowana została zasada obiektywizmu. Zauważyć trzeba, że zarzut obrazy art. 4 kpk nie może być podstawą środka odwoławczego, jako że przepis ten zawiera ogólną zasadę postępowania, nie nakazuje, ani nie zakazuje sądowi konkretnego sposobu procedowania. Wykazanie, że w toku postępowania odwoławczego doszło do naruszenia zasady obiektywizmu wymaga wskazania uchybień konkretnych przepisów służących realizacji tej zasady (np. wyrok SA w Warszawie z dnia 2.03.2023r., II AKa 552/22, Lex nr 3519529). Apelacja obrońcy nie wskazuje konkretnych uchybień, które prowadził miałyby do naruszenia zasady, iż organy prowadzące postępowanie karne są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego. O ile skarżący zarzuca jej naruszenie, to poza subiektywnym przedstawieniem, że zapadły wyrok jest niekorzystny dla jego klienta nie precyzuje, na czym miałoby ono polegać. Skarżący formułując zarzut obrazy przepisów postępowania, to jest art. 7 kpk nie zdołał też wykazać, że sąd meriti niewłaściwie ocenił zebrany materiał dowodowy. Przekonanie o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną prawa procesowego, jeżeli poprzedza je ujawnienie w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 kpk) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 kpk), stanowi ono wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 kpk), jest wyczerpujące i logicznie - z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto zgodnie art. 424 § 1 pkt 1) kpk - właściwie uargumentowane w uzasadnieniu (wyrok SA w Warszawie z dnia 14.02.2023r., II AKa 529/22, Lex nr 3522440). Zarazem by zarzut naruszenia art. 7 kpk okazał się trafny, wymaga wykazania wad w ocenie konkretnych dowodów (wyrok tego Sądu z dnia 30.12.2022r., II AKa 293/22, Lex nr 3510437). Apelujący utrzymuje, że R. M. w przypadku kredytu udzielonego S. S. i H. Ś. był jak zawsze szeregowym pośrednikiem kredytowym, który przez lata działalności pośredniczył w setkach udzielonych kredytów i nigdy nie było zastrzeżeń do jego pracy. Zajmował się on przyjmowaniem dokumentów w celu pośrednictwa w zawieraniu umów – nie był osobą kompetentną do oceny wiarygodności, autentyczności oraz weryfikacji pod względem merytorycznym wniosków i dokumentów składanych przez klientów – to należało do zadań pracowników banku. Argumenty te są jedynie z pozoru trafne, bowiem nie wykluczają wersji przyjętej przez Sąd meriti (istotnie głównie na podstawie wyjaśnień A. G.) o współudziale (w formie zjawiskowej pomocnictwa) w przestępstwie wyłudzenia kredytu hipotecznego. A. G. przekonująco opisał rolę R. M. w przestępstwie, gdzie zgodne z doświadczeniem życiowym było przyjęcie, że jako były pracownik Banku (...) S.A. znając chociażby procedury kredytowe, które w nim obowiązywały był osobą cenną celem uzyskania informacji o tym, jakie dokumenty należy przedstawić by uzyskać kredyt określonej wysokości. O ile samo przekazanie przez pośrednika kredytowego formularzy bankowych nie stanowi przestępstwa, to już informowanie, jakie dane należy wpisać, by bank udzielił kredytu w wysokości 264.000,00 zł świadczy o świadomości oskarżonego, że pozostali sprawcy zmierzają do wyłudzenia kredytu. Gdyby było tak, jak chciałby obrońca, iż oskarżony jedynie przyjmował dokumenty i przekazywał je do banku, gdzie podlegały merytorycznej ocenie nie miałby powodu instruować A. G. i D. P. nie tylko, jakie dokumenty są wymagane, ale co konkretnie powinno się w nich znaleźć. Uwypuklić trzeba, że przecież wymienieni nie byli nawet kredytobiorcami – kredyt miał zostać udzielony S. S. (2) i H. Ś.. Notabene oskarżony w wyjaśnieniach potwierdza, że dokumenty związane z kredytem przywoził mu A. G., a on nigdy nie poznał S. S. (2), ani H. Ś.. Skoro oskarżony podaje, że A. G. nie dysponował żadnym pełnomocnictwem do reprezentowania S. S. (2) i H. Ś., to tym bardziej uwiarygadnia rzetelność relacji przekazanej przez A. G.. Na jakiej bowiem podstawie oskarżony – mający rzekomo wykonywać jedynie czynności szeregowego pośrednika kredytowego przy kolejnym kredycie – podejmował czynności polegające m. in. na gromadzeniu dokumentów, następnie przekazaniu ich od (...) oddziału banku, by następnie sprawić, że umowa kredytowa zostanie podpisana w oddziale w Warszawie. Apelujący pomija, że o roli R. M. wyjaśniał nie tylko A. G., ale również D. P.. Nie ma znaczenia kwestia, że B. G. (uprzednio W.) nie rozpoznała oskarżonego na tablicach poglądowych, skoro bezsporne jest R. M. współpracował w (...) oddziałem banku, w którym świadek była zatrudniona. Sąd meriti prawidłowo częściowo tylko dał wiarę jej zeznaniom wskazując, że relacjonując mogła mieć obawy przed odpowiedzialnością karną (i dlatego nie pamiętała, czy S. S. (2) i H. Ś. byli osobiście w oddziale celem podpisania wniosku kredytowego). O ile zeznania S. S. (2) (z uwagi na kondycję psychiczną świadka) wymagały większej uwagi, to nikt nie podważa twierdzeń H. B.nat (poprzednio Ś.), że nigdy nie zaciągała kredytu, ani nie zakupiła nieruchomości razem z S. S. (2). Do chwili obecnej nie ustalono, kim była kobieta, która dnia 3 lipca 2003r. zawarła umowę kredytową podając się za H. Ś.. Natomiast jedno jest pewne: H. Ś. i S. S. (2) nie byli w (...) oddziale banku celem złożenia wniosku; nie mieli też kontaktu z R. M.. S. S. (2) zeznawał wyłącznie o wizycie oddziale banku w W. (na P.), dokąd na skutek interwencji R. M. przekierowano sprawę już na etapie bezpośrednio poprzedzającym podpisanie umowy. Apelujący wiele uwagi skupił na depozycjach złożonych przez A. G. zestawiając je z co do zasady trafnie przywołanymi, wypracowanymi w orzecznictwie kryteriami oceny dowodu z pomówienia. Obrońca zasadnie zauważył, że wyjaśnienia złożone przez A. G. na rozprawie (k. 1472 i n.) były dość ogólne, ale przecież nie pozostawały w sprzeczności z wersją wydarzeń przedstawianą w postępowaniu przygotowawczym. Oczywiście R. M. kwestionował swoje zawinienie, ale jednocześnie potwierdził znajomość z A. G. jak i to, że to A. G. dostarczał dokumenty dotyczące przedmiotowego kredytu. A. G. (odmiennie niż R. M.) jest osobą uprzednio karaną, ale niejednokrotnie (a właściwie w większości przypadków) świadkami koronnymi lub małymi świadkami koronnymi są osoby z kryminalną przeszłością. A. G. składając wyjaśnienia obciąża również siebie. R. M. obciąża też D. P.. Nie podnoszono w postępowaniu, by pomiędzy R. M. a A. G. istniał jakikolwiek konflikt, który mógłby skłonić tego drugiego do fałszywego oskarżenia. Ze względu na upływ czasu pomiędzy popełnieniem przestępstwa a pierwszymi przesłuchaniami dotyczącymi tego konkretnego kredytu naturalnym zjawiskiem był brak detali dotyczących przykładowo sposobu podziału kwoty wypłaconej przez bank. Natomiast wyjaśnienia A. G. pozwoliły na ustalenie kręgu osób zaangażowanych w zaciągnięcie kredytu, roli poszczególnych osób, jak też znalazły potwierdzenie w dowodach z dokumentacji bankowej. W świetle powyższego nie można było się zgodzić z argumentacją obrońcy, że sąd na skutek obrazy przepisów procesowych dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych. Prokurator nie kwestionował wymiaru kary pozbawienia wolności wymierzonej oskarżonemu R. M., ani wymiaru kary grzywny (tak liczby stawek dziennych, jak i wysokości stawki). Nie polemizował też z rozstrzygnięciem o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności. W aspekcie kary zarzuty oskarżyciela publicznego dotyczyły wyłącznie zaniechania orzeczenia środka karnego zakazu zajmowania stanowisk związanych z bankowością, doradztwem finansowym i usługami bankowymi oraz zaniechania orzeczenia obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego – w ten sposób miałaby się ujawnić rażąca niewspółmierność (łagodność) kary wymierzonej temu oskarżonemu. Sąd jako niezasadny ocenił zarzut dotyczący zaniechania orzeczenia środka karnego zakazu zajmowania stanowisk ( zarzut III. apelacji). Art. 41 kk (w redakcji z 2003 roku) stanowił: sąd może orzec zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu, jeżeli sprawca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem (§ 1). Sąd może orzec zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z prowadzeniem takiej działalności, jeżeli dalsze jej prowadzenie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem (§ 2). Orzeczenie tego środka karnego było fakultatywne, zaś przesłanką jego zastosowania jest wykazanie, że sprawca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem. R. M. niewątpliwie nadużył reguł pośrednictwa kredytowego, ale nie oznacza to, że obecnie należy mu automatycznie zakazać pracy w tym zawodzie lub prowadzenia działalności gospodarczej o takim profilu. Należy podkreślić, że od popełnienia przypisanego przestępstwa upłynęło ponad 20 lat, zaś oskarżony – jak wynika z wyjaśnień (k. 1234v) od 2017 roku nie wykonuje żadnych czynności związanych z szeroko pojętym sektorem usług finansowych. Aktualnie pomaga znajomemu w prowadzeniu stolarni (k. 1233v). R. M. jest osobą niekaraną, a przypisane przestępstwo należy traktować jako zachowanie incydentalne sprzed wielu lat. Nie ma zatem potrzeby eliminowania go z możliwości ewentualnego zarobkowania w tym sektorze, gdzie i tak do chwili zatarcia skazania będzie de facto wyłączony z możliwości podjęcia w nim zatrudnienia. Ubocznie należało wskazać, że nie jest prawidłowe orzeczenie zakazu wykonywania zawodów związanych z pośrednictwem finansowym. Powinno się orzekać zakaz wykonywania zawodu pośrednika finansowego (zob. wyrok SN z dnia 22.04.2022r., II KK 13/22, Lex nr 3431427). Toteż – niezależnie od ustalenia niezasadności zarzutu – Prokurator winien ewentualnie postulować orzeczenie zakazu wykonywania zawodów doradcy finansowego, pośrednika kredytowego lub zajmowania stanowisk w bankach. Nadto oskarżony w okresie, kiedy dopuścił się przypisanego mu czynu prowadził własną działalność gospodarczą, toteż już bardziej adekwatny byłoby żądanie orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej związanej z pośrednictwem kredytowym. Mimo częściowej nietrafności argumentów przedstawionych w uzasadnieniu apelacji Sąd Apelacyjny podzielił zarzut Prokuratora ( zarzut IV.) dotyczący orzeczenia wobec oskarżonych D. P., A. G. i M. K. przepadku korzyści majątkowej (na podstawie art. 299 § 7 kk) przy jednoczesnym zaniechaniu orzeczenia wobec wszystkich oskarżonych obowiązku solidarnego naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego banku. Sąd Okręgowy uzasadniając zaskarżony wyrok (k. 1515) wyjaśnił, że nie orzekł obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego banku, ponieważ Prokurator wniosek taki złożył już po zamknięciu przewodu sądowego, zaś art. 49a § 1 kpk stanowi, że pokrzywdzony, a także prokurator, może aż do zamknięcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć wniosek, o którym mowa w art. 46 § 1 Kodeksu karnego . Prokurator polemizując ze stanowiskiem sądu I instancji wskazał (str. 16 apelacji), że sąd był uprawniony do orzeczenia tego środka z urzędu. Rzecz w tym, że apelujący przywołał aktualne brzmienie art. 46 § 1 kk, gdzie rzeczywiście już od dnia 8 czerwca 2010r. orzeczenie obowiązku naprawienia szkody może nastąpić z urzędu. Tymczasem w 2003 roku przepis ten miał odmienne brzmienie i stanowił: w razie skazania za przestępstwo spowodowania śmierci, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub przestępstwo przeciwko środowisku, mieniu lub obrotowi gospodarczemu, sąd, na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej, orzeka obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w całości albo w części; przepisów prawa cywilnego o przedawnieniu roszczenia oraz możliwości zasądzenia renty nie stosuje się. Orzeczenie obowiązku naprawienia szkody wyłącznie w przypadku złożenia wniosku przez pokrzywdzonego lub inną osobę uprawnioną było regulacją względniejszą dla sprawców, przez co z uwagi na regulację art. 4 § 1 kk zastosowanie mógł mieć ten przepis tylko w redakcji z 2003 roku (por. wyrok SA w Krakowie z dnia 10.10.2013r., II AKa 111/13, Lex nr 1444532). Wydawać by się mogło, że złożenie wniosku przez Prokuratora dopiero w głosach stron (zob. k. 1475) wyłączało możliwość orzeczenia obowiązku naprawienia szkody, co słusznym czyniłoby argumentację przedstawioną przez sąd meriti. Jednak Sąd ten pominął, iż pełnomocnik Banku (...) S.A. (będącego następcą prawnym kredytodawcy Banku (...) S.A.) dnia 17 stycznia 2023r. złożył wniosek o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 46 § 1 kk wraz z oświadczeniem o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego (k. 1176). Wniosek został złożony nawet przed otwarciem przewodu sądowego, a jego wniesienie – wobec brzmienia przytoczonego przepisu ( a na wniosek pokrzywdzonego orzeka) obligowało sąd do orzeczenia tego środka karnego (obecnie kompensacyjnego). Szkoda wyrządzona przestępstwem bowiem na dzień wyrokowania istniała, gdyż kredyt (za wyjątkiem kwoty 4.934,14 zł) nie został spłacony. Dlatego zaskarżony wyrok wymagał korekty, która polegała na zmianie rozstrzygnięć zawartych w punktach 16., 17. i 18. w ten sposób, że w miejsce przepadku równowartości korzyści majątkowej na podstawie art. 46 § 1 kk (w brzmieniu obowiązującym przed dniem 8 czerwca 2010r.) w zw. z art. 4 § 1 kk orzeczono wobec oskarżonych D. P., A. G., M. K. i R. M. w związku ze skazaniem ich za czyny przypisane odpowiednio – w punktach 1., 2., 3. i 4. – obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę solidarnie na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 259.065,86 zł. Kwota ta jest niższa od równowartości w złotówkach kwoty kredytu denominowanego we frankach szwajcarskich, gdyż jak wynika z ustaleń sądu a quo bezpośrednio po jego udzieleniu spłacono kwotę 4.934,14 zł (por. k. 1505v). Przy dopuszczalności różnych rozwiązań (solidarność, w częściach równych lub stosownie do udziału każdego ze współsprawców w wyrządzonej szkodzie / pro rata parte/) sąd obciążył oskarżonych tych obowiązkiem solidarnie, gdyż w przypadku wyrządzenia szkody przez współsprawców przestępstwa zastosowanie ma art. 441 § 1 kc, w świetle którego jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna (np. wyrok SA w Warszawie z dnia 21.04.2022r., II AKa 91/22, Lex nr 3345888). |
||
Wniosek |
||
apelacja obrońcy R. M. : - o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzuconego mu czynu; |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
|
apelacja Prokuratora o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez: - orzeczenie środka karnego zakazu zajmowania stanowisk; - orzeczenie środka karnego obowiązku naprawienia szkody |
☐ zasadny ☒ częściowo zasadny dot. obowiązku naprawienia szkody ☒ niezasadny dot. środka karnego zakazu |
|
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||
powody niezasadności lub częściowej zasadności wniosków wynikają z rozważań poświęconych zasadności zarzutów |
4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
|
I.1. |
Z urzędu dokonano korekty zaskarżonego wyroku w zakresie kwalifikacji prawnej czynów i podstawy skazania oskarżonych:
w ten sposób, że przywołany art. 12 § 1 kk zastąpiono art. 12 kk (w pierwotnym brzmieniu); nadto kwalifikację prawną tych wszystkich czynów i podstawę skazania uzupełniono o art. 4 § 1 kk i stwierdzenie, że zastosowanie mają przepisy kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym w czasie ich popełnienia. Sąd I instancji prawidłowo stosując z mocy art. 4 § 1 kk ustawę względniejszą (to jest przepisy kodeksu karnego obowiązujące w czasie popełnienia przez oskarżonych przypisanych im czynów) przepis ten powołał tylko w podstawach wymiaru kary, a powinien on się znaleźć również w kwalifikacji prawnej czynów oraz podstawie skazania. Nadto konsekwentnie jako przepis obrazujący działanie oskarżonych w warunkach czynu ciągłego należało w takiej sytuacji powołać art. 12 kk w pierwotnym brzmieniu. |
5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
|
5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
|
-- |
Przedmiot utrzymania w mocy |
------ |
|
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy |
|
------- |
5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
|
I.1.-I.2 oraz II. |
Przedmiot i zakres zmiany |
I.1. w zakresie kwalifikacji prawnej czynów i podstawy skazania oskarżonych:
przywołany art. 12 § 1 kk zastąpiono art. 12 kk (w pierwotnym brzmieniu); nadto kwalifikację prawną tych wszystkich czynów i podstawę skazania uzupełniono o art. 4 § 1 kk i stwierdzenie, że zastosowanie mają przepisy kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym w czasie ich popełnienia; I.2. zmiana rozstrzygnięcia z punktów 16., 17. i 18. w ten sposób, że w miejsce przepadku korzyści majątkowej na podstawie art. 46 § 1 kk (w brzmieniu obowiązującym przed dniem 8 czerwca 2010r.) w zw. z art 4 § 1 kk orzeczono wobec oskarżonych D. P., A. G., M. K. i R.ła P. M. w związku ze skazaniem ich za czyny przypisane – odpowiednio – w punktach 1., 2., 3. i 4. obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę solidarnie na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 259.065,86 zł; II. utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy w pozostałym zakresie. |
|
Zwięźle o powodach zmiany |
|
wyjaśniono powyżej |
5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
|||
5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
|||
1.1. |
----- |
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
------ |
|||
2.1. |
Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości |
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
------ |
|||
3.1. |
Konieczność umorzenia postępowania |
||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia |
|||
------ |
|||
4.1. |
|||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
------ |
|||
5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
|||
------------- |
|||
5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku |
|||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
||
----- |
------ |
6. Koszty Procesu |
|
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
III. |
oskarżonych zwolniono z obowiązku poniesienia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze. Wydatki ponosi w takiej sytuacji Skarb Państwa. |
7. PODPISY |
Izabela Szumniak Dariusz Drajewicz Piotr Maksymowicz |
1.3. Granice zaskarżenia |
||||||
Kolejny numer załącznika |
1 |
|||||
Podmiot wnoszący apelację |
obrońca oskarżonego R. M. |
|||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
w całości |
|||||
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||||
☐ |
co do kary |
|||||
☐ |
alternatywnie co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||
1.3.2. Podniesione zarzuty |
||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 1) kpk – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 1a) kpk – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1) kpk, chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 2) kpk – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 3) kpk – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 4) kpk – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||
☐ |
||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||
1.4. Wnioski |
||||||
☒ |
zmiana |
☐ |
uchylenie |
1.3. Granice zaskarżenia |
||||||
Kolejny numer załącznika |
2 |
|||||
Podmiot wnoszący apelację |
Prokurator |
|||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
co do kary w odniesieniu do oskarżonego R. M. |
|||||
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||
☐ na korzyść ☒ na niekorzyść |
☐ w całości |
|||||
☒ w części |
☐ |
co do winy |
||||
☒ |
co do kary |
|||||
☐ |
alternatywnie co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||
1.3.2. Podniesione zarzuty |
||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 1) kpk – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 1a) kpk – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1) kpk, chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 2) kpk – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 3) kpk – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 4) kpk – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||
☐ |
||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||
1.4. Wnioski |
||||||
☒ |
zmiana |
☐ |
alternatywnie uchylenie |
Podmiot udostępniający informację: Sąd Apelacyjny w Warszawie
Osoba, która wytworzyła informację: Izabela Szumniak, Dariusz Drajewicz
Data wytworzenia informacji: